ALS II DANSEN WILT LEEREN
H. KWEKKEBOOM - NIEUWE GRACHT 98 Tel. 13525
Kamal Atatürk, de man die
de democratie dicteerde.
WOENSDAG '15 SEPTEMBER 1937
HAXREEM'S DAGBLAD
7
Ontstaan en groei van het moderne Turkije
STERFT de romantiek uit? Men zou
haast geneigd zijn het te beamen: wat
rest er nog van de romantische glorie
der verre uithoeken der aarde? Bedroe
vend weinig, en het is slechts ten behoeve
van het vreemdelingenverkeer en de film dat
deze spaarzame overblijfselen in stand worden
gehouden.
Wat er ooit een romantischer land denk
baar dan dat van den halven maan? En nu...
eilaci, het pittoresque Turkije vindt men nog
slechts in colportage-romannetjes en in de
verhitte verbeelding van derzelver lezeressen
en lezers. Het is voorbij
Met een uilenbril en een Europeesch col
bertje verschijnt Twefik Rüsti, de Turksche
minister van buitenlandsche zaken in Genève
en zelfs geen tulband of fez, doch een dood
gewoon „kaasbolletje" dekt zijn schaarsch
wordende lokken. En het land zelf.
Kamal Ataturk.
Neen, voor goedkoope romantiek behoeft
men niet naar Turkije te gaan. De wegen
zijn er modern en goed. overal staan rich
tingaanwijzers van de Shell, en geen agent zal
met een kromzwaard tegen u gebaren. Ge
sluierde haremvrouwen achter tralievensters?
Neen, gekortwiekt en hooggehakt trippelen ze
door Ankara's straten, blikken u vrij en on
belemmerd in het gelaat, werken op kanto
ren en fabrieken en hebben zelfs stemrecht.
Goede spoor- en straatwegen, moderne ge
bouwen, ronkende machines en haastige
menschen, dat is het wat men in het huidige
Turkije vindt. En tochToch ligt in dit
land de romantiek voor het grijpen. Maar
het is een harde, ik zou haast zeggen een
nuchtere romantiek, die dweept met machi
nes en droomt van techniek en overwinnin
gen der wetenschap.
Kamal en Abdoel Hamid.
Daar Is de figuur van Kamal Atatürk, de
„burcht der Turken", zooals de letterlijke
vertaling van dezen naam luidt. Hij heeft
het uiterlijk van een Engelschen gentleman,
neiging tot gezetheid en de dweepzieke oogen
van een Rus, die van de vijfjarenplannen ver
telt. Soms worden die donkere, doordringende
oogen zacht en weemoedig. Dan vertelt hij
van zijn moeder, die heeft mogen meemaken
hoe hij opklom tot de hoogte positie van
het land en die in Ankara gestorven is; of van
zijn vader douanebeambte in Saloniki, die
hem op donkere, zoele avonden vertelde van
de grootheid van zijn volk, dat eens door
Oost-Europa schrik en beven verspreidde en
onder de regeering van den onbetrouwbaren
sultan Abdoel Hamid daarna steeds nieuwe
vernederingen moet ondergaan. En in den
ziel van den jongen groeide, tegelijk met de
liefde voor zijn land, de bittere haat tegen
den despoot. Hij was niet de eenige, die zoo
voeld. De kadettenschool te Saloniki, evenals
die te Monastir en de militaire academie te
Pankaldi, waren haarden, waarin het verzet
gloeide. De Jong-Turken, wier geestelijk mid
delpunt de „Club der Vrijheid" te Saloniki
was, groeiden tot een machtige organisatie en
Atatürk werd een der meest vooraanstaande
leiders van die beroemde beweging. Eens
werd hij zelfs gevangen genomen, en slechts
aan gelukkige toevalligheden dankte hij zijn
leven.
Met Enver Pasje, een der toenmalige groo-
ten, streed hij in Tripolis tegen Italië en
leerde daar zijn eerste lessen van de Euro
peanen. Kamal Atatürk toen heette hij nog
Moestaf a Kemal, was een intelligent leerling.
Hij was jong, en een zeldzame eigenschap
op dien leeftijd, vooral bij de warmbloedige
Turken geduldig. In Parijs en de Balkan-
staten was hij militair-attaché, had eerst
moeite om zich aan het milieu te wennen,
doch leerde ook dat spoedig. Als goed dertig
jarige kwam hij naar zijn land terug: een
militair met de gave der diplomatie; iemand,
wiens vooruitziende geest hem reeds de toe
komst deed voorvoelen. Maar nog was zijn
tijd niet gekomen, zelfs niet in den wereld
oorlog, toen hij tot generaal bevox-derd
werd en onder meer Galipoli wist te behou
den tegen een sterke overmacht der Engel
schen. Hij maakte deel uit van het gevolg
van den troopopvolger toen die in 1917 het
Duitsche front bezocht en sprak in de aan
wezigheid van den keizer. Hindenburg en Lu-
dendorff openlijk zijn verwachting uit dat het
Duitsche leger spoedig ineen zou storten. Maar
nog steeds was hij een figuur van het tweede
plan en soms kwamen donkere momenten
van twijfel aan zich zelf. Nu, nu dit alles weer
jaren achter hem ligt, is nog in zijn stem
iets van de beklemming te hooren, die hem
toen zoo vaak gekweld moet hebben. Niet al
leen had hij met eigen twijfel te vechten,
doch te" ens moest hij strijden tegen het on
geduld in de rijen zijner medestanders en
het heeft er toen vaak naar uitgezien of alles
ineen zou storten en het werk van lange ja
ren voor niets zou zijn geweest.
Maar dan, als de oorlog geëindigd is en
Turkije voor goed verloren schijnt de
zieke man, die eindelijk den geest zal geven
dan acht Moestafa Kemal het tijd om toe te
slaan. De Grieksche legers, overwinning na
overwinning behalend, stonden in Thracië,
haddon bijna geheel Anatolië bezet. Ra
zend snel neemt Atatürk dan zijn maatrege
len. De groote nationale vergadering wordt
onder zijn leiding in Ankara geïnstalleerd,
het lege: wordt, ondanks de spaarzame mid
delen die ter. dienste staan, hervormd en ge
moderniseerd. Van den sultan komt verzet te
gen zijn plannen, een aanzienlijk deel der po
litici acht hem een gevaarlijke dwaas, die heel
Turkse ten onder zal brengen. Doch als een
vorst uit de oudheid trekt Kemal aan het
hoofd van zijn troepen ten strijde.
In een bonte warreling volgen de overwin-
ningsberichten elkaar op. Eindelijk, op 9 Sep
tember 1922, na de doorbraak aan de Saka
ria, die als een geniale strategische prestatie
alom bewondering wekte, valt hij de Griek
sche hoofdmacht aan. Smyrna wordt her
overd, ook Anatolië wordt van den indringer
bevrijd. In October van hetzelfde jaar volgt
de vrede, een jaar later wordt de republiek
Turkije gesticht, met Kamal Atatürk als haar
president. Dit alles ging niet zoo vlot als hier
geschreven staat: er was een groote oppo
sitie, nog vastgeroest in de ideeën van vroe
ger, die wantrouwend stond tegenover Ata
türk en zijn revolutionnaire plannen. Maar
eenmaal tot president van de republiek ge
kozen, ligt de weg tot verwezenlijking van
zijn idealen voor Kamal Atatürk open. In
Maart 1924 wordt het Kalifaat opgeiheven en
Turkije gesaeciüariseerd. Dit verwekte weer
nieuwe onrust in het land, die tot uiting
kwam in den Koerdenopstand en een complot
om Atatürk te vermoorden. Met ijzeren
hand weet de president zich te handhaven
en van dan af regeert hij over Turkije als
een absoluut alleenheerscher. De fez wordt
verboden, naar voorbeeld van Zwitsersohe.
Duitsche en Italiaansche wetten wordt de
wetgeving hervormd. Het Turksche alphabet,
veel te ingewikkeld om het In betrekkelijk
korten tijd te kunnen leeren, zoodat het land
bijna negentig procent analphabeten telde,
wordt vervangen door het Latijnsche. Zelf
trekt Atatürk door het land om den boeren
en arbeiders het nieuwe letterstelsel te leeren.
En inmiddels worden moderne woningen ge
bouwd, industrialisatie bevorderd, maatre
gelen genomen om den landbouw, een beter
rendement te doen geven, kortom: met man
en macht wordt aan de moderniseering van
Turkije gewerkt.
Tn 1930 overziet Atatürk zijn werk.
■"•Als een dictator heeft hij geregeerd, on
verzoenlijk tegen zijn vijanden, met ijzeren
hand de oppositie bedwingend. Nu voelt hij
dat zijn taak voor 't grootste gedeelte is vol
bracht: Turkije is een gezonde, moderne staat
gewoi-den. En dan acht hij het moment ge
komen voor zijn grootste en gevaai-lijkste ex-
periment: het volk, dat altijd in onwetend
heid en onderdnxkking geleefd heeft, zal nu
gelegenheid krijgen om te toonen of het zelf
regeeren kan. Atatürk dicteei-t de democratie!
Sinds de oprichting van de republiek was ex-
slechts één partij, Atatürk's Volkspartij, een
willig instrument in zijn handen. Nu moest
de staat liberaal worden, een oppositie heb
ben, die de almacht der regeexringspartij kon
inperken; die kon wijzen op de fouten, die zij
beging, en die desnoods, indiexx het volk dat
zou willen, in haar plaats de regeering kon
overnemen. Zoo werd op Atatürk's instigatie,
de Liberaal-republikeinsche Volkspartij ge
sticht. De oud-premier Fethi werd haar lei
der en zou in Smyrna de eerste openbare ver
ga dei in g houden, waarin openlijk de regee-
ringspartij zou worden aangevallen. Maar de
politie arresteerde Fethi en liet de vergade
ring ontbinden, teveel waren zij nog gewend
aan het dictatoriale systeem. Doch Atatürk
kwam tusschenbeiden. Fethi wei'd in vrijheid
gesteld en de px-esident zelf zorgde er voor
dat er druk bezoek was voor de meeting; zelfs
stuurde hij er betaalde applausklappers heen.
Doch de bevolking begreep niets van alle
goede bedoelingen. Men was eeuwenlang ge
wend geweest dat de regeering geen opposi
tie dulde; ieder, die maar even kikte, werd
altijd zoo snel mogelijk onschadelijk ge
maakt. En nu moedigde de president de op
positie aan? Er ontstonden relletjes en ex-
werd geschoten: de politie wist niet meer wat
te doen. Regeeringsambtenaren kon zij
toch niet ax-resteeren, en de oppositie werd
door den president op alle man.ex-en gesteund.
Dus liet zij schieten en oproer maken en
keek den anderen kant uit
Te vroeg
In het parlement te Ankara vond de eer
ste zitting, waaraan de oppositie deelnam,
plaats bij aanwezigheid van Atatüxk. De
sprekers van de Liberaal-republikeinsche
partij lieten geen stuk heel van het x-egee-
xïngsbeleid, het regende klachten. Tenslotte
vlogen de afgevaardigden op elkaar af en
begon er een massale vechtpartij, waaraan
slechts met moeite een eind gemaakt kon
worden. Toen kwamen de gemeenteraadsver
kiezingen. Er was vx-ijheid van pers en ver
gadering ingesteld, de stemming werd ge
heim, kortom men kon op democx-atische
wijze kiezen. Het werd een groote mislukking.
Oproeren braken uit, het ergste in Menemen,"
waar een sheik zich tot den Mahdi uitriep en
den heiligen oorlog tegen Atatürk predikte.De
officieren van de stad wei-den gevangen ge
nomen en ten aanschouwe van de menigte
met een zeis onthoofd. Niemand werkte meer,
handel en industrie lagen stil. Toen zag Ata
türk dat hij te vroeg was geweest. Teleui-ge-
steld stelde hij opnieuw de dictatuur in, ver
nietigde den opstand en x-egeerde als vroeger
weer met ijzeren vuist. En de rust keerde te
rug. Het volk voelde zich weer gerustgesteld:
er was weer censuur en alles ging als van
ouds. Alleen werd langzamerhand meer ver
diend, nieuwe huizen werden gebouwd, het
leven werd beter en aangenamer. En de op
positie slaakte een zucht van verlichting:
het was niet meegevallen!
Zoo zetelt Kamal Atatürk in Ankara: dic
tator tegen wil en dank, die naax-stiglijk
werkt aan de opvoeding van zijn volk tot het
in staat zal zijn zich zelf te regeex-en. Gelooft
hij nog aan de democratie of heeft de teleur
stelling hem met hart en ziel tot een aan
hanger van het autoritaire bewind gemaakt?
K. ANDR.
(Nadruk verboden. Alle
rechten voorbehouden).
in prettige en beschaafde omgeving, dan kunt U bij Uw kennissen
informeeren, wat hun ervaring bij ons is geweest en we twijfeien
bij voorbaat niet aan de uitspraak. De naam
biedt U voldoende waarborg, dat het DANSEN U tot in de
perfectie onderwezen zal worden.
VRAAGT PROSPECTUS! Spreekuren van 7 tot 10 uur n.m.
(Adv. Ingez. MedJ
Mijnwerkersbond blijft 10 pCt.
loonsverhooging eischen.
Het hoofdbestuur van den Alg. Ned. Mijn
werkersbond vergaderde Maandag 13 Sep
tember tot vaststelling van zijn houding ten
aanziexx van de voorgestelde wijzigingen in
de loonregeling en het collectief contract
voor de mijnindustrie. Hoewel het hoofdbe
stuur ex-kende, dat de door de werkgevers
toegezegde loonsverhooging van 5 pet. eenige
verlichting in de positie der mijnwerkers zal
brengen, meende men toch, dat, nu de werk
gevers bezwaar maken tegen de vei-strekking
van een uitkeering ineens, tenminste 10 pet.
loonsverhooging noodig is om den in de gezin
nen der mijnwerkers ontstanen achterstand in
te halen en de toenemende prijsstijging van
levensmiddelen op te vangen.
Besloten werd vast te houden aan den
eisch, dat, als geen uitkeering werd verstrekt,
de loonen ingaande l October met 10 pet.
verhoogd dienen te worden, terwijl ten aan
zien van de herziening der verschillende be
palingen van het collectief contract, even
eens verdergaande toezeggingen moesten
worden verlangd. Wanneer geen voldoende
concessies in de contact-commissievergade
ring van 20 Sept. worden gedaan, zal op Zon
dag 26 September een buitengewoon congres
worden belegd ter overweging van nader te
nemen maatregelen
PROGRAMMA VAN DE HAARLEMSCHE
RADIOCENTRALE OP
DONDERDAG 16 SEPTEMBER.
Progr. 1: Hilversum H.
Progr. 2: Hilversum I.
Progr. 3: 8.00 Keulen; 9.50 Pauze, 10.05
Keulen. 10.50 Parijs Radio. 12.35 Ned. Brussel,
2.20 Keulen. 3.20 Parijs Radio. 3.35 London
Regional. 4.20 Keulen. 5-20 Fransch Brussel.
5.50 Keulen. 7.20 Ned. Brussel. 7.50 Keulen.
8.20 London Regional. 9.05 Bei-lijn.10.20 Ned.
Brussel. 10.30 Fransch Brussel. 11.20 Bei-lijn,
Progr. 4: 8.00 Ned. Brussel. 9.20 Diversen.
10.35 London Regional. 2.50 Droitwich. 6.40
London Regional; 7.50 Parijs Radio. 8.20 Droit
wich.
Progr. 5: 8.007.00 Divei'sen. 7.00 Eigen gra-
mofoonplaten concert; Engelsche Walsen,
tango's, rumba: 1. Dear Senorita, Kosmos
Club Tanz orkest; 2. Poema, Robert Renard's
orkest; 3. To-night, Billy Reid; 4. Sin-ti, Cu
ban Boys; 4. The Missouris Waltz, Alexandex-s
accordeon. 6. Diez Anos, Fr, Canaro; 7. Es
fiel ein Stern Von Himmel, Adelbert Lutter; 8.
My cavalier, Aldorad's orkest; 9. Negro
Craddle song, Kosmos Club Tanz ox-kest; 10.
ElMonito, Robert Renax-d; 11. La Sitiex-a, Cuban
Boys; 12. Love me, imy loved one, Billy Reid;
13. Delilah Waltz, Alexander's Accordeons; 14.
Serenata. Fr. Canaro; 15. While the tango
moans. Fidora's orkest; 16. Gute Nacht, Adal
bert Lutter.
8.00—12.00 Diversen.
Ds. N. Diemer met emeritaat.
De classis Haarlem van de Geref. kerken
heeft gisteren emeritaat verleend aan Ds. N.
Diemer te Vijfhuizen. Dr. Diemer, geb. 14 Sept.
1872 te Alphen a. d. Rijn, werd in 1899 in het
ambt bevestigd te Munnikenzijl (Friesl.). In
deze plaats werd door hem een Christ, school
opgericht. In 1903 deed Ds. Diemer zijn intrede
te Dronrijp (Friesl.) waar ook een Christel,
school door hem gesticht werd. Modernisme
en socialisme vierden in die dagen in Dronrijp
hoogtij en met zijn vurig temperament heeft
hij daar op politiek tei-rein vele werkzaamhe
den verricht. Naast zijn ambtelijke bezigheden
en politieke- en schoolstrijd, was hij secretaris
v. h. Militair tehuis in Leeuwarden; 2de voorz
v. d. Prov. afd. Friesland v. d. Ned. Bond van
J. V. op G. G., en 2de secretaris v d. Geref.
vereen, voor ziekenverpleging in Nederland.
In 1917 nam Ds. Diemer het beroep aan naar
zijn tegenwoordige standplaats in de Haarlem
mermeer, Vijfhuizen. In 1924 vierde hij daar
zijn 25-jarig ambtsjubileum. De emeritus pre
dikant was o.m. voorzitter van het Px-ov. ver
band van Noox-d-Holland van „Pro Rege";
Prov. deputaat voor de Evangelisatie in Noord-
Holland; kerkvlsitator in de classis Haarlem
en reserve-legerpx-edikant. In 1934 verscheen
van zijn hand als antwoord op een prijs
vraag, uitgeschreven door de Vereen, van Ge
reformeerde predikanten in Nederland „Het
scheppingsverbond met Adam". Ds. Diemer zal
zich te Haax-lem vestigen
VERBANDSCOMMISSIE NAZORG.
Dinsdagavond 28 September houdt inspec
teur v. d. Most leider van de school voor
blinden-geleide-honden te Oud-Watergraafs-
meer in de gymnastiekzaal van de Dr. Huet-
school een lezing, met film, over: Geleide
honden voor de blinden.
Op Dinsdag 19 October wordt een excursie
gemaakt naar het nieuwe instituut tot onder
wijs van blinden te Bussum.
HET PROGRAMMA VAN „CREMER".
Het programma van de tooneeivereeniging
„Cremer" voor het seizoen 19371938 luidt
als volgt:
Op Dinsdag 21 September zal in den Stads
schouwburg worden opgevoerd „Geen dub
beltje in zijn zak", blijspel in drie bedrijven
van J. W. v. d Heiden en Henk Bakker.
Dinsdag 16 November zal de eerste opvoe
ring plaats vinden van het blijspel van H. de
Wilde „CupidoMercurius: 10". Woensdag
15 December volgt dan de jaarlijksche kien-
avond met bal.
Dinsdag 18 Januari zal de gastvoorstelling
door een zustervereeniging worden gegeven,
terwijl het seizoen besloten zal worden met
twee voorstellingen, waarvoor de te spelen
tooneelstukken nog niet bekend zijn, en we!
op Dinsdag 22 Februari en Dinsdag 19 April.
NEEM VOOR DE WASMACHINE
ALLÉÉN „OVERVETTE RINSO"!
Éindelijk een speciaal wasmiddel, waarbij nu eens
terdege rekening is gehouden met de mogelijkheden,
die de wasmachine biedt De nieuwe Rinso lost on
middellijk in lauw water op en geeft een overvloedig
schuim, omdat zij „overvet" is. Bovendien bevat
Rinso bijzonder werkzame bestanddelen, die hel tijd
rovende voorweken van de was overbodig maken.
U heeft gewassen, behoeft U niet
:htereenvolgens nog
En het Rinso-sop, waari
weg te doenl Na het witte goed kunt U
het gekleurde goed, het flanel en het tricotgoed in hetzelfde Rinso-
sop wassen voor slechts 12* ets. Lees slechts de eenvoudige
gebruiksaanwijzing. Als U een wasmachine bezit, neem dan
voortaan geen ongeschikte wasmiddelen meer, maar uitsluitend:
SPECIAAL VOOR DE WASMACHINE
R 8-0309 M
(Adv. ingez. Med.)
Nederl. Christen Vrouwenbond.
„Wij en vrouwen in andere landen."
In het wijkgebouw der Ned. Herv.
gemeente aan de Ged. Oude Gracht
werd gisteravond de eerste bijeen
komst van dit seizoen van den Ned.
Chr. Vrouwenbond gehouden, waar
mej. Mary Pos een lezing hield over
het onderwex-p: „Wij en de vrouwen
in andere landen."
Na voorgegaan te zijn in gebed, herdacht
de presidente, mevr. G. J. Belgraver-Bos met
enkele hartelijke woorden het zoo droevig om
het leven gekomen eerelid van de afdeeling,
mevr. MaarschalkCoppenaal, die in dank
bare herinnering van de leden zal blijven
voortleven.
Vervolgens was het woord aan mej. Pos, die
begon met er op te wijzen, dat de Nederland-
sche vrouw wel een bijzonder bevoorrechte
plaats inneemt, in vergelijking met de vrou
wen in vele andere landen. Deze bevoor
rechte plaats werd vele. jaren begunstigd
door den goeden economischer! toestand van
ons land.
Vergelijken we de positie van de Holland-
sche vrouw met die van de Italiaansche,
dan zien we al dadelijk, dat in Italië bijna
middeleeuwsche toestanden heerschen, ten
opzichte van de vrouw. De taak van de vx-ouw
is het moederschap, zij hoort in de huishou
ding en de ongehuwde vrouw is weinig in tel.
Daardoor is alles op het uiterlijk gebaseerd
en de geestelijke vorming wordt vx-ijwel ge
heel verwaarloosd.
Doch de positie der Portugeesche vrouw is
nog veel slechter. De mannen loopen er leeg
en de vx-ouwen moeten er zeer zwaar werk ver
richten, werk dat bijna boven de krachten
van een man zou gaan. Nergens, aldus spr.,
zijn de toestanden zoo vreeselijk, als in dit
land.
De Russische vrouw heeft een volkomen vrij
heid, zij mag alles doen, wat de man doet,
doch misschien neemt zij nog de minst be
nijdenswaardige plaats in. Het zwaarste wex-k
wox-dt door haar verricht, tegen betrekkelijk
lage loonen. Bovendien heeft men haar het
geloof ontnomen, dat thans echter weer be
gint op te leven.
Maar wat al deze vi-ouwen herhaalden, zoo
wel in Rusland als in Italië, was de vol
doening die het hen geeft, mee te mogen
werken aan de opbouw van een nieuwe staat,
een nieuwe maatschappij.
Naar ons eigen land terugkeerend, zeide spr.
dat zij geen land had bereisd waar men zoo
rijk en welvarend is als in ons land, en toch
had zij nergens zooveel ontevredenheid ont
moet. De buitenlandsche vx-ouw heeft de kin
derlijk natuurlijke eigenschap te kunnen ge
nieten van een schoonen dag, een mooi
landschap, een onverwachte pi-ettige gebeur
tenis. De Hollandsche vrouwen missen dit.
Deze hebben een onschatbaar gemeenschap
pelijk bezit aan sociale en andere voor
rechten, maar scherp hekelde spr. de onte
vredenheid van die Hollandsche vrouwen.
Het dienen heeft de Hollandscheh vrouw
verleerd en toch is dit een der primairste
vrouwelijke eigenschappen, die zooveel vol
doening kan schenken.
ORGELBESPELING
in de Groote- of St.-Bavokerk te Haarlem,
op Donderdag 16 September 1937 des na
middags van 34 uur, door den heer Geox-ge
Robert.
Programma:
1. Dorische Toccata, J. S. Bach.
2. Choralvorspiel und Fuge: „O Traurigkeit,
o Herzeleid" Joh. Brahms.
3. a. Allegretto, b. Moderato, N. W. Gade.
4. Vierde Sonate, A. Guilmant.
FAILLISSEMENTEN
Door de Arrondisssements-Rechtbank te
Haarlem zijn de volgende faillissementen
uitgesproken op Dinsdag 14 September 1937.
W. LI. Harmsen, chauffeur, wonende te
Haax-lem. Baljuwslaan 22, Curator Mr. B. E.
van Tiin, te Haaiiem.
J. Öudshoorn, bloemistarbeider, wonende
te Hillegom, Veenenburgerlaan 8. Curator Mr.
B. E. van Tijn, te Haarlem.
Rechter-Commissaris in beide faillissemen
ten Mr. E. H. F. W. van Schaeck Mathon te
Haarlem.
Wegens gebrek aan actief werden opgehe
ven de faillissementen van:
P. Beentjes, rijwielhandelaar, wonende te
Heemskerk. Kex-kplein 5. Curator Mr. C. Blan-
kevoort, te Haarlem.
J. J. Nan, melkslijter, wonende te Velsen,
Doodweg 10. Cui-ator Mr. J, G. Bettink te
Haarlem.
W. A Felix, smid, vroeger wonende te
Heemstede, Oude Posthuisstraat 30, thans te
Haarlem. Wagenweg 31. Curator mr. D. de
Jong, te Haarlem..
Op 7 September 1937 is aan G. van Niel,
commissionair in effecten, wonende te Laren,
eerder te Haarlem, Schouwtjeslaan 33, reha
bilitatie verleend. Curator Mr. B. Bouman.
Wegens het verbindend worden der uit-
deelingslijst zijn geëindigd de faillissemen
ten van:
C. Blokker, zonder beroep, wonende te
Zaandam. Curator Mr, B. E. van Tijn, te
Haarlem.
U. Fortuin, schilder, wonende te Haarlem.
Leidschevaart 566. Cux-ator Mr. Dr. A. F.
Schreurs, te Haarlem.
^KUN/T IN IITIIKt^
HET TOONEEL
CENTRAAL TOONEEL.
NEE DOCHTER, NEE
Het is voor ouders niet altijd aangenaam
door hun kinderen aan hun jeugd te worden
herinnerd en het kan zelfs tot moeilijke con
sequenties leiden, zooals mevrouw Ann Whit
man Murray ondervond in het zeer amusante
Amerikaansche blijspel „NeeDochter,
Nee van Mark Reed, waarmee Het Cen
traal Tooneel dit keer zijn seizoen heeft ge
opend.
Als jonge vrouw heeft Ann met hartstocht
gestreden voor de vrijheid van de vx-ouw en
als opstandige suffragette zelfs eenige malen
er voor in de gevangenis gezeten. Zij heeft
de „vrijheid" ook in de praktijk gebracht, toen
zij een jong dichter lief had. Maar het huwe
lijk met den bezadigden bankier Lewis Mur
ray heeft haar bloed kalmer doen stroo
men en nu, na 23 jaar schrijft zij romannetjes
waarin vee! van liefde, maneschijn en nachte
galen voorkomt, wat niet belet, dat zij zich
zelf nog altijd beschouwt als een pionierster
van de vrije vrouw.
Maar als Ellen, haar dochter, haar vertelt,
dat zij met een jongen man een week-end zal
doorbrengen in een klein buitenhuisje aan het
meer. denkt zij meer om den goeden naam van
haar kind dan om de consequenties van haar
theorieën. Zij verbiedt haar dochter te gaan,
zelfs als zij hoort, dat de jonge man onmid
dellijk na deze week-end voor 2 jaar naar
Europa moet vertrekken en Ellen hem lief
heeft. Doch wanneer het de moeder blijkt,
dat de dochter haar heele vex-leden weet en
ook met haar vroegere verhouding tot den
dichter Titus Jaywood op de hoogte is, staat
zij al heel wat zwakker en haar verzet breekt
geheel, zoodra zij den jongen man gezien
heeft.
Het zou geen Amerikaansch blijspel zijn,
wanneer niet alles bij de familie Mux-ray op
zijn pootjes terecht kwam. Papa Murray moge
eerst nog zoo te keer gaan bij het hooren van
de escapade van zijn dochter, hij eindigt toch
ook met de consequenties te aanvaarden, mits
op deze week-end een huwelijk volgt. Een
oogenblik denken wij nog, dat er van trouwen
niets zal komen, wanneer het blijkt, dat de
jonge man over de moraliteit en het huwelijk
nog strenger principes heeft dan de familie
Murray, maar aan liet slot zijn wij er verze
kerd van. dat het tusschen Ellen en Douglas
Hall alles in orde komt en de rust in de familie
Murray weer zal terugkeeren.
Mark Reed heeft dit gegeven op zeer amu
sante wijze uitgewerkt. Deze Amerikaansche
schrijver is geen oogenblik zwaar op de hand
en schrijft een dikwijls heel geestige dialoog.
Al overtuigt hij ons vooral aan het slot
niet altijd, wij zijn toch geneigd hem te vol
gen, omdat hij het geval in zoo lichten toets
behandelt en de karakters zoo fijn geteekend
zijn. Bijzonder goed vooral is het tooneel tus
schen Ann en Ellen in II, waarin de dochter
aan de moeder het gedicht voorleest, dat be
trekking heeft op de liefdes-episode uit haar
jeugd en zij haar weet te overtuigen, dat de
jeugd dezelfde rechten heeft, als waarop eens
de ouders aanspraak meenden te mogen
maken.
Het Centraal-Tooneel heeft met dit aar
dige blijspel het seizoen zeer gelukkig inge
zet. Mien Duymaer van Twist, die als gast
meespeelde en Jan C. de Vos, die bij het ge
zelschap debuteerde sloten zich voortreffe
lijk bij het nauwsluitend ensemble van Het
Centraal-Tooneel aan. De rol van Ann, de
eens zoo vechtlustige feministe, bleek Mien
Duymaer uitstekend te liggen. Het is waar,
dat er van de vroegere suffragette niet heel
veel meer was overgebleven, maar wie zou
willen ontkennen, dat een i-ustig. gelukkig
huwelijk van 23 jaar een vrouw niet veran
dert. En zij was nog altijd resoluut genoeg
in haar optreden om ons er van te overtui
gen. dat zij toch geen gewone vrouw was.
Maar het groote succes van den avond was
toch voor Mary Dresselhuys. die van Ellen
Murray, het jonge, zelfstandige meisje, iets
zeer bijzonders maakte. Dit figuurtje lééfde
in haar nerveuse spanning en bleef aldoor
vrouw, ook in haar moderne opvatting. Een
creatie, die ons weer het bewijs gaf van net
zeer persoonlijk talent van deze knappe, jonge
actrice.
Rie Gilhuys speelde de rol van een wat mal
lotige tante, die niet gelukkig is, wanneer zij
niet verliefd kan zijn en daardoor reeds aan
haar vierde echtscheiding toe is. Rie Gilhuys
is feitelijk te jong voor deze rol, maar zij
speelde tiaar geestig en met brio.
Jan C. de Vos was de dichter-zakenman. die
eens het hart van een suffragette had weten
te veroveren. De Vos was meer zakenman dan
dichter en men kon zich nauwelijks begrijpen,
dat deze man eens verliefd van complexie was
geweest. Het was vooi-al in zijn droog-komisch
optreden, dat de Vos vermaakte.
Douglas Hall. de jonge verliefde man, is niet
het best geteekend in dit blijspel, maar Gijs-
bert Tersteeg speelde hem met distinctie en
temperament, zoodat hij tenslotte toch aan
nemelijk werd.
Noemen wij tenslotte nog Cor Hermus als
de goed gespeelde vader, dan rest ons enkel
nog het zeer groote succes van dit blijspel,
dat in fi-issche. lichte décors werd gespeeld, te
vermelden. Wij zullen „NeeDochter,
nee zeker ook wel in Haarlem te zien
krijgen.
J. B. SCHUIL
