in het laatste huis van de wereld.
DONDERDAG 2S OCTOBER 1937
HAARLEM'S DAGBLAD
9
Sombere en moeilijke jaren,
Brieven
uit de
Molukken
Er wordt bijna geen winst meer
gemaakt.
Begin 1936 komt de ommekeer
Maar er blijft gebrek aan volk.
GEDURENDE de Mohanrmedaansche
feestdagen, die op Java drie dagen
duren, doch. hier drie weken lang
het geheele bedrijfsleven stil leg
gen, hebben we allen tijd om nieuwe plan
nen te beramen.
Het geheele systeem van ketelverhuur is
uit den booze. Ook. het afbreken en opbou
wen van de ketels is tijdroovend en duur. We
besluiten groote ketelhuizen te bouwen met
twee stookplaatsen en met zulk een groot
rayon, dat er ongeveer vier a vijf maanden
gestookt kan worden. De plukkers zullen hun
blad per 100 K.G. betaald krijgen en het
blad, dat ze van ver weg moeten picollen,
zal beter betaald worden. Er zullen twee
anachoda's komen tegen vast loon en bij den
ketel zullen'koelhuizen gebouwd worden voor
de plukkers. Het bouwen van ketelhuis en
stookplaats en het opzetten van de instal
latie zal uitbesteed worden. Tweemaal per
dag zal het binnenkomende blad gewogen
worden en ook het blad, dat in het vulvat
gaat, zal gewogen worden, zoodat we steeds
met een vulling van 200 K.G. werken.
Mijn man en Hindji zullen om beurten op
de ketels zitten en allerlei proeven nemen
om tot een snelïerverloop en een hooger 'ren
dement te komen.
Nog voor de feestenheelemaal geëindigd
zijn, wordt met den bouw van den eersten
ketel begonnen. Omdat we liefst met volk
beginnen, dat nog
niet aan de oude
methode gewend-
is, laten we op
Ambon volk wer
ven en een maand
na het feest stookt
de eerste ketel en
wordt aari twee
andere groote ketels gebouwd. Liefst hadden
wij één groote centrale, maar daarvoor is
het terrein (850 H.A.) te uitgestrekt en te
zwaar. Voor Hindji en mijn man wordt het
werk nu oneindig moeilijk. Zij moeten da
gelijks drie ketels afloopen om te wegen en
den oliestand op te nemen en vooral in den
regentijd als de weg een modderpoel is ge
worden, neemt de afstand van ketel tot ketel
veel tijd in beslag. Er wordt een klein huisje
gebouwd, een inlandsche woning op palen
en dat wordt tot magazijn ingericht, waar
rijst, petroleum, suiker en koffie worden uit
gegeven en de ingenomen olie wórdtopge
slagen."
De weg wordt verbreed, een steiger ge
maakt en de kali opengekapt. De dag, dat
de.palen van de steiger worden ingeheid,
staan:'mijn-rnarr en de mandoer links'.. en:
rechts van de beiers met geladen gew.eer op
wacht, want hier dicht aan de monding we
melt het van krokodillen.
Op de heuvels wordt blad geplukt en als de
zak naar den ketel gepicold is, wordt het
daar gewogen. Voor 100 K.£x- blad betalen we
S5 cent. Bij de oude methode moest een man
om 35 cent te verdienen 70 K.G. blad binnen
brengen maar 's middags er weer op uit gaan
om hout té kappen. Nu is er een aparte ploeg
„houtkappers en bovendien verdienen nu de-
menschen van den eersten dag af geld en
hoeven ze niet tien dagen lang aan den
opbouw van den ketel te werken. En het
geheele bedrijfsrisico is van de stokers af
genomen. Ook wij zijn over de verandering-
zeer tevreden.
Het werk is zwaarder geworden, maar we
hebben het meer in de hand. De verbeterde
koeling heeft het rendement met 12 pet. ver
hoogd, zoodat we nu een gemiddeld rende
ment hebben van 1.7 pet., terwijl de hout
vester bij zijn proeven deze zelfde uitkomst
als hoogste rendement heeft verkregen.
De voornaamste zorgen blijven de lage
prijzen en het verloop van het volk.
Er wordt bijna geen winst
meer gemaakt.
Be kajoepoetihprijs is nu zoo Ver gedaald,
dat er bijna geen winst meer gemaakt
wordt. We leven als inlanders van rijst en
groenten en van wat jacht en vischvangst
opleveren. Ook de Arabieren en Chi neezen
winnen niets meer op de olie, maar voor hen
is het probleem eenvoudiger. Ze maken de
levensmiddelen wat duurder en winnen nog
wat meer op rijst en petroleum. Totdat ook
dit een einde neemt en in de eerstvolgende
maanden Boeroe in vuur en vlam komt te
staan. De nachten zijn licht van het vuur.
De KPM-kapiteins vertellen ons, dat vanaf
de vSoela-eilanden Boeroe te zien is als een
roode nevel. Een morgen komt Dr. Wind,
het hoofd van het Boschwezen, op Boeroe,
juist als het vuur over de vlakte gegaan is.
Geheel Boeroe is zwart geblakerd als een
mijngang, de smalle kuststrook, waar Namlea
op ligt en Batoebooi aan de andere zijde, der
baai zijn als groene eilanden.
Dr. Wind acht den toestand heel ernstig
en voorspelt, dat de. heele kajoepoetihcul-
tuur ten gronde zal gaan, als niet tijdig door
het gouvernement wordt ingegrepen. Het is
de zomer van 1935, de allerdonkerste maan
den van ons leven. Ons jongste zoontje is
net.een half jaar. onze oudste ligt met me
ningitis op Ambon, steeds meer zakken de
kajoeooetihprijzen, iederennacht jagen de
vlammen over de heuvels, iederen morgen
roept de gong de menschen uit de kampong
om te blusschen. De heele week zit mijn man
op de concessie, want wel blijven we voor
brand op ons eigen terrein gespaard, maar
van alle zijden dreigt het gevaar, dat het
vuur van onze buren bij ons over zal slaan,
totdat tenslotte de eerste regens vallen en
het grootste gevaar voorbij is.
Dit is het derde jaar, dat we Batoebooi sto
ken en nog geen enkele maal is er bij ons
brand uitgebroken, terwijl het onder de Ara
bier in 12 jaar 8 keer heeft gebrand. Het is
het absolute bewijs, van wat we weer iedere
keer naar het bestuur op Ambon schrijven
„De branden op Batoebooi ontstaan voor
90 "procent door de slechte arbeidsverhoudin
gen". Maar de bestuursambtenaar meent al
leen krachtig te kunnen optreden alë van de
kant van de bevolking klachten komen, maar
de bevolking klaagt niet. althans niet offi
ciéél.
Heel dikwijls komen menschen bij ons ver-'
tellen, hoe slecht ze behandeld zijn, op welk
een slimme wijze de Chinees met hen heeft
afgerekend. En als we hun aanraden een
i klacht bij het bestuur in te dienen, volgt altijd
een weigering. De Chinees behandelt hen
slecht, zuigt hen uit en bedriegt hen. maar
toch werken ze graag voor hem.
En bij ons loopen ze weg. Iedere boot moeten
we nieuwe menschen van Ambon halen, want
iedere maand gaan menschen van ons naar
den Chinees over. Een man, die een half jaar
bij ons gewerkt heeft en met wien mijn man
uitstekend kan opschieten, neemt ontslag. We
vragen hem waarom hij weggaat en zijn ant
woord is typeerend voor de geheele mentaliteit
van dit volk: Bajeran bagoes, makanan moera,
te.pi tita terlaloe kras. De betaling is prachtig,
het eten is goedkoop, maar de verordeningen
zijn lastig. Met die verordeningen bedoelt hij
het op tijd aan het werk gaan, het verplichte
medicijnen slikken voor de zieken, het ver
plichte schoonhouden van de huizen, waar ze
gratis wonen, het werken onder leiding. En
hoewel hij de voordeelen van goedkoop eten
en een eerlijke afrekening wel waardeert, gaat
hij toch terug naar den Chinees, waar nie
mand op het werk controle uitoefent, waar
niemand hem dwingt kinine te slikken.
En zooals hij denken de meesten er over,
hoewel er een paar uitzonderingen zijn en op
deze uitzonderingen is onze hoop gevestigd.
Langzaam moeten we een kerm vormen van
menschen, die verstandiger zijn. Maar onder-
tusschen kost het volkzoeken op Ambon maan
delijks een hoop geld en onze kostprijs moet
naar omlaag. Op deze wijze kunnen we nooit
ooncurreeren tegen den Chinees en den Ara
bier. Daar komt nog iets bij.
Zwakker dan de Arabieren
en Chineezen
yU e hebben met het gouvernement een huur
contract op concessiebasis. Wij hebben een
afkoopsom aan de bevolking moeten betalen
en bovendien betalen we jaarlijks een behoor
lijke huur, terwijl de andere handelaren op
slinksche wijze in het bezit van hun ketels
zijn gekomen, die hun verder geen cent kosten.
In de meeste opzichten staan we zwakker dan
de Arabieren en de Chineezen. Wij moeten
zien, dat wij door technische verbeteringen
den kostprijs drukken en dat we op de markt
door onze betere kwaliteiten een beteren prijs
maken.
We hebben offerte aangevraagd voor een
modern destillatietoestel, maar de prijs is zoo
danig, dat de veel te hooge afschrijvingskosten
den kostprijs sterk zouden verhoogen. Boven
dien heeft een gecompliceerd toestel het na
deel, dat het niet op Boeroe gerepareerd kan
worden en de vrachtkosten en de verbindingen
zijn van dien aard, dat we dit niet riskeeren
kunnen. Wij blijven dus bij ons oude toestel,
maar stellen ons in verbinding met een des
kundige en vragen hem advies op welke wijze
dit toestel meer nuttig effect kan geven zonder
dat de verbouwing te ingewikkeld en te kost
baar wordt.
Op advies van dr. Wind zijn er op Boeroe
twee boscharchitecten gekomen, een tijdelijke
om een rapport over het geheele kajoepoetih-
bedrijf uit te brengen en de ander voor vast
om de kajoepoetihcultuur en de fabricage te
-bestudeeren- en verschillende plantproeven
te doen. Mijn man wordt van gouvernements
wege verzocht met hem samen te werken.
Datzelfde jaar krijgen we onze eerste
gouvernementsleverantie. Begin 1936 gaan de
prijzen oploopen. We achten het een gevolg
van de geweldige branden, waardoor een na
tuurlijke restrictie is ontstaan. De laatste
maanden hebben we vrijwel niets van onze
productie verkocht en als de prijzen even om
hooggaan, doen wij onze voorraad van de
hand.
Maar de stijging vindt niet alleen haar
tijdelijke ooi'zaak in een olieschaarschte. Er
blijkt een geweldige en aanhoudende vraag
naar kajoepoetiholie'te zijn. In .1936 loopen
de prijzen met ongeveer 230 pet, op en dit ver
andert onze geheele situatie. Tot nu toe heb
ben we met moeite een afzet voor onze olie
gevonden.
Hoewel onze olie zuiver is, van hoog soor
telijk gewicht en voldoet aan alle eischen
van de Nederlandsche Pharmacopee, hebben
•ben we toch niet künne'n concurreeren tegen
de olie van de andere handelaren, die slecht
gezeefd is, laag van soortelijk gewicht en
zelden voldoet aan de minimum-eischen van
de Pharmacopee en bovendien dikwijls ver-
valscht ise met benzine of klapperolie of
door een' slordige afwerking rood in plaats
van groen gekleurd is.
Met orders overstelpt.
U" n ineens is er een enorme vraag naar
JL goede olie, worden we met orders over
stelpt, terwijl onze eigen productie voor een
hal jaar vooruit verkocht is. We koopen olie
buiten op, keuren ze op gewicht en kwaliteit
en vervalsehing. Soms kunnen we niet leve
ren omdat er niet genoeg kwaliteitsolie op
Boeroe aanwezig is, En nu komt pas uit, in
wat voor prachtige positie we hier zitten. Wij
kunnen hier alle olie van hoog soortelijk ge
wicht opkoopen, de minderwaardige olie en
de verdachte kwaliteit gaan naar Macassar.
Werk, werk overal. Ook de klapperprijzen
stijgen. Iedereen laat zijn verwaarl oosode
klappertuin schoonmaken. Er is een groot
gebrek aan werkvolk. Het volk dat van Boeton
komt om werk te zoeken wordt dadelijk al
op Ambon aangeworven voor de klapperon
dernemingen op Ceram en voor de nieuwe be
drijven op Nieuw-Guinea.
Meer dan ooit hebben we gebrek aan volk.
We hebben de groote kalivlakte in erfpacht
aangevraagd en willen daar klappers planten
en kapok en proeven nemen met drogen rijst
bouw. Maar voor het kajoepoetihbedrijf ko
men we al volk te kort.
Dan hei-vormen we ons bedrijf voor de
tweede maal.
We bouwen een reeks ketels in het centrale
gedeelte, 12 stookplaatsen, waarvan er dade
lijk zes in gebruik worden genomen. We be
stellen paarden van Macassar en nu wordt
uit alle hoeken het blad per paard naar de fa
briek vervoerd. Het plukken is nu belangrijk
minder zwaar geworden. Nu de zware zak
niet meer over de heuvels naar den ketel
hoeft te worden gepicold kan een man per
dag twee keer meer blad plukken en minder
vermoeid zijn. Maar om met de paarden in de
verre uithoeken van de concessie te komen,
moeten bruggen gebouwd en een weg worden
aangelegd en het volk daartoe moet aan elk
bedrijf onttrokken worden. Geen enkele maal
halen we onze geschatte productie.
Volk, volk, volk. Maar de Chinees wappert
met een briefje van tien en voor tien gulden
voorschot loopen ze naar hem over. Nooit
meer los komen ze van zijn schuulden, maar
toch beschikken ze altijd over contanten, nu
een flesch olie meer dan een gulden op
brengt door den heimelijken handel aan de
achterdeur.
Het bedrijf groeit sterk.
Tn dit jaar is het bedrijf zoo gegroeid, dat
JL mijn man het niet alleen aan kan. We
hebben onzen Europeesehen medewerker.
Mijn man is een goed planter, maar even
als zijn vader een slecht handelsman. De nieu
we zal voornamelijk voor de zaken zorgen, ter
wijl mijn man de nieuwe aanplant naloopt en
voor het oliebedrijf zorgt.
Veel is er veranderd dit jaar, veel is er ver
beterd, ook de moeilijkheden zijn veranderd
maar niet verdwenen. Er zijn plannen om volk
te laten werven van Kisar en Timor en de
Kei-eilanden. Er worden koeliewoningen ge
bouwd, een groote brug over de kali en een
waterreservoir voor het koelwater.
Na jaren vechten hebben we op Baroe ein
delijk een dokter gekregen. Ook het bestuur
op Ambon is een weinig uit zijn dommel op
geschud nu het uit betrouwbare bron heeft
vernomen hoe de toestanden zijn op dit
eiland.
Langzaam gaat deze groei en vooruitgang
en we mogen niet wanhopen. Maar langzaam
of snel, in tijden van nood of in voorspoedige
jaren, het werk gaat verder, en nooit zullen
we hier weg willen gaan.
- - (Nadr-u-k verboden.)
VOETBAL.
De vechtpartij bij D. W. S.—
Sparta.
Het Sparta-bestuur schorst Brandsma.
In ons nummer van 'j.l. Maandag zijn bij
zonderheden gepubliceerd over een incident
bij den Zondag gespeelden voetbalwedstrijd
D. W. S.Sparta. De Rotterdamsche speler
Bransma had zijn- tegenstander Van Stokken
eerst getrapt en toen deze zich niet onbe
tuigd liet, heeft Brandsma hem tegen den
grond geslagen. We" lezen in de Tel., dat het
bestuur van Sparta-besloten heeft, rechtshalf
Brandsma twee maanden niet op te stellen.
Sparta stelt zich op het standpunt, dat het
overtredingen, als waaraan Brandsma zich
schuldig maakte, onder geen enkel beding kan
dulden. Ondanks het dreigende degradatie-
gevaar, besloot het daarom tot genoemden
strafmaatregel over te gaan.
COMPETITIE AMBTENAREN.
De sportvereenigingen R._ v. A., Ambtena
ren van den Raad v. Arbeid Haarlem, E. V. A.,
Ambtenaren Maatschappelijk Hulpbetoon
Haarlem, P. S. V. Haarlem, Politie Sportver.
Haarlem; Viribus-Unitis, Santpoort; H. S. V.
„Gazelle", Haarlem- en H. S. V. ,,W. S. V.".
Haarlem spelen dezen winter op de Zaterdag
middagen eén voetbalcompetitie. Het compe-
titiebestuur is samengesteld:als volgt: J. West,
Brederodelaan 19, Santpoort, voorzitter; J. P.
de Vos, Essenstraat 13 rood, Haarlem, secre
taris; J. v. d. Maat, Kruistochtstraat 57,
Haarlem, penningmeester.
GO AHEAD—NOORDELIJK ELFTAL (1—1).
pienter als stopper-spil.
Op hét verlichte Go ahead-terrein is
Woensdagavond een „wedstrijd gespeeld tus-
schen de Deventer ëerste-klassers en het
Noordelijk elftal. Deze".Ontmoeting was be
doeld als training -Vböï- de- noordelijken, die
op 14 November a.s. te Hannover tegen
Noord-Duitschland uitkomen.
In de' noordélijke/plo'ég,''had Pienter de
opdracht gekregen, daar men Noord-Duitsch-
land met gelijke methode wil bestrijden, als
stopper-spil te fungeeren. Van deze taak
heeft de stoere Groninger zich uitmuntend
gekweten. Bijna alle aanvallen van Go ahead
en dit aantal was niet gering, strandden op
Pienter. Het was jammer, dat het eenige
doelpunt van Go ahead indirect juist aan
hem" te wijten was. In de tweede helft nl.
maakte hij hands; van 20 meter van het doel
af schoot Koopman.,, onberispelijk in. In het
verderen verloop van' den wedstrijd wist Kui
per den gelijkmakers te 'scoren, toen de in
valler-doelman De Roq te vroeg was uitge-
loopen
SCHAKEN.
„DE TORENS" I— „ZWAHA".
Voor den N.H.S.B. werd bovengenoemde wed
strijd gespeeld. De voorloopige uitslag is 53
voor „De Torens". Twee partijen werden afr
gebroken.
BILJARTEN.
MASSAKAMP T.O.G.DE VAART.
Dinsdag werd de massakamp T.O.G.De
Vaart voortgezet in klasse C. De uitslag was:
T.O.G. 297 en De Vaart 222 caramboles. De
stand na den zesden ^wedstrijd is: 1 T.O.G.
1791. De Vaart 1521 caramboles.
Dinsdag wordt de"1 wedstrijd voortgezet in
klasse B in het clublokaal van T.O.G.
WIELRIJDEN.
FEESTAVOND ACHILLES.
Naar aanleiding van het eerste lufetrum
heeft bovengenoemde; wielrijdersvereeniging
een feestavond gehouden, die door de groote
opkomst en het welverzorgde programma bij
zonder geslaagd genoemd kan worden.
Voor dezen feestavond waren geëngageerd
de humorist Johnn'y 'JRovö en de soubrette
Wiesje Koolhoven, die met hun liedjes veel
tot het succes van dezen avond hebben bijge
dragen. Het muzikale gedeelte werd verzorgd
door de Band The Marinucci's onder leiding
van den heer J. Hoögéndoorn.
Het doel van dezen feestavond was het in-
stalleeren van de lustrum-commissie en van
den pas toegetreden geestelijk adviseur kape
laan Kuyper.
Na door den voorzitter" van Achilles te zijn
toegesproken en het clubinsigne ontvangen te
hebben, sprak Kapelaan Kuyper eenige pro
pagandistische woorden.
De voorzitter vande' lustrum-commissie
gaf een uiteenzetting over de plannen voor
de viering van het 5-jarig .bestaan. Deze plan
nen werden reeds in ons blad gepubliceerd.
Vervolgens werd de. finale verreden van den
home trainerswedstrijd tusschen H. Koelemey
en P. Gruyters, die met miniem verschil op
fraaie wijze door Koelemey gewonnen werd.
Het dubbel mannenkwartet. dat zich gevormd
heeft uit de spelers van de R.K. voetbal-
vereeniging B. S. M. uitBennebroek, gaf
eenige liedjes ten beste.
Tenslotte was er er bal.
De uitslag van den home trainerwedstrijd
luidt als volgt: Ritten van 1 K.M. 1ste serie:
1. Gruyters 46 4/5 sec.; 2. Korthals 47 sec.;
2de serie: 1. Duyns 46 3/5 sec.; 2. Klinken
berg 46 4/5 sec.; 3de serie: 1. v. Maris 48 sec.;
2. Schijf 501/5 sec.; 4de serie: 1. Koelemey
45 1/5 sec.; 2. D. Claassen 45 2/5 sec.
Demi-finale;. 1ste serie/ 1. Koelemey 43 2/5
sec..; 2. Duyns; 2de serie: 1. Gruyters 45 sec.,
1. Van Maris.
Finale: 1. Koelemey 45 sec.; 2. Gruyters
451/5 sec.
ATHLETIEK.
DE HA.V. „HAARLEM" HERVAT HAAR
TRAINING.
Op 5 September jl. namen nog eenige H.
A. V.'ers te Amsterdam deel aan den laatsten
athletiekwedstrijd in het seizoen 1937. waar
na de geheele ploeg ruim een maand volko
men rust nam, om in haar training te her
vatten, teneinde zoodoende reeds den grond
slag te leggen voor de speciale wedstrijdtrai-
ning, die ongeveer in Maart begint.
Ook dit jaar wordt op Zondagmorgen in
de omgeving van het Brouwerskolkje ge
traind, waar zoowel loopers, springers als
werpers een conditie-training ondergaan;
op Woensdagavond krijgen in het Kennemer
Lyceum de verschillende spieren nog weer
eens een extra beurt.
Het geheel staat onder leiding van het
tweemanschap Korver-Rinkel, die beiden in
denzelfden geest de training leiden, zoodat
het bestuur de zekerheid heeft, dat de trai
ning op Zondagmorgen en die op Woensdag
avond geheel op elkaar zijn ingesteld.
Langzaam maar zeker tracht de H.A.V. het
verloren terrein te herwinnen; ongetwijfeld
mag nu reeds van een vooruitgang gespro
ken worden. Zoo is o.a. de veel belovende
sprinter Schaap, die deel uitmaakte van de
K.N.A.U.-jeugdploeg, de Haarlem-gelederen1
komen versterken.
KORFBAL.
DE OOSTHOEK.
Te spelen 31 October: S.V. 4 Oosthoek 1.
Vertrek 9.30 van het Soendaplein-Oosthoek
2. Palvu 2 om 2 uur. terrein Noordersport
park.
Tuberculosebestrijding.
Na de onderwijzers worden de leeraren te
Haarlem gekeurd.
Ingevolge de „wet tot bescherming van
leerlingen tegen de gevolgen van besmette
lijke ziekten van personeel van inrichtingen
van onderwijs" van 7 'December 1934, werden
in het derde kwartaal van 1937 weder een
groot aantal personen te Haarlem gekeurd
of 'herkeurd.
Thans zijn vrijwel alle personen die te
Haarlem werkzaam zijn aan inrichtingen van
Lager- en Voorbereidend Lager onderwijs ge
keurd. Er resteeren nog ongeveer een vijftig
tal, die in de eerste helft van October aan de
beurt komen.
Thans heeft de hoofdinspecteur voor de
Volksgezondheid in overleg met het Depar
tement van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen bepaald dat alle keuringen van
onderwijzend personeel per 1 Januari 1938 ge
ëindigd moeten zijn en hiertoe de krachtige
medewerking ingeroepen van de geneeskun
dige leiders der districts consultatiebureaux,
Behalve het nieuw-aangesteld personeel,
dat steeds op korten termijn gekeurd moet
worden, wachten in Haarlem nog op keuring
vrijwel van al het personeel van inrichtin
gen van Middelb. Onderwijs, van Voorberei
dend Hooger Onderwijs en van overige in
richtingen van onderwijs, waartoe o.a. het
Nijverheids-onderwijs behoort.
Globaal geschat omvat dit pl.m. 400 per
sonen, die dus alle in den loop der eerst
volgende maanden een oproep zullen ontvan
gen.
Door den directeur van het Consultatie
bureau wordt er alles op gesteld aan den
wensch van den hoofdinspecteur en het De
partement te kunnen voldoen.
WISSELKOERSEN AMSTERDAM.
10.15 uur.
Londen 8.95 7/8.
Berlijn 72,64y2.
Parijs 6.06.
Brussel 30.51 1/2.
Zwitserland 41,71.
New-York 1.80 7/8.
GEVAL VAN KINDERMOORD.
AMBT HARDENBERG, 27 Oct. De politie
van Ambt-Hardenberg heeft gisteren aange
houden en naar Almelo overgebracht den
vader van het 16-jarige ongehuwde meisje
H. D., die er van verdacht wordt dat hij een
pas geboren kindje, waarvan de dochter zonder
medischen bijstand was bevallen, heeft ge
dood en op zijn erf begraven.
Het lijkje is opgegraven en door de politie
in beslag genomen. Nadat dr. Hulst uit Leiden
sectie had verricht, is de man gearresteerd.
MUZIEK
Gemengde Arbeiders-Zangvereeniging
DE STEM DES VOLKS.
Op den ter gelegenheid van het 35-jarig
bestaan van „De Stem des Volks" de afd.
Haarlem van den „Bond v. Arb.-Zangvereeni-
gingen in Nederland" georganiseerden Ju-
bileumavond is zeker niet minder gesproken
dan gezongen, Drie kleine koorwerkjes: Otto
W. de Nobel's zeer banaal „Morgenrood", J.
F. Keja's minder conventionneel maar daar
tegenover wat stroef en weinig melodisch
„Stort, o arbeiders" en Carl Gramm's ryth-
inisch nogal gewrongen „Socialistenmarsch"
hadden nauwelijks een zevental minuten a-
cappella-zang doen klinken, toen de spreek
beurten een aanvang namen, en deze zouden
vijf kwartier in beslag nemen.
Allereerst sprak de voorzitter van „De s. des
V.", die een beknopt historisch overzicht gaf
van het wel en wee der jubileerende vereeni
ging in de 35 jaren van haar bestaan. Oude
herinneringen riep hij op; aan Hugenholtz, die
in 1902 in de Groote Houtstraat met het
strijdblad „De Wekker" colporteerde; aan het
eerste dirigentschap, door Bram v. d. Velde,
belangeloos waargenomen; aan diens opvol
ger O. de Nobel; aan A. H. Canters, aan de
nering van het 25-jarig bestaan gedurende
Keja's leiderschap; aan de koersverandering
in de richting van het Oratorium door toe
doen van Antoon Krelage, die nu 9 jaar de
muzikale leiding heeft, en met Graun's „Der
Tod Jesu" begon om in een zeer geslaagde uit
voering van Beethoven's Negende een hoogte
punt te bereiken, dat bewondering afdwong.
Daarna voerde de voorzitter der Jubileum
commissie, wethouder M. A, Reinalda, het
woord. De ervaren spreker improviseerde vol
gloed over het motief „ontroering" en bracht
als coda een enveloppe, welker inhoud voor
verdere ontplooiing van de S. des V. bestemd
fl. 1.40 per flacon in apotheken en drogisterijen
(Adv. Ingez. Med.)
is naar de tafel, waaraan bestuur en dirigent
zaten.
Achtereenvolgens spraken verder:
de voorzitter van den Bond v. Arb Zangver.,
waarin de Afd. Haarlem een belangrijke plaats
inneemt;
de voorzitter dei- Buscommissie, die de in
een bloemstuk verborgen bus met vrijwillige
giften der leden overhandigde, welke bus meer
dan 60 gulden bleekte bevatten;
de voorzitter van den Haarlemschen Be-
stuurdersbpnd;
een spreker namens de Haarlemsche Soc.
Democfatcn
de voorzitter der Cultureele Commissie;
de voorzitter van het Ccntr. Comité voor Ar
beidersontwikkeling;
de voorzitter der tooneelver. „Herman
Heijemrans", die een enveloppe aanbood;
een bestuurslid van den Nieuwen Haarlem
schen Kunstkring, die aan de medewerking
van de S. des V. bij de uitvoering op de Groote
Markt herinnerde en door een bloemstuk daar
voor hulde bracht;
de vroegere penningmeester van De S.
des V.
De voorzitter .der jubileerende vereeniging
dankte de verschillende sprekers en zei o.m.
dat het aangeboden geld zou worden besteed
voor het in Mei as. te geven Jubileum-Concert,
waarop, in samenwerking met de Amsterdam-
sche zustervereeniging en het Utr. Sted. Or
kest Beethoven's Negende weer zal worden
uitgevoerd.
Daarna werd de bestuurstafel weer opge
ruimd; de bloemstukken bleven het podium
versieren en het koor nam zijn plaatsen weer
in, am „Erlöse dich" van E. Lendrai te ver
tolken.. Deze compositie 'interesseert voorna
melijk in de laatste beide strofen, waar na een
contrapuntisch gedeelte een mooie stijging
naar het slot leidt. De koorzang was in dit
werk wel goed, alleen af en toe wat scherp
van klank.
Brahms' „Zigeunerlieder", op. 103 vormden
het eenige programmanummer na de pauze.
Zij zijn eigenlijk voor solokwartet met klavie
ren bestemd; de uitvoering door een groot
koor kon me dan ook slechts matig bekoren.
Verrassend goed klonk het fijne en bewege
lijke vijfde lied; heel bevredigend werden de
lastige harmonische overgangen van het ne
gende gezongen en ook het slot van het laat
ste lied kon voldoening schenken. De vervul
ling' der rol van voorzanger door de tenoren
leidde niet tot een goed resultaat. Lr het ze
vende lied zakte het koor.
Ik heb nu een paar goede en een paar min
der goede momenten der vertolking' genoemd.
Het geheel werd wel verdienstelijk gezongen,
maar ik hoor de S. des V. toch veel en veel
liever in werk dat beter voor haar geschikt is.
en daarom verheug ik me al tevoren op de a.s.
uitvoering van Beethoven's Symphonie.
Vermeld zij nog dat de heer C. Olthuis de
klavier-partij der Zigeunerlieder, voor zoover
ik waarnemen kon,"zeer goed speelde. Maar-
deze partij is ook niet als equivalent met een
groot koor berekend.
De groote Gem. Concertzaal was op dezen
Woensdagavond nagenoeg geheel bezet.
K. DE JONG
/UI EP/
LT'JMMEINS
HALCYON LIJN.
Vredenburg, 27 v. Vlaard. n. Narvik.
Stad Zaandam, 27 v. Oxelosund te vlaard.
Stad Arnhem, 26 v. Benisaf n. Rott./Vlaard.
Stad Vlaaxdingen, 26 v. Vlaard. te Narvik,
voor Rott./Vlaard.
Stad Schiedam, Rott. n. Pto. Ferrajo p. 26
Ouessant.
HOLLAND—AMERIKA LIJN,
Lochfcatrine, Vanc. n. Rott, 25 van Taconra.
Burgerdijk, Pt. Mexico n. Rott. 25 van Gal
veston.
Binnendijk, N.-Orleans n. Rott. 27 le Antw.
Statendam, N.-York n. Rott. 26 (9.10 n.m.)
v. Plym., 27- (8 n.m.) verw.
Drechtdijk, Vancouver n. Rott. 25 v. Los
Angeles.
Lochgoil, Vanc. n. Rott. 25 te Liverpool.
HOLLAND—AUSTRALIë LIJN.
Aagtekerk (uitr.) 26 v. Aden.
Almkerk (t.) 27 v. Antw. via Londen.
HOLLAND—AFRIKA LIJN.
Meliskerk (uitr.) 27 v. Kaapstad
ROTTERDAM—ZUID-AMERIKA LIJN.
Awalci (th.) 26 v. Montevideo.
HOLLAND—WEST-AFRIKA LIJN.
Jaarstroom (u.) 26 v. Le Verdon.
Reggestroom (t.) 28 te Havre verw.
Amstelkerk (uitr.) 27 van Lagos.
Gaasterkerk, 27 v. Rott. n. Japan.
KON. NED. STOOMBOOT MIJ.
Achilles, 26 v. Piraeus n. Thessal..
Ajax, 26 v. Danzig te Kopenhagen.
Alkmaar, Chili n. Amst. via L'pl. 27, 400 mijl
Noord van Azoren,
Aurora, 26 van Susak naar Barï,
Costa Rica, 26 v, Barbados n. Amst.
Mars, 26 v, Catania n. Messina.
Nereus, 26 v. Kopenhagen te Stettin.
Nero, 26 v. Amst. n. Uracoa.
Hercules, 27 v. Alexandrië n. Jaffa.
Hei-mes, 26 van Aleandrië te Stratoni.
Juno, Piraeus n, Antwerpen p. 27 Gibraltar.
Trajanus, Varna n. Rott. p. 26 Finisterre.
Triton, Rott. n. Lissabon 26, 105 mijl Zuid
van Land's End.
L-is, 25 v. Gingston (Ja.) n. W.-Ind.
Orestes, 25 v. Arica n. Mollendo.
Theseus, 27 v. Tarragona te Valencia.
KON. HOLLANDSCHE LLOYD.
Salland (uitr.) 26 te Rio de Janeiro.
Waterland (t.) 28 (10 n.m.) te IJmuiden
verw.
STOOMVAART MIJ. NEDERLAND.
Chr. Huygens (uitr.) 27 v. Suez.
Eggano (uitr.) p. 26 Gibraltar.
Singkep (th.) 27 v. Havre.
Saleier (uitr.) 27 van IJmuiden.
HOLLAND—OOST AZIë LIJN.
Zuiderkerk (thuisr.) 26 te Moji.
Gaasterkerk, 27 v. Rott. n. Japan.
STOOMVAART MIJ. OCEAAN.
Peisander, 27 v, Batavia te Liverpool.
Hector, Japan n. Rott. 27 v. Sing.
Medon, Rott. n. Bintang 25 v. Sing.
Euryades, Amst. n. Java 26, 50 mijl ZZO van
Land's End.
ROTTERDAMSCHE LLOYD.
Buitenzorg (u.) p. 27 Dover.
Garoet (t.) p. 27 K. Bon.
K. Nopan, 26 v. Rott. te Hamburg.
Indrapoera Ct.) 27 v. Colombo.
