Duitscliland en de Koloniën. Haagsche molen. Opstandige Kampong op Borneo. Het belangrijkste 55ë JXARGXNG No. T6633' Verscfujnï ïïa'o-eïïjlcs', Eeïïaïvë op Zon- en Feestdagen. MAANDAG T3 SEPTEMBER 1937 HAARLEM S DAGBLAD Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Uitgave Lourens Coster Maatschappij voor Courant-Uitgave.en Algemeene Drukkerij N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM ABONNEMENTEN per week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad: per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.721/*. BureauxGroote Houtstraat 93 DrukkerijZuider Buiten Spaame 12 Telefoon Nos.Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10132, 12713 Administratie 10724, 14825 Postgiro 38810 Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 12230 ADVERTENTIëN1—5 regels 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames ƒ0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en aanbod 14 regels 0.60, elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie hoofd rubriek. Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnès. Levenslange ongeschiktheid 2000.overlijden 400.verlies van hand, voet of oog 200.beide leden duim 100.één lid duim 50.alle leden wijsvinger 60. één of twee leden wijsvinger ƒ25.alle leden anderen vinger ƒ15.één of twee leden anderen vinger 5.arm- of beenbreuk ƒ30enkelbreuk ƒ15.polsbreuk ƒ15.A ,c Nog afzonderlijke verzekering voor afoonnés op het Geïllus treerd Zondagsblad. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden. HEDEN14 JrALrlJNIA b. Tot de kwesties die Europa benauwen en in onrust houden behoort Duitschland's opvat ting ten aanzien van zijn vroegere koloniën. Hitier heeft zich daar Zondag in een gesprek met de te Neurenberg vertoevende buitenland- sche journalisten weer eens over uitgelaten. Hij heeft aan het einde van het gesprek ver klaard dat men aan zijn woorden niet de be- teekenis van nauwkeurig-geformuleerde po litieke verklaringen moest hechten. Hieruit volgt dat men zich tot de algemeene strek king dient te bepalen. Die schijnt belangrijk in zooverre, dat Hitier een vredelievenden toon deed hooren. Hij zeide dat de koloniale kwestie evenals de andere geregeld zal worden, maar dat zij geen kwestie van vrede of oorlog is. Het is een kwestie van Rede en hij is ervan overtuigd dat de Rede zal overwinnen. Later merkte hij op dat hij geen imperialistische plannen heeft en dat men Duitschland geen onwaarschijnlijke en gevaarlijke dingen moet toeschrijven. Het heeft veel te doen: Hitier zei het een en ander o'ver groote tentoonstel lingen en over de voorgenomen verfraaiing van Berlijn, die 20 jaar zal kasten. Het koloniale onderwerp verdient evenwel bijzondere aandacht. Eerst sprak Hitler in deze connectie over de moeilijkheden van de levensmiddelenvoorziening, die pas geregeld zullen kunnen worden als Duitschland zijn koloniën terug heeft. Later, naar aanleiding van een vraag van een der journalisten, zei hij dat de koloniale kwestie niet alleen een commercieele zaak maar ook een eerezaak is en voegde daaraan toe: „Wij vragen onze oude koloniën en geen andere". Hij zei ook nog iets over de noodzaak van samenwerking tus- schen de koloniale mogendheden. Dit woord „eerezaak" bevat vermoedelijk de kern van Duitschland's streven naar terug gave van zijn oude koloniën. Zooals indertijd een vermaard Nederlandsch koloniaal spe cialist, prof. dr. B. Schrieke, in artikelen in dit blad uiteenzette en met cijfers aantoonde waren de oude Duitsche koloniën finaneiëel „een strop". Duitschland legde er jaarlijks geld op toe. Dat is in vele landen ten aanzien van vele koloniën het geval. Ook nu nog. Ne derlandsch Oost-Indië behoort feitelijk tot de uitzonderingen. Suriname daarentegen kost ook geld. Prof. Schrieke vestigde er in zijn ar tikelen tevens de aandacht op dat het kolo niale gebied der staten slechts een zeer klein percentage van de wereldproductie aan grond stoffen voortbrengt. De souvereine staten produceeren veel meer; de Vereenigde Staten en Rusland zijn b.v. enorme producenten van grondstoffen. Een recent Volkenbondsrapport stelt prof. Schrieke volkomen in het gelijk en taxeert de grondstoffen-productie der kolo niale gebieden opdrie procent van de totale wereldproductie. Rest de eerezaak, waarvan Hitier sprak. Wie was ook weer de man die zei, dat de wereld problemen niet door nuchter verstand maar door gevoelsoverwegingen beheerscht worden? Het was in elk geval een zeer helder en er varen man die het zei en Hitler's uitlating- geeft een van de vele bewijzen van de juist heid van zijn stelling. Vooral de dictatoriaal-geregeerde staten zijn uiterst gevoelig op het punt van hun prestige en onder hen is Duitschland ongetwijfeld de over gevoeligste. Het heeft velerlei nadeelen van het Verdrag van Versailles van zich kun nen afwentelen, doordat het ze eenvoudig te niet deed en de ex-overwinnaars wel berusten moesten, omdat zij er niet voor wilden gaan vechten. Gelukkig niet, mag men daar bij- Het koloniale verlies kan evenwel slechts goed gemaakt worden door medewerking van andere speciaal Engelsche zijde. Ne derland heeft daar geen invloed op. Het is geen mandataris over ex-Duitsch koloniaal gebied, hetgeen maar goed is ook. Maar als onze meening als koloniale mogendheid werd gevraagd en Duitschland zou samenwerking der koloniale mogendheden toezeggen, zou het wellicht zeer verstandig zijn ons voor te ruggave der Duitsche koloniën te uiten. Die eerezaak is in de ietwat-ingewikkelde practijk des levens ten allen tijde belangrijker dan de commerciëele. Hoe reageerde Nederland intertijd zelf toen een nuchtere pas afgetreden gouverneur van Suriname voorstelde, deze on- voordeelige kolonie maar liever te verkoopen? Men wou er niets van weten. Het is voor velen wellicht moeilijk deze dingen te aanvaarden, want men zegt zoo vaak en zoo vlot dat geld alles beheerscht. Maar het is niet waar. Lang niet alles. En zeker niet in de internationale verhoudingen. R. P. (Op het Buitenhof te den Haag is Zaterdag de daar opgestelde molen van de Meer-Werk-Actie electrisch in beweging gébracht.) In 't hartje van de Residentie, Waarvoor het Buitenhof toch geldt, Staat, als een soort incongruentie, Sinds kort een molen opgesteld. Wat doet een molen, zult u vragen, Tusschen de huizen op een plein, En 'dan nog wel in 's-Gravenhage, Waar molens weinig gangbaar zijn. Het antwoord daarop is: die molen Staat als een symbool daar, slank en sterk, Waarmee het pleit wordt aanbevolen, Der Haagsche Actie voor meer werk. Eerst Zaterdag werd het je ware, Toen hij aan 't draaien is gebracht. Zij 't niet door echte molenaren En niet met Haagschen wind als kracht. Wij weten niet hoe door die actie, De Haagsche maal-tijd worden zal, Maar hopen, dat zij satisfactie En brood voor velen brengen zal. Om 't standpunt duidlijk te bepalen: Wij hopen dan maar dat, in 't kort, De Hagenaar erom zal malen En toch niet malend ervan wordt. P. GASUS. Een doode en vier gewonden De Oi/evdekte. IxMtLstxuren worden 28 SEPTEMBER GEOPEND. CONSTANDSE, Koninginneweg 61 A, Tel. 16766 (Adv. lngez. Med.) Diploma's met valsche liand- teekeningeii? De Haarlemsche politie stelt een onderzoek in. Naar wij vernemen is bij de Haarlemsche politie een klacht ingekomen tegen een hou der van een opleidingsinstituut te Haarlem met de beschuldiging dat de diploma's die door hem worden uitgereikt, aan geëxamineer- den namen zouden vermelden van examina toren, die de candidaten niet geëxamineerd hebben en die ook geen machtiging zouden ;even hebben hun namen op die diploma's zetten. Zelfs wordt beweerd dat er thans nog een naam wordt gebruikt van een trans- lateur van een rechtbank die al 5 jaar geleden overleden is. De politie deelde ons mede, dat haar onder zoek in deze zaak nog niet is afgeloopen, om dat de bedoelde examinatoren elders wonen. Er kan dus nog niet gezegd worden of de fei ten van de ingediende klacht juist zijn. Een al te goedkoope fiets. Leidenaar stal haar in Rotterdam. Zondagmiddag omstreeks twaalf uur bood een jongeman aan een wachter bij een bouw werk in Haarlem-Noord een vrijwel nieuwe fiets te koop aan. De wachter ging hierop in, gaf 10 plus zijn oude fiets en werd daardoor eigenaar van het nieuwe karretje. Toen de jongeman verdwenen was, vond de kooper toch, dat hij wel heel weinig voor de fiets betaald had. Hij kreeg achterdocht en begaf zich naar het politiebureau, waar men met veel belangstelling naar hem luisterde en onmiddellijk besloot een onderzoek in te stel len. Aangezien de jongeman in de richting Vel- sen was vertrokken, stelde de Haarlemsche politie, in samenwerking met haar Velsensc.he collega's daar ter plaatse een onderzoek in, waarbij men den gezochte inderdaad in een café aantrof, waar hij gearresteerd werd. Bij zijn verhoor bekende de man, een 20 jarige rijwielhandelaar uit Leiden, de fiets Za terdag in Rotterdam te hebben weggenomen. De arrestant is eerst naar Haarlem en vervol gens naar Rotterdam overgebracht. VAN VERDUISTERING VAN EFFECTEN VERDACHT. 's-GRAVENIHAGE, 13 September. Heden ochtend arresteerde de Haagsche politie den metselaar K. S., die verdacht wordt van ver duistering van effecten ter waarde van f 5000. De arrestant is op het hoofdbureau inge sloten. BAZAR „MEERLEBOSCH" De Speeltuinvereniging „Meerleboscli' houdt op Zaterdag en Zondag, 18 en 19 Sep tember a.s. in haar Verenigingsgebouw, einde Nachtegaalstraat, Haarlem- Noord, een „Bazar". De opbrengst van deze bazar dient ter be strijding van de kosten voor het a.s. winter- clubwerk en voor vernieuwing van gebouw, tuin en tuintoestellen. Met buitengewone toewijding heeft een damescomité deze bazar verzorgd en zoowel léden als buurtbewoners en vele winkeliers en fabrieken hebben een groot aantal nut tige en fraaie voorwerpen en lekkernijen ge schonken. Bovendien zijn aan deze bazar vele attracties verbonden en er zal voor muziek gezorgd worden. De bazar wordt geopend op Zaterdag 18 September a.s. des middags te vier uur en is verder op Zaterdag en Zondag tot des avonds elf uur geopend. Veldpolitie en militairen naar de plaats van het verzet vertrokken. BANDJERMASIN, 13 September. (Aneta-A.NP.) In een kampong in de onderafdeeling Amoentaï, gele gen in de Zuider- en ooster-afdee- ling van Borneo, hadden zich een hoiiderd-tal lieden verzameld met de bedoeling om verzet te plegen. Zij raakten hier slaags met den contro leur van Tandjong (onderafdeeling Amonetai), den commandant van de veldpolitie, een districtshoofd, acht man van de veldpolitie en twee re chercheurs. Bij het verzet werd een agent van de veldpolitie gedood, het districts hoofd zeer zwaar gewond, de com mandant van de veldpolitie, zwaar gewond en de controleur licht ge wond. Een karabijn en patronen vie len in handen der verzetslieden. De assistent-resident van Kandangan (Z. en O.-afdeeling van Borneo), de gewestelijk militair commandant en een commissaris van politie zijn vertrokken naar de plaats van het verzet. Van Amoentai uit is veld politie gezonden, van Kandangan één bri gade en van Bandjermasin drie brigades mi litairen, welke het verzetsgebied afzetten. Instelling van dorpsgemeenten op Suriname. Verordening op eigen gezag en verantwoorde lijkheid van den gouverneur. PARAMARIBO, ill September. (Aneta-A.N.P.)De gouverneur van Suriname heeft op eigen gezag en verantwoordelijkheid de verordening tot instelling van dorpsgemeenten af gekondigd. De staten van Suriname, die het recht daartoe aan den gouverneur betwis ten, zullen zich tot de kroon richten. Wij teekenen bij dit bericht aan, dat anders dan in Nederlandsch-Indië tot nu toe geen algemeene regeling in Suriname be stond voor de bestuursorganisatie ten platte- lande. Onder de districts-commissarissen is er eigenlijk niets geregeld en zoo ontbraken bijv. locale, communale organisaties. De tegenwoor dige gouverneur wil hierin verandering bren gen. Deze ontwierp dan ook een verordening, waarin een regeling werd neergelegd, die op verschillende punten bezwaren ontmoet heeft in den boezem van de staten. Of de verordening afgestemd werd en drin gende omstandigheden een onverwijlde voor ziening eischten, dan wel het ontwerp niet binnen den door den gouverneur gestelden ter mijn afgehandeld werd, blijkt niet, doch in elk geval heeft de landvoogd thans gebruik gemaakt van de hem in art. 101 der nieuwe Surinaamsche staatsregeling gegeven bevoegd heid om de verordening op eigen gezag vast te stellen. Vertraagde aanvoer van brand stoffen te Haarlem. Geen reden tot ongerustheid. Wij vernemen dat in den laatsten tijd te Haarlem vertraging gekomen is in den aan voer van brandstoffen. Er zijn handelaars, die een groot gedeelte van de zomerbestellingen nog niet hebben kunnen uitvoeren. Dit komt, naar zij ons verklaarden, omdat de Neder- landsche mijnen achter zijn met het leveren van de kolen. Sommige handelaars hebben nu (bijna half September) nog niet de brandstof ontvangen die zij al in Aungustus hadden moeten krijgen. Een handelaar zei ons: Wij zouden op dit oogenblik niet in staat zijn al onze bestel lingen uit te voeren, maar nu het koud gaat worden, kunnen wij de menschen wel voor- loopig met enkele Hectoliters helpen. Het resteerende komt dan later". Dus een nieuwe rantsoeneering?" vroegen wij. Het antwoord was: „Men zou het zoo kunnen noemen, maar in wezen is het toch geen rantsoeneering, want wij nemen immers be stellingen tot onbeperkte kwantums aan om dat wij er zeker van zijn, dat wij die ook kun nen uitvoeren. Alleen zal de levering dan voorloopig wat verdeeld moeten worden. Wij zijn overtuigd, dat de mijnen het bestelde kunnen en ook zullen leveren, want toen zij onze bestellingen in den zomer aannamen, waren de producties toch bekend en daarmede is natuurlijk door de mijnen rekening ge houden bij het sluiten van onze contracten. Vermoedelijk zit het dus alleeen in het tempo van de afwerking va de orders. Misschien heeftmen de leveranties aan het buitenland laten voorgaan. Wij zijn overtuigd, dat alles in de komende weken in orde zal komen, zoodat voor een kolen-tekort geen ge vaar bestaat. Mijn ervaring is dat de bestelde buiten- landsche kolen hier beter zijn aangekomen dan de binnenlandsche, maar het kan wel zijn, het bij sommige collega's anders is. Een andere handelaar deelde ons mede: „In het begin van den zomer is in reclames van verschillende collega's gezinspeeld op de wen- schelijkheid, in verband met een mogelijke schaarschte in den a.s. winter, tijdig de be stellingen op te geven. Blijkbaar is daarop door het publiek zoo gereageerd dat er veel meer kolen in den zomer besteld zijn dan andere jaren. Ook dit kan ten deele een ver klaring zijn voor den achterstand die nu bij het uitvoeren der bestellingen wordt gecon stateerd". Het is blijkbaar in andere steden niet gun stiger dan te Haarlem. Dezer dagen is te Alk maar een vergadering gehouden van de brandstoffenhandelaars in Noord-Holland. Van de 150 daar vereenigd zijn er 120 die nog wachten op de uitvoering van bestellingen, die zij reeds lang hebben opgegeven. Bij een informatie (via den Regeeringspers- dienst in Den Haag) deelde de directie van de Staats mede, dat er dezen zomer door parti culieren veel meer kolen besteld zijn dan in andere jaren werd gedaan. Daarvoor zijn de bestellingen van de brandstoffenhandelaars aan de mijnen ook grooter geweest. De afwer king van deze bestellingen gaat evenwel nor maal, alleeen is er een vertraging van enkele weken. Er behoeft evenwel niet de minste vrees voor schaarschte aan kolen te bestaan. De mijnen zijn volkomen in staat aan de behoeften te voldoen. De productie der mijnen is over een geheel jaar bereikend, zoodat het heel verklaarbaar is, dat de expeditie wat achter komt als in enkele maanden onverwacht groote bestel lingen inkomen. Maar als nu een groot deel van de menschen reeds zijn bestellingen voor den geheelen winter opgegeven heeft, zal het gevolg zijn, dat in de komende wintermaan den weinig nieuwe bestellingen zullen inko men,, zoodat dan veel minder geleverd behoeft te worden. Het woord is aan Lord Halifax: STRAATPREDIKING. Van wege de Gereformeerde Evangelisatie zal een straatprediking gehouden worden op Dinsdag 14 September (des avonds te 8.15 uur) op het Leidscheplein, met medewerking van een zangkoor. Populariteit is een misdrijf van het oogenblik af, dat zij ivordt gezocht; zij is alleen een deugd als men haar heeft, of men wil of niet. Een vaste betrekking inbreker. en toch Zondagmorgen merkten bewoners van de Nieuwe Meerlaan te Amstelveen op, dat een jongeman een keukendeur van een alleen staand huis, bewoond door den makelaar Smeenk, die juist kort tevoren zijn woning had verlaten, open rukte. Nadat de jongeman was binnengegaan besloten drie bewoners hem te volgen. Zij zouden juist een inspectietocht be ginnen, toen de indringer de trap afholde en het huis weer door de achterdeur wilde ont vluchten. Er ontstond een hevige vechtpartij tusschen den indringer en de drie mannen, welke vechtpaht-ij tenslotte in een nederlaag van eerstgenoemde eindigde. Bij onderzoek bleek de man een kast te hebben geforceerd en wat geld te hebben gestolen. Op het politiebureau Nieuwe Amstel gaf hij tenslotte toe bij een der Amsterdamsche ge meentebedrijven als klerk werkzaam te zijn. Hij bleek ook in het bezit van een collectie in brekerswerktuigen te zijn. Nieuwe reddingboot in gebruik gesteld. Bij het restaurant „Meerrust" te Warmond is Zaterdagmiddag in gebruik gesteld een nieuwe reddingboot der Noord- en Zuid- Hollandsche Reddingmaatschappij de „Abra ham Fock", bestemd voor het station Hollum op Ameland. Bij deze plechtigheid waren o.m, tegenwoordig leden van de familie Fock. o.a. de oud-gouverneur-generaal van Ned.-Indië mr. D. Fock, de gep. vice-admiraal C. Fock, de gep. kapt. luit. ter zee C. A. Fock e.a. Voorts leden van het hoofdbestuur der reddingmaat schappij o.w. de voorzitter, de heer Tegelberg, en de secretaris de heer H. Th. de Booy. De schipper van de nieuwe reddingboot, Botte Ney, was uit Hollum overgekomen voor de plechtigheid. De voorzitter der N.Z.H.R.M. meende, dat men de reddingmaatschappij niet van helden- vereering mag beschuldigen, wanneer thans na ruim honderd jaren een der oprichters wordt herdacht. Spr. herinnerde aan het beleid van de eerste bestuurderen, in het bijzonder van Abraham Fock, die vele jaren penning meester en later voorzitter is geweest. Finan cieel wordt nu meer van de N.Z.H.R.M. ge vraagd dan vroeger, maar de natie is steeds bereid tot steun en de maatschappij heeft ge lukkig geen zorgen. Spr. dankte den bouw meester en de directie der Kromhoutfabrieken en hij bood den heer Van Dijk. die toezicht heeft'gehouden, ret sjoeldje der maatschappij aan. Mevr. van WoerkomFock onthulde daarna den naam van de reddingboot, die vervolgens door den heer Tegelberg aan schipper Botte Ney werd overgedragen. Namens de familie dankte de oud G.G. van Ned. Indië, mr. D. Fock. de reddingmaatschap pij voor het feit, dat zij een voorvader heeft willen eeren. De „Abraham Fock" is een teakhouten mo- torstrandreddingboot. de vijfde van dit type voor de N.Z.H.R.M. gebouwd bij de firma Taat te Katwijk aan Zee. De boot is lang 10.30 M., breed 3.15 M. en diep 0.50 M. en is voorzien van een Kromhout Heracles benzinemotor van 30 P.K. met reductiekoppeling. De maximum snelheid bedraagt 6.8 zeemijlen per uur. De boot is onzinkbaar door een groot aantal ko peren luchtkisten, welk onder het dek zijn aan gebracht. De Engelsche minister van Oorlog, Leslie HoreBelisha, moest bij de manoeuvres ook een modern oorlogswapen zelf beproeven. pag. In een Kampong op Borneo zijn verzets lieden met de veldpolitie slaags geraakt. 1 De Haarlemsche politie stelt een onder zoek in naar diploma's met valsche handteekeningen. 1 Gedoofd achterlicht kost twee menschen het leven. 3 De patrouillediensten in de Middelland- sclie Zee geregeld. 4 De toestand van oud-president Masa- rijk is verergerd. 4 Te Parijs hebben Zaterdagavond twee ernstige bomaanslagen plaats gehad. 4 Het Ned. Olympisch Comité bestaat 25 jaar. 5 Het Nederlandsch cricket-elftal verliest van Chapman's elftal. 5 Sociaal-gederailleerden weer in het ga reel; reclasseeringsconferentie te Haar lem. 11 Een commentaar op de match tegen Chapman's Elftal. 13 ARTIKELEN, ENZ. R. P.: Duitschland en de Koloniën 1 K. de Jong: Beiaardconcert. 2 J. B. Schuil: De Christusspeler. 2 G. J. Kalt; „The croaking Nightingales" 2 v. O.: Derde Internationale „Focus" Foto- salon te Amsterdam. 2 Dr. E. van Raalte: De overeenkomst van Nyon 3 Van onzen Parjjschen correspondent: Rembrandt als teekenaar en graveur. 4 De Burgerlijke Stand van Haarlem is op genomen op. i t

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1937 | | pagina 1