Thomas Masaryk overleden.
China vraagt optreden van den
Volkenbond.
Japansch luchtbombardement
maakt honderden slachtoffers.
Tandheelkundig
Instituut
GEHEEL GEBIT
Thijs Ijs en QomMopperniet gaan weerverder!
DINSDAG 14 SEPTEMBER 1937
HA'SREEM'S DAGBEAD
c Chineesche regeering heeft
Avenol door tusschenkomst
van haar eersten gedelegeer
de, Wellington Koo, een
mededeeling doen toekomen, waarin
met een beroep op de artikelen 10, 11
•n 17 van het handvest wordt ge
vraagd den raad middelen te advi-
seeren om maatregelen te neen, welke
met het oog op den in het verre Oos
ten door Japan geschapen toestand
gepast en noodig zouden kunnen zijn.
„In opdracht van mijn regeering,
aldus de mededeeling, heb ik de eer
u uit te noodigen kennis te nemen van
het feit, dat Japan China overweldigt
en den inval voortzet met zijn geheele
leger, marine en luchtmacht.
Het is een aanval op de territoriale
onschendbaarheid en politieke onaf
hankelijkheid van China, een geval,
dat behandeld moet worden volgens
de bepalingen van artikel 10 van het
pact.
De ernstige toestand, geschapen
door de Japansche agressie, vestigt
de aandacht op artikel 11 van het
pact. Met het oog op de hedendaag-
sche houding van Japan tegenover
den Volkenbond, en zijn optreden in
China, is de Chineesche regeering van
meening, dat artikel 17 eveneens
toepasselijk is, zonder afbreuk te doen
aan de tot nu toe door den Volken
bondsraad en Volkenbondsvergadering
ten aanzien van het CliineeschJa
pansche conflict genomen besluiten".
Het Chineesche beroep gaat vergezeld van
een gedetaileerd exposé der regeering van
Nanking over de verschillende miltaire aspec
ten van het conflict.
De Chineesche regeering beschuldigt de Ja
panners er van eenheden van het Roode Kruis
te bombardeeren, aanvallen te doen op niet-
strijders en instellingen van onderwijs en cul
tuur te vernietigen zonder dat daarvoor de
noodzaak aanwezig is.
Honderden vluchtelingen
omgekomen.
TVf en meldt uit Sjanghai, dat ten
1 JL gevolge van het bombardement
door Japansche vliegtuigen ten uit
voer gelegd op een groot aantal jon
ken, die zich in de richting van de
Soesjauikreek begaven, meer dan 400
Chineesche vluchtelingen zijn ge
dood of gewond,
Chineezen op den
terugtocht.
Het Chineesche hoofdkwartier te
Nanking meldt, dat de Chineesche
troepen te Sjanghai gisterochtend
zonder verliezen zijn teruggetrokken
op hun nieuwe verdedigingslinie. De
Japansche troepen rukken voorzich
tig op. De Chineesche troepen heb
ben zich op ongeveer 5 K.M. terug
getrokken van hun vroegere linies.
Zij bezetten thans stellingen, welke
bijna in rechte lijn liggen met het
Noorderstation te Lo Tien.
De nieuwe linies aldus verklaart
men, veroorloven een betere coördina
tie tüsschen de Chineesche eenheden
in de verschillende sectoren en zijn
bovendien buiten het bereik der Ja
pansche scheepsbatterijen.
Jan Japansche zijde wordt van het front
gemeld:
Nu de Chineesche troepen aan het Oostelijk
front van Sjanghai uit hun laatste bolwer
ken, de gemeentelijke gebouwen en de ren
baan, zijn verdreven, en teruggedrongen wor
den naar. Kjangwan en Tatsang, aan de
overzijde van de spoorlijn Sjanghai-Woe-
soeng, is het verkeer langs den Tsjoengkoeng
weg van Sjanghai naar Woesoeng voor het
eerst sedert het incident te Sjanghai op 13
Augustus hervat.
Den geheelen dag heeft de Japansche
luchtmacht gisteren bommen geworpen van
zwaar kaliber op de voorsteden van Sjanghai.
Tatoeng genomen.
Hun opmarsc-h naar het Westen uit de
provincie Tsjahar voortzettende hebben de
Italië en het accoord van Nyon.
Deelneming op zekere voorwaarden.
De vertegenwoordiger van Havas t,e
Genève meent te weten, dat Italië
onder zekere voorwaarden zal deelne
men aan de te Nyon gesloten overeen
komst.
Het resultaat der conferentie van Nyon is
gisteren officieel ter kennis gebracht van de
Italiaansche regeering en wel door Blondel,
den Franschen zaakgelastigde, en Ingram, den
Britschen zaakgelastigde, die minister Ciano
op de hoogte hebben gesteld van het verloop
der debatten.
Men is te Rome van meening, dat Italië een
toenadering met Groot-Brittannië niet in de
waagschaal zal willen stellen, geen volkomen
vijandig standpunt zal innemen en er naar
zal streven dat de te Nyon besproken vraagstuk
ken op de agenda der deze week te Londen bij
eenkomende vergadering der niet-inmengings-
commissie zullen worden geplaatst.
De Italiaansche gedelegeerden te Londen
zouden stappen doen om het bij afwezigheid
van vertegenwoordigers van Rome en Berlijn
goedgekeurde systeem te doen wijzigen, Rome
én Berlijn zouden van de omstandigheden ge
bruik maken om terug te komen op hun eisch,
dat de regeering van Franco de rechten voor
oorlogvoerenden zouden moeten worden toe
gekend. Men is van meening, dat het vraag
stuk der zeerooverij in dat geval ipso facto zal
Bijn gewijzigd.
Japansche troepen, naar van Japansche zij
de beweerd wordt de voornaamste stad van
Noord-Sjansi, Tatoeng, ingenomen.
Japansche torpedojager
in den grond geboord.
Het hoofdkwartier der Chineesche
luchtstrijdkrachten deelt mede, dat
Chineesche vliegtuigen gistermorgen
een Japanschen torpedojager ge
bombardeerd en tot zinken gebracht
hebben in de voorhaven van de
baai van Kwangtsja-u. De bombarde
mentsvliegtuigen kwamen uit Kanton
en troffen onmiddellijk vijf malen
den torpedojager, die terstond tot
zinken werd gebracht.
Gemève
Abessynië niet op de Assemblee
vertegenwoordigd
De Abessynische regeering zal niet
vertegenwoordigd zijn in de huidige
bijeenkomst van den Volkenbond,
daar de agenda geen enkel punt ver
meldt, waarbij Abessynië direct be
lang heeft. Deze mededeeling is ver
vat in een schrijven van Haile Selas
sie aan den secretaris-generaal van
den Volkenbond, Avenol.
Hitier besluit den Partijdag te
Neurenberg.
Waarschuwing tegen het bolsjewisme.
De Rijkspartijdag der N.S.D.A.P. is gisteren
besloten met een rede van Adolf Hitler. Aan
deze toespraak ging een groote ..luchtparade"
vooraf. Honderden vliegtuigen demonstreerden
voor den Führer, gevechtseskaders, jachtvlieg
tuigen en de luchtdoelartillerie ensceneerden
een hevig luchtgevecht.
Hitler's rede hield een waarschuwing tot
Europa in tegen het bolsjewisme, waartegen
Duitschland zich desnoods met geweld van
wapenen zal verzetten. De Führer hield een
hartstochtelijk pleidooi voor het nationaal-
socialisme.
De nasporingen naar Lewanefski.
Mattern geeft zijn pogingen op.
Havas meldt uit Washington 13 September:
De Amerikaansche vlieger Mattern heeft
er van afgezien verdere pogingen naar de
verdwenen Sovjet-Russischen vlieger Lewa
nefski te doen.
ZADKOFF TOCH ONGEDEERD.
Volgens een bericht van den Sovjet-Rus
sischen ijsbreker „Krassin" is de vlieger Basil
Zadkoff, wiens toestel in de Poolzee is ge
stort, ongedeerd.
ERNSTIG SPOORWEGONGELUK IN POLEN.
Uit Wielun (Wojwodeschap Posen) 13 Sept..
Een goederentrein is alhier in botsing geko
men met een anderen goederentrein. Twee
spoorwegarbeiders werden gedood, vijf ge
wond. Dertig wagons werden vernield.
Vliegtuigongeluk in Roemenië.
Vijf dooden.
Bij Constantza is gisteren een mili
tair vliegtuig neergestort. Van de in'
zittenden werden er vijf op slag ge
dood en twee zwaar gewond.
Na de bomaanslagen te Parijs.
Belooning op het aanwijzen van de daders.
Naar Havas uit Parijs meldt zou de
regeering voornemens zijn een aan
zienlijke belooning uit te loven voor
dengene, die een nuttige aanwijzing
zou geven om den dader of de da
ders van de aanslagen in de Rue de
iPresbourg en de Rue Boissière op te
sporen.
Minister Dormoy heeft Maandag een be
spreking gehad met den prefect van politie
en autoriteiten van de nationale veiligheids
politie.
Barrue de rechter van instructie, heeft
gistermiddag een getuige gehoord, wiens
naam geheim wordt gehouden. Het is een
koopman van buitenlandsche nationaliteit,
geen Spanjaard, van ongeveer 35 jaar.
Oud-Kamerlid aan bet hoofd van
dievenbende.
Naar aanleiding van een diefstal van 18
millioen drachmen (ongeveer f 290.000) uit
een kantoor van de Bank van Griekenland,
heeft de politie verscheidene arrestaties ver
richt. Het gestolen geld is teruggevonden. De
leider van de dievenbende schijnt vroeger
bediende geweest te zijn van de bank en is
oud-Kamerlid. (Hbld.)
Groote belangstelling voor
Ckristelijk-Socialen Cursus.
Gedurende deze week wordt in het con
ferentieoord van den Zendingsstudieraad te
Lunteren de achtste chrïstelïjk-sociale cursus
gehouden.
Er bestond ditmaal voor den cursus Beer
groote belangstelling. Zelfs moesten enkele
dependances in de omgeving in gebruik wor
den genomen, om aan alle aanvragen te kun-
nen voldoen.
Gisteravond is de eerste zitting van den
cursus gehouden. De heer P. j. Nahuisen, uit
Utrecht, momenteel voorzitter van de com
missie voor samenwerking tusschen de alge
meen christelijik-sociale bonden (Patrimo
nium, Christelijk-Nationale Werkmansbond
en Nederlandsch-Luthersche Bond voor
christelijk-sociale actie) alsmede het Chris
telijk Nationaal Vakverbond, welke commis
sie sinds den tweeden cursus in 1926 deze
cursussen organiseert, opende het samenzijn
en sprak na Psalmgezang, Schriftlezing en
gebed een openingswoord, waarin hij alle
aanwezigen verwelkomde, in het bijzonder de
buitenlandsche gasten en den cursus-leider,
den heer C Smeenk uit Arnhem.
Met voldoening constateerde spreker de
groeiende belangstelling voor deze cursussen
en wees hij vervolgens op de moeilijke pro
blemen, welke in dezen tijd aan de orde zijn.
De heer C. Smeenk, eerste voorzitter van
..Patrimonium" sprak hierna een woord van
inleiding en na een woord van welkom tot
de gasten uit Zwitserland en Denemarken,
stond hij allereerst stil (bij de moeilijke om
standigheden in de wereld. Er is op inter
nationaal gebied een anti-christelijke ont
wikkeling op te meiken. Ook ziet men hier
weer aldus spr. hoe weinig het huma
nisme vermag. Al sterker werken de paga-
nistische factoren, de zedelijke verwarring,
die ook op sociaal-economisch gebied ver
woestingen aanrichten en door het zondig
nieuw-malthusianisme de toekomst van eer
tijds gekerstende volken bedreigen. Veel er
ger dan de concurrentie van Japan en wel
licht in de toekomst ook van China is het
feit, dat heiden.sche denkbeelden in het
Westen wortel zoeken. En hoeveel slapheid is
er vaak onder de christenen.
De eerste cursusdag werd besloten met een
bidstond.
RIJKSSTRAATWEG 16
HAARLEM-NOORD, TELEF. 16726
Pijnloos trekken inbegrepen.
Tegen onze bekende lage tarieven. (Met garantie)
BESLIST PIJNLOOZE BEHANDELING.
Spreekuren alle werkdagen
van 9—12 en 1—4 uur, Zaterd. 9—12 uur
Avondspreekuren
Dinsdag, Woensd en Donderd. v. 79 u.
(Adv. Ingez. Med.)
ONZE DACELIJKSCHE KINDERVERTELLING
Intusschen was ook oom Moppernïet wat naderbij gekomen. Hij
keek met verbaasde oogen naar de verrichtingen van Thijs en Brama,
maar zag toen plotseling, wat er eigenlijk aan het handje was.
Maak dien man toch los. Thijs! riep hij lachend. Maar je
doet het ook heelemaal verkeerd!
Thijs keek om. Nou, probeert U het dan eens, oom, zei hij uit
dagend.
Oom trad wat dichterbij en probeerde Brama uit zijn benarde
positie te redden. Hetgeen hem dan ook werkelijk even later gelukte.
Brama keek even om zich heen, toen hij los was en begon toen
zacht te lachen. Thijs en oom Mopperniet stonden hem wat verbaasd
aan te staren. Wat was dat eigenlijk voor een kerel, die Brama?
Staatkundig en cultureel strijder.
Een foto van de historische bijeenkomst, Zaterdag den 14den December 1935 in
het slot Llany gehouden, waar Masaryk officiéél mededeeling deed van zijn
aftreden, na een 17-jarig presidentschap over Tsjecho-Slowakije. V. 1. n. r.:
dr. Soukop, voorzitter van den Senaat, Malypetz, voorzitter van het Huis van
Afgevaardigden, minister-president dr. Hodza en dr. Samal, kanselier van den
president.
Stichter en eerste president
van de Tsjecho-Slowaaksche
republiek.
Uit Praag President Masaryk is
hedenochtend vroeg op 87-jari-
gen leeftijd op zijn landgoed
Lany overleden.
Thomas Garrique Masaryk werd 7 Maart
1850 in een dorp in Zuid-Moravïë geboren als
zoon van zeer eenvoudige ouders. Zijn vader
was koetsier op een keizerlijk domein. In
de vaderlijke lijn was hij van Slowaaksche
origine, zijn moeder was een Tsjechische, zoo
dat in hem het bloed stroomde van de beide
stammen ,die hij later tot één volk zou ver
eenigen.
In zijn jeugd was Masaryk eenige jaren slo
tenmakersleerling en smid, maar in 1865 deed
hij met goed gevolg toelatingsexamen voor
het gymnasium te Brno (Brünn). Later be
zocht hij het gymnasium en de universiteit te
Weenen. In 1879 werd hij aan deze universi
teit benoemd tot lector in de filosofie. Drie
jaar later, toen de universiteitd te Praag ver
deeld werd in een Duitsch en een Tsjechisch
gedeelte, werd hij hoogleeraar aan de Tsjechi
sche universiteit. In deze periode publiceerde
hij verscheidene wetenschappelijke werken,
o.a. „Concrete Logica" en „Het sociale vraag
stuk".
Masaryk als wijsgeer.
Als filosoof heeft Masaryk grooten invloed
uitgeoefend op de Tsjechische wijsbegeerte en
trouwens op de Tsjechische gedachte in het
algemeen. Hij wordt beschouwd als de stich
ter van de Tsjechische sociologische weten
schap, dat hij als eerste in Bohemen de prac-
tische vraagstukken der sociologie systema
tisch en wetenschappelijk bestudeerde. Hij
streefde er naar dat de Tsjechische wetenschap
werd gezuiverd van vooroordeelen en mythen
en dat de waarheid zou worden vastgesteld.
Dit streven vond zijn hoogtepunt in den strijd
over zeker manuscripten, die moesten aantoo-
nen, dat reeds in de Middeleeuwen de bescha
ving in Bohémen op hoogen trap stond. In het
door hem opgerichte critische maandblad
„Athenaeum" betoogde hij hartstochtelijk,
dat deze manuscripten vervalscht waren en de
feiten hebben hem gelijk gegeven. Door zijn
actie werden de Tsjechen bevrijd van de on
ware romantiek over hun geschiedenis en wa
ren zij in staat, het werkelijk karakter van
hun verleden te kennen.
In 1891 werd Masaryk in het parlement ge
kozen voor de Jong-Tsjechische partij, doch
reeds twee jaar later trad hij weer af. Hij
had intusschen tegenover zijn politieke te
genstanders het recht der Tsjechen op een
eigen beschaving verdedigd. Hij bezat de over
tuiging, dat het Tsjechische volk den plicht
had, de waarheid in de wereldbeschouwingen
te zoeken en nieuwe Tsjechische denkbeelden
te vormen, die in overeenstemming waren met
zijn humanitaire missie. Deze opvattingen
hebben grooten invloed uitgeoefend op de be
schaafde Tsjechische volksgroepen.
Wat nu betreft zijn politieke opvattingen, het
standpunt van Masaryk ten opzichte van
Oostenrijk-Hongarije was aanvankelijk niet
zeer verschillend van dat der meeste Tsjechi
sche staatslieden. Hij verklaarde zelfs, dat „de
Tsjechische natie Oostenrijk in haar eigen
belang noodig had", maar wel eischte hij auto
nomie en zelfbeschikkingsrecht voor zijn volk
Hoewel hij als einddoel van de Tsjechische
politiek het recht van den Tsjechischen staat
zag, namelijk als politieke autonomie in het
kader van de dubbele monarchie, drong Ma
saryk er bij zijn landgenooten op aan, dat zij
de verwezenlijking van hun aspiraties niet
van een wereldcatastrofe zouden verwachten,
maar rekening zouden houden met het be
staan van Oostenrijk.
In 1900 stichtten zijn volgelingen de Tsje
chische volkspartij en ter gelegenheid daar
van verdedigde Masaryk de stelling, dat er in
de bestaande omstandigheden geen kwestie
kon zijn van het herstel der onafhankelijkheid
van de Tsjechische landen in den zin, zooals
die vroeger bestaan had. Maar tegelijkertijd
pleitte hij voor de cultureèle en nationale on
afhankelijkheid door de grootst mogelijke po
litieke autonomie.
Tegenstander der Oostenrijksche
regeering.
Na 1905 kwam er een verandering in de po
litieke opvattingen van den geleerden staats
man en deze verandering werd bevorderd door
zijn groeienden afkeer van de Oostenrijksche
politiek. Hij veroordeelde resoluut de annexa
tie van Bosnië-Herzegowina in 1908, vooral
omdat zij plaats vond zonder de toestemming
der volksvertegenwoordigers uit de beide pro
vincies. In het beruchte hoogverraadproces te
Zagreb in 1909, dat ten doel had de annexatie
te rechtvaardigen, waagde Masaryk het, een
campagne tegen de regeering te beginnen en
aan te toonen, dat de beschuldigingen ge
steund werden op documenten, die door de
vervalscht waren. Dit proces en de geheele
Balkan-politiek der dubbele monarchie waren
oorzaak, dat hij zijn geloof in de mogelijkheid
van een rechtvaardig Oostenrijk verloor.
Toen de groote oorlog uitbrak en de Tsje
chen, ondanks de strenge censuur, ondubbel
zinnig uiting gaven aan hun tegenzin tegen de
Habsburgers, was het Masaryk, die met een
klein aantal geestverwanten het verzet ging
organiseeren. Hij begreep, dat de Tsjechische
beweging weinig kans van slagen zou hebben,
indien zij niet kon rekenen op de sympathie
en de hulp der buitenlandsche mogendheden.
Daarom begon hij een propaganda-reis door
de verschillende landen, waarbij hij ook Ne
derland bezocht. In zijn werk „Het Nieuwe
Europa", zette hij de beginselen der bewe
ging uiteen.
Oostenrijk-Hongaarsche legatie te Belgrado den laatsten adem uit.
Thomas Masaryk.
Toen hij in December 1914 hij was toen
nog Oostenrijksch parlementslid het land
verliet om zijn reizen naar Nederland en
Italië te maken, was het zijn bedoeling, daar
na weer naar Oostenrijk terug te keeren. Doch
op den terugweg werd hij ervan op de hoogte
gesteld, dat de Oostenrijksche politie hem
wilde arresteeren en daarom besloot hij in
den vreemde te blijven.
Strijd voor de Tsjecho-Slowaaksche
onafhankelijkheid.
Toen begon voor dezen 65-jarigen man een
periode van bijna bovenmenschelijken arbeid
een tijdperk van enorme vermoeienissen en
emoties. Hij had alles over voor de bevrijding
van zijn volk. Een tijdlang heeft hij nog les
gegeven aan King's College te Londen. Ook
de Vereenigde Staten heeft hij bezocht.
In de eerste oorlogsjaren was het ook, dat
de „Nationale Tsjechische Raad" werd
opgericht, waarvan hij president werd. Hij
streefde ernaar, den Tsjechen en Slowaken,
die over de geheele wereld verspreid waren,
een uniform programma te geven en hen te
bewegen een actief aandeel te nemen in den
strijd voor de Tsjecho-Slowaaksche onafhan
kelijkheid.
In 1918 brak eindelijk voor hem de groote
dag aan. Eenige dagen na de onafhankelijk
heidsverklaring van Tsjecho-Slowakije op 14
November 1918, werd Masaryk door de wetge
vende vergadering tot president der republiek
gekozen. In deze functie is hij met al zijn
kracht voortgegaan de belangen van zijn
land te behartigen. En welk een groote plaats
hij inneemt in de harten zijner landgenooten
blijkt wel uit het feit, dat hij in afwijking van
de bepalingen van de grondwet, in 1920 werd
herkozen. Hetzelfde herhaalde zich in 1927 en
1934. Die feiten bewezen tevens, dat de groote
meerderheid van het Tsjech-Slowaaksche volk
vastbesloten was trouw te blijven niet alleen
aan den persoon van den eersten president,
maar ook aan den geest van zijn moreel en
politiek programma.
Bij zijn 85sten verjaardag, den zevenden
Maart 1935, bracht het land hem een groot-
sche hulde.
Den 14den December van het zelfde jaar
trad Masaryk af als president der Tsjecho-
Slowaaksche republiek. Hij werd opgevolgd
door zijn leerling en geestverwant dr. Eduard
Benesj.
President Benesj en zijn echtgenoote, die
den nacht op Maandag te Lany hadden door
gebracht bleven daar ook den volgenden dag.
Minister-president Hodza. die zich gisteroch
tend naar Praag had begeven ter afdoening
van dringende staatszaken, is des avonds
naar Lany teruggekeerd.
Tegen het einde van den middag werd de
toestand van den oud-president ernstiger.
Om acht uur des avonds werd een bulletin
uitgegeven, waarin bekend gemaakt werd,
dat de aandoening in den rechterlong op
nieuw ontstoken was. De linkerlong werkte
normaal, maar de krachten bleven afnemen.
Hedenochtend om 3.29 uur ibHes MasaxyJs
