Haarlem's Dagblad
De Houding van
Engeland.
Nieuwe gezant.
De onderaardsche gangen te Haarlem
Het belangrijkste
55e Jaargang No. 16664
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
BureauxGroote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15034
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon-
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
en Feestdagen
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Dinsdag 19 Ocfoltcr 1937
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertenticn: 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Er zijn in dezen tijd veel menschen die zich
verwonderen over de lankmoedige en ver
draagzame houding die Engeland temidden
van de internationale spanningen en conflic
ten aanneemt. Al worden zijn belangen be
dreigd, al wordt zijn nationale trots geprikkeld
door aanhoudingen van schepen en zelfs aan
slagen door anonieme duikbooten in de Mid-
dellandsche ZeeEngeland blijft bedaard
en onderhandelt. Zoowel zijn minister van
Buitenlandsche Zaken, Anthony Eden, als zijn
premier, Neville Chamberlain, schijnen over
een onuitputtelijke animo tot het beleggen
van conferenties en het zoeken van compro
missen te beschikken. En als men nu de mee
ningen daarover hoort van allerlei menschen
zelfs in een zoo klein en zoo buitengewoon
kwetsbaar land als het onze kwetsbaar zoo
wel door zijn ligging in Europa als door zijn
groot koloniaal bezit in Azië dan begrijpt
men hoe moeilijk het de Britsche regeering
moet vallen in haar houding te volharden.
Want die houding beteekent dat bij de massa
het Britsche „prestige" vermindert. Vroeger
zou Engeland niet zijn gaan confereeren als
er een aanval op een van zijn oorlogsschepen
werd gedaan. Vroeger zou Engeland niet ge
duldig gewacht hebben op een excuus-brief,
die eerst geweigerd werd, nadat een van zijn
ambassadeurs in een auto door een Japansch
vliegtuig bestookt en zwaar gewond werd.
Vroeger zouden zulke dingen als „casus belli"
beschouwd zijn en oorlogen hebben veroor
zaakt.
Zulke dingen zegt „men". Het verschil tus-
schen degenen die zulke dingen zeggen en
zij zijn vermoedelijk in Engeland, Duitschland,
i. Italië enz. heel wat talrijker en krasser ln hun
uitlatingen dan hier is dat zij niet naden
ken bij hun beweringen terwijl de Engelsche
regeering dat wèl doet bij het bepalen van
haar houding. Zij zoekt overal compromissen,
zij voert kennelijk een politiek van „tijdwin-
nen", omdat de deelnemers aan den bewape
ningswedstrijd op den duur buiten staat zul
len blijken hun race-naar-den-dood te blijven
voortzetten. En zij handelt daarbij niet vol
gens de opvattingen en de toestanden van de
negentiende eeuw maar volgens die van het
jaar 1937. Inplaats van daarop kortzichtige
critiek uit te oefenen hebben wij niet alleen
wij Nederlanders, maar wij Europeanen alle
reden haar daarvoor dankbaar te zijn. Men
schen als Eden en Chamberlain zullen later,
maar wellicht pas in een vrij ver verwijder
de toekomst, algemeen geprezen worden niet
alleen wegens hun zelfbeheersching maar ook
om'hun wei-overwogen beleid en vooruitzien-
den blik.
Dat zooveel menschen in een tijd van ont
zettende spanningen als deze zoo lichtvaardig
in hun critiek zijn en niet inzien, dat gewa
pend optreden van Engelschen kant een nieu
wen wereldbrand zou ontketenen, een nieuwe,
ontzettende slachting, is wonderlijk genoeg.
Maar men kan het verklaren uit een van de
treffendste woorden, die de Fransche staats
man Aristide Briand gesproken heeft: „Het
is zoo jammer, dat de meeste menschen alleen
maar historisch schijnen te kunnen denken".
En uit een veel ouder woord, een van die ge-
makkelijk-aanvaarde spreuken die tot de ver
schrikkelijkste misverstanden in de wereld
aanleiding geven: „De geschiedenis herhaalt
zich".
Dat de meeste menschen alleen maar histo
risch schijnen te kunnen denken moet op zijn
beurt weer verklaard worden uit de omstan
digheid, dat het aantal „scheppende den
kers" ten allen tijde zeer gering is, dat deze
kleine groep met wanhopige volharding moet
strijden om eenige nieuwe gedachte ingang
te doen vinden bij de groote meerdei*heid en
dat deze groote meerderheid een aangeboren
tegenzin heeft ten aanzien van het afstand
doen van opvattingen, waarbij zij zoo lang
geleeft heeft en waaraan zij dus heelemaal
gewend was geraakt.
Verstandelijk weet „men" wel dat de mo
derne oorlog niet meer tusschen twee Euro-
peesche staten afzonderlijk kan worden ge
voerd, dat hij onvermijdelijk de rest zou
meeslepen, dat ook de „technische overwin
naars" er bij achteruit zouden gaan in
plaats van er materieel beter van te wor
den en dat de moderne methoden van oor
logvoering een hemeltergend schandaal zijn,
in het Briand-Kellogg-Pact dan ook als
„misdaad" bestempeld. Maar tot het onder
bewustzijn der meesten schijnen deze rede
neeringen nog niet doorgedrongen te zijn.
Het zijn nog geen diepe overtuigingen.
Ze zitten nog lang niet diep genoeg om op
ieder oogenblik niet met zekeren hoon te
spreken over Engeland „dat zich maar op z'n
kop laat zitten" en „blijkbaar niet veel moed
bezit" en zoo. Die overgeleverde gedachte van
het staatsprestige, beleedigd door een bom
die een schip treft of een granaatscherf, die
een gezant verwondt, zit er waarachtig zelfs
in dezen tijd nog dieper in!
Als Eden en Chamberlain erin slagen mo
gen de Europeesche beschaving van haar on
dergang te redden door hun beleidvolle tac
tiek, zullen zij dat niet aan de medewerking
en het begrip van de meerderheid van hun
medemenschen te danken hebben. Zij zullen
die meerderheid beschermd hebben tegen
zichzelf. En het zal hun tenslotte alleen ge
lukken als zij zelf een voldoenden aanhang
van zelf-nadenkende lieden blijven houden,
(De nieuw benoemde Belgische
gezant te den Haag, baron Herry,
heeft dezer dagen een eerste on
officieel bezoek aan de Residentie
gebracht.)
Ons zuidelijke zusterland,
Waarmee we veel en graag verkeeren,
Stuurt ons een nieuwen afgezant,
Om in den Haag te resideeren.
Wij hebben heel wat zorg gemeen,
Met onze buren in het Zuiden,
Dat kan voor d' ander als den een,
Een wensch naar vriendschap slechts
beduiden.
Belgisch gezant zijn in ons land,
Is als een functie zeer belangrijk,
Zijn taak is kostbaar voor den band,
Zijn arbeid eervol en omvangrijk.
Hij is 't symbool en ook <j.e tolk,
Der vriendschap tusschert' beide staten,
De schakel tusschen volk en volk,
In d' orde van de diplomaten.
Wij zien in herrie, welbekend,
Een vijand, dien we weren moeten,
Als België ons vriend Herry zendt,
Dan zal men hem met vreugd begroeten.
P. GASUS.
die met hen den moed bezitten om te blij
ven handelen volgens de toestanden van
1937 en niet volgens de verouderde begrip
pen die hun fatale laatste veroordeeling
vonden in 1914.
Er zijn enkele verschijnselen waarin de ge
schiedenis zich herhaalt. Er is een meerder
heid van verschijnselen waarin zij zich steeds
vernieuwt, en waardoor de algemeene toestand
in de wereld nimmer met een vorige te ver
gelijken is. Wie daar even over nadenkt, wie
maar even de enorme beteekenis van zulke
invloeden als bv. de groei der techniek en der
economische verhoudingen overweegt, beaamt
dit. Maar zoo'n oude spreuk is zooveel makke
lijker. Je hoeft er zelf niet bij te denken.
R. P.
Waarom geen BETERE bril?
KEIP levert die.
Gr. Houislraal naast Luxor
(Adv. Ingez. Med.)
GOUDEN JUBILEUM BOND VAN
GEMENGDE ZANGVEREENIGING.
Na de f eestuitvoering die op Vrijdag plaats
zal hebben en waarvan wij reeds het volledige
programma mededeelden, komt het Bondsbe-
stuur Zaterdag om 10.30 bijeen in restaurant
Brinkmann, Groote Markt.
Om 11 uur vindt dan de officieele ontvangst
ten stadhuize plaats, 's Middags vindt de ver
gadering in „Brinkmann" voortgezet en des
avond zal een concert op de Groote Markt
te geven door de Harmonie Crescendo den
dag besluiten.
DE WERKLOOSHEID TE HAARLEM.
Iets verminderd.
Op het oogenblik is het aantal werkloozen
in onze stad 5818, dat is 16 minder dan de
vorige week: 741 minder dan in dezelfde week
van het vorig jaar en 208 minder dan in 1935
in dezelfde periode.
Kleeding-, Schoeisel- en
Dekkingfonds.
Duizenden huismoeders KUNNEN
STRAKS DANKBAAR zijn, wanneer de
inzameling voor het KLEEDING-,
SCHOEISEL- en DEKKINGFONDS vol
doende slaagt. Stort Uw bijdrage op het
gironummer van den gemeente-ontvan
ger No. 13556, met vermelding: Bestemd
voor de K. S. D.-inzameling.
2V DOELEN ?e.OUDt SCHuTTfcRB
12 VArthA convent
25 UAR)55En - -
ISSIMieWELb
25 MINDERBROEDERS CONVENT -
2o 14MGE BRuCj
ir visch
28 RECfULlERENKL
Z8CjRAVfri5T.öRuQ
305r.niC0L4AS
31 SiMTtlARltlA
,32 BEGIJNHOF
VERVALLEN CONVENT
lM5T.P00Cr .V.5TCECILIA
34 RAADHUIS
3ÓCARMELItT£NKL.
375!rilCOLAA5KtRK
39 KERKSS; AUGUSTIJ
NEN CONVENT
4OSiAliT0rilUSKtRK
I HUI5 TER.KLEEF
42 LEPROZEM HUlfi
KL-HOUTR
6 CRO F ToF KROCHT 11 ZIJLKLOÖSIEC 01 VERBRANDE CONVENT
STCATHARlNACONVENT 12PREDIKHEER&NCONVEW I-5' QANGOLFFKERK
6 5r URSULA KLOOSTER |3cONV£NrroVROUWMORISbÊN lö'tOUDE VERBRANDEQASTtl.^
9 MAODALENA CONVENT i^CLOVENlERsDOELEN |9 PESTHUIS
1 CONVENT vvi S.MARIÊN
2 5T JANSCONVENT
3 GR. KERK
A, BAKE.NES5EE KERK
5 ^MARGRIETENCONVENT 10 WITTE 11EEOEN CONVENT 15'LVELHUIS
10 DE RAM Eg
Waar de oude kerken en kloosters stonden.
Morgen, Woensdag, zal mevrouw N. Klein
Sprokkelhorst met haar wichelroede het on
derzoek naar het bestaan van onderaardsche
gargen te Haarlem voortzetten.
Wij geven hierboven een reproductie van
een kaart van Haarlem omstreeks 1600, waar
op de voornaamste oude gebouwen, kerken en
kloosters zijn aangegeven.
Zooals men weet zijn reeds aanwijzingen ge
vonden, dat de gangen die in de Groote
Kerk samenkomen, met verschillende kerken
en kloosters verbonden waren.
De inbraak in de Groote
Houtstraat.
Vonnissen van het Amsterdamsche
Gerechtshof.
AMSTERDAM, 19 October. Het
gerechtshof veroordeelde vandaag
twee Amsterdamsche kooplieden N. B.
en J. W. V., die Zondagochtend 28
Februari in een winkel in de Groote
Houtstraat te Haarlem hebben inge
broken en f 1350 hebben gestolen,
ieder tot een gevangenisstraf van
drie jaar met aftrek van vier maan
den voorarrest.
De schoonzoon van den bestolene,
die de noodige inlichtingen aan beide
beruchte recidivisten had gegeven,
hoorde zich tot twee jaar met aftrek
van zes maanden voorarrest veroor-
deelen.
De rechtbank te Haarlem had de twee in
brekers eveneens tot drie jaar met aftrek
van voorloopige hechtenis veroordeeld. De
schoonzoon, die bekende, was er toen af
gekomen met een straf van een jaar. De Of
ficier kwam evenals de verdachten in hoo-
ger beroep.
De beide Amsterdammers bleven hardnek
kig ontkennen, hoewel de getuigenverklarin
gen niets aan duidelijkheid overlieten. Bij
het uitspreken van het arrest betuigde verd.
B, nogmaals met klem zijn onschuld. Zijn
medeverdachte echter deed ijlings afstand
van cassatie.
De stemmen van den ouden toren
De mensch brengt hen tot leven
Kabinetscrisis in Luxemburg.
Bech opnieuw met de vorming van een
ministerie belast.
LUXEMBURG, 19 October (Belga).
De Groot Hertogin heeft het aftreden
van de regeering-Bech aanvaard.
Het verzoek om ontslag was ingediend
in verband met den uitslag der ver
kiezingen.
De Groot-Hertogin heeft Bech be
last met de vorming van een nieuw
ministerie.
Het woord, is aan
Otto Weiss:
Er zijn menschen. die in
hun jeugd buitengewoon ver
standig icaren zóó ver
standig. dat zjj thans be
rouw hebben, toenmaals zoo
onverstandig geweest te zijn.
De stadsbeiaardier. de heer H. W. Hofmeester (rechts), bezig met het plaatsen
van de pennen op de groote trommel die het carillon van den St. Bavotoren
regelt. Links van hem de heer L. P. Knapen, die de technische zijde van dit
werk verzorgt.
Maar de techniek helpt hem.
Statig rijst de grijze toren van de Bavo-
kerk boven de huizen uit. Een tastbaar-gewor
den droom van een bouwmeester, die zijn
schepping los wilde maken van deze aarde en
haar doen opstreven naar een hooger doel.
In het hart van den ouden toren leven de
klokken. Roerloos hangen zij, tot het uur
werk hen tot leven roept en hun bronzen
stemmen öp-klinken en wegzweven over de
stad, steeds ijler en vager wordend. Dan zingt
de toren, en in zijn lied is een klank, die
herinneringen oproept aan vroeger tijden,
toen het leven kleuriger en bonter leek, maar
wellicht toch veel minder opwindend was.
Heel oud zijn die klokken, die in het
schemerig licht van den toren hangen, roer
loos. tot een wil buiten hen, hen tot leven
wekt, tot luide, klinkende daden. Dan beu
ken de klepels tegen de bronzen wanden, en
de kleine torenkamer wordt overvol van de
luide gonzende klokkestemmen. Dan lijkt het,
alsof het levende wezens zijn, met een eigen
wil, een eigen stem, een eigen sterken drang
tot daden.
Doch het is slechts de mensch, die hen tot
daden opwekt, waaraan zij willoos zijn over
geleverd, die over hen heerscht en hen
slechts dat laat doen, wat h ij wil. Het is
deze mensch, die hen het lied dicteert, dat
zij zingen.
Met regelmatige tusschenpoozen, door hem
bepaald, worden de klokken tot leven geroe
pen. In het hart van den toren klopt een
nauwkeurig mechanisme, dat den loop der
groote vergulde wijzers over de wijzerplaat
regelt en het lied der klokken bestuurt. Een
groot, modern uurwerk, dat wat vreemd aan
doet in den ouden toren, waar alles herinnert
aan vervlogen eeuwen. Dit uurwerk, dat pas
enkele jaren geleden op den toren werd "ge
plaatst. werkt geheel electrisch. een groote
verbetering met vroeger, toen het uurwerk
eiken dag met de hand opgewonden moest
worden, een werkje dat heel wat tijd en
krachtsinspanning vergde.
Synchroon met dit electrische uurwerk
loopt een groote trommel, die veel ouder is
dan het uurwerk. Minstens enkele eeuwen.
Deze trommel bevat een groot aantal vier
kante gaatjes, zoowel horizontaal als verti
kaal op rijen geplaatst. Door in deze gaatjes
verschillende tandjes te plaatsen, kan de
beiaardier de melodie van het carillon bij
uurslag, half uurslag en kwartierslag rege
len, waarna het mechanisme verder de wer
king daarvan automatisch regelt.
Deze melodietjes worden van tijd tot tijd
veranderd, waarbij dan uiteraard de tandjes
op de trommel „verstoken" moeten worden.
We zijn van morgen met den stadsbeiaar
dier, den heer H. W. Hofmeester, de oneindig
lijkende wenteltrap opgeklommen, en heb
ben hem een oogenblikje bij dit interessante
werk gfftlegeslagen Met de muziek in de
hand worden de tandjes, die van verschil
lende grootte zijn, op de trommel eemaatst.
Wordt nu de trommel op het uurwerk inge
schakeld. dan draait deze elk kwartier, half
uur en uur over een kleinen afstand. De
tandjes drukken de armen van het klavier
omhoog, die op hun beurt de betreffende
klok in werking stellen. Een werkie. dat veel
nauwkeurigheid vereischt- en waarvan de
resultaten slechts enkele oogenblikken over
de stad zweven, nauwelijks opgemerkt, spoe
dig vervaagd door den wind.
Executies in het Russische Verre
Oosten.
24 doodvonnissen voltrokken.
MOSKOU, 19 October (D.N.B.) Naar
een te Chabarowsk verschijnend blad
meldt, zijn bij een nieuw monster
proces voor het hoog militair ge
rechtshof te Swobodnoje (Verre Oos
ten) 24 spoorwegbeambten, die ver
dacht werden van sabotage, hoog
verraad, terroristische actie en van
spionnage ten gunste van Japan, ter
dood veroordeeld. Het vonnis is reeds
voltrokken.
Jean Batten te Batavia.
Tijdens haar recordpoging Australië
Engeland.
BATAVIA, 19 October (Aneta-A.NP.)
Te kwart voor vijf in den middag kwam Jl
Batten, de bekende vliegster. die een fecoix:
poging doet voor den afstand Australië—
Engeland, op het vliegveld Tjililitan te Ba
tavia aan.
AMERÏKA'S NIEUWSTE DRIJVENDE
BRANDSPUIT kan 45000 liter water per
minuut omhoogspuiten. Dezer dagen had op
de Delaware te Philadelphia een demonstratie
plaats.
Het Kleeding-, Schoeisel- en
Dekkingfonds.
De collecte bracht bijna 3500 op.
Het comité tot bestrijding van de gevolgen
der werkloosheid, deelt ons mede, dat de
collecte welke Zaterdag werd gehouden
f 3443.75 heeft opgebracht. Het comité brengt
dank aan allen, die hun medewerking aan
deze collecte hebben verleend.
Naar men weet werd deze collecte gehouden
door bovengenoemd comité in samenwerking
met het K. S. D.-fonds.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
Nabij het dorp Wartena zijn Maandag
twee arbeiders verdronken. 3
De Rottcrdamsche politie zoekt nog te
vergeefs naar het vermiste meisje. 3
Een bankemployé te Rotterdam blijkt
groote verduisteringen te hebben ge
pleegd. 3
Aan de Woesoengkreek wordt een felle
strijd tusschen de Chineesche en Japan-
sche troepen gestreden. 4
Bij een vliegramp in de Ver. Staten zijn
vermoedelijk 19 personen om het leven
gekomen. 4
Volgens berichten van het Spaansche oor
logsfront zou Asturië voor de Spaansche
regeering verloren zijn. 4
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: De houding van Engeland. 1
TijdgenootenYogt. 3
Romeinsche oudheid herboren. 4
H. D. Vertelling: Spionnage. 6
Beb Vuyk: In het laatste huis van de we
reld. 7
J. B. Schuil over: Kinderen op een ijs
schots. 7
K. de Jong: R.K. Ver. „Geloof en Weten
schap" 7
Sport in 't kort. g
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op n
