HOE DE „SPECHT" VERGING
Een gevaar voor Haarlem als Bloemenstad.
Linkervleugel schijnt een
boomtop te hebben geraakt
R. 33
Italië wil geen bespreking
zonder Duitschland.
Het belangrijkste
Vruchtbaarheid.
De nieuwe openbare lagere school aan den Crayenestersingel.
55e JAARGANG No. 16655 Verschijnt dagelijlcs, "Behalve op Zon- en Feestdagen. VRIJDAG 8 OCTOBER 1937
HAARLEM'S DAGBLAD
Uitgave Lourens Coster Maatschappij voor
Directie: P.W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Courant-Uitgave en Algemeene Drukkerij N.V. Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN per week 0.25, per maand 1.10, per 3 maanden
3.25, franco per post 3.55, losse nrs. 0.06. Geïllustreerd Zondagsblad:
per week 0.05, p. maand 0.22, p. 3 mnd. 0.65, franco p. post 0.72Vi.
BureauxGroote Houtstraat 93 DrukkerijZuider Buiten Spaame 12
Telefoon Nos.Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Drukkerij: 10132, 12713 Administratie 10724, 14825 Postgiro 38810
Bijkantoor: Soendaplein 37, Haarlem-Noord, Telefoon 1 2230
ADVERTENTIëN 1—5 regels 1.75, elke regel meer 0.35. Reclames
/0.60 per regel. Tarieven regelabonnementen op aanvraag. Vraag en
aanbod 14 regels ƒ0.60, elke regel meer ƒ0.15. Onze Groentjes zie
hoofd rubriek.
Gratis Ongevallenverzekering voor betalende abonnès. Levenslange ongeschiktheid 2000.overlijden 400.verlies van hand, voet of oog 200.beide leden duim 100.één lid duim 50,alle leden wijsvinger 60.—*
één of twee leden wijsvinger 25.alle leden anderen vinger 15.één of twee leden anderen vinger 5.arm- of beenbreuk 30enkelbreuk 15.polsbreuk 15.
Nog afzonderlijke verzekering voor abonnés op het GeDlus treerd Zondagsblad. Alles indien het gevolg van een ongeval en volgens gratis ten kantore van dit blad verkrijgbare voorwaarden. HEDEN20 PAGINA'S?
Minder geld besteden aan onze plantsoenen
KRING van BEELDENDE KUNSTENAARS, Rotterdam
9 October 3 uur Opening
Tentoonstelling van het
werk van een groep leden
der R. 33
bij
Een pleidooi voor het stichten
van een Rosarium.
Cockpit van het toestel
losgescheurd.
BATAVIA, 8 October. (Aneta-A.N.P.)
Van bevoegde zijde vernam Aneta nog het
volgende over het gebeurde met de „Specht":
Het toestel startte op gewonen tijd op
het noordelijk uiteinde van het vliegveld van
Palembang met een belasting, welke 900 K.G.
beneden het toelaatbare maximum bleef. De
start verliep geheel normaal. Het vliegtuig
kwam op volkomen normale wijze los, 25 tot
30 meter voorbij den witten cirkel. Zooals ge
bruikelijk is, werd het eerste stuk stijgend
gevlogen, waarbij de wielen op gewone wijze
in den ingetrokken stand kwamen.
Vervolgens werd de linker-bocht
Ingezet, teneinde koers te kunnen
nemen naar Singapore. Sommige
ooggetuigen verklaarden, te hebben
gezien, dat op ongeveer 400 Meter
van de zuidzijde van het vliegveld
verwijderd, het toestel geen hoogte
meer kon houden. Het vliegtuig
raakte toen met den linkervleugel
een boomtop en viel vervolgens in
schuinen stand op den grond, waar
bij de linkervleugel gedeeltelijk af
brak. Tengevolge hiervan kwam de
cockpit met den grond in aanraking
en werd van het toestel losge
scheurd, evenals een van de moto
ren, waarna het toestel 180 graden
draaide, en tot stilstand kwam. De
ernstigste beschadigingen vielen te
constateeren bij den neus van den
romp, waar de cockpit was losge
scheurd.
Alhoewel de romp op enkele plaatsen was
verwrongen, kon worden vastgesteld, dat de
cabine geheel intact was gebleven, evenals
de centrale romp- en vleugel-secties, waar
in de benzine-reservoirs zijn ondergebracht.
De hoeveelheid benzine, welke te Palembang
was ingeladen, werd geheel teruggevonden.
Er is dan ook in het geheel geen brand ge
weest.
Een kleine postzak, welke bij den eersten
schok uit het. ladingruim in den neus werd
geslingerd, kwam neer op een van de mo
toren waardoor schoeiing ontstond. Het feit,
dat de romp geheel in tact gebleven is be
wijst afdoende de sterke constructie van het
vliegtuig. Dit verklaart ook de omstandig
heid, dat de meeste inzittende passagiers
slechts lichte verwondingen kregen, welke
vermoedelijk nog minder ernstig zouden zijn
geweest wanneer het advies „riemen vast
maken" was opgevolgd.
Het overlijden van een der passagiers w.^s
het gevolg van een long-perforatie en schev
delbreuk.
Direct na het ongeluk werden enkele pas
sagiers en de tweede piloot buiten het toe
stel aangetroffen.
De deur van de cabine was nog even ge
makkelijk te opeixen als voor het ongeluk'het
geval was. De post en de lading werden in
zeer behoorlijken toestand aangetroffen en
ïnet de „Valk verder vervoerd.
Beide motoren zijn naar Bandoeng opge
zonden voor een nauwkeurig onderzoek.
Patiënten maken het goed.
BATAVIA. 8 October Het K.L.M.-
toestel, dat naar Palembang is geweest voor
assistentie en onderzoek, is hier teruggekeerd.
Dc inzittenden verklaarden, dat de patiënten
Vrijwilligers kwestie behoort
bij niet-inmengingscommissie thuis.
Het antwoord aan
Londen en Parijs.
MILAAN, 8 October (Reuter). Het
dagblad van Mussolini, de Popoio
d'Italia" publiceert een voorspelling
omtrent den inhoud van het Italiaan-
sche antwoord op de Fransch-Brit-
sche nota. Men gelooft, dat deze voor
spelling officieel geïnspireerd is. Ge
zegd wordt, dat het antwoord drie
punten behelst.
1. Italië wil niet deelnemen aan
eenigerlei bijeenkomst, waartoe
Duitschland niet is uitgenoodigd2.
het systeem der voorgestelde gedeel
telijke besprekingen kan slechts lei
den tot nieuwe complicaties. 3. Het
probleem zou als een geheel bespro
ken kunnen worden door de Londen-
sche niet-inmengingscommissie.
thans allen in toestand vooruitgaan. Huber-
mann had hedenochtend een temperatuur van
39 graden, doch er hebben zich geen com
plicaties in zijn geval voorgedaan. Hij zal er
vermoedelijk van afzien een specialist uit
Java te laten overkomen, zooals aanvankelijk
in zijn voornemen lag. De heeren Moes en
Ellerman zijn nog te Palembang achtergeble
ven. Freule Smissaert, zal de volgende week
naar Java komen voor verder herstel.
Het hulptoestel bracht ook de gedemonteer
de en gehavende radio-installatie van de
„Specht" mede, welke nog tijdens het ongeval
gebruikt schijnt te zijn.
Commissie van onderzoek.
Uit Bandoeng: De directeur van het depar
tement van verkeer en waterstaat benoemde
hedenochtend de leden van de commissie tot
onderzoek van de Specht-ramp, t.w. de hee
ren Van Lent, voorzitter en ir. Van Braam,
C. Terluyn, H. A. Vreeburg en W. C. J. Ver-
steegh, leden. De commissie zal zoo spoedig
mogelijk een definitief rapport uitbrengen.
Thans een Italiaanscli schip
aangevallen.
Kunsthandel „Pictura"
Gierstraat 31 - Haarlem
De Tentoonstelling is geopend van
9 tot 30 October dag. van 10 tot 6 uur
en Zondag van 2 tot 5 uur.
(Adv. Ingez. Mea.)
grootste deel aanvaard wordt van de verant
woordelijkheden, die het erfdeel zijn der
groote mogendheden."
De „New-York Herald" schrijft: „De rede
voering van Roosevelt is de antithese van de
neutraliteitswet. Wanneer een natie zich er
toe zet de actiestrooming van een andere
natie door welk middel dit ook zij een anderen
loop te doen nemen, verdwijnt de neutraliteit.
Zijn politiek steunt op de theorie, volgens wel
ke de aanvallers tot de orde kunnen worden
gebracht door middel van een economischen.
moraliseerenden oorlog zonder bloedvergieten.
Tot dusverre is deze theorie onuitvoerbaar
gebleken. Wanneer de gebruikte maatregelen
niet tot een resultaat leiden, leidt deze politiek
rechtstreeks naar den oorlog, een resultaat,
dat tegengesteld is aan het gestelde doel".
Euwe—Aljecliin.
Haarlem heeft gelukkig:! de naam
Bloemenstad te zijn. Er moet ailles gedaan
worden dien eeretitel te behouden. Sterker:
zich dien volkomen waardig te maken. Wij
teeren nu, laten wij het eerlijk toekennen,
op ouden roem. Dit danken wij aan de om
standigheid, dat vroeger in de onmiddel
lijke nabijheid der stad, zelfs binnen de
gemeentegrenzen, veel bloemhollenvelden
werden gevonden, die in de lente landge-
nooten en vreemdelingen door hun zeld
zame kleurenweelde in verrukking brach
ten. De sterke uitbreiding der bebouwing
heeft de bollenkweekers evenwel steeds ver
der van de stad teruggedrongen. Haarlem
heeft dus in dit opzicht niets meer aan te
bieden.
Gelukkig zijn er in onze stad vele en mooie
plantsoenen, doch die zullen op den duur
niet voldoende zijn om Haarlem den naam
Bloemenstad te laten behouden. Wil men
dat bereiken, dan moet er veel gedaan wor
den. Tijdens ae Frans Halstentoonstelling
is gestreefd .Haarlem in de bloemetjes
te zetten". Het was aardig, maar door wat
bloemetjes aan brugleuningen en aan den
gevel van het Stadhuis te hangen, redt
men de eer der Bloemenstad iet. Dat zijn,
goed beschouwd slechts kleinigheden die
alleen als aanvulling beteekenis hebben.
Helaas dreigen er ernstige gevaren voor
Haarlem als Bloemenstad. Het is onzen
lezers bekend, dat de toestand der gemeente-
financiën slecht is, zóó zelfs, dat bezuinigd
nxoet worden waar het slechts mogelijk is.
Alle directeuren en hoofden van takken van
dienst hebben van den webhouder van fi
nanciën de boodschap gekregexx, dat door
hen ingediende begrootingen voor 1938 ver
laagd moet worden. Natuurlijk heeft ook de
directeur van den Hout en de Plantsoenen
zoo'n aanmaning ontvangen. Nu kost deze
dienst f 120.000 per jaar. Wij weten niet of
de heer J. L. Brouwer opdracht heeft op
het komende jaar tien of twinitig duizend
gulden te bezuinigen, maar zeker is, dat
ook hij heel wat zal moeten „snoeien".
Figuurlijk gesproken, want dat ...snoeien"
zou texi gevolge hebben, dat hij veel min
der kon laten snoeien. Haai-lem heeft, de
Hout niet meegerekend, 18.000 boornen. Die
eischen onderhoud. Straten zonder boomen
vindt men nogal erg kaal, maai- als de
boomen een beetje gaan uitgroeien, klagen de
bewoners gauw over donkere kamers.
Doch snoeien kost geld. Dan zijn in de bui
tenwijken in de laatste jaren mooie plant
soenen en plantsoentjes aangelegd. De omwo
nenden verheugen er zich in, maar plantsoe
nen kosten nog meer aan onderhoud dan boo
men. Als aan een boom dood hout zit, zien
aileen de deskundigen het. De niet-deskundi-
gen doen goed als het stormt thuis te blij
ven, willen ze het ook niet voelen. Maar als
in een plantsoen geen frissche bloemen staaix
en de gazons om koeien roepen, dan is het
voor iedereen een ergernis.. Plantsoenen moe
ten dan ook keurig onderhouden zijn, anders
kan men nog beter een plein met keien heb
ben.
Er is in den loop der jaren op den dienst
voor den Hout en de plantsoenen al veel be
zuinigd, niettegenstaande de plantsoenen in
oppervlakte veel grooter werden. Wij herin
neren ook aan den aanleg van het Noorder
Spert- en Wandelpark.
Ieder zal begrijpen dat als de post nu op
nieuw belangrijk verlaagd moet worden, het
onderhoud niet meer aan de eischen voldoen
kan. Wij schrikken er voor terug dat het
hier te Haarlem zou worden als in een andere
groote stad van ons land waar het maaien der
gazons is opgedragen aaneen schillen
boer.
Zooiets kan Haarlem zich niet veroorloven.
Het is toch een bekend feit, dat onze stad
alles moet doen om aan de concurrentie der
buitengemeenten het hoofd te kunnen bie
den. Dit kan alleen met succes gedaan worden
als van den kant van Haarlem alle troeven
uitgespeeld worden. En tot die troeven be
hoort ook: het wonen in de gemeente aan
lokkelijk te maken door een behoorlijk on
derhoud van den Hout en de plantsoenen. In
dat verband is wel eens gesproken van het
toilet der stad."
Een pensionhouder, die een vooi-tuin voor
zijn huis heeft, zal er voor zorgen, dat die tuin
er aardig uit ziet, want zoo denkt hij
dan heb ik meer kans om gasten te krijgenI
Een winkelier die zijn étalage uit zuinigheid
laat verwaarloozen trekt geen klanten! Pre
cies hetzelfde is het gesteld met Haarlem als
woonstad.
Het is natuurlijk te doen om weer f 10.000
of f 20.000 op den dienst voor den Hout en de
Plantsoenen te bezuinigen eenvoudig door
een deel van het werk dat gedaan moet wor
den na te laten maar het moet betwijfeld
worden of dit bezuiniging beteekent. Als
daardoor eenige tientallen bewoners verhui
zen of eenige tientallen personen die er aan
vankelijk over dachten in Haarlem te komen
wonen van hun voornemen afzien, is er een
schadepost ontstaan.
Juist in een tijd nu er eenige verbetering
in de conjunctuur gekomen is en „Haar
lem's Bloei" alle krachten inspant om de
stad meer aantrekkelijk te maken, moet al
les vermeden worden wat de kansen van
Haarlem zou kunnen verkleinen. Integendeel
Haarlem moet, al valt het in dezen crisis
tijd ook zwaar, er financieele offers voor over
hebben metterdaad weer Bloemenstad te
worden. In dit verband denken wij aan het
plan in Haarlem een Rosarium te maken. Als
een daarvoor geschikt terrein heeft men op
het oog het grasveld voor het Paviljoen in
den Hout. De aanlegkosten van een goed Ro
sarium zijn niet bijzonder groot (een des
kundige verzekerde ons dat met f 6000 de
zaak bekeken is), maar per jaar zal minstens
f 2000 voor onderhoud noodig zijn.
B. en W. hebben zich nog niet uitgesproken
over de vraag of zij aan den Raad zullen voor
stellen tot dezen aanleg over te gaan, maar
in verband met den finaixcieelen toestand
der gemeente vreezen wij voor het plan het
ergste. Te meer omdat de directeur van den
Hout en de Plantsoenen er natuurlijk ernstige
bezwaren tegen zou moeten maken er het
onderhoud van het Rosarium te moeten bij
nemen als hij al zoo sterk bezuinigen moet.
Dan zou het gaan ten koste van het andere
werk en dat zou piet te verantwoorden zijn.
Toch zijn wij overtuigd, dat er stemmen
zullen opgaan om in deze wat aan te dur
ven. Het is toch zeker, dat tegenover dien
uitgaaf f 6000 in eens en elk jaar f 2000) voor
de gemeente inkomsten staan ook al zijn die
niet op de begrooting aan te geven. Zoo'n Ro
sarium zal immers het vreemdelingenbezoek
aan Haarlem bevorderen en Haarlem als
woonstad aantrekkelijker maken. Zoo beke
ken zijn de uitgaven absoluut verantwoordt,
zou het zelfs kortzichtig genoemd kunnen
worden om de uitvoering achterwege te laten.
Twee Britsche schepen opgebracht
Door treiler der Spaansche Nationalisten.
De Britsche admiraliteit heeft be
richt ontvangen, dat de Britsche
stoomschepen Yorksbrook en Do-
verabbey, aan de Spaansche noord
kust door een gewapenden treiler der
opstandelingen zijn aangehouden eix
opgebracht.
Er waren geen Bi'itsche oorlogssche-
pen in de nabijheid.
pag.
Hoe de „Specht" is vergaan. 1
Een gevaar voor Haarlem als bloemenstad 1
De situatie van het vliegveld te Palem
bang heeft niets mét de „Specht"-ramp
uitstaande. 3
Nabij Wonosobo op Java is een auto door
een huis heen gereden; vijftien men-
schen zijn gedood. 3
De Grondwetsherziening wordt op 19 Oct.
door de Tweede Kamer in openbare be
handeling genomen. 3
De Chineezen sloegen een aanval der Ja
panners bij Sjanghai af. 4
De Duitsche pers heeft een offensief voor
koloniën ingezet. 4
Dr. M. Euwe verliest de tweede partij te
gen Aljechin. 14
ARTIKELENENZ.
T.: Het groote avontuur. 2
Van onzen Weenschen correspondent:
Belgrado, de stad der contrasten 4
J. B. Schuil: Jubileum Charlotte Kohier
II. D. Vertelling: Trouw. 7
C. J. van Tilburg: Van het gekrookte riet. 11
Engeland afkeerig van scherpe actie te
gen Japan. 12
S. Reshevsky: Een niet accuraat gespeel
de partij. 12
Prof. P. Geyl: Worsteling van culturen
in Kaapstad. 12
Sport in 't kort 13
Bijzondere correspondentie: Patricia Ma-
guire, de „Schoone Slaapster van Chi
cago". overleden 14
Van onzen Londenschen correspondent:
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op 15
Door onbekend watervliegtuig.
Naar Reuter uit Londen verneemt is
het Italiaansche schip „Ettore" gis
teren in de Middellandsche Zee be
noorden Oran aangevallen door een
watervliegtuig van onbekeixde natio
naliteit. Het schip werd niet getroffen.
Roosevelt's nieuwe koers.
Volgens een deel dev Amerikaansclic pers in
tegenspraak met de neutraliteitswet.
NEW-YORK, 8 October (Havas).—
„Er bestaat een zonneklare tegen
spraak tusschen de nieuwe oriëntee
ring van de Amerikaansche buiten-
landsche politiek en de neutraliteits
wet", aldus verklaren twee groote
ochtendbladen in hoofdartikelen.
De „New-York" schrijft, dat er een tegen
stelling bestaat tusschen „de politiek van
optreden in overleg tusschen vredelievende
landen, zooals die bepleit is door Roosevelt
in Chicago", en welke uitdrukkelijk de ver
werping insluit van de theorie, volgens welke
de Vereenigde Staten het oorlogsgevaar kun
nen vermijden door „eenvoudige isolatie, of
neutraliteit, tusschen aanvaarding van het
doen werken van den Amerikaanschen in
vloed tegen schendingen van internationalen
aard, en de strekking van de neutraliteitswet,
die niet voorziet in maatregelen voor een ac
tie in overleg ter verdediging van de interna
tionale orde en die eischt, dat iedere volgens
de wet genomen maatregel gelijkelijk en zon
der onderscheid tusschen aanvaller en
slachtoffer tusschen aanstichters tot inter
nationale anarchie en de natie welker veilig
heid door deze anarchie in gevaar wordt ge
bracht, worde toegepast". Het blad besluit:
„Wanneer de nieuwe, te Chicago geschetste
poiitiek geroepen is de politiek te worden der
Vereenigde Staten, is er geen plaats voor de
neutraliteitswet. Roosevelt zal een levendige
oppositie ontmoeten in het congres, wanneer
hij tracht af te wijken van deze lijn der neu
traliteitswet en de zaak van gezamenlijke ac
tie zal moeten doorzetten bij de openbare
Amerikaansche meening. De president zal
de natie, die sinds lang gedompeld is in de
onwerkelijkheid van het isolement er van
moeten overtuigen, dat haar veiligheid, haar
eer en haar eigenliefde eischen, dat het
De eerste partij leverde een winstpunt voor
den Wereldkampioen op.
Dat was als een mededeeling aan Aljechin,
dat Euwe vol vastberaden strijdlust was.
De tweede partij bracht de zege aan
Aljechin.
Dat was de waarschuwing voor den kam
pioen, dat hij met inzet van alle krachten
zal moeten strijden, om zijn trotschen titel te
behouden.
Na twee partijen is de stand weer gelijk.
Dat is de wenk aan de sehaakliefhebbers,
dat ook in dezen revanchestrijd op een zeer
spannend verloop mag gerekend worden.
Voor de Haarlemmers onder hen zij het een
aansporing temeer zich zoo spoedig mogelijk
van toegangsbewijzen te voorzien voor de
zesde partij, de Haarlemsche, die op Zaterdag
16 October in het Gemeentelijk Concertge
bouw zal worden gespeeld.
De kaarten zijn thans verkrijgbaar aan de
Tijdingzaal van Haarlem's Dagblad, Groote
Houtstraat 93, van 8 uur v.m. tot 6 uur n.m.
Zaterdags tot 1 uur n.m.
(Naar aanleiding van de Fruit-
tentoonstelling in de A-pollohal te
Amsterdam)
Zij liggen er in bonte rijen,
Sappige gaven der natuur,
Een milde vloêd van lekkernijen,
Tezamen een gezondheidskuur.
Op stapels liggen zij te gloeien
In glanzend smakelijke kleur,
Het zonlicht, dat ze rijp deed groeien,
Behouden in hun zachten geur.
Het is om van te watertanden,
Die malsche weelde doet je goed,
Bij 't kijken jeuken je de handen,
Helaas wordt slechts het oog gevoed.
Zij liggen als symbool van 't leven,
In al zijn rijkdom, opgetast,
Waardoor het dorre wordt verdreven,
Dat in dien overvloed niet past.
En allen, die met grage monden,
Op deze show hebben verkeerd.
Hebben het stellig ondervonden:
Hier is metvrucht geëxposeerd.
in de op Vrijdag 1 October gehouden vergadering van den gemeen teraad van Heemstede werd aan B. en W. een crediet van ƒ56.500
toegestaan voor het doen bouwen van een nieuwe openbare lagere school van zeven leslokalen op een terrein aan den Crayenestersingel
naar de plannen van architect H. Korringa. Hierboven een perspectief van het ontworpen schoolgebouw.
