ZONDERLINGE LEVENS
purols:
Mussolini's doel: een nieuw Imperium.
Middellandsche Zee als „mare nostrum
ZATERDAG 2 OCTOBER 1937
H AAR E E M'S DA GBtAD
13
Hoe simpel het begin ook zijn mag, het leven
ontwikkelt zich soms fantastischer dan de
avontuurlijkste roman, dan de onwaarschijn
lijkste droom: onaanzienlijke knapen rapen
spelden op en worden daardoor millionnair;
anderen dragen den maarschalkstaf in hun
schooltaseh of de admiraalsstrepenonder een
blauw geruiten kiel. Maar de goede legende
wil eigenlijk dat ze eerst miskend werden, om
hen later dubbel te doen schitteren in het
voetlicht van den roem; voorts dient de ge
boorteplaats klein te zijn, het ouderpaar on
bemiddeld, het begin der carrière weinig be
lovend, tot plots
"Waarlijk, de jeugdjaren van Basileios Za-
haroff voldeden aan alle voorwaarden van
het legendarisch levenssuccés, dat van onbe
duidende jochies mannen smeedt, die geschie
denis maken: Mughla, waar Basileios in 1849
werd geboren, is een onbelangrijk plaatsje in
het Zuidwesten van Anatolië. Vader Zaharoff
die heelemaal geen Zaharoff heette, maar
Zacharias had het er verre van breed. En
meeloopen deed het hem ook al niet: de mee-
doogenlooze Griekenvervolging door de Tur
ken dreef hem in 1821 met tallooze emigran
ten naar Rusland, dat hij zoodra mogelijk
verliet. Was het de koopman Zacharias die
Mughla had verlaten, een koopman Zaharoff,
wiens Russische naam de Grieksche afkomst
zorgvuldig camoufleerde, keerde er terug. Niet
lang daarna verhuisde hij naar Constantino-
pel, waar zwager Antoniades het gezin zou op
nemen in zijn deftig huis. Het stond nu wel
niet in het voorname kwartier Phanar, waar
de rijke kooplieden wonen, en slechts in de
Griekenwijk Tatavla, maar wat maakt dat
uit, als men ingezetene is van Constantino-
pel. Want Constantinopel: het mag als Istam-
boel over den Bosporus heen verbonden blij
ven met zijn Aziatisch verleden, als Constan
tinopel ziet het uit naar het Westen, waar
de captains of industry het moderne bedrijfs
leven het aanzijn gaven, vanwaar de vreem
delingen komen die een wereld vol aanlokke
lijke beloften importeeren. .Tenminste, zoo
kwam het den jongen Basileios voor. Goed,
hij had, dank zij den financïeelen bijstand van
een rijken landgenoot, niet alleen de Griek
sche maar ook de Engelsche school bezocht en,
vlijtig en intelligent als hij was, de geboden
gelegenheid terdege benut. Maar wat baatte
dat als vader een kostwinner méér noodig
heeft en de studie moet worden afgebroken?
Basileios wordt van scholier geldwisselaar,
brandweerman, gids zelfs. Gids dat is ten
minste iets: je doolt met de Europeesche
vreemdelingen rond, hoort hun talen, leert iets
van hun zeden en gewoonten en droomt van
grootsche mogelijkheden in dat vreemde we
relddeel, waarin Constantinopel een vooruit
geschoven post is. Basileios gelooft aan een
roemrijke toekomst als de gelegenheid zich
maar voordoet! Daar komt oom Sewastopoe-
los, textielkoopman gelijk Basileios vader, en
neemt hem in de zaak op; de wereld, waarin
kleine jongens groote mannen kunnen wor
den, ligt nu voor hem open; we zullen zien,
was Basil ervan maken zal.
Maar was is dat? Zou het waar zijn? Dooi
de stad gaat een vreemd gerucht: die zoon
van den koopman Zaharoff is er met de kas
van zijn oom vandoor gegaan, gearresteerd,
maar uit de gevangenis ontvlucht, na een dei-
bewakers te hebben doodgeschoten. Hij moet
zich hebben ingescheept naar Londen. Basil
is inderdaad in Londen, al is zijn lezing van
het geval héél anders: oom Sewastopoelos zou
zijn mede-vennoot drie jaren lang op zijn
winstdeel hebben laten wachten, waarna Ba
sil schriftelijk mededeelde, dat hij als fir
mant uittrad en het hem toekomende uit de
kas had opgenomen. Oom laat het er niet bij
zitten; hij dient niet alleen een aanklacht in
bij de Londensche politie, hij waagt er een
zeereis aan, om in een Londensch proces te
getuigen. Basil's zaak staat beslist zwak. De
brief, waarin zijn oom verklaarde hem als
mede-vennoot op te nemen, is spoorloos ver
dwenen. Is het toeval of boos opzet dat de
jonge Zaharoff fier en onvervaard de rechts
zaal kan binnenstappen, omdat hij „zoojuist"
den bewüsten brief heeft gevonden? Oom Se
wastopoelos kan met ergernis de verre terug
reis aanvaarden, Basil is vrijgesproken.
Men schijnt nu eenmaal geen koe bont te
noemen, of er is een vlekje aan; niemend ten
minste geloofde aan Basil's onschuld. Onder
die omstandigheden was er voor hem geen
emplooi in Engeland teleurgesteld neemt hij
dan ook afscheid van het Europeesche westen;
verkeken de kansen, vervlogen de beloften!
In Athene blijft hij hangen. Basil is er de
man niet naar om zich op de Acropolis te ver
diepen in den wonderbouw van Parthenon
en Propyleeën, zijn tijd te verdroomen in een
wereld van klassieke schoonheid. Hij is de ge
boren handelaar van een soort, dat, zooals
Werner Sombart eens karakteriseerde, „bij
alles vraagt: wat kost de wereld; welks voor-
stellings- en gemoedswereld op de geldswaar
dige beteekenis van toestanden en hande
lingen is gericht en daarom voortdurend alle
phaenomenen omrekent in geld". Maar hij is
een aangenaam jongmensch dat aardig zijn
talen spreekt,innemende omgangsvormen heeft
en dus een plaats veroveren kon in intellec-
tueele kringen, tot ook daar het Londensch
avontuur bekend wordt en Basil de deuren
gesloten vindt, behalve die van zijn bescher
mer Skudulis, den lateren minister, dan nog
slechts een, weliswaar invloedrijk, politicus.
Aan Skudulis betuigt Basil, voorzien van een
gansch dossier en een behoorlijke dosis thea
trale wanhoop, zijn onschuld, in de hoop om
met de voorspraak van den vooraanstaanden
partijleider verloren terrein terug te winnen.
Skudulis mag nog zoo zijn best doen, voor een
Basileios Zaharoff is geen plaats meer. Op
nieuw trekt hij naar Engeland en mogelijk
zou dit leven een gansch andere wending ge
nomen hebben, als een geheimzinnig voorval
hem niet onverhoeds naar zijn vaderland had
doen terugkeeren. Het jongemensch Zaharoff
was in Athene namelijk zoo goed als vergeten,
toen een dagblad het bericht bracht dat Basil
Zaharoff bij een poging tot vlucht uit een
Atheensche gevangenis was doodgeschoten. De
verbaasde Skudulis werd er bij zijn informa
tie bij den gevangenisdirecteur niet veel wij
zer op: och, het lijk was immers al lang en
breed begraven'.Skudulis eischte echter
opgraving en identificatie, waarbij een tand
arts, die Basil destijds behandelde, zou as-
sisteerenLuguber tafereel: de tandarts on
derzoekt zorgvuldig het gebit van den onher
kenbare en kan met zekerheid verklaren, dat
dit het stoffelijk overschot kan zijn van ieder,
behalve van Basil Zaharoff. Bij nader onder
zoek komt de waarheid aan het licht: men
heeft zich vergist; het geheele drama heeft
zich afgespeeld met een ontsnapten Canadees
de naam van Zaharoff komt zelfs in het
geheele gevangenisregister niet voor! Van
waar dan die mystificatie? Ook dat blijft
geen geheim voor een invloedrijk man als
Skudulis: een Atheensche journalist heeft
uit liefdeswraak Zaharoff voor goed onscha
delijk willen maken en het geval uit zijn duim
gezogen. Onmiddellijk gaat de op deze ge
ruchten gerepatrieerde Basil den journalist
opzoeken. Ondanks alle pogingen om hem niet
te ontvangen weet Basil door te dringen in de
woning van den journalist, die zich achter
Basileios Zaharoff.
zijn meubelen heeft verschanst en bevend
op zijn knieën valt, als hij zich ontdekt ziet.
Basil kan tevreden zijn met den vernederen
den knieval van zijn tegenstander; hij heeft
gezegevierd meer genoegdoening begeert
hij niet. Menigen triomf zal Zaharoff nog
oogsten in zijn stormachtig leven, een ver
makelijker dan deze echter niet.
Gebaat is hij met deze rehabilitatie geens
zins; het blijft hem slecht gaan, tot, volgens
de regelen der goede legende, plotsHier
neemt de roman van Zaharoff's leven een
voor hem gelukkige, voor de wereld mogelijk
noodlottige wending: op voorspraak van Sku
dulis aanvaai'dt hij de vertegenwoordiging van
de Engelsche wapenfabriek Nordenfeldt en
wel voor den geheelen Balkan.
14 October 1877 was dat. Men kan nog zoo
talentvol en wilskrachtig zijn als het toe
val niet een handje helpt blijven verlangens
vrome wenschen. Nu. het hoeval hièlp een
handje: het moment van zijn intrede in de
wereld der bewapeningsdiplomatie had kwa
lijk gunstiger kunnen zijn! De Balkan stond
in vuur en vlam, er werd gemobiliseerd, Rus
land tegen Turkije. Kan een bewapenings
agent meer verlangen? De strijd woedt om
Plewxxa, de laatste Turksche vesting, die
stand houdt. Als Plewna valt, mag dan Grie
kenland deze schoone gelegenheid om op
Turkije eens verloren gebieden te herwinnen,
laten voorbijgaan? Griekenland is nu nog wel
neutraal, maar in de eerste plaats hebben ook
neutralen wapens noodig, willen zij op alles
voorbereid kunnen zijn. En bovendien, de neu
traliteit kan uit het oogpunt van vaderland-
sche belangen opnieuw onder de loupe wor
den genomenTerwijl Satan zoo „pijpt en
fluit", gaat een slanke, welgekleede heer op
het departement van oorlog in en uit, is er
zelfs een zéér geziene gast. Het is Zaharoff:
dezelfde, die niet lang geleden alle deuren
gesloten vond. Dat zijn vaderland, als in de
Pfeilersaal van de Berlijnsche Kanselarij on
der presidium van Bismarck de mogendheden
den buit verdeelen, voorloopig kan toezien,
behoeft Zaharoff niet te bezwaren: de prin
cipaal Torsten Nordenfeldt is over den nieu
wen agent allex-minst ontevreden -enGrie
kenland blijft, als onvoldane mogendheid,
voorloopig een uitstekend afzetgebied.
Wat is charme?
Dit kan niet onder woorden gebracht
worden, maar een groot gedeelte ligt
in het bezit van gave, zachte blanke
handen en een jeugdig-frisch en ge
zond uiterlijk. Verzorg daarom Uw ge
laat en handen van tijd tot tijd met
de huidzuiverende, huidgenezende en
huidvoedende Purol. Huidonzuiver
heden zooals vetwormpjes, vlekjes en
uitslag verdwijnen. Ruwe, roode en
stukke handen door huishoudelijke
bezigheden worden fraai en blank.
zuivert - verzacht - geneest
Purol-Wit wrijft onzichtbaar uit en is dus ook zeer
geschikt voor gebruik overdag. Purol-Geel en Wit
zijn beide gelijk in verzachting en genezing. Kies
de kleur waaraan U de voorkeur geeft.
Doos 30 en 60 ct. Tube 45 ct.
Bij Apothekers en Drogisten.
(Adv. Ingez. Med.)
HJD.» V ertellin:
De eerlijke dief
door J. P. BAL Jé.
Lui liggen ze in de lage dekstoelen, Violet
Thorndike en René Duchanxps. Het
zonnetje zendt zijn koesterende stra
len omlaag, de zee is kalm en statig
schuift de boot op haar doel toe, een lange
witte schuimstreep achter zich latend. Meeu
wen krassen al om het schip: over een paar
um: zal Amerika bereikt zijn. Matrozen doen
bedrijvig en slechts een paar passagiers hangen
over de reeling; de meeste axxderen zijxx druk
bezig de laatste toebereidselen voor de landing
te treffen.
Violet en René zijn vrijwel de eenigen, die
er hun gemak nog van nemen. Zoolang ze
dagenlang naast elkaar in de ligstoelen heb
ben doorgebracht zoo willen ze het ook den
laatsten morgen nog doen. Ze zijn aan elkaar
gehecht geraakt tijdens den overtocht. Ze heb
ben naast elkaar aan de bar gezeten en cock
tails gedronken op beider gezondheid, ze heb
ben gestoeid in het bad en 's avoixds gedanst,
terwijl de sterren boven hun hoofd twinkel
den. En somssoms hebben ze ook wel
eens even op een eenzaam plekje van de boot
gestaan, elkaar diep in de oogen gekeken en
alleen de maan was getuige van hun omhel
zing. Zoutwaterliefde xioemen de zeelui dat
Ze hebben hog niet xxxet elkaar gesproken
vanmorgen, het kost hun moeite woorden te
vinden. Ze weten beiden, dat dit een afscheid
beteekent.
Gelijktijdig kijken ze in eikaars richting en
er komt een glimlach om hun mond. „Voel je
het ook zoo?" schijnt die glimlach .te vragen,
„een beetje melaxxcholie, eeix beetje teederheid
en daarnaast alweer het uitzien naar het
nieuwe leven, dat beslag op mij zal leggen?"
„Scheiden doet pijn", zegt René en hij ergert
zich op hetzelfde moment, dat hij nu tóch die
gemeenplaats gebruikt heeft, ofschoon hij zich
voorgenomen had het niet te doen. Hij grijpt
haar hand, die over de leuxxing hangt en houdt
die even vast.
,.'t Waren prettige dagen. Violet", zegt hij
met warmte, „over een paar uur gaan onze
wegen uiteen en dan behouden we alleen de
Neen, slecht zijn Zaharoff's vooruitzichten
niet: zoo juist heeft de uitvinder Norden
feldt een alleraardigst snufje aan de markt
gebracht; en al mag de idee nu wel niet nieuw
zijn, de uitvoerixxg is het wél: een moderne
onderzeeër! Zoo gebeurt het dat Zaharoff de
eerste onderzeeboot aan zijn vaderland ver
koopt, de tweede en derde echter aan den
erfvijand Turkije. Pecunia non olet: geld
stinkt niet
Zoo deixkt trouwens Hiram Maxim de Axxie-
rikaansche concurrent, er ook over, die zoo
waar een automatisch geweer dat honderden
schoten per minuut kan afvuren heeft ge
construeerd en zijn vinding zelf in Weenen
zal komen demonstreeren. Hof, hooge mili
tairen en pers zijn tegenwoordig en men
moet toegeven: het is fabuleus. De goede kei
zer Frans Josef kan op de schijf zelfs zijn
initialen F. J. lezen, die Maxim er met onfeil
bare trefzekerheid heeft ingeschoten, .prach
tig roept een elegant gekleed heer, die zich
onder de journalisten heeft gemengd, prach
tig; dat doet toch maar niemand Norden-
feld na!" „Nordenfeldt?" vragen de verbaasde
persmannen, „maar dat is toch de Amerikaan
Maxim?". De onberipelijk gekleede heer weet
de journalisten echter te overtuigen dat zij
zich vergist hebben en zoo maakt de Europee
sche pers melding van 's keizeFs hooge inge
nomenheid met Nordenfeldts nieuwste vin
ding. De slanke onbekende heeft zich echter
al lang bij de militairen gevoegd. „Een
wonder betoogt hij daar, „een wonder dat
geweer van Maxim. Jammer dat in dat won
derbaarlijke juist de onbruikbaarheid
schuilt!" Hoezoo? vraagt men. Nu, dat
spreekt toch wel vanzelf: waar haalt men de
duizenden intelligente Maxims vandaan om
dat geweer te bedienen en hoe maakt men
snel duizenden exemplaren van dit wonder-
schïettuig, dat door Maxim eigenhandig is
vervaardigd? Het doel is bereikt: Maxim
krijgt niet alleen een zeer bescheiden order,
hij beseft bovendiexi, dat hij zich maar op ééix
manier van dezen gevaarlijken concurrent
kan ontdoen: door zich met hem te associee-
ren. Zoo wordt in 1888 de Maxim-Nordenfeldt
Coi-p. geboren en in de schaduw van dit reu
ze-concern schuilt een machtig man weg: de
mysterieuze Europeaan Zaharoff die in den
schemer van zijn wereld voortreffelijk den
weg weet en zich al aan Maxim' zijde heeft
geschaard, als Nox-denmeldt, zijn vroegeren
principaal, uit de fii'ma treedt.
Allang is het geen agent meer, maar eexx
machtig aandeelhouder, die daar door Europa
trekt. Waar is hij? Overal en nergens: nie
mand noemt zijn naam, niemand ziet zijn
persoon, maar zijxx hand daar kan men
zeker van zijn is, waar conflictstof smeult.
Misschien houdt hij in Griekenland verblijf,
dat zijn veete tegen Turkije nog niet heeft
uitgevochten; misschien ook is het in Spanje;
Madridzijxx hart klopt sneller, zijn hoofd
is vervuld van méér krijgsrumoer, als de reis
hem daarheen voert. Want hij heeft haar
niet kunnen vei-geten, de hertogin vaxx Vïl-
lafranca. Prinses van Bourbon. Maria del Pi
lar, sinds hij haar in den trein ontmoette.
Elk Spaansch verblijf beteekent meer dan
lucratieve orders: een levensoogst van luttele
geluksuren, die nog niet eens onbedreigd
mogen heeten, omdat de Hertog zich moei
lijker om den tuin laat leiden in dit liefdes
spel dan staatslieden in de bewapeningsco-
medie. Gestolen geluksuren zijn het. Mis
schien dat later
Maar Zaharoff is alweer in Rusland of in
Parijs, mogelijk in Londen; wanj overal is Jiij
doende: hier bouwt hij wapenarsenalen, daar
stelt hij een leerstoel voor de luchtvaart of
voor literatuurstudie in. En men weet den
man achter de schermen te beloonen: hij
doorloopt alle rangen vaxx het Fransche Le
gioen van Eer, wordt eere-doctor van de Ox
ford Universiteit, ontvangt zelfs het Britsche
grootkruis en is daarmee Sir Basil gewor
den. Ondanks alle filantropie speelt de be
wapeningskoning als een der grootste aan
deelhouders van de inmiddels met Vickers
versmolten Maxim Corp. zijn politiek spel
volgens alle regelen der diplomatenkunst. Zijn
financïeele steun aan het op expansie beluste
Griekenland, waar Venizelos droomt van een
groot-Griekschen staat, mag op een volledig
fiasco uitloopen. Frankrijk en Engeland uit
elkaar drijven, hem zelf millioenen en Lloyd
George zijn ministei'sportefeuille kosten, het
banque-va der kanonnenmillioenen gaat ver
der, "al beteekent de Vlootconferentie in
Washixxgton een leelijke streep door de divi
dendenrekening.
Trouwens, men hoeft niet alles op één kaart
te zetten: Zaharoff kan het weten! De grijze
man met de puntbaard zit wel niet aan de
speeltafel, maar toch het geheim is ondanks
alle voorzorgensnxaatregelen uitgelekt is hij
opperste bankhouder van de Casino-speelbank
te Monte Carlo en hij vaart er niet slecht
bij
herinnering. Een prettige herinnering, ook
voor jou. hoop ik?"
Ze knikt, terwijl ze droomerig naar de licht-
flikkeringen in het water kijkt.
„Ik had nog zelden zoo'n gezelligen over
tocht", erkent ze. En ze denkt er aan, hoe ze
tegen dezexx overtocht heeft opgezien, opge
schrikt als ze werd door het telegram van haar
vader, dat haar naar Amerika terugriep. Het
bericht was alarmeerend genoeg. Als ze het
goed begrepen heeft, zal het uit zijn met de
weelde. De laatste jaren waren toch al zoo
slecht geweest en het was maar net aan, dat
ze de vacantietrip naar Europa had kunnen
doorzetten. Nu was dan blijkbaar toch de defi
nitieve krach voor daddy gekomen! René had
haar gedachten afgeleid, ze had de sombere
toekomst al die dagen kunnen vergetexx.
..Geluk!" mediteert René, ..een vaag begrip!
Een zeereisje met een lieve kameraad als jij,
Violet, dat is geluk. Ik zal er later met een
zekeren weemoed aan kunnen terugdenken.
Ik en misschien óók jij zal er altijd een
goede herinnering aan bewaren. En als we bij
elkaar konden blijven, trouwen bijvoorbeeld,
dan zouden we later wellicht ditzelfde reisje
vervloeken. Later, als de dagelijksche sleur, de
gewoonte, alles had doen vervlakken. Zonder
lingwant het zou tóch hetzelfde reisje
gebleven zijn
„Nu is het alleen maar een intermezzo",
preciseert Violet „en anders zou het een voor
spel geweest zijn. Een voorspel tot Wat? Ge
luk, misère, eexxtoxxigheid.
Er valt een stilte. Een matroos passeert een
paar maal. kijkt hen schuins aan. Heimelijk
hoopt hij, dat ze op zullen stappen, zoodat hij
de stoelen weg kan bergen. Violet staat het
eerst op.
„We zullen niet veel gelegenheid meer heb
ben, elkaar nog rustig te spreken", zegt René
dan haastig, terwijl ze naast elkaar langs het
dek slenteren in de richting van hun hutten,
„dus dit wordt ons afscheid. We zullen elkaar
ook maar niet belden, te schrijven", gaat hij
verder met een glimlach, „het dient tot niets,
en het zou waarschijnlijk vergeten worden.
Daarom h b ik je al een briefje geschreven".
Hij haalt een brief te voorschijn en geeft haar
die. „Lees hem, als je op je plaats van be
stemming bent", verzocht hij. „niet eerder.
Denk dan nog even aan me. en vergeet me
daarna". Even kijkt hij snel om zich heen. Het
is een rustig plekje, en voor het laatst vinden
hun lippen elkaar.
Engeland's moreele nederlaag
tijdens den Abessynischen
oorlog.
VURRY nice, indeed", zei mijn Ame-
rikaansche buurman. Wij stonden
voor een van die ruïnes van oud-
Romeinsche bouwwerken, waarvan
stilzwijgend wordt aangenomen, dat ieder be
schaafd mensch ze mooi vindt. Het was
gloeiend heet en er waren slechts weinige be
langstellenden bij dit blijk van vergane glo
rie dat de veelbei-eisde heer Kax-1 Baedeker
met twee sterretjes in zijn rooden gids had
gebrandmerkt.
„Vurry nice. Maar waarom hebben ze dien
sta-in-den-weg niet al lang weggebroken en
in een museum gezet?"
In onze nabijheid stond een Italiaan en hij
hoorde Italianen en Duitschers luisteren
altijd scherp als vreemdelingen met elkaar
praten! deze laatste woorden.
„Signore", zei hij, „sta mij toe dat ik u dat
vex-klaar. Het is niet alleen omdat deze over
blijfselen van onbetwistbare schoonheid zijn.
Als het slechts dat was, ja, dan hadden wij ze
ook wel in een museum kunnen zetten. Maar
zij getuigen bovendien van de hooge cultuur
onzer voorouders. Toen het overige Europa
nog barbaarsch was, was Italië reeds een ba
kermat van beschaving. Dat moet ons volk
dagelijks kunnen zien. De herinnering daar
aan moet er toe bijdragen de Italianen trotsch
te maken op hun vaderland, zich weer bewust
te worden van hun zending in de wereld, die
zij onder leiding van den Duce weer zullen
kunnen vervullen".
Met zijn poëtisch relaas had de Italiaan ons,
onwetend, duidelijk gemaakt waartoe Musso
lini's politiek zijn landgenooten opvoedt. Het is
zijn bedoeling hen er van te doordx-ingen dat
het Italië van thans weer dezelfde plaats als.
en indien het kan een belangrijker plaats
moet innemen dan het Romeinsche keizerrijk
in zijn bloeiperiode.
Granaten als
schoorsteen versiering.
Den vorigen dag had ik een langdui'ig ge-
spi-ek met Achille Starace gehad, den alge
meen secretaris ran de fascistische partij. Hij
zetelt in een indrukwekkend studeervertrek,
waar vijf of zes vlijmscherpe dolken als brief
openers dienen, een revolver als presse-papier
en handgranaten als schoorsteenvex-siering.
Een opgezette adelaar met uitgespreide wie
ken staat achter zijn stoel. En hij zeide het
zelfde als de welwillende Italiaan, alleen met
meer woóx-den en niet zoo duidelijk. Ik mocht
het gesprokene echter niet publiceeren. Sta
race ontvangt gaarne journalisten om hen in
lichtingen te verstrekken, maar tot publicatie
geeft hij nimmer toestemming. Men zegt dat
dit op bevel van Mussolini geschiedt, tot wiens
opvolger Starace eens voorbestemd was, hoe
wel hij als zoodanig thans plaats heeft moeten
maken voor den schoonzoon van den Duce,
graaf Galezzo Ciano.
Mussolini's doel is het nieuwe Ro
meinsche imperium. Dat is geen piot-
Vijf en zeventig jaar is Sir Basil, wankel
van gezondheid, maar heerscher zonder scep
ter-, koning zonder troon. Hij wéét nu, wat
de wereld kost al beseft hij niet. wat hij de
wereld heeft gekost. Elke onbekende soldaat
zou het hem influisteren; Zaharoff hoort het
niet. Hij heeft Mars, Mercurius en Pluto te
gelijk gediend, ja zelfs het rad van Fortuna
laten draalen. Bijna zou Amor hem verge
ten hebben, als niet Maria de! Pilar, einde
lijk vrij na den dood van haar echtgenoot,
zijn wettige levensgezellin was geworden.
Laat, maar nog niet tè laat. Anderhalf jaar
duurt dit huwelijksgeluk slechts; dan sterft
de hertogin en laat zij een gebroken man
achter, die ver van het zakengewoel, ver
vreemd van de menschen Mars' compagnon,
den Dood wacht.
Een kanonnenkoning ging heen; zijn ko
ninkrijk der bewapening bleef, hecht als het
gebouwd is op onverstand en lijdzaamheid.
C. J. E. DINAUX.
„Adieu, lieveling".
„Vaarwel, René."
Een paar dagen later vindt ze René's brief
in haar koffertje. Ze leest hem, en de inhoud,
hoe verrassend ook, verteedert haar nog meer.
het is een bekentenis", schreef hij,
„schrik niet. Violet, ik ben een internationale
dief. Gentleman-dief, noemen ze zooïets, als ik
het wel heb. Het beteekent alleen, dat je méér
gapt, dan een doodgewone inbreker, eii daar
om in een net costuum kan rondloopen en je
slag in betere kringen slaan. De reputatie van
je kostbaar halssnoer had me doen besluiten,
het reisje naar Amerika op dezelfde boot te
maken als jij. Ik was van plan het te stelen.
Maar ik ben een sentimenteele dwaas. Ik was
niet bestand tegen je charme, ik kón het niet
doen. Gek. niet? Mogelijk heb ik op de terug
reis meer succes. En anders moet ik de schade
maar boeken als „zaken-échec". Zoo, dat weet
je dus. Had ik geen gelijk, dat je me hierna
maar vlug moet vergeten?"
„Het kostbare halssnoer", peinsde Violet,
„wat een geluk, dat je het niet gestolen hebt,
René, want dan zou je weten, dat het valsch
is, en dan was je teleurstelling waarschijnlijk
groot genoeg geweest, om met haat aan me
terug te denken".
Terzelfder tijd slentert René door New-York's
straten. Hij heeft zoo juist passage besproken
op de eerstvolgende boot naar Le Havre. Zijn
gedachten zijn bij Violet.
„Ze was lief. Maar er moet iets scheef zijn
met de financiën van den ouwe heer. Anders
zou het parelsnoer niet valsch zijn geweest.
Voor een kenner heel vlug te zien, overigens.
Het heeft me een tweestrijd bespaard, en ik
heb er een „mooie x-ol" door kunnen spelen.
Want als het nu eens niet valsch was geweest,
zou ik het dan gegapt hebben? Nou, beken het
jezelf eens eerlijk?"
Hij keek in een spiegelruit en knikte. „Ja,
ik zóu het gegapt hebben".
En tevreden, dat hij nu niet meer aan zijn
eigen zakelijkheid hoefde te twijfelen, stapte
hij fluitend verder. „Nu op de thuisreis geen
amoureus intermezzo meer. maar m'n kop bij
de „zaken" gehouden", spoorde hij zichzelf
aan. En.daar dronk hij een Manhattan-dry op!
(Nadruk verboden.
Auteursrecht voorbehouden).
selinge opwelling van hem, doch een
i-eeds sinds jaren goed overlegd plan,
waaxwan wij thans de uitvoering kun-
nen zien.
Voor degenen, die daax-aaxx twijfelen, heeft
het zijn nut om de volgende zinsnede uit een
van des Duce's vele redevoeringen, dateerende
van 26 Mei 1927, nog eens aandachtig door te
lezen. Sprekend over Italië's toekomst zeide
hij toen o.m.:
„Wij zullen in een positie komen te verkee-
ren, tusschen 1935 en 1940, waarin we ons op
een punt zullen bevinden, dat ik een kruis
punt in de geschiedenis van Europa zou willen
noemen. Dan zullen wij ons in een positie be
vinden waarin wij onze stem gehoord kunnen
doen worden, en. eindelijk, onze x*echten als
erfgenamen van het. machtigste imperium dat
de aarde ooit gekend heeft, erkend zullen
zien".
De Duce heeft zich niet in den tijd vergist.
In 1935 begon de veldtocht tegen Abessynië!
En daarmede werd de eei-ste stap gezet op den
weg, die er toe voeren moet dat een nieuw
imperium wordt opgebouwd, met de Middel
landsche Zee als binnenzee, als „mare
nosti-um". Reeds vóór dien tijd konden zij, die
de politiek niet slechts als een opeenvolging
van incidenten zien. opmerken hoe doelbewust
Italië er naar streefde de hegemonie in de
Middellandsche Zee te veroveren.
Beloften.
Toen Italië in 1915 de zijde der Ge
allieerden koos, waren haar gx-oote oe-
loften gedaan van gebiedsaunwinsten,
bij het sluiten van den vrede. Toen
het echter zoo ver kwam. werden
slechts enkele van die beloften vervuld
en dat nog op een wijze, die het land
reden tot verbittei-ing gaf.
Gelijk in 1933 gewonde nationale trots er
veel toe bijdroeg, dat Hitler in Duitschland
aan de macht kwam. zoo ging het tien jaar
daarvoor ook in Italië, waar het een vloed
golf van verbittering was, die Mussolini om
hoog bracht. Doch de Duce zou zijn land ge
noegdoening verschaffen.Indien deze niet vrij
willig gegeven werd, dan zou Italië een zoo
groote en machtige mogendheid worden, dat
zij ze némen kon. Zijn eerste poging, om
Korfoe bij Italië in te lijven, liep op een mis
lukking uit. Maar Mussolini leerde er van dat,
om zijn plannen te verwezenlijken, geheel Ita
lië tot een oorlog bereid moest zijn. Hij was
de uitvinder van den totalen oorlog, die al
het andere van ondergeschikt belang maakt
bij den strijd en de overwinning. In 1925 begon
hij de laatste x-esten van de oppositie te ver
nietigen, partij en staat controleerden elke tak
van industiieele of geestelijke bedrijvigheid.
Fabrieken, zoowel als banken en de pers kre
gen hun richtlijnen van den staat. De afhan
kelijkheid van het buitenland moest vermin
derd worden, de binnenlandsche productie op
gevoerd. Tegelijkertijd werd het leger dras
tisch hervormd. Warén de Italiannsche sol
daten tijdens den wereldoorlog van geringe'
waarde, thans werden zij geoefend en gedrild
tot zij een keurscorps vormden, dat vergeefs
zijn weex-ga zoekt. De luchtmacht werd uitge
breid tot zij, na de Russische, de sterkste van
Europa was geworden. Ook de vloot werd on
derhanden genomen en vlootpariteit met
Frankrijk werd geëischt en, ondanks den te
genstand van dit land, ging Mussolini zijn
gang. Toen in 1930 de onderhandelingen over
het Londensche vlootverdrag werden gehou
den heerschte er heftige oneenigneid onder de
deelnemers en het slot van de geschiedenis
was dat Engeland op zijn eentje een vlootver
drag sloot met.zichzelf. De andere dcelne-^
mers dachten er niet aan hun vloten te ver-*
minderen, doch bouwden integendeel de be
staande steeds meer uit.
Tegen Engeland op.
Italiës vloot groeide en groeide, op geld werd
niet gekeken. Alleen reeds In 1930 liepen drie
groote en vier kleine kruisers van stapel,
waarbij nog een groot aantal onderzeeërs en
torpedojagers. Reeds in 1933 had de Italiaan-
sche vloot de pariteit van de Fransche bereikt
en was van grooter strategische waarde, daar
zij voor meer dan dx-ie-vierdc uit nieuwe sche
pen bestond, toegerust met alle voortbrengse
len der moderne oorlogstechniek. Zoo beschikt
de Italiaansche vloot o.m. over vliegtuigmoe
derschepen die zes en vijftig vliegtuigen aan
boord hebben! De overmacht vffn de Engel
sche vloot in de Middellandsche Zee had op
gehouden te bestaan, zonder dat men er in
Londen veel notitie van genomen had. Men
kon daar de ervaringen uit den wereldoorlog
maar niet vergeten, waar Italië zoo'n slecht
figuur had geslagen. Sir Samuel Hoare was in
dertijd ooggetuige geweest van de Italiaansche
nederlaag bij Caporetto. en eerst toen het zéér
laat was drong het tot hem door, dat er sinds
dien een en ander veranderd was! Bij het be
gin van de Engelsch-Italiaansche spanning
beschikte Italië over achtmaal zooveel duik-
booten als Engeland; het had bijna tweemaal
zooveel kruisers en tox-pedojagers! Daarom
was Mussolini zoo weinig geïntimideerd door
het Britsche vlootvertoon in dc Middelland
sche Zee, ondanks de versterkingen, die de
Engelschen van de Home Fleet hadden gekre
gen. dat hij desondanks het Abessynische
avontuur voortgang liet vinden.
Sancties van den Volkenbond, de
Engelsche vloot.Mussolini vreesde
geen van beiden. Alleen Engeland
schrok, toen het plotseling voor deze
harde werkelijkheid gesteld stond. En
uit vrees voor de gevolgen van een
mogelijken luchtaanval trok het zijn
kostbaarste schepen van Malta terug,
welks haven toch in korten tijd door
Italië's luchtmacht te bereiken was.
John Buil retireerde voor Italië. Was daar
mede niet reeds het bewijs geleverd dat Mus
solini zijn doel bereikt had? Italië was in
1935-'36 de machtigste mogendheid aan de
Middellandsche Zee. Het zou een strijd met
Engeland aaixgedurfd hebben.
Mare nostrum
K. ANDR.
(Nadruk verboden. Alle
rechten voorbehouden)
