K.L.M. weer door
ramp getroffen
mm
Weer een Luchtvaart-
ramp.
Japansch zout.
Spechtnabij
Palembang
neergestort
EUWE—ALJECHIN.
55e JAARGANG Nö. '16653
VerscRJnï Sagelijlcs. EeFalve öp Zon- en Feestdagen.
WOENSDAG 6 OCTOBER 1937.
HAARLEM'S DAGBLAD
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM
Uitgave Lourens Coster Maatschappij voor
Courant-Uitgave en Algemeene Drukkerij N.V.
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN per week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden
ƒ3.25, franco per post ƒ3.55, losse nrs. ƒ0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.121/:.
Bureaux: Groote Houtstraat 93 Drukkerij: Zuider Buiten Spaame 12
Telefoon Nos.Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132, 12713 Administratie 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37. Haarlem-Noord, Telefoon 1 2230
ADVERTENTIëN 15 regels 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 14 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnès. Levenslange ongeschiktheid f 2000.—, overlijden 400.—, verlies van hand, voet of oog 200.—, beide leden duim 100.—, één lid duim 50.—. alle leden wijsvinger 60.—*
één of twee leden wijsvinger ƒ25.alle leden anderen vinger 15.één of twee leden anderen vinger ƒ5.arm- of beenbreuk ƒ30enkelbreuk ƒ15.polsbreuk ƒ15.
Nog afzonderlijke verzekering voor abonnés op het Geïllus treerd Zondagsblad. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden. HEDEN 12 PAGINA'S*
Eind Juli viel de „Flamingo" nabij Brussel
ên alle vijftien inzittenden van het toestel
kwamen er bij om. Vandaag, pas ruim twee
maanden later, wordt onze K. L. M. opnieuw
door een ramp getroffen. En ditmaal geldt het
de Indië-lijn, waarop ongevallen tot dusver
zeer zeldzaam zijn geweest. Dat juist de drie-
maal-per-weeksche dienst op Indië was inge
wijd versterkt den droeven indruk dien het
gebeurde maakt. Het is het derde ongeval op
de lijn naar Indië: de eerste twee geschiedden
met het Fokker-vliegtuig Ooievaar en het
Douglas-vliegtuig Uiver.
De Specht, thans bij Palembang veronge
lukt, is het zesde Douglas-toestel dat in de
ruim 2V2 jaar tijds, waarin de K. L. M. deze
Amerikaansche machines gebruikt, ten val
komt. De vorige vijf waren evenwel van het
type D.C. 2. De Specht was een D.C. 3, het
nieuwste model dus, en pas eenige maanden
geleden in gebruik gesteld. Deze omstandig
heid is van belang omdat indertijd, bij het
aanvaarden van het Douglas-type, door som
mige technici het bezwaar werd geopperd dat
geheel-metalen toestellen niet zouden voldoen
omdat metaal, in tegenstelling met hout, op
den duur „vermoeit". Aangezien de Specht
pas zoo kort in gebruik was zal dit bezwaar
ten aanzien van deze ramp, wat ook precies
de oorzaak ervan moge zijn, niet kunnen gel
den.
Het ongeluk met de Specht heeft gelukkig
niet zooveel slachtoffers geëischt als dat met
de Flamingo. Volgens de op het moment van
schrijven ontvangen mededeelingen zijn niet
temin drie van de vier leden van de beman
ning omgekomen, evenals een passagier, de
heer Steenbergen van het Marsman-Concern,
die in emstigen toestand naar het ziekenhuis
te Palembang was vervoerd, waar hij korten
tijd later aan een longbloeding overleed, en
verder is nog een van de zeven passagiers
zwaar gewond, zoodat dit weer een dag van
diepe rouw voor de K.L.M. is.
De resultaten van het onderzoek zullen dit
maal van meer belang zijn dan bij vorige on
gelukken het geval was. Dat onder de over
levenden zich de tweede piloot Groeneveld,
die blijkbaar ongedeerd is gebleven, bevindt,
opent het uitzicht op een betrouwbare vast
stelling van de oorzaak van de ramp. Het be
hoeft wel geen uitvoerig betoog dat dit van
het grootste belang is. Bij het voortdurende
streven naar verhooging- van de veiligheid van
het luchtvaartverkeer is het van de grootste
beteekenis dat men de oorzaken van ongeluk
ken nauwkeurig kan bepalen en de technische
vindingrijkheid richten op middelen om die
factoren voor de toekomst uit te schakelen.
Een juist binnengekomen bericht spreekt in
dit geval van falen van een der motoren, het
geen evenwel op zichzelf geen afdoende ver
klaring is en dus verdere toelichting behoeft.
Het is misschien niet overbodig, te waar
schuwen tegen overijlde conclusies. Het gebied
der moderne techniek is niet alleen zeer uit
gestrekt maar ook zeer gecompliceerd. Bij de
verovering van de lucht hebben zich buiten
dien altijd ook andere omstandigheden doen
gelden. Klimaat en weer zijn factoren, die tot
niet minder bestudeering genoopt hebben dan
de techniek. Het is dus voor den leek te allen
tijde lichtvaardig, eenigerlei slotsom te willen
trekken uit een reeks ongevallen die in ver
schillende weersomstandigheden, in verschil
lende klimaten en, ten deele, ook met toestel
len van verschillende makelij hebben plaats
gehad. Terwijl bovendien in wellicht meer
dan één geval de factor der menschelijke te
kortkoming is opgetreden waaraan ieder
een bloot staat en tenslotte ook de groote
onbekende, X, gemeenlijk door den mensch
aangeduid als „het Noodlot", of „de Godin
Fortuna" zijn onvermijdelijk rolletje mee
speelt.
Laat men zich dus liever van overhaaste
meeningen en „on-dit's" onthouden en rustig
afwachten wat het technisch onderzoek van
de ramp als uitkomst zal opleveren.
R. P.
Prot.
Christelijke Nijverheids
school te Haarlem.
Een belangrijke uitbreiding.
Bij het bestuur van den Protestantsch
Christelijke Nijverheidsschool in de Tettero
destraat te Haarlem bestond reeds eeriigen
tijd het voornemen over te gaan tot uitbrei
ding van de school door aanbouw van een
nieuwen vleugel. De plannen daartoe werden
ontworpen door Ir. H. T. Zuren te Haarlem.
Het is de bedoeling dat bijgebouwd zullen
worden een leskeuken, een lokaal voor huis
werk en verder nog drie lokalen voor hand
werk, teekenen, kinderverzorging, enzoovoort.
De plannen waren opgezet voor de deva
luatie. De regeering had toen haar medewer
king toegezegd. Nu door de devaluatie de
bouwkosten gestegen zijn, moet de regeering
eerst haar toegezegde financieele bijdrage
verhoogen.
Zoo gauw het toestemmend antwoord uit
den Haag gekomen is zal met de uitvoering
van het werk begonnen worden.
(De Japansche regeering heeft
het Japansche volk officieel be
zworen, zoo zuinig mogelijk te zijn
met het gebruik van zout.)
Men heeft dus blijkbaar in Japan,
Thans niet zoo'n grooten voorraad van
Het zout, dat men 't vrij kan spendeeren;
Men weet natuurlijk ook, het zout
Is in het levensonderhoud
Een stof, die men niet kan ontbei-en.
Wij hebben in den laatsten tijd,
Op 't punt van den Japanschen strijd
In China, uit Japansche bronnen,
Wel veel gehoord, waarvan men dacht,
Hoe heeft men 't voor elkaar gebracht,
Heeft ooit een spin zoo'n draad gesponnen?
China had schuld aan het geweld,
Werd door Japan vooropgesteld,
Japan helpt China kon 't zelfs heeten;
Toen 't kostje zoo werd opgediend,
Vroeg zelfs Japan's verstoktste vriend:
Heb je het ooit zoo zout gegeten?
Door al het zout, daaraan verknoeid,
Moet blijkbaar nu 't gebruik besnoeid
En iemand, die zich mocht verstouten.
Het te verspillen, leest men wel,
Naar ik vermoed, op hoog bevel,
De les, natuurlijk ongezouten.
Voor den Japanner wordt het vast
Een flauwe maaltijd en een last,
Die groeit tot ernstige problemen;
Want veel is voor den armen man
In dezen tijd niet anders dan
Met heel wat korrels zout te nemen.
Japansch antwoord aan Roosevelt
China verzet zich tegen vredelievende
samenwerking.
TOKIO, 6 October (Domei). De zegsman
van het ministerie van buitenlandsche zaken,
heeft commentaar geleverd op de redevoe
ring van president Roosevelt en daarbij het
volgende verklaard: „De wereld is geschapen
voor de geheele menschheid. De vrede zal
moeilijk gehandhaafd kunnen blijven, zoo
lang geen einde is gekomen aan de ongelijke
verdeeling van goederen onder de volken.
Japan eischt de gelijkheid niet op als een
recht, want het rechtsdenkbeeld in het westen
is niet tevereenzelvigen met de opvatting
van gerechtigheid, zooals de Oosterlingen die
zien. Japan eischt echter vrijheid van bewe
ging voor zijn teveel aan bevolking. Onmen-
schelijke wetten, in het bijzonder die welke
de Vereenigde Staten in 1924 hebben aange
nomen, verhinderen die Japansche emigra
tie. Eveneens wenscht Japan de vrijheid voor
een vreedzame uitbreiding van zijn bevolking
in China. China's tegenstand tegen een sa
menwerking met Japan is de oorzaak gewor
den van het huidige conflict. De laatste vijf
tig jaar is de bevolking van Japan, welke op
zulk een beperkt gebied opeen is gepakt, meer
dan verdubbeld. Het voornemen van Japan
om op het Aziatisch continent een vreed
zame ontwikkeling te bewerkstelligen, is niet
alleen ten voordeele der Japanners, maar ook
ten voordeele der Chineezen. Wij vertrouwen,
dat het Chineesche volk de ware bedoelingen
van Japan zal gaan inzien en aan den vrede
in Oost-Azië en in de geheele wereld zal wil
len medewerken."
Amerika bij den collectieven arbeid.
PARIJS, 6 Oct. (Havas). In een commen
taar op de redevoering van Roosevelt schrijft
de „Jour": „De rede is een plechtige waar
schuwing, gericht aan de mogendheden, die
den vrede trachten te verstoren. Zij breekt
met de integrale neutraliteitspolitiek, die tot
dusverre de gedragslijn van alle Amerikaan
sche regeeringen sedert 1919 heeft gevormd.
Roosevelt heeft het verklaard: Het isolement
is niet meer voldoende om de rust van het
Amerikaansche volk te waarborgen. Deze ver
klaring is geroepen zeer sterk de aandacht te
trekken in de nieuwe wereld".
De „Epoque" schrijft: „Pessimisme begon de
vredelievende naties van Europa aan te tas
ten. Zij vroegen zich af of he^ laatste woord
niet zou zijn aan de mogendheden, die het
geweld als eenige wet erkenden. En daar
komt nu van het nieuwe vasteland een gezag
hebbend woord haar eenige hoop brengen. De
Vereenigde Staten, die zoo langen tijd gewei
gerd hebben zich te bemoeien met de Euro-
peesche zaken, bekennen bij monde van pre
sident Roosevelt, dat zij op den verkeerden
weg waren en dat, wanneer zij aan den oorlog
willen ontkomen, zij moeten deelnemen aan
het collectieve vredeswerk".
De „Populaire" schrijft: „De wil tot actie
ven vrede van den president is niet in tegen
spraak met de „neutraliteitswet". Hij vormt
een actieven en doeltreffenden vorm van dien
strijd tegen den oorlog waarvan de „neutra
liteitswet" slechts een eerste étappe vormde.
In de rede van Roosevelt heeft de mensch
heid den smaak hervonden van den strijd
voor de verdediging harer hoogste waardon''
De „Oeuvre" schrijft: „De redevoering is
een waarschuwing, die niet alleen gericht kan
zijn tot Japan en die beteekent, dat de Ver
eenigde Staten uit overwegingen van prac-
tische politiek wel eens zouden kunnen op
houden geen belang te stellen in wat zich bui
ten het Amerikaansche vasteland afspeelt. De
woordenvloed, de roerigheid en de ambities der
totalitaire staten zullen tenslotte zonder twij
fel een samenwerking tusschen de drie groote
democratieën met zich mede brengen".
Drie leden der bemanning
en een passagier gedood,
een andere passagier vrij
ernstig gewond
Door liet stoppen van één der motoren bij liet vertrek van
het vliegveld Palembang (Sumatra) is liet K. L. M.-vliegtuig
„Specht", dat op weg was naar Nederland, neergestort. Vier
der inzittenden zijn gedood; één is zwaar gewond. Om liet
leven gekomen zijn de gezagvoerder Stork, de boord-
mecanicien R u b e n, de marconist Stodieck en een
passagier, de heer Steenbergen, uit Bandoeng. De
tweede bestuurder Groeneveld bleef ongedeerd. De
heer S c h o c li van de British American Tobacco Company
werd vrij ernstig gewond. De overige zes passagiers bleven
practisch ongedeerd.
Knap stukje recherchewerk.
Een 29-jarige reiziger kocht Dinsdagmiddag
ongeveer één uur aan de krantenkiosk op het
Stationsplein lectuur. Toen hij betaalde legde
hij zijn portemorfhaie met ongeveer 15 daar
even neer en vergat die bij zijn vertrek mee
te nemen. Onderweg dacht hij er opeens aan,
maar toen hij naar de kiosk terugkeerde bleek
de portemonnaie verdwenen te zijn. Hij deed
aangifte bij de politie, waarop de recherche
onmiddellijk een onderzoek instelde. De juf
frouw in de kiosk kon vertellen, dat een dame
kort na het vertrek van den reiziger postzegels
had gekocht. Zij wist een vrij nauwkeurig
signalement van de dame te geven. Dit was
voor den rechercheur blijkbaar voldoende,
want nog Dinsdagavond slaagde hij er in haar
in Velsen op te sporen Het was een 50-jarige
weduwe. ^Dit bleek wel een gelukkige vangst
te zijn want. zij bekende de portemonnaie,
die nog met den inhoud in haar bezit was, te
hebben weggenomen. Zij werd naar het poli
tiebureau Smedestraat overgebracht. Na ver
hoor werd zij op vrije voeten gesteld. Tegen
haar is proces-verbaal opgemaakt.
Het verongelukte vliegtuig „Specht".
De „Specht" was vanmorgen ran
Batavia voor de retourvlucht naar
Nederland vertrokken en was op weg
naar Singapore. Bij de ramp is de post,
welke het vliegtuig vervoerde, niet be
schadigd.
De andere passagiers waren: de heer Mon
roe uit Singapore, de beroemde violist Bro-
nislav Huberman en zijn secretaresse Miss
Ibbeken, zoomede de heer Bouman van de
B. P. M. en freule Smissiaert.
Toen wij hedenochtend bij de K.L.M. kwa
men, om te trachten wat naders te vernemen
omtrent het ongeluk met de Specht, bleek ons,
dat er nog maar weinig gegevens voorhanden
waren. Men kon ons mededeelen, dat de
Specht vlak na den start van Palembang naar
.Singapore omlaag gekomen schijnt te zijn,
doch omtrent de oorzaak hiervan was nog
niets bekend. Op het vliegveld te Palembang
zijn thans aanwezig de heer Versteeg, voorts
de heer Van Lent, directeur van het lucht
vaartbureau Ned.-Indië, met den eveneens
De Specht is nabij Palembang neerge
stort; drie leden der bemanning en een
passagier zijn gedood, een andere pas
sagier werd vrij ernstig gewond. 1
Prof. Romme doet een beroep op het Ne-
deriandsche volk het kleeding-, dek
king- en schoeiselfonds te steunen. 3
Bij Tubbergen is een roofoverval op een
ouden landbouwer gepleegd. 3
In een te Chicago gehouden rede wekte
Roosevelt de vredelievende landen op
tot samenwerking. 4
De eerste partij tusschen EuweAljechin
is in voor Euwe beteren stand afge
broken. 9
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Weer een luchtvaartramp. 1
J. II. de Bois: Kunst in Haarlem en daar
buiten. 3
Jhr. dr. B. de Jong van Beek en Donk:
Uit de achttiende Volkenbondsvergade
ring. 4
L. S.: Wij planten in October. 6
H. D. Vertelling: Bij de Kabouters. 6
J. B. Schuil: Bet je regeert. 7
K. de Jong: Zangkoor der Weesinrichting
te Neerbosch. 7
H. D. de Groot: De geschiedenis van het
schaakspel. 9
Op weg. 9
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op 10
aan dat. bureau verbonden heer Braam, die ter
stond nadat het ongeluk bekend was gewor
den met een tostel van de K.N.IJL.M. van -
tavia naar Palembang waren gevlogen om het
onderzoek naar de omstandigheden van de
ramp te leiden. Met hem kwam ook mee de
heer Elleman, een van de oude werktuigkun
digen van de KN.I.L.M.
Het vliegtuig ligt niet ver van het vliegveld
af, en is zwaar beschadigd. De heer Schoch
bleek hr minder ernstig aan toe te zijn, dan
men eerst gedacht had, maar daarentegen
was inmiddels de heer Steenbergen van het
Marsmanconcernwiens toestand zich aan
vankelijk gunstig liet aanzien, in het zieken
huis aan een longbloeding overleden. De ove
rige passagiers schijnen het er goed te heb
ben afgebracht, wat ook het geval moet wezen
met den tweeden bestuurder Groeneveld.
Omtrent den toestand, waarin het
vliegtuig type DC3, verkeert, verna
men wij nog, dat blijkbaar na de aan
raking met den grond de motoren er
uit geslagen zijn. Het vliegtuig is bij
de cockpit afgebroken, een vleugel
werd zwaar beschadigd en de romp
blijkbaar doorgebroken. Deze gegevens
rusten op een telefoongesprek, heden
ochtend gevoerd met den heer Elle
man op het vliegveld Palembang.
Ofschoon het telefoongesprek met Palem
bang zeer onduidelijk was, heeft de heer
Plesman uit de mededeelingen ran den heer
Elleman, die een oude werktuigkundige van
de KN.LLM. is. kunnen opmaken ,dat het toe
stel reeds 100 M. hoog was, toen het ongeluk
gebeurde.
Gezien de zware beschadiging van het toe
stel, zijn de 7 inzittenden, die er het leven
hebben afgebracht, er naar omstandigheden
nog goed afgekomen.
Hedenmiddag hoopt men na een nieuw
telefoongesprek ons nog meer te kunnen
mededeelen. Wij vernamen tenslotte nog, dat
de dienst drie maal per week van Nederland
naar Indië normaal zal doorgaan, doch ter
wijl men met dien dienst ra.n Indië op Ne
derland op 9 Oct. zou beginnen, zal dit thans
23 October worden.
De post. die de Specht aan boord had, hoopt
men morgen met de Valk onder commando
van Smirnoff over te nemen.
Het ongeluk is gebeurd te 5.35 Nederland-
sche tijd. De normale tijd van vertrek van
het vliegveld van Palembang was 12.15 uur
plaatselijke tijd.
(Voor levensbijzonderheden van de om
het leven gekomen leden der bemanning zie
men pag. 2).
SCHAKEN.
Schakers van Haarlem en Omstreken,
denkt er aan, dat morgen. Donderdag, des
ochtends 8 uur aan onze bureaux Groote
Houtstraat 93 (afdeeling Tijdingzaal) de
verkoop aanvangt van toegangsbewijzen
voor de zesde partij Euwe-Aljechin op Za
terdag 16 October a.s. te Haarlem onder
auspiciën van Haarlem's Dagblad te spelen.
STORK, gezagvoerder.
STODIECK, marconist
RUBEN, boordwerktuigkundige.
