Luchtaanval op
Hankau.
Voetbal-prof.
Hitier begroet Mussolini
De Duce op
Duitschen bodem.
r
BERICHT
55e JAARGANG No. 16644
Verscfiijnt 'dagelijks, Eelïalvë op Zori- en Feestdagen.
ZATERDAG 25 SEPTEMBER 1937
HAARLEM S DAGBLAD
DirectieP. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM
Uitgave Lourens Coster Maatschappij voor
Courant-Uitgave en Algemeene Drukkerij N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTENper week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72Va.
BureauxGroote Houtstraat 93 DrukkerijZuider Buiten Spaame 12
Telefoon Nos.Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132, 12713 Administratie 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 1 2230
ADVERTENTIëN 15 regels 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
ƒ0.60 per regeL Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 14 regels ƒ0.60, elke regel meer 0.16. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnès. Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.overlijden ƒ400.verlies van hand, voet of oog 200.beide leden duim 100. een lid duim ƒ50.-
één of twee leden wijsvinger 25.alle leden anderen vinger 15.één of twee leden anderen vinger 5.arm- of beenbreuk 30.enkelbreuk 15.polsbreuk 15.
Nog afzonderlijke verzekering voor afoonnés op het GeïUus treerd Zondagsblad. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden.
'alle leden wijsvinger ƒ60.
HEDÉN24 PAGINA'S.
De Japansche luchtmacht heeft nu een
aanval op de stad Hankau gedaan. Er na
men maar zes bommenwerpers aan deel,
vergezeld door drie jachtvliegtuigen. Het
succes was evenwel aanmerkelijk, want er
werden 240 menschen gedood en 500 ge
wond. Vooral de woonwijken der arme Chi-
neezen zijn geteisterd en onder de honder
den slachtoffers was het aantal kinderen
bijzonder groot. Onmiddellijk begon het red
dingswerk; de Reuter-correspondent meldt
dan ook dat hij vele brancards tegen kwam
op zijn tocht door de geteisterde stad. Soms
lagen er vier of vijf doode of stervende kin
deren op. De zegeningen der Westersche
beschaving, den Verren Oosterlingen bijge
bracht, worden dus wel door hen toegepast,
resp. ondervonden.
Maar de Westersche groote mogendheden
protesteeren nu heel erg te Tokio. De nota's
stroomen er letterlijk binnen. „Jullie mogen
de burgerbevolking niet beschieten", zeggen
zij verontwaardigd. De Vereenigde Staten,
Groot-Brittannië, Duitschland, Frankrijk en
Italië hebben allemaal nota's laten over
handigen of door hun gezanten mondeling
laten protesteeren. Ook een niet-Westersche
groote mogendheid, de Sovjet-Unie, heeft
haar verontwaardiging geuit. Japan is dan
ook ongetwijfeld erg geschrokken. Vooral het
Italiaansche protest moet diepen indruk ge
maakt hébben. Herinner u maar even de
ondervindingen der Roode Kruis-ambulanees
in Abessinië en die vloeibare stof die uit
vliegtuigen op den bodem werd uitgesproeid
zoodat die sukkels-van-negers, overdekt met
brandwonden, kermend kwamen aanrennen
in de grot waarin de Nederlandsche am
bulance zichzelf tegen luchtaanvallen ver
scholen had. Oude histories? Neen, dat is
nog maar heel kort geleden.
De Japansche regeering heeft evenwel een
antwoord. Een erg mooi antwoord. De woord
voerder van het ministerie van Buitenland-
sche Zaken heeft verklaard, dat Japan zich
zal onthouden van aanvallen op non-com
battanten en buitenlanders. Dat was giste
ren. En gisteren was ook het bombardement
van Hankau. Er zit dus heel wat in. Ook zei
de woordvoerder, dat de Japansche strijd
krachten strenge instructies hebben alle
voorzorgsmaatregelen te nemen, opdat bur
gers niet worden gedood en hun eigendom
men niet beschadigd. Op 20 September
werden instructies herhaald. Ik herinner
er even aan dat sindsdien Nanking, Canton
en Hankau werden gebombardeerd, duizen
den noncombattanten gedood en onder hun
eigendommen enorme verwoestingen aan
gericht. „Men heeft de luchtmacht
den raad gegeven", (zegt de Japansche re
geering), „zeer voorzichtig te zijn en alleen
militaire punten te bombardeeren, die als
■basis voor provoceerende vijandelijkheden
der Chineezen kunnen dienen".
Dit laatste is zeer verduidelijkend. Er
blijkt immers zonneklaar uit, nietwaar, dat
de Japansche vliegers slechts wat onvoor
zichtig zijn geweest in de uitvoering van hun
heldentaak in het „conflict", dat geen oorlog-
mag heeten omdat er geen oorlogsverklaring
is gedaan?
Het is een zeer oud spreekwoord, afkom
stig immers van de oude Romeinen, dat
zegt: „De wereld wil bedrogen zijn, laat ons
haar dus bedriegen". De Japanners hebben
ongetwijfeld ook de Westersche litteratuur
met toewijding bestudeerd en het advies, in
dit spreekwoord gegeven, met geestdrift
aanvaard.
„Strenge instructies!" Ha ha! Daar heeft
de Japansche luchtmacht zich dan al een
treurig klein beetje aan gelegen laten liggen.
Helaas vermelden de berichten nog niet wat
de ambassadeurs uit het Westen op de ver
zekeringen van den woordvoerder der Ja
pansche regeering hebben geantwoord. Mis
schien moesten zij daarvoor eerst om op-
Öracht aan him eigen regeeringen vragen.
£>ie zouden dan kunnen vragen: „Hoe denkt-
gij het dooden van non-combattanten in
fabrieken te verhoeden? Zij werken er na
melijk bij duizenden in
Zijt gij tevreden met de wijze waarop uw
Vliegers uw strenge instructies nakomen? En
«ls gij met ons instemt dat zij het heelemaal
niet doen, moeten wij dan aannemen dat zij
een ongedisciplineerde luchtbende vormen?
Zoo ja, worden zij dan bestraft? Krijgen ze
„een douw"? Politiekamer of misschien wel
provoost? Of zijn ze alleen maar wat onvoor
zichtig geweest? Vindt u het effect daarvan
zelf niet wat erg? Die doode en stervende kin
deren op brancards? Die verwoeste woonwij
ken?"
Zoo zullen de mogendheden niet antwoor
den. Maar ik geef het hier als simpele logica
aan. En ik zeg u opnieuw: wat gij thans ziet
gebeuren in China is de werkelijkheid van
de moderne oorlogshei en hiertegen hebben
yele anderen en ik jarenlang de pen gevoerd.
(De Regeering van Tsjecho Slowa
kije heeft Dr. Kada-Peschek, die
jarenlang als spil voor de Praag -
sche voetbalclub Sparta heeft ge
speeld, benoemd tot professor aan
de Praagsche Universiteit, om col
lege over voetbal te geven.)
Zie, hoe men eindelijk de sport
Van bal en voet naar waarde eerde,
Nu 't precedent geschapen wordt,
Van d' eersten voetbal hooggeleerde.
Het voetbal staat als wetenschap,
Reeds sinds een lange reeks van jaren,
Ook waarlijk op een hoogen „trap",
Wie durft het tegendeel verklaren?
Het vraagstuk der voet-ballistiek
't Probleem der W en M formatie,
Zijn voor de spelers en 't publiek,
Stof voor geleerde conversatie.
Er wordt getheoretiseerd,
En wie, zoo vraag ik u, kan beiden
Nu anders dan een hooggeleerd
Professor in die vragen leiden
Bedenk ook wel. de speler van
Het spel heeft „kop"werk zeer van noode,
Behalve voor den keeper dan,
Is het als „hand"werk zelfs verboden.
Heusch, voetbal is veel meer dan spel.
Het dient tot wetenschap verheven,
En een, waarin men waarlijk wel
Eens goed college mag gaan geven.
Vandaar dat het mij pijnlijk trof.
Dat het geen „Hollander" helaas is,
Die troont als eerste voetbalprof
Op wetenschappelijke basis.
P. GASUS.
Maar de Ontwapeningsconferentie is mislukt
en velen zeiden tot ons, op min of meer hoo
nenden toon: „Wat maken jullie je toch druk
voor dien vrede van jullie".
De meerderheid der Europeesche volken
vond het verstandiger, sceptisch te zijn. Nu is
Europa in vollen bewapeningswedstrijd en de
monstreert men in het Verre Oosten het re
sultaat daarvanals nog niet ter elfder
ure rechtsomkeert wordt gemaakt.
Welnu? Is „die vrede van ons" zoo gek? Is
het niet de moeite waard tégen de oorlogshel,
den beestenboel, de massa-misdaad (zie
Kellogg-Pact) te strijden? Ik vraag het maar
weer.
R. P.
Wij kunnen U de KLOMPENCENTRALE voor
nutitge en practische huishoudelijke artikelen
zeer aanbevelen. Zij levert tegen vaste lage
prijzen overal heen franco thuis. Zie de
kleine advertenties op pagina 12.
(Adv. Ingez. MedJ
Wilt U een WATERMAN VULPEN winnen?
Ziet dan de etalage van den Vulpenspecialist
(waar de groote Watermanpen uithangt).
Q.'foj&atftuïfta
ZIJLSTRAAT 90, HAARLEM, TELEF. 11161
(Adv. Ingez. Med.)
Het Hildebrand-monument.
Plaatsing in 1939
Dan zou het juist een eeuw geleden zijn dat
de „Camera Obscura" verscheen.
In het najaar van 1839 verscheen voor het
eerst de „Camera Obscura" van Hildebrand
(N. Beets). In 1939 zal dit dus 100 jaar ge
leden zijn.
Indien het mogelijk zou zijn dat prof. Bron-
ner tegen dien tijd met het Hilebrand-monu-
ment klaar was, zou de plaatsing een glorie-
punt kunnen zijn bij dit eeuwfeest.
„Haarlem's Bloei" heeft als „clou" in 1-939
wel een groote verkeerstentoonstelling op haar
programma staan (ter herdenking van het
feit, dat 100 jaar geleden de eerste spoorlijn
in ons land HaarlemAmsterdam, geopend
werd, maar dit behoeft geen bezwaar te zijn.
Integendeel, als er in dien tijd twee aantrek-
kingspunten voor Haarlem zouden zijn, zou
dit aanlokelijk zijn en het bezoek aan de
stad ongetwijfeld bevorderen.
Te meer omdat tusschen beide dingen eenig
verband gelegd zou kunnen worden. De Ca
mera speelt immers in den tijd onmiddellijk
aan den aanleg van de spoorlijn voorafgaan
de. De veerschipper wordt volgens zijn passa
giers in zijn bestaan bedreigd door de stoom
wagen, maar Hilebrand laat den schipper
zeggen, dat hij geen concurrentie daarvan
vreest, omdat „spoorwegen niets te beteeke-
nen hebben". Dat is wel wat anders uitge
komen
Bij de organisatie van de verkeerstentoon
stelling zal natuurlijk een afdeeling aan den
ouden tijd, toen er nog geen spoorwagens
waren, gewijd worden, alsook aan de eerste'
jaren van hun bestaan, toen een vrij sterken
tegenstand moest worden overwonnen. Dit zou
kunnen samenvallen met de herdenking van
den tijd waarin Hildebrand zijn figuren uit
de camera liet leven.
Een der bestuursleden van „Haarlem's
Bloei" die wij over deze quaestie spraken zei:
„Ik zie als Prof Bronner in deze zou kunnen
medewerken, in zoo'n programma vele moge
lijkheden. O.a. een historischen optocht, het
leven onzer voorouders een eeuw geleden, in
beeld brengend.
Mussolini.
MüNCHEN, 25 September (D.N.B.-
A.N.P.) De extra-trein, waarmede
Benito Mussolini de reis uit Rome
heeft gemaakt, is vanochtend om 11
uur het hoofdstation van München
binnengereden.
De Fuehrer van het Nationaal-
Socialistïsche Duitschland, Adolf
Hitler, heeft, omgeven door de kop
stukken der N.S.D.A.P. zijn gast ver
welkomd.
Hiermede hebben, aldus het Duit-
sche Nieuws Bureau, belangrijke da
gen voor de wereldpolitiek een aan-
van ggenomen.
Over. het verloop van de reis ontvangen
wij nog de volgende berichten:
WEENEN, 25 September. Mussolini is
op zijn reis naar Duitschland Oostenrijk ge-
Om zeven uur vanochtend kwam de trein
te Insbrueck aan, waar de Duce werd be
groet door staatssecretaris Skubl, namens
bondskanselier dr. Schuschnigg en de Oos-
tenrijksche regeering.
Om 7 uur 20 vertrok de bijzondere trein.
KHEFERSFELDEN, 25 September. Mus
solini is vanochtend om 8 uur 25 te Kiefers-
felden aan de Duitsch-Oostenrijksche grens
in de buurt van Kufstein gelegen, aangeko
men.
De Duce werd zeer hartelijk begroet door
Rudolf Hess; den plaatsvervanger van den
Fuehrer. Gemeenschappelijk werd de reis
voortgezet naar München.
Fascistische organisatie te Madrid
ontdekt.
Militaire colonnes zouden optreden bij het
binnenrukken der Nationalisten.
Naar Havas uit Madrid verneemt hebben
de speciale diensten van het ministerie van
oorlog 160 personen gearresteerd, die behoor
den tot een fascistische organisatie
die verscheidene diensten omvatte die z-ich
bezighielden met spionnage en de vorming
van gemilitariseerde colonnes, die in actie
zouden komen zoodra de rechtsche troepen
Madrid zouden zijn binnengerukt. Een dezer
organisaties „Witte Phalanx" genaamd, stond
onder leiding van twee personen, die in de
ambassades waren gevlucht, met name in de
Chileensche ambassade, waar volgens ver
klaringen der beschuldigden de generale staf
zetelde.
Onder de gearresteerden bevindt zich
Manuel Asencio Suria, die van Chileensche
nationaliteit is en een der belangrijkste
leiders van deze organisatie is. Hij wordt
ervan beschuldigd in zijn bezit te hebben
gehad een plattegrond van Brunete, waarop
de ligging der troepen in dien sector stond
aangeteekend, alsmede inlichtingen over een
der belangrijkste divisies van het centra
front en een aanteekening over de ontrui
ming van de hospitalen van Guadalajara.
Een der andere leiders der organisatie, die
nog niet gearresteerd is. is een lid van het
personeel der Argentijnsche ambassade,
Aragay. Een ander lid van het personeel
dezer ambassade is eveneens bij deze zaak
betrokken.
Volgens verklaringen van een der bij het
complot betrokkenen zouden te Madrid 17
bandera's (vendels) bestaan, elk 300 man
tellende, die weer onderverdeeld waren. Men
verzekert, dat tot de gearresteerden perso
nen behooren, die zich hebben laten natura-
liseeren tot onderdaan van Chili, Argentinië
en Panama.
Japansche vliegtuigen bombar-
deeren Nanking.
Drie toestellen onder gejuich der bevolking
neergehaald
Uit Sjanghai wordt gemeld, dat Nan
king hedenmorgen door 19 Japan
sche vliegtuigen is gebombardeerd,
van welke drie werden omlaag gescho
ten. Tien Chineesche jachtvliegtuigen
zijn opgestegen. Honderden personen
slaan het luchtgevecht gade, alle ge
varen trotseerend. Zij juichten, toen
zij zagen, dat drie Japansche vliegtui
gen werden omlaag geschoten.
De eerste groep Japansche vliegtui
gen kwam uit Zuidelijke richting en
heeft de volk/ijke wijken in het Zui
den der stad gebombardeerd om ver
volgens in de wolken te verdwijnen.
Deze groep werd gevolgd door een
groep van vijftien andere toestellen.
Noodseinen van stoomschip
„Semiramis''.
Vermoedelijk geen Nederlandsch vaartuig.
Uit Havanna wordt gemeldhet radiostation
van de marine heeft noodseinen opgevangen
van het tankschip „Semiramis", dat als positie
opgaf 160 mijl ten Zuid-Westen van Tampa.
De marines-autoriteiten waarschuwden de
kustwacht van Florida, welke onmiddellijk een
vaartuig ter hulpverleening uitzond.
De „Semiramis" deelde mede op verschillen
de plaatsen water te maken.
Naar wij van de Nederlandsch Indische Tank
Stoomboot Maatschappij vernemen, is het uit
gesloten, dat de „Semiramis", het schip van
dien naam zou zijn, dat toebehoort aan boven
genoemde maatschappij, aangezien dit laatste
op het oogenblik nog te Singapore in dok ligt.
Het betreft hier waarschijnlijk geen Neder
landsch vaartuig.
Ruim 63.600 werkloozen minder
dan in 1936.
Sinds Juli j.I. echter een kleine stijging.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek
deelt de volgende cijfers mede betreffende
het aantal geheel werkloozen, bij alle orga
nen der openbare arbeidsbemiddeling als
werkzoekende ingeschreven.
Opgemerkt zij, dat niet alle werkloozen in
Nederland zich als werkzoekende bij de
openbare arbeidsbemiddeling laten inschrij
ven.
Aantal geheel werkloozen
op het einde van
Aug. 1937 Au#. 1936. Juli 1937
gemeenten met:
100.00 en meer inw. 142,212 164,113 140.301
50.000—100.000 inw. 43.648, 51.733 42,352
20.000—50.000 inw. 41.927 47.459 41.198
minder d. 20.000 inw. 90.025 118,122 89.056
Totaal 317,812 381,427 312.907
Uit bovenstaand overzicht blijkt, dat er ein
de Augustus 1937 63.615 werkloozen minder
geregistreerd waren dan einde Augustus 1936
einde Juli 1937 waren er 62,767 minder dan
einde Juli 1936.
Ten opzichte van Juli 1937 valt er een stij
ging waar te nemen van 4.905 werkloozen.
Ook in 1936 steeg het aantal werkloozen, in
Augustus, er waren toen 5.755 meer werkloo
zen ingeschreven dan einde Juli 1936.
De GastentoonstelJing
Zal Zondag geopend zijn.
De Christelijke middenstandsvereeniging
te Haarlem had aan het gemeentebestuur
van Haarlem verzocht om de gastvoorstelling
Zondag niet open te stellen. Zij deed dit, om
dat haar meening is. dat de ervaring geleerd
heeft, dat het bezoek op Zondagen bij ten
toonstellingen gering is, zoodat het aanbeve
ling voor de overheid verdiend den wensch
van velen om de Zondagsrust te bevorderen te
eerbiedigen.
B. en W. hebben evenwel aan het bestuur
der vereeniging medegedeeld, dat het college
geen termen aanwezig acht om de tentoon
stelling te sluiten, wel zijn de aanvankelijk
bepaalde openingsuren met een half uur inge
kort om die geheel buiten de uren te doen
vallen dat er kerkdiensten zijn.
Nieuwe zender te Jaarsveld zal
weldra werken.
Antennemast opgericht.
De nieuwe 415 M. zender van de Nozema te
Jaarsveld is thans reeds zoover gereed, dat
ongeveer over een week met proefzenden zal
kunnen worden begonnen. Hoewel de geheele
opstelling provisorisch is, is deze zoodani"
verzorgd, dat men niet meer van een experi-
menteelen zender mag spreken. De zender dip
voorloopig een energie kriigt van 20 K.W. en
die uitgerust is met zoogenaamde ..kwarts-
besturing". is gebouwd volgens beproefde prin
cipes en de verwachting: is dan ook, dat zich
-"pri bijzondere moeilijkheden zullen voordoen
"•>'!en de luisferrauporten gunstig uit dan zo1
de zender in de toekomstc een meer definitie
ven vorm kr'jgen en zal ook de energie be
langrijk worden verhoogd.
Het woord is aan.
Wijnaendts Francken:
Weinig kennis maakt inge
beeld, veel kennis beschei
den.
N.V
C.A.v.d STEUR's
KLEEDERMAKERIJ
KRUISSTRAAT 7, HAARLEM
(Adv. Ingez. Med.)
Kookt de melk.
In verband met het mond- en klauwzeer.
Reeds een week geleden wezen wij er op,
dat het mond- en klauwzeer onder het vee in
onze omgeving zich sterk uitbreidt. Daarom
lieten wij de waarschuwing hooren om alle
melk goed te koken.
Nu heeft de loco-burgemeester van Haarlem
de volgende waarschuwing laten verspreiden
en aanplakken-
KOOKT DE MELK.
De Burgemeester van Haarlem
vestigt de aandacht der ingezetenen
er op, dat het, in verband met het
veelvuldig voorkomen van mond- en
klauwzeer, van het grootste belang is
ALLE niet gepasteuriseerde melk te
koken.
Mr. J. A. H. COOPS OVERLEDEN.
Na een langdurige ziekte is in den afgeloopen
nacht op 44-jarigen leeftijd in het Juliana-
Ziekephuis te Apeldoorn overleden mr. J. A. H.
Coops, oud lid van de Tweede Kamer der Sta
ten Generaal.
Mr. Coops werd in 1935' benoemd tot lid der
Tweede Kamer voor de Liberale Staatspartij,
den Vrijheidsbond, als opvolger van mr. A. G. A.
Ridder van Rappard. Bij de jongste Kamerver
kiezingen verkreeg hij geen zetel.
De overledene was wethouder van financiën
en lid van den raad der gemeente Apeldoorn
sedert 1 September 1931.
Hij was voorzitter van de plaatselijke afdee
ling van den Vrijheidsbond en tevens lid van
het hoofdbestuur.
De verassching van het stoffelijk overschot
zal plaats vinden te Velsen op Dinsdag 28 Sep
tember, na aankomst van den trein van 13.14
uur.
Bij FRANS PERQUIN
nog steeds zomerprijzen,
voor anthraciet en brechcokes
Telefoon 10212
(Adv. Ingez. Med.)
Zij, die zich met ingang van 1 October
per kwartaal abonneeren, ontvangen
de in September nog te verschijnen
nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE.
De Japanners hebben thans Ifankau ge
bombardeerd, waarbij honderden slacht
offers vielen. 4
Uitwisseling van handelsvcrtegenwoordi-
gers tusschen Engeland en Franco. 4
Italië zou toegezegd hebben geen vrijwil
ligers meer naar Spanje te zenden.
Keres heeft in den achtkamp verloren van
Eliskases.
Het boekjaar 1936/1937 was gunstig voor
de hoogovens. f
Bioscopen.
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Luchtaanval op Hankau.
P. v. d. Hem: De droeve noodzaak. 3
Van onzen Scandinavischen correspon
dent: Koning Christiaan opent Europa's
grootste brug. 4
Dr. M. Euwe: De positiespeler zoekt het
kleine voordeel.
Bram v. S.: Boomen in Haarlem's Plant
soenen. 1
Dr. P. II. Schroder: Prins der Nederland
sche dichters werd 350 jaar geleden ge
boren.
C. J. E. Dinaux: Zonderlingen levens. 1*
H. D. Vertelling: De verborgen schat.
Jhr. dr. J. C. MollerusOmzwervingen over
Curacao.
J. II. de Bois: Literaire Kantteekeningen.
Fïnancieel-Economisch weekoverzicht:
Devaluatie van den gulden een jaar ge
leden.
Voor de Jeugd.
Burgerlijke Stand van Haarlem opge
nomen op pag. ,11,
