Haarlem's Dagblad
Het Onderzoek met de
Wichelroede.
De toekomstmensch.
Brand op Borneo richt twee
millioen schade aan.
De onderaardsche gangen in Haarlem
en Omgeving.
Er zijn nu voldoende aanwijzingen
voor een onderzoek.
55e Jaargang No. 16667
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred. 13054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 1072-1, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Vrijdag 22 October 1937
Abonnementen pei wreek f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.23. franco per
post f3.55. losse nummer» 6 cent per ex.
Advertentiën1-5 regel» f 1.75. elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelahonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elke
regel meer f 0.15. Groentjes rie rubriek.
Het onderzoek met de wichelroede naar het
bestaan van onderaardsche gangen onder de
stad Haarlem en tenslotte ook nog in de
richting-Leiden dat mevrouw N. Klein
Sprokkelhorst uit Zeist op ons initiatief heeft
ingesteld, is thans ten einde. Althans voorloo-
pig. Wij hopen en verwachten dat het weldra
een vervolg zal hebben in een voortgezet on
derzoek op enkele daartoe geschikte punten,
waarbij de aanwijzingen tot daadwerkelijke
bewijzen zouden kunnen voeren. Welke punten
wij daarmee vooral op het oog hebben wordt
elders in dit blad uiteengezet. Of een verder
onderzoek zal plaatshebben hangt af van de
belangstelling en ondernemingsgeest van an
deren: autoriteiten en particulieren, wier be
williging in elk geval noodzakelijk is.
Voortgezet onderzoek lijkt ons nuttig om
verschillende redenen. Zeer zeker vanwege het
wetenschappelijk historisch belang van de
zaak, verder wegens een aangelegenheid die
helaas van actueel belang is de luchtbe
scherming, die er misschien voordeel uit zou
kunnen trekken en tenslotte omdat het goed
is de belangstelling der bevolking in haar
eigen woonplaats te verhoogen en die woon
plaats mogelijk met eenige bezienswaardig
heden te verrijken
Dat zulk een stimuleerende werking reeds
door het vierdaagsche onderzoek van mevrouw
Klein Sprokkelhorst is gewekt weet men. Haar
tochten met de wichelroede en haar in ons
bla'd gepubliceerde aanwijzingen hebben zeer
sterk de aandacht getrokken. Het heeft ons
genoegen gedaan dat ook van de zijde van het
gemeentebestuur veel interesse voor'de zaak
is getoond.
Natuurlijk loopen de meenïngen over de
waarde van zulk een onderzoek uiteen. Dat
was niet anders te verwachten. Sommige men-
schen gelooven er heelemaal niet in en den
ken dat het allemaal onzin is of zeggen dat
althans. Deze meening doet ietwat wonderlijk
aan, omdat in den loop der eeuwen door
middel van de wichelroede immers al zoo ont
zaglijk veel ontdekt is. Degenen die dit stand
punt innemen zijn dan ook slecht op de hoog
te van de feiten. Buitendien hebben wij tijdens
het Haarlemsche onderzoek de wichelroede
loopster herhaaldelijk op de proef gesteld door
haar in openbare en particuliere gebouwen te
laten zoeken naar de daar in gebruik zijnde
kelders en onderaardsche gewelven, waarvan
zij onmogelijk het bestaan kon weten en in
geen geval de ligging kon kennen. In de meeste
gevallen kenden wij die ligging zelf niet. Steeds
bleek, bij onmiddellijk volgend onderzoek, dat
zij de plaats van kelder of gewelf volkomen
nauwkeurig had aangewezen.
Natuurlijk is zooiets wonderlijk. Wij vonden
het ook wonderlijk. Er is geen wetenschappe
lijke verklaring voor. Maar dat is heusch niet
verwonderlijk. Voor verreweg de meeste ver
schijnselen des levens, waaronder de belang
rijkste, bestaat geen wetenschappelijke ver
klaring. Met die verschijnselen zijn wij even
wel grootendeels dagelijks zoozeer in contact
dat wij ze allang als dingen, die „voor zich
zelf spreken" aanvaard hebben. Wichelroede-
loopers en -loopsters behooren niet tot die
dagelijksche gebeurlijkheden. Zij zijn weinig
in aantal en daarom komen wij hen ook maar
zelden tegen. Ze zijn ongewoon.
Dat is allerminst een reden om aan te ne
men dat hun begaafdheid, die door ettelijke
bewijzen gestaafd wordt, fantaisie zou zijn.
Het tegendeel is waar en dat tegendeel is ons
tijdens het onderzoek van mevrouw Klein
Sprokkelhorst opnieuw gebleken en bewezen.
Dat een zoo groot net van gangen onder de
stad Haarlem zou bestaan als zij heeft aan
geduid verbaast ons. Wij nemen daarbij aan
dat in sommige gevallen haar aanwijzingen
wellicht onjuist zijn. Zelf zei zij: het is b ij na
al tij d juist, en maakte daarmee een reserve
die men altijd moet maken als het menschen-
werk betreft. Die reserve houdt evenwel tege
lijkertijd in dat het meeste wèl juist zou moe
ten zijn.
En dan rijzen tal van vragen: waarom leg
den onze voorouders zulke groote complexen
onderaardsche gangen aan, hoe slaagden zij
daarin met de gebrekkige technische hulp
middelen van hun tijd, hoe was toen de stand
van het grondwater, enzoovoort. Blijkbaar
was het doel van de gangen wijkplaats en
gelegenheid om ongemerkt te kunnen vluchten.
Dat er in oude archieven slechts weinig
over te vinden is, kan niemand verwonde
ren: men hield ze zooveel mogelijk geheim.
En wat de techniek betreft: de wonderwer
ken der Oudheid, zooals o.a. de pyramiden
van Egypte, en de geweldige kerken die in
later tijden gebouwd zijn getuigen nog steeds
van de technische prestaties waartoe men
vroeger reeds in staat was en waarvoor de
tegenwoordige bouwer diepen eerbied koestert
zonder te kunnen verklaren „hoe ze het
deden".
Wij zijn tevreden over het verloop van dit
onderzoek dat zeer belangwekkend is geweest
en wij hopen dat het tot definitieve vondsten
moge leiden.
R. P.
Zwitsersclie opdracht voor
Koolhoven.
Sedert 2 jaar exploiteert de Zwitsersche
Luchtvaart Maatschappij „Alpar" te Bern,
in samenwerking met de „Swiss Air" binnen-
landsche, zoowel als buitenlandsche lucht
lijnen.
Dezer dagen heeft Alpar aan de Koolho
ven fabrieken een nieuwe opdracht verstrekt
voor den bouw van F.K. 50 verkeersmachines.
(Een Amerikaansch professor
voorspeltdat de mensch van de
toekomst eenige teenen en vingers
minder zal hebben en volkomen
haarloos en tandeloos zal zijn.)
Minder vingers, minder teenen,
Haar en tanden glad verdwenen,
Dat is 't minder fraai portret,
Dat een Am'rikaansch geleerde,
Die de toekomst profeteerde,
Ons van ons heeft voorgezet.
Inderdaad, als 't wordt bekeken,
En zorgvuldig vergeleken,
Met ons nobel beeld van thans;
Worden wij in schoonheidsvormen,
Naar decoratieve normen,
Heel wat minder vrouws en mans.
Maar er zijn al zooveel zaken
Om ons over druk te maken,
Dat men hier geen angst voor toon';
't Zal vooreerst nog niet gebeuren,
Waarom zouden wij dus treuren,
Ons vindt ons nog altijd schoon.
Maar, ook als 't zoover zal wezen,
Valt er nog geen ramp te vreezen,
Voor ons verre nageslacht:
Zonder haar en zonder tanden,
Minder vingers aan de handen,
Wordt dan juist je reine pracht.
Niet een beeld, dat wij ons wenschen,
Noemen wij het schoon der menschen
Want zoo zijn wij 't niet gewoon;
Maar, zooals w' eraan gaan wennen,
En zooals w' elkander kennen,
Vinden wij elkander schoon.
Dwingi Uw oogen niet
tot inspanning, gebruikt
een bril van K EIP.
Gi. Houtstraat naast Luxoi
(Adv. Ingez. Med.)
Aanslag op twee jongelui.
Onbekende lost twee schoten hagel.
PRINCENHAGE, 22 October. Gis
teravond is door een tot nog toe on
bekend gebleven persoon in de Lies
bosch, onder de gemeente Princen-
hage, met een jachtgeweer geladen
met hagel, geschoten op twee jonge
menschen, tengevolge waarvan bei
den ernstig werden gewond.
Dë 25-jarige dienstbode L. H. en de 23-ja
rige tuinman C. A., die te Etten-Leur wo
nen en in Breda werkzaam zijn, keerden te
omstreeks acht uur van Bïeda door de Lies
bosch huiswaarts.
Zij hebben hun wandeling naar huis on
derbroken om, ongeveer een half uur, op een
bank te zitten. Toen zij den tocht wilden ver
volgen bleek op eenigen afstand van de bank
een man met .gen jachtgeweer te staan, die,
kort op elkaar, twee schoten hagel loste. Het
meisje werd in de linkerzijde geraakt en de
man in de buikstreek.
De dader nam direct daarop de vlucht.
Door eenige wandelaars, die, op het hulp
geroep van den getroffen man, toesnelden
werden de gewonden, van wie het meisje het
bewustzijn had verloren, naar een uitspan
ning in de nabijheid gedragen, waar eenige
doktoren de eerste hulp boden. Hierna zijn
zij naar het St. Ignatius ziekenhuis te Breda
vervoerd. Hun toestand is ernstig, hoewel
geen direct levensgevaar bestaat.
De politie die ijverig nasporingen doet heeft
tot dusver den dader van deze laffe aanslag,
omtrent wiens beweegredenen tot heden niets
bekend is, nog niet kunnen aanhouden.
Brandstoffentoeslag wordt niet
verhoogd.
Naar „Het Volk" meldt heeft minister
Romme den gemeentebesturen meegedeeld,
dat de brandstoffentoeslag voor de werk-
loozen, welke thans f 1 bedraagt, ongewij
zigd blijft.
Chineesch kind wordt vermist.
SINGKAWANG (Wester afdeeling van Borneo), 22 October. (Aneta
A. N. P.).
Gisteravond om 19.00 uur brak een hevige brand uit, waarbij Pasar
Baroe, Pasar Tengah, Pasar Pagi, Pasar Lama, voorts een gedeelte van
de Heerenstraat en Kampong Melajoe in de asch werden gelegd. Ruim
800 winkeltjes en huizen, voorts het kantoor van de BorneoSumatra
Handel Mij., de pas-gebouwde Misigit en ongeveer de geheele
winkelbuurt zijn afgebrand. De schade, welke twee millioen gulden
bedraagt, wordt gedeeltelijk door assurantie gedekt. Het materiaal
van de brandweer bleek onvoldoende te zijn en kon bijna niets uit
richten tegen de geweldig, oplaaiende vuurzee, welke ontstond door
het verbranden van geheel van hout gebouwde woningen.
De militairen, die bij de blussching aanwezig waren, verrichtten
uitstekend werk. De vuurzee was eerst tegen half een bedwongen.
De brand is vermoedelijk veroorzaakt door het omvallen van een
olielamp tegen een klamboe.
Een Chineesch kind wordt vermist.
10BICMK 7 VLttscmiAL 11 MAÜDALtMAKLOObtED IA EAKEtUS5tRK.LRK
2wmlso*«bk SMApny.s JACOB,jntbig- 150U0-WH0UCKC KERK
PLAATS WAAR. VROEGER
nbT KASTEEL vAnfiAARLE.*?
STOIiD.
Een deel van hef nel van gangen dat door de wichelroede in Haarlem is aangewezen.
Op bovenstaande kaart is aangegeven welke
onderaardsche gangen door de wichelroede
van mevrouw N. Klein Sprokkelhorst uit
Zeist zijn aangewezen in het hart van Haar
lem. Verder werden door haar. zooals onze
lezers reeds weten, ook nog gangen gecon
stateerd op het Huis ter Cleef aan de Kle
verlaan (naar de Ruïne van Brederode?) als
ook op het Oude Slot te Heemstede en de
Ruïne van het Kasteel Déver te Lisse. Elders
in dit nummer is te lezen, dat mevrouw
Sprokkelhorst Donderdagmiddag aanwij
zingen gevonden heeft, dat de legende op
waarheid berust, dat er in de middeleeuwen
ook onderaardsche gangen bestaan hebben
van Déver te Lisse naar het Slot Teylingen
te Sassenheim en de Burcht (een sterkte* in
Leiden. Bij elkaar zou dit dus beteekenen
een „ondergrondsche" van Heemstede naar
Leiden, een afstand van ongeveer 25 K.M.
Voorloopig achten wij het onderzoek dat
Een blik op Gijon, het laatste bolwerk der Spaansche regeering aan het noordelijk
front, dat thans in handen van generaal Franco's troepen gevallen is.
mevrouw Sprokkelhorst met haar wichelroe
de gedaan heeft voldoende. Wij hebben nog
wel een stapel gegevens over nóg meer gan
gen in Haarlem, maar het heeft voorloopig
geen zin de wichelroede-loopster ook die laten
controleeren.
Er zijn nu voldoende aanwijzingen
over het bestaan van onderaardsche gangen,
nu is de tijd gekomen om te trachten te be
wij zen dat zij er zijn.
Uit onze beschrijvingen weet men, dat er
eenige punten zijn waar het niet moeilijk is
om ten onderzoek in te stellen.
Wij noemen wat Haarlem betreft de kelders
van de voorbereidende school in de Jans
straat. Daar is een nis. die, naar Prof. Ir. Ch.
K. Visser uit Delft constateerde, absoluut is te
beschouwen als een ingang tot een onderaard
sche gang. Die zou dan geloopen hebben van
de Groote Kerk naar de Janskerk. Prof. Vis
ser was overtuigd, dat de stand van het
grondwater op deze plek geen bezwaar ople
vert om die dichtgemetselde nis open te ma
ken.
Deze voorbereidende school is een gemeen
tegebouw. Als ons toestemming verleend
wordt hier een onderzoek in te stellen zullen
wij die gelegenheid gaarne aangrijpen.
Verder hebben wij het terrein van het Oude
Slot te Heemstede. Hier zijn. zooals ons ver
klaard is, de toegangen tot de onderaardsche
gangen pas in 1918 dichtgegooid. Als de
eigenaar, de heer Beels van Heemstede, te
Haarlem, toestemming zou geven om de in-
gangenweer vrij te maken zou ook dit zeer
belangrijk kunnen blijken.
Ook zou op de Ruïne van het Slot Teylin
gen te Sassenheim en de Burcht te Leiden
een verder onderzoek kunnen worden inge
steld. Deze oude bouwwerken staan onder
toezicht van „Monumentenzorg", welk college,
naar wij aannemen, wel zal willen medewer
ken om een onderzoek naar de onderaardsche
gangen mogelijk te maken.
Zoo gauw ons de kans geboden wordt om
in de gangen te kunnen komen zullen wij die
gelegenheid onmiddellijk aangrijpen.
DE KROONPRINS VAN ABESSYNIë WIL
SCHEIDEN.
Dc kroonprins van Abessynië, Asfawassen
en zijn vrouw hebben zich tot de autoriteiten
der Koptische kerk te Kaïro gewend met een
aanvraag tot echtscheiding.
Het woord is aan.
Fontenelle
Alle menschen zijn in we-
zi'n zóó gelijk, dat er geen
volk is welks divaasheden
ons niet doen beven.
Onze stadgenoot, de heer S. de Jong, wist
gisteren te Aarlanderveen een snoek te be
machtigen, die niet minder dan veertien pond
woog en een lengte had van 115 c.ftl. Een
prestatie, waarop elke visscher trotsch kan
zijn.
Bombardement op Nanking richt
verwoestingen aan.
Verscheidene Japansche vliegtuigen zouden
neergehaald zijn.
Gistermiddag hebben 34 Japansche vlieg
tuigen de omgeving van Nanking gebombar
deerd. waardoor verscheidene gebouwen nabij
het vliegveld Tatsjiautsjang werden ver
woest. De vliegtuigen lieten eveneens ver
scheidene bommen vallen op het eindstation
van den spoorweg TientsinPoekau, welke
evenwel hun doel "misten.
Volgens het Chineesche agentschap Cen
tral News hebben de Chineesche batterijen
gistermiddag verscheidene Japansche vlieg
tuigen, die over Tsjapei vlogen, neergehaald.
PERSONALIA.
Heden is te Leiden voor het artsexamen ge
slaagd mej. K. J. Borggreve te Haarlem.
TARUFFI VERBETERT IIET ABSOLUTE
SNELHEIDSRECORD.
Een snelheid van 274.281 K.M.
Uit Brescia: Na zijn wereldrecordverbete-
ringen op 2 en 14 October jl. is het den Ita-
liaanschen ingenieur Pietro Taruffi thans op
nieuw gelukt, drie nieuwe wereldrecords te
vestigen, maar tevens bracht hij het abso
lute snelheidsrecord, de hoogste en meest
begeerde prestatie in de internationale mo
torwereld, op zijn naam.
Taruffi reeds met zijn 500 cc Gilera op de
autostrada tusschen Bergamo en Brescia den
mijl met vliegenden start met een gemiddel
de uursnelheid van 274.281 K.M.. waarmede
hij tevens de wereldrecords in de 750 en 1000
cc klasse verbeterde.
De „oude" records waren nog niet zoo oud,
want de Italiaan had deze zelf, precies een
week geleden, op dezelfde autostrada met
denzelfden motor, gevestigd met een gemid
delde uursnelheid van 272.064 K.M.
Taruffi bracht met deze buitengewone
prestatie het absolute snelheidsrecord op zijn
naam. Het was in het bezit van den En-
gelschman Fernihough. die op 19 April van
dit jaar met zijn Brough Superior op de
autostrada nabij Boedapest een snelheid van
273.244 K.M. had bereikt.
HEDEN: 16 PAGINA'S
Bij een brand op West-Borneo is een
schade van twee millioen aangericht.
Voor het Hof te Amsterdam Ls de roof
van een tasch geld uit een kermistent
te Beverwijk behandeld.
In een rede voor het Lagerhuis drong
Eden aan op samenwerking der Middel-
landsche Zeemogendheden.
De troepen van generaal Franco zijn gis
teren Gijon binnengetrokken.
Een „onderaardsche" van Heemstede
naar Leiden?
Dr. Euwc lijdt de derde nederlaag in
successie tegen dr. Aljechin.
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: Het onderzoek met de wichelroede.
Jhr. dr. J. C. Mnllcrus: Curacao
H. D. Verlelling: Hulpvaardigheid.
Sport üi 't kort.
S. iteshevsky: Een blunder van Euwe.
Voor de Jeugd
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op