Liffmaflfl
Tweede Kamer geeft haar meening
over de Rijksbegrooting.
6 September 1938
Nationale feestdag.
De symbolische terugtrekking van de
vreemde strijdkrachten uit Spanje
ENGELSCHE
ANGORA HOEDEN
F.UJisbfUA
Een m.s. „Oranje".
ZATERDAG 23 OCTOBER 1937
HAARLEM'S DAGBLAD
3
Verscheidene leden ontevreden over de formatie
van het Kabinet.
Verschillende meeningen over
versterking der weermacht.
Grepen uit het voorloopig verslag.
In het Voorloopig Verslag der Tweede
Kamer over hoofdstuk I (de algemeene
beschouwingen) der Rijksbegrooting
zijn uitvoerige beschouwingen gewijd
aan de formatie van het Kabinet. Deze
formatie kan de goedkeuring van
vele leden niet wegdragen, daar naar
hun oordeel de verkiezingsuitslag is
beïnvloed door de stemmen van vele
niet-rechtsche kiezers die hun stem
op dr. Colijn hebben uitgebracht, om
dat zij voortzetting van het beleid van
het vorige kabinet-Colijn wenschten.
De nederlaag van de extremistische
partijen en de teruggang der kleine
partijen en belangengroepen worden
wel als de voornaamsten feiten van
de verkiezing van Mei j.l. beschouwd.
Hoewel de drie groote rechtsche partijen een
meerderheid van 52.7% der stemmen behaal
den, op grond waarvan zij over 56 van de 100
zetels in de Tweede Kamer de beschikking
kregen, meenden verscheidene leden, spreken
de over de kabinetsformatie, dat dit geen
grondslag opleverde voor een christelijk ka
binet.
In totaal behaalden de drie groote partijen
van rechtsch bij de Statenverkiezingen 48.2%
der stemmen. Sedert dien is het stemmenaan-
deel der Kath. Staatspartij met 1% gestegen.
Vermeerdert men de in 1935 door de drie hier-
bedoelde partijen verkregen stemmen met dit
eene procent, dan komt men tot niet meer dan
49.2%. De heer Colijn heeft zich kennelijk
vóór de verkiezingen van deze positie zeer
duidelijk rekenschap gegeven en noch bij de
algemeene beschouwingen van November 1936,
noch bij het algemeene begrootingsdebat
heeft hij een rechtsch kabinet als een moge
lijkheid voorgesteld of als doel geschetst.
Hij verscheen voor het volk als een staats
man van mime opvattingen, die door velen de
aangewezen leider kon worden geacht voor
een samenwerking op breede basis. Dit ver
schafte hem het vertrouwen en de stemmen
van vele duizenden kiezers, niet tot het eigen
lijke rechtsche kiezerscorps behoorende.
Geen wonder, dat het nieuwe kabinet in
beide kringen teleurstelling, zelfs verontwaar
diging heeft verwekt. Het waarschijnlijkst
achtten deze leden het, dat de formateur door
zijn eigen politieke vrienden gedwongen is van
zijn aanvankelijken opzet af te zien.
Andere leden konden zich met deze ziens
wijze vrijwel vereenigen; zij meenden, dat het
persoonlijk succes van dr. Colijn vooral daar
door was beïnvloed, omdat men in hem den
man zag van breede samenwerking. Zij zagen
in de formatie van een rechtsch kabinet onder
zijn leiding, een constitutioneele fout.
Weer andere leden meenden, dat het het
meest voor de hand lag, dat de kiezers een
voortzetting van het door het vorige kabinet
gevoerde bewind hebben beoogd. Zonder
noodzaak is thans een tegenstelling in het
leven geroepen in de politieke structuur van
ons land.
Al hadden formeel de verkiezingen de grond
wetsherziening tot inzet, materieel liepen zij
over de tegenstelling tusschen parlementaire
democratie en fascisme, was de zienswijze van
andere leden. Aan den kant van de voorstan
ders der parlementaire democratie waren twee
stroomingen te onderkennen, de meer Marxis
tisch getinte van „Eenheid door Democratie"
en de meer reactionnaire, die den heer Colijn
had uitverkoren. De stembusoverwinning was
er een voor de parlementaire democratie en
was er een voor den heer Colijn. Op die over
winning had logisch gepast óf een „Eenheid
door Democratie"-kabinet óf een kabinet-
Colijn in den trant van het vorige. De logische
oplossingen zijn echter beide door de Katho
lieke Staatspartij onmogelijk gemaakt. De R.K.
Staatspartij dankt haar succes niet aan haar
politieke programma's of aan de daden harer
ministers in het laatste kabinett, maar aan de
actie van de kerk, aldus betoogden deze leden.
Positie van Kabinet hoofdzaak.
Uiteraard vonden deze zienswijzen van
andere zijden bestrijding. De kiezers stellen
wél de Kamer, niet het kabinet samen; een
formateur zal goed doen zooveel mogelijk met
de wenschen der kiezers rekening te houden,
maar tevens zal hij moeten denken aan de
positie, welke het kabinet zal innemen.
Zijn doel zal moeten zijn het tot stand
brengen van een kabinet, dat een redelijke
zekerheid biedt voor een behoorlijke werking
van het overleg tusschen regeering en volks
vertegenwoordiging.
Het is als een zegen te beschouwen, aldus
betoogde deze andere zijde, dat een kabinet
van deze samenstelling kon worden gevormd.
In dezen tijd is het meer dan ooit van belang,
dat het regeeringsbeleid zich kenmerkt door
een krachtige verdediging van de christelijke
beginselen.
Voor zoover de geoefende critiek niet de
formatie als zakelijke aangelegenheid doch het
persoonlijke optreden van den heer Colijn be
treft, vestigden verscheidene dezer leden er
de aandacht op, dat de onjuistheid van het
oordeel, dat over het optreden werd geveld,
een gevolg is van het feit, dat niet genoeg
zaam werd gelet op de strekking der uitla
tingen van den heer Colijn, waarop men een
beroep heeft gedaan, op het karakter en op
den inhoud van het verkiezingsmanifest der
partij, als wier lijstaanvoerder hij is opgetre
den, en op de beteekenis van de gebeurtenis
sen, welke na de opdracht tot kabinetsformatie
de openbare aandacht hebben getrokken.
De opvatting, dat de groote winst van de
anti-revolutionaire partij uitsluitend zou moe
ten worden toegeschreven aan liberale stem
men, noemden deze leden geheel onjuist.
Eenige leden wenschten bij deze gelegen
heid hun denkbeelden op staatkundig gebied
uiteen te zetten: onmiskenbaar is het dat het
individu zekere rechten heeft, doch het per
soonlijk belang moet voor het algemeen be
lang wijken.
Welk beleid wacht ons?
Over het in het vooruitzicht gestelde be
leid waren verscheidene leden zeer weinig op
timistisch gestemd. Zij meenden, dat de groo
te verwachtingen, vooral in Katholieke krin
gen, reeds nu voor een belangrijk deel be
schaamd zijn.
Verscheidene leden wilden hier de meening
uitspreken, dat de door het vorige kabinet
gevoerde aanpassingspolitiek volkomen juist
is geweest.
Zeer vele andere leden verklaarden zich
gaarne bereid, de daden van het kabinet te
toetsen aan zijn beginselen en aan de eischen
der werkelijkheid en de mogelijkheden, welke
het biedt. Onder dit voorbehoud wilden zij
hun volle medewerking verleenen.
De weermacht.
Vrij algemeen was men van oordeel,
dat het bij den bestaanden interna
tionalen toestand onvermijdelijk is,
dat de weerkracht van ons land wordt
versterkt.
Intusschen liepen de meeningen uiteen
over de mate waarin zulks behoort te geschie
den. Verscheidene leden gaven als hun mee
ning te kennen, dat te zeer voorbij wordt ge
zien, dat aan het vermogen der natie grenzen
zijn. Volgens de berekening van deze leden
zullen, indien de regeeringsplannen op dit
punt ongewijzigd worden uitgevoerd, de jaar
lij ksche lasten eerlang, vergeleken bij de
begrooting voor 1937, met ongeveer f 64 mil-
lioen stijgen. Onderscheidene andere leden
waren, zonder dit betoog geheel te kunnen
onderschrijven, van meening, dat een zekere
matiging behoort te. worden betracht.
Financieele toestand te pessimistisch
gezien?
Bij hun beschouwingen over den financiee-
len toestand meenden verscheidene leden
minder pessimistisch gestemd te kunnen zijn
dan de steller van de millioenennota.
De belangrijkste post onder de z.g. zwakke
plekken is die van f 31 millioen wegens het
stopzetten van stortingen in de sociale ver
zekeringsfondsen. Is de hervatting van deze
stortingen wel zoo onvermijdelijk als de mil
lioenennota aanneemt, en is de opbrengst van
de middelen over 1938 niet te laag geraamd?
Kunnen nog nieuwe middelen worden ver
kregen en hoe staat het met een „weerbelas-
ting"? Meer nut verwachtte men van een be
lasting op de wir.st van de N.V.. ter vervan
ging van de dividend- en tantième-belasting,
of van een verdere conversie van de staats
schuld. Hierdoor zou zoo meenden zij een
verlichting van den rentelast met 15 millioen
worden verkregen.
Verscheidene leden lieten bij deze be
schouwingen een waarschuwend woord hoo-
ren: Een reservekracht in de begrooting is
van het grootste belang voor het geval zich
opnieuw financieele moeilijkheden zouden mo
gen voordoen.
Met betrekking tot nieuwe middelen voor de
defensie-uitgaven werd opgemerkt, dat het to
taal van den belastingdruk in ons land van
dien aard is, dat verlaging van dien druk in
hooge mate onwenschelijk en verdere opvoe
ring daarvan zeer bedenkelijk moet worden
geacht.
Verscheidene leden gaven uiting aan hun
instemming met de instelling van een depar
tement van Algemeene Zaken, welke instem
ming echter door andere leden niet werd ge
deeld. Verscheidene leden getuigden van hun
verwondering en teleurstelling over het feit,
dat de z.g. defensieverboden betreffende
S.D.A.P. en N.V.V. nog steeds niet zijn opgehe
ven.
Van andere zijde werd eveneens opheffing
verzocht van het voor alle ambtenaren gel
dende verbod tot het lid zijn van of verleenen
van steun aan de N.S.B.
In verband met het 40-jarig regeerings-
jubileum van H.M. de Koningin.
De Koningin heeft, zooals men weet.
den wensch te kennen gegeven, dat
bij haar veertigjarig regeeringsjubi-
leum geen geschenken worden aange
boden. De burgemeester van Amster
dam heeft thans echter van Hare Ma
jesteit de mondelinge mededeeling
ontvangen, dat het in haar voor
nemen ligt in de eerste week van Sep
tember 1938 het jaarlijksch bezoek aan
de hoofdstad te brengen en dat H.M.
bij die gelegenheid een liuldebetooging
van haar volk gaarne in ontvangst zal
nemen.
De regeering heeft verklaard, dat zij
het initiatief zal nemen om den 6den
September 1938 te bestemmen tot een
feestdag.
DOODELIJK ONGEVAL BIJ GASFABRIEK
TE UTRECHT
Vrijdag is bij werkzaamheden in de gasfa
briek te Utrecht de 45-jarige J. U.. die in
dienst van het gasbedrijf was, bij een ongeval
om het leven gekomen
De man was bezig op een 15 meter hooge
stelling werkzaamheden te verrichten. Hij is
waarschijnlijk misgestapt, want plotseling za
gen zijn collega's hem naar beneden vallen.
De ongelukkige kwam met het hoofd op een
steenen vloer terecht en was vrijwel onmid
dellijk dood.
„Symbolisch zit ik dus eigenlijk weer thuis achter de macaroni".
WIJ ONTVINGEN EEN
NIEUWE COLLECTIE
IN DIVERSE MODEKLEUREN
f 10.75
d'l r.-l I» 4-i-i
Opgericht 1888.
(Adv. Ingez. Med.)
Radio-telegrafisch verkeer met
Indië-vliegtuigen.
Over de geheele route van Nederland en
Indië uit bereikbaar.
Met ingang van 1 November a.s. wordt een
dienst geopend voor de wisseling van radio-
telegrammen met vliegtuigen op de luchtlijn
AmsterdamBatavia v.v.
De overbrenging van deze telegrammen ge
schiedt door het radiostation van den lucht
vaartdienst op Schiphol, indien zij bestemd
zijn voor of afkomstig van vliegtuigen tus
schen Amsterdam en Cairo, en door het kust-
station Scheveningen-Radio, indien zij be
stemd zijn voor of afkomstig van vliegtuigen
tusschen Caïro en Batavia.
Op deze radio-telegrammen zijn de bepalin
gen en tarieven van toepassing, welke gelden
in het radio-telegrafisch verkeer met vliegtui
gen via een Nederlandsch landstation.
Tevens wordt met ingang van denzelfden
datum een radio-telegrafische dienst geopend
tusschen Ned.-Indië en vliegtuigen op de route
Amsterdam—Batavia, door tusschenkomst van
Ned.-Indische landstations.
De brandstoffentoeslag voor
werkloozen.
Wenschen worden nog door minister Romme
overwogen.
De Regeeringspersdienst meldt:
Dezer dagen ise aan de gemeentebesturen
medegedeeld, dat de brandstoffenbijslag aan
werkloozen. die van de Rijkssteunregelingen
genieten, op denzelfden voet moet worden
geregeld als het vorige jaar. Het besluit daar
toe is genomen moeten worden, ten einde den
gemeentebesturen tijd te geven voor het ne
men van de noodige voorbereidende maat
regelen. Het thans mededeelen van dit be
sluit wil echter niet zeggen, dat de wenschen
tot eenige verhooging van den brandstof
fenbijslag, die door verscheidene gemeenten
en door de vakcentrales zijn geuit, daarmede
van de baan zijn. Die wenschen worden nog
overwogen. Van het resultaat daarvan valt
echter op dit oogenblik niets te zeggen.
De naam van het nieuwe schip
der Nederland".
De stoomvaart maatschappij Ne
derland deelt ons mede, dat het, bij
de Nedcrlandsche Scheepsbouw Maat
schappij onder nr. 270, in aanbouw
zijnde motor-passagiersschip voor
haar maatschappij den naam „Oran
je" zal dragen.
Zooals reeds vroeger gemeld, zal het
schip in begin 1939 voltooid zijn.
Het Blauwe Zunri-inchlcnt.
Strafzaak tegen ir. Musseri door het Hof naar
openbare zitting verwezen.
Naar wij vernemen heeft de raad
kamer van het gerechtshof te Amster
dam een beschikking gegeven op het
bezwaarschrift, door ir. A. A. Mussert,
leider van de Nationaal Socialistische
Beweging, ingesteld tegen de tegen
hem uitgebrachte dagvaarding en dit
bezwaarschrift ongegrond verklaard.
De rechtbank had het bezwaarschrift ge
grond verklaard en aangenomen, dat ir. A." A.
Mussert bij het bekende incident op het Blau
we Zand uit zelfverdediging had gehandeld,
zoodat zij ir. Mussert buiten vervolging stelde.
Van deze beschikking kwam de officier van
justitie nog dienzelfden dag in appèl bij het
gerechtshof.
Nadat deze de zaak in raadkamer
had behandeld, vernietigde het Hof de
beschikking van de rechtbank, ver
wierp het beroep op raadkamer en
verwees de strafzaak naar de openbare
zitting der rechtbank.
Wielrijder stak onvoorzichtig
Door auto gegrepen en gedood.
Vrijdagmiddag om bij hall vier is op dc
Hemweg bij de petroleumhaven te Amsterdam
een ongeveer vijftig-jarige fietser, die zon
der teeken te geven plotseling den weg over
stak om zich naar het rijwielpad te begeven
door een hem achteropkomende personen
auto gegrepen. De man sloeg tegen den grorn
en was vrijwel op slag dood. Oe bestuurder
van de auto heeft nog geprobeerd den wiel
rijder te ontwijken, met het gevolg dat de
wagen in de sloot langs den weg terecht
kwam en vrij ernstig werd gehavend- De
automobilist bleef evenwel ongedeerd.
