Ni Doodgewaanden. Gouden centen. Mussolini's triomfale intocht in Berlijn. 25 jaar bewaker van Haarlem's Kunstschatten. Zilveren jubileum van den heer G. D. Gratama. Het belangrijkste 55e JAARGANG No. T66'46 Verscïïijnf 3agelijFs. Beïïaïve op Zon- ên Feest8ag'efi. DINSDAG 2S SEPTEMBER 1932 HAARLEM S DAGBLAD Directie: P. W.PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Uitgave Lourens Coster Maatschappij voor Courant-Uitgave en Algemeene Drukkerij N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM ABONNEMENTENper week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad: per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. pest 0.72Vi. Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buiten Spaame 12 Telefoon Nos.Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Drukkerij: 10132, 12713 Administratie 10724, 14825 Postgiro 38810 Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 1 2230 AOVERTBNTIëN 15 regels 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames ƒ0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en aanbod 14 regels ƒ0.60, elke regel meer f 0.15. Onze Groentjes zie hoofd rubriek. Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnès. Levenslange ongeschiktheid ƒ2000.—, overlijden ƒ400.—, verlies van hand, voet of oog ƒ200.—, beide leden duim ƒ100.—, één lid duim 50.—, alle leden wijsvinger 60.— één of twéé leden wijsvinger ƒ25.alle leden anderen vinger ƒ15.één of twee leden anderen vinger ƒ5.arm- of beenbreuk ƒ30enkelbreuk ƒ15.polsbreuk ƒ15. Nog afzonderlijke verzekering voor abonnés op het Geïllus treerd Zondagsblad. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden. HEDEN14 PAGINA'S, Een heele verzameling doodgewaanden is gisteren teruggevonden. Twee groepen waren het. De eerste bestond uit drie Duitsche vlie gers, die tijdens een proefvlucht per toestel van de Luft-Hansa, van China over Chi- neesch Turkestan naar Kaboel, verdwenen waren. Al vier weken waren zij zoek. Giste ren landden zij in Kaboel en bleken alleen maar in de karavaanstad Chotan, in Turke stan, een poosje vastgehouden te zijn nadat zij daar in de buurt een noodlanding had den gemaakt. De tweede groep, de bemanning van de Endeavour I, het zeiljacht dat vroeger aan den Engelsehen millionnair Sopwith toebe hoorde, en dat veertien dagen geleden in een storm lossloeg van de sleepboot die het over den Oceaan bracht, werd in even goeden welstand ontdekt. Want zij bleek doodeen voudig nog steeds bezig metde Endea vour naar Engeland te zeilen. En het jacht schoot goed op ook. Het liep acht knoopen per uur en alles was wel aan boord, zooals kapitein Heard per semaphore meedeelde aan de tankboot „Cheyenne", die hem praai de. Het was nog maar 400 K.M. van de Ier- sche 'kust verwijderd en toen den schipper was toegebruld dat heel Engeland over de Endeavour in ongerustheid zat brulde hij terug: „Nou, rapporteer ons dan maar. We hopen Woensdag in Gosport te wezen". Waarna de Cheyenne haars weegs ging en het nieuwtje draadloos uitzond, en ze op Lloyd's in Londen copnieuw de bel van de „Lutine" luidden en al de familieleden van de opvarenden werden verwittigd van het heugelijk nieuws. Eerst konden ze het nau welijks gelooven, in de dorpjes Tollesbury (Essex) en Looe (Cornwall), want eenige dagen geleden was er immers dat onjuiste bericht geweest over de Endeavouru, die toen vlak bij de Azoren gezien zou zijn. Nu zeiden ze in eens dat het jacht bijna thuis was, Maar het bleek heusch waar te zijn. Deze gevallen bewijzen opnieuw dat men den dood van den medemensch niet te 'gauw veronderstellen moet. De mensch is, in het algemeen gesproken, taai en als hij vlieger of zeeman is behoort hij gemeenlijk tot de extra-taaien. Toch moet er ook iets aantrekkelijks in wezen,dood gewaand te zijn. Als het maar lang genoeg geduurd heeft is men het slachtoffer gaan herdenken en als hij thuis komt kan hij zich zeer ge- noegelijfe gaan bezig houden met de lectuur van vleiende levensbeschrijvingen en verhe ven karakterschetsen, aan hem zelf gewijd. Best mogelijk dat dit genoegen ook bij deze gelegenheden voor de doodgewaanden zal zijn weggelegd. Ik herinner mij dat tijdens den wereld oorlog de Belgische minister Franck als ge sneuveld werd vermeld. Later bleek dat hij alleen maar gevangen was genomen. Na den oorlog, toen hij een officiéél bezoek per auto aan de bevrijde gebieden ging brengen, noo- digde hij uit pure dankbaarheidden Belgi schen journalist, die de mooiste necrologie aan hem gewijd had, uit, om hem op deze reis te vergezellen. En die journalist haalde er bui tengewoon mooie „kopy" uit, hetgeen hem goedbeschouwd eerlijk toekwam ook. In 1920 of daaromtrent beproefde de En- gelschman Hawker den Atlantischen Oceaan over te vliegen en verdween spoorloos. Na een week geloofde alleen zijn vrouw nog dat hij in leven was en zij kreeg gelijk ook, want een kleine Noorsche vrachtboot, die geen radio aan boord had en buiten de gewone scheep vaartroutes voer, had hem opgepikt en bracht hem geheel onbeschadigd thuis, waar stapels necrologieën hem wachtten. Mocht iets dergelijks een uwer ooit over komen, dan zij u nochtans aanbevolen de lijk redenen niet geheel te gelooven. Er wordt, vooral in de opwinding van tragische of held haftige situaties, wel eens iets meer in gezegd dan strikt genomen met de waarheid overeen stemt. De doodgewaande moet niet gaan meenen, dat hij nu werkelijk zóó'n geweldige kerel was, met zoo stalen moed, zulk een onwrik bare volharding, zulk een roerende toewij- c «an anderer heilom kort te gaan: zotTn volmaakt-vlekkeloos karakter. Want dat was en is-ie natuurlijk niet. Maar hij kan erkentelijk wezen voor de vriendelijke woor den en aan al de schrijvers een kaartje stu ren: met hartelijken dank. Want dat is het in elk geval waard. R. P. Mond- en Klauwzeer. Nu al op 50 bedrijven in de Haarlemmer meer. De besmettelijke veeziekte mond- en klauwzeer doet zich thans in Haarlemmer meer op meer dan 50 boerderijen voor, waar van ongeveer 30 in het Noordelijk deel van jdeze gemeente. (Er zijn nieuwe centen in omloop gebracht, die niet meer gebrui neerd zijn en dus weer blinken als goud. De gouden vijfjes, die nog weieens verwarring konden wék ken, worden practisch niet meer aangemunt.) Wanneer de nieuwe haring komt, Of 't nieuwe kievitseitje, Dan wordt geschetterd en getromd, Dat is een feestlijkheïdje. Als uit de Nederlandsche bank Weer nieuwe centen komen, Dan klinkt geen feestelijke klank, Dat wordt lauw opgenomen. Niet dat men centen graag negeert, Dat is niet de verklaring, Want centen worden gewaardeerd, Nog boven nieuwe haring. De reden is, dat wij daardoor, Hoe wij ze ook begeeren, In ons totaal bezit er voor Geen cent van profiteeren. Maar nu is weer de nieuwe cent, Met gouden glans verschenen, De bruine laag, zoo lang bekend, Is van de munt verdwenen. Sinds 't gouden vijfje ons verliet, Kan 't geen verwarring wekken, Dat is de reden, en dus niet, Dat „bruin niet meer kan trekken". Nu brengt de cent weer nieuwe glans In 't vaak wat doffe leven, Het wordt een ware vreugde thans, Om centen uit te geven. Nu zulke centen er weer zijn, Valt d' oude les te lezen. Dat al wat blinkt in gouden schijn, Geen goud behoeft te wezen. wee r 1 1 e n één voor veraf één voor lezen Steeds wisselen? Waarom toch? KEIP helpl U beier. Gr. Houlstraal naasl Luxor (Adv. Ingez. Med.) Ernstige gevolgen van de aard beving in Ned.-Indië. Inlandsche woningen ingestort. Nieuwe schokken gevoeld. BATAVIA, 28 September. (Aneta/A.N.P) Omtrent de aardbeving van gisteren waarvan eerst thans een eenigszins volledig overzicht kan worden gegeven, is nog het volgende te melden: Het meteorologisch observatorium te Bata via registreerde te 16.27 uur een vrij hevige aardschok, waarvan de pennen van twee seis- mografen in het ongereede raakten. De af stand was circa 600 K.M. van Batavia. De rich ting viel moeilijk vast te stellen, doch was waarschijnlijk Ooost-Zuid-Oost. Diverse cultuur-maatschappijen vergewisten zich onmiddellijk omtrent eventueele schade aan aanplantingen toegebracht. Deze is ech ter tot dusver nergens geconstateerd. Behalve omtrent de reeds gemelde ongeluk ken kwamen berichten binnen over nog en kele gewonden. In den loop van den afgeloo- pen nacht werd te 3.27 uur een nieuwe, doch lichtere schok geregnstreerd. Ir. Neumann van den vulkanologischen dienst deelde mede, dat in den afgeloopen nacht nog verschillende lichtere schokken zijn gevoeld. Te 3.17 uur kwam een schok voor op dezelfde plaats en op denzelfden afstand als de groote stoot die gisteren werd gevoeld. De woning van den resident te Banjoemas liep schade op. In de omgeving van Djocja zijn nog ver schillende fabrieksschoorsteenen neergeko men. In de dessa Kebonsroeng zijn twee kin deren lichtgewond. Schade in Kediri. KEDIRI, 28 September (Aneta/A.N.P.) Van twee gebouwen zijn de muren ingestort, terwijl andere, zooals dat van de AN.I.E.M., de sociëteit en divers toko's groote scheuren vertoonen. Enkele personen zijn licht gewond. Te Semaring is gedurende 30 seconden een lichte aardschok gevoeld, die echter geen schade aanrichtte. De naald van de seismograaf op de Merapi is gesprongen. Woningen ingestort. Uit Toelangaggoeng; In-de omgeving van Toelongaggoeng zijn door de aardbeving Feeststemming duurde den geheelen nacht door. adat Mussolini door de gul hartige Beiersche bevolking als de Duce del Fascimo begroet werd, beleven wij thans in de Rijkshoofdstad zijn ze gevierden intocht als de stichter van het Italiaansche Imperium. De geestdrift van de van huis uit koude Pruisen doet in geen enkel opzicht onder voor de spontaneïteit van het wellicht temperamentvollere „Bava ria". Berlijn beleeft een volksvei-huizing zooals we die zelfs tijdens de Olympiade van 1936 niet hebben meegemaakt. De Gouwleider der N. S. D. A. P. voor de Rijkshoofdstad,niemand minder dan dr. Goeb- bels, had via radio en krant bekend laten maken, dat er voor alle inwoners der stad, langs de 12 K.M. lange route van den intocht, een goede plaats beschikbaar zou zijn, mits ieder zoo dicht mogelijk in de buurt van zijn eigen stadswijk zou blijven. Vooral de omge ving van het Brandenburger Tor moest men vermijden. Tijdens de feestelijkheden van Berlijn's 700-jarig bestaan, heeft men name lijk de ervaring opgedaan, dat wanneer er 'n dik half millioen Berlijners bij „Unter den Linden" samenkomt, er van een optocht niets terecht komt, en dus ook niemand iets te zijn krijgt. Gewapend met klapstoeltjes, ladders en met koffers vol boterhammen en koude koffie, trokken tegen den middag heele families er op uit, om een plaatsje langs de f eestroute te bemachtigen. Reeds eenige uren voor de aan komst van den Duce moest het ver keer worden stopgezet, want de voet gangers beheerschten 't veelkleurige straatbeeld geheel. Het moet voor Mussolini, al is hij in eigen land vaak genoeg het middelpunt van spontane ovaties, een zeldzame gewaarwording zijn geweest, toen hij langs den fees telijk ge tooiden weg, door een dicht aaneengedrongen volksmenigte werd toegejubeld, vooral, daar deze ovaties aanhielden van de Heerstrasse tot de Wilhelmstrasse. Deze geestdrift was van dien aard, dat beiden zoowel de Duce als de Fuehrer vrijwel den ge heelen weg staande de huldiging in ontvangst namen. Voor het presidentöiipale.is, waar eeriijdo Hindenburg woonde, nam de Duce onder het gejubel der menigte, tot nader order aischeia van den Fuehrer. Maar reeds om kwart over acht verliet hij, begeleid door Ciano, von Bülow, den chef van het Protocol en diens plaatsvervanger, Boltzer het paleis, om aan het gala-diner in de Kanselarij deel te ne men. Aan tafel hief Hitier zijn glas op, ter eere van den Koning van Italië en den Keizer van Ethiopië, en daarna op het persoonlijk welzijn van zijn hoogen gast. Mussolini ant woord op Hitler's korte rede, was opvallend hartelijk. Een nieuw bewijs, dat aan de toe nadering van beide landen en staatslieden niet getwijfeld kan worden. Tijdens het gala-diner was de aandrang van het publiek op den Wilhelmsplatz zoo enorm geworden, dat de politie zich gedwongen zag het plein te ontruimen. Aan het stormachtig verzoek der tienduizenden, deri Führer en den Duce op het balcon te zien verschijnen, kon volgens een mededeeling per luidspreker niet worden voldaan. Af en toe hoorde men de menschen in koor roepen: „Morgen komen wij terug." Vrijwel den geheelen nacht bleef de drukte aanhouden en heerschte er in de straten der stad 'n enthousiaste feeststemming Hedenmorgen bracht Mussolini, wederom door 'n groote menigte toegejuicht, een bezoek aan het Berlijnsche Zeughaus Unter den Lin den. Daarna ging hij naar de Italiaansche ambassade en vervolgens naar het „Fascio" het tehuis van de Italiaansche kolonie. Van middag vertrokken de Führer en de Duce naar het jachthuis „Schorfheide" van Goe- ring, in de omgeving van de hoofdstad, waar men gezamenlijk de thee gebruikte. Het hoogtepunt van het feest komt echter pas vanavond. Dan zal een groote menigte verzameld zijn om het z.g.n. Meiveld, om te luisteren naar de redevoeringen, welke Hit- Ier en Mussolini beide zullen houden. De Werkloosheid te Haarlem. Weer een slechte week. In de laatste week steeg het aantal werk- loozen te Haarlem weer met 96. Dezelfde week van 1936 gaf slechts een stijging van 47, zoo dat deze week een ongunstig verschil geeft van 49. Het aantal werkloozen te Haarlem is nu 5756, tegen 6460 in dezelfde week van 1936. Het gunstige verschil met verleden jaar (dat een maand geleden bijna 1000 was) is dus nu afgezakt tot 704. Bij 1935 vergeleken is het gunstige verschil 87. De werkloosheid te Haarlem is den laatsten tijd toegenomen door het zonder werk komen van verschillende bouwvakarbeiders en losse werklieden. diverse inlandsche woningen ingestort, terwijl in de plaats zelf verschillende muren ge scheurd zijn. Te Koetoardjo en Buitenzorg zijn heden te circa 16.30 uur vrij krachtige aardschokken gevoeld. Solo ernstig getroffen. SOLO, 28 September. Te Wedi, ten Zuid-Oosten van Keboemen, is een persoon gedood en zijn vijf menschen gewond. Honderd steenen huizen zijn ingestort. Tien gale rijen, 48 goedangs, 22 keukens, twee bedehuizen - 62 woningen zijn zwaar beschadigd. Te Bajat, in het district Klaten, zijn zestig woningen ingestort en drie personen gewond. Te Prabanan in de afdeeling Keboemen is de woning van den assistent-wenada beschadigd en zijn 35 huizen ingestort. Op de suikerfabriek Tjepper is een scheur ontstaan in een groote suiker-goe- dang.. Van de suikerfabriek Gondang is de schoorsteen neergestort. Van de suikerfabriek Tjokro in de residentie Soerakarta is de schoorsteen en de voorgevel van de fabriek gescheurd. Het woord is aan Mme. de Girardin: Het is alleen het accent dat overtuigt. (Adv. Ingez. Med.) België in den Volkenbondsraad. GENèVE, 28 September (Havas). België is tot lid van den Volkenbondsraad gekozen, met 47 van de 52 uitgebrachte stemmen. Ijverig en ambitieus werker. In het begin van deze maand was het 25 jaar geleden, dat de Haagsche kunstschilder, de heer Girrit David Gratama door den raad werd benoemd tot directeur van het Gemeentelijk Schilderijenmuseum, waarvan de Halsen het voornaamste bezit uitmaak ten en waaruit later het huidige Frans Hals museum ontstond. 1 October trad de heer Gratama in dienst der gemeente, zoodat hij dus Vrijdag zijn zilveren jubileum als mu seumdirecteur zal herdenken. Toen de heer Gratama benoemd werd, was hij 38 jaar en een bekende figuur in de Haag sche schilderswereld, waar hij bestuurslid was van den Haagschen Kunstkring en lid van Pulchri. Hij maakte zijn leerschool door in Den Haag en Antwerpen. In Den Haag maakte hij teekenstudies en in Antwerpen bekwaamde hij zich in het portret schilde ren Daar viel hem de onderscheiding te beurt, dat de Belgische regeering een schil derij van hem aankocht, wat zij slechts met de werken van de beste leerlingen der Aca demie deed. Sinds dien leertijd legde de jonge kunste naar zich voornamelijk toe op het schilderen van portretten, waarmee hij verschillende malen exposeerde. Naast zijn werk als kunst schilder schreef hij ook geregeld over schil derkunst voor een aantal Hollandsche en Belgische bladen. Op ongeveer 33-jarigen leeftijd volgde zijn benoeming tot leeraar in kunstgeschiedenis en teekenen aan de Haag sche Academie en het Lyceum. In Haarlem werd de heer Gratama weldra een bekende figuur. In ons nummer van 5 Juni 1926 schreef onze kunstmedewerker, de heer J. H. de Bois over hem: „Gerrit David Gratama doet mij vaak aan een Russischen beer denken, die zijn vrijheid is kwijt ge raakt. Hij kan zoo weemoedig-schuin het hoofd in' gepeins houden, wanneer hij de Groote Houtbrug af komt stappen. Roept ge hem voor uw geestesoog terug, zooals wij hem zooeven op straat tegen kwamen, met den weemoedig peinzenden blik op den trot toirband gericht, dan voelt ge de zorgen over zes schoongemaakte en één vuile Hals zwaar op zijn schouders drukken Zoo kent Haarlem den bewaker van haar kunstschatten, een ietwat droomerige figuur, met een forschen, mannelijken, thans grij- zenden kop, die zich naar zijn werk begeeft, overpeinzend den arbeid, die in liet belang van de verzameling gedaan moet worden. Van het begin af heeft de heer Gratama zijn taak als museum-directeur zeer ernstig opgevat, ten volle bewust van de kostbaar heid van de aan zijn hoede en zorgen toe vertrouwde stukken. Zoozeer heeft dit werk hem in beslag genomen, dat zijn scheppend werk als kunstschilder grootendeels op den achtergrond is geraakt, al heeft hij ook in Haarlem nog enkele knappe portretten en stillevens gewrocht. Aan het slot van hetzelfde artikel, van den heer De Boi-s. dat wij zooeven citeerden, lezen we: wij Haarlemmers moeten er nu erkentelijk voor zijn, dat uit den schilder zich een zoo uitnemend directeur heeft ont popt, die uit zijn artist-zijn de liefde voor het hem toevertrouwd bezit, uit zijn goed- mensch-zijn de welwillendheid tegenover zijn bezoekers en uit zijn plichtsgevoel zijn uitnemend ambtenaarschap kon putten. Den kunsthistoricus die Gratama kort na zijn be noeming toevoegde „niet u, schilder, behoor de hier te zitten, maar één van ons, weten schappelijke historici", zou men nu rustig kunnen vragen „zou een van u lieden het misschien beter gedaan hebben?" En dat sluit, Gratama's lof in.woorden, die ook thans nog ten volle hun kracht en waarde hebben behouden. Ook het laatste werk van den heer Gra tama, het organiseeren van de Frans Hals tentoonstelling is, getuige de groote belang stelling van de zijde van het publiek de tentoonstelling werd reeds door meer dan zestigduizend personen bezocht een succes geworden, De heer G. D. Gratama. Ongetwijfeld zal dit jubileum voor dezen nauwgezetten en ambitieuzen werker, onder wiens bewind zulke belangrijke veranderin gen tot stand kwamen, niet onopgemerkt voorbij gaan. pag. De heer G. D. Gratama jubileert. 1 De aardbeving op Java heeft twee doo- den geëischt. 3 Philips heeft een goed jaar achter den rug 3 Berlijn heeft Mussolini gisteren een groot- sche ontvangst bereid. 4 In Parijs is een nieuwe poging tot een bomaanslag gedaan. 4 Paul Keres, een toekomstig wereldkam pioen? g Kercrs heeft den achtkamp gewonnen. 9 ARTIKELENENZ. R. P.: Doodgewaanden. j TijdgenootenJan Musch. 3 H. D. Vertelling: Het wijze vonnis 6 Jhr. dr. J. C. Mollerus: Vestigingswet kleinbedrijf in de practijk. 11 Mr. E. Elias: Ilaagsch Allerlei u J. B. Schuil over: Atlas-Hotel. 13 De Burgerlijke Stand van Haarlem is op genomen op 12

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1937 | | pagina 1