Haarlems Dagblad
Het Pact van Drie.
Sjanghai geheel door de
Japanners omsingeld.
Ontruiming reeds voltooid.
Voorboden.
V ier duizend Haïtianen
afgeslacht?
Het belangrijkste
55e Jaargang No. 16682
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, hijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Directie: P. W. PEEREBOOM EM ROBERT PEEREBOOM
Dinsdag 9 November 1937
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonnementstarleven op aanvraag.
Vraan en aanbod 1-4 regels f 0.60. elk®
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Ruim een jaar geleden sloten Duitschland
en Japan een anti-Komintern pact, gericht
dus tegen (het communisme en de commu
nistische Internationale. Het bevat ook een
paar bepalingen die practische werking be
oogen, want er wordt in vastgesteld dat de
onderteekenaars mededeelingen omtrent het
communisme en omtrent defensieve maat
regelen 2rullen uitwisselen, en bovendien staat
er in dat zij „overeenkomen strenge maat
regelen te nemen tegen diegenen in eigen
land en in het buitenland, die hetzij direct
hetzij indirect in dienst van de communis
tische Internationale werken of den schade
lijken arbeid daarvan bevorderen".
Toen dit pact gesloten werd noodigden de
onderteekenaars de andere landen uit zich
er bij aan te sluiten. Na een jaar wachten
heeft Italië aan deze uitnoodiging gevolg
gegeven, zoodat het nu een Pact van Drie is.
Dat de toetreding van Italië gepaard is ge
gaan met een uitwisseling van telegrammen
tusschen Mussolini en Prins Konoye, waar
hij zij elkaar als „verdedigers van den vre
de" huldigen moge vreemd klinken voor al
len die zich itaiië's aanval op Abessynië her
inneren en bedenken dat Japan in vollen
oorlog tegen China is, ook op eigen initiatief,
maar is niet het belangrijkste. We hebben al
zooveel van -dat genre in dezen tijd beleefd.
Opvallender is dat de toetreding van Italië
nogal wat ongerustheid teweeg heeft ge
bracht in de Engelsche pers, die de formu
leering van het pact zóo ruim vindt dat zij
heelemaal niet gelooft dat het alleen tegen
het communisme gericht is. De Manchester
Guardian, een der voornaamste Engelsche
dagbladen, beschouwt den titel „Anti-Komin
tern Pact" zelfs alleen maar als het deksel
van de schaal, dat dienen moet om het ge
recht zelf te verbergen. Het blad vestigt er
de aandacht op dat de Britsche politiek van
den laatsten tijd zich gebaseerd heeft op de
overtuiging, dat een verdeeling van de we
reldmacht in twee staten-groepen niet on
vermijdelijk is. Eden heeft vele malen her
haald dat Groot-Brittannië zich noch bij
een anti-fascistisch, noch bij een anti-com
munistisch front zal aansluiten en de huidige
Britsche regeering heeft er naar gestreefd
Italië voor zich te winnen. Dat is het hoofd
doel van Neville Chamberlain's pogingen ge
weest sinds hij premier is. De Manchester
Guardian vraagt of dergelijke pogingen thans
nog eenig nut hebben. Het blad is van mee
ning dat Italië door het teekenen van het
pact zich tegenover Engeland heeft ge
schaard. Italië heeft er zich natuurlijk niet
bij verplicht om in geval van oorlog aan de
zijde van Duitschland en Japan te strijden,
maar het heeft zich verbonden om deze
landen te steunen in de diplomatie die tot
oorlog zou kunnen leiden. Het blad ziet het
Pact als een diplomatiek instrument, veel
meer bestemd voor gebruik tegen Engeland
en Frankrijk dan tegen Rusland en zegt dat
het nutteloos is om de onvermijdelijkheid
van aan-elkaar-tegengestelde statengroepen
te ontkennen als die in feit reeds bestaan.
Men moet natuurlijk blijven beproeven, deze
fatale verdeelingen teniet te doen, maar de
Manchester Guardian twijfelt er aan of de
Britsche regeering daartoe de beste metho
den bezigt en of zij wel tenvolle den toe
stand beseft.
Een beschouwing als deze, gegeven in het
hoofdartikel van een der invloedrijkste Engel
sche bladen, nnoet ook buiten Engeland wel
ongerustheid wekken. Te meer omdat zij zegt
hetgeen velen in den laatsten tijd zelf ook al
begonnen te zien. Men krijgt inderdaad den
indruk dat de groote mogendheden zich
tegenover elkaar in twee groepen indeelen. Al
zijn het nog geen militaire verbonden, dat ver
schijnsel herinnert toch op onrustwekkende
wijze aan het „gewapend evenwicht" van vóór
1914, dat op den duur allerminst evenwichtig
bleek te zijn en in een verschrikkelijke cata
strophe eindigde.
Dat men in Engeland achterdochtig is tegen
het Pact van Drie en niet gelooft dat dit in
werkelijkheid tegen de communisten is ge
richt, vindt natuurlijk zijn verklaring in het
streven naar expansie, naar gebiedsuitbreiding,
van alle drie de onderteekenaars.
Indien zich nieuwe tegenovergestelde sta-
ten-groepeeringen aan het vormen zijn, is dat
inderdaad, zeer zeker voor den objectieven
beschouwer en zeer zeker voor een klein land
als het onze, dat zooveel te verliezen heeft,
een groot en dreigend gevaar.
Men lean de hoop uiten dat het wellicht
zou kunnen leiden tot de teruggave van
Duitschland's vroegere koloniën. Maar som
migen zullen betwijfelen of dit op den duur
een werkelijke oplossing zou geven. Overigens
zijn de drie onderteekenaars van het door
de Engelschen gewantrouwde Pact zoo sterk
nationalistisch bezield, en hebben zij zoo wei
nig waardeering voor eikaars rassen, dat
men zich moeilijk kan voorstellen dat een
hunner ooit ten oorlog zou trekken alleen
maar om den ander te helpen.
En de vraag doet zich bovendien voor wie
van de drie er na zoo'n oorlog nog het minst
ellendig zou voorstaan. Zeker niet Duitsch
land en Italië, in een lamgeslagen Europa
zonder welvaart, zonder afzetgebieden
maar het gele volkje
En verdragen tusschen staten gelden in het
algemeen slechts voor de onderteekenaars,
zoolang zij hun belang erin zien
R. P.
DE OMSINGELING VAN SJANGHAI
J JAPANSCHE TROEPEN
mm CH/NEESCH GEBIED
i CHINEESCHE TROEPEN
SPOORWEG STATIONS
JAP OORLOOS BODEMS
SPOORWEGEN
TOKIO, 9 November (DNB). Naar uit Sjanghai gemeld wordt, werd
de omsingeling van Sjanghai door de japanners en daarmede de ont
ruiming der stad door de Chineezen vanmiddag voltooid met de
bezetting van Lantsja, een zuidelijke voorstad van Sjanghai. De Ja-
pansche luchtmacht heeft west- en zuidwaarts vluchtende Chineezen
met bommen bestookt. Bij Tsingpoe, ongeveer 30 kilometer ten zuid
westen van Sjanghai, is een groote Chineesche afdeeling gebombar
deerd, evenals de aldaar gelegen stellingen. De Chineesche militaire
basis van Tsingpoe is verbrand.
Vliegtuigen
bombardeeren de
vluchtende troepen.
Voordat zij terugtrokken hebben de
Chineezen, aldus meldt Reuter uit
Shanghai, de katoenfabriek Coyoda,
die Japansch eigendom is, in brand
gestoken.
De correspondent heeft Japansche
officieren en manschappen in volle
dige oorlogsuitrusting zien oprukken
over de beschadigde Jessfieldspoor-
wegbrug, waarbij zij de gisteren nog
door de Chineezen bezette onderko
mens onderzochten. Alles was voorbe
reid voor het uitwisselen van scho
ten, maar de vijand was reeds weg.
De Chineezen geven uiting aan de
opvatting, dat de terugtocht slechts
een phase in den oorlog en niet het
einde daarvan beteekent.
De val van Sjanghai wekt een eigenaardige
positie voor de Chineesche ambtenaren, van
wie bekend is, dat zij door de Japanners op
de „zwarte lijst" zijn geplaatst, onder hen
bevinden zich o.a. T. V. Soeng, de leider van
de Chineesche Bank, en Yoei, de burge
meester.
De bewoners van Sjanghai ademen vrijer
op. De stad wordt thans echter overstroomd
met vluchtelingen en men moet zich voorbe
reiden op een periode van langdurig isole
ment, aangezien Sjanghai door de Japansche
troepen thans geheel omsingeld is en volko
men is afgesneden van dei rest van China.
Vluchtelingeninvasie bij de
Fransche concessie.
SJANGHAI, 9 November (Havas/A. N. P.)
Vanmorgen is een Britsch onderdaan, inspec
teur Jefferson van de gemeentelijke politie
der concessie, gewond door een in de neder
zetting verdwaalden kogel.
De vluchtelingenzöne in Nantau is thans
geheel gedemilitariseerd en wordt slechts
bewaakt door Chineesche politiemannen, die
geen geweren dragen. De vluchtelingen., wier
aantal voortdurend toeneemt, verdringen
zich aan den kant der Fransche concessie en
kunnen slechts met moeite door de Fransche
politieagenten en soldaten in bedwang wor
den gehouden.
Om 10 uur vanmorgen waren duizend
vluchtelingen toegelaten. Verscheidene dui
zenden andere, die uit Poetoeng kwamen, zijn
ontscheept op de kade van de Fransche con
cessie en de internationale nederzetting.
Japansche gemotoriseerde eenheden heb
ben een punt bereikt, dat halverwege ligt
tusschen Zikaiwei en Loenghoea. De terugtocht
der Chineesche troepen duurt voort. Alle
troepen uit Loenghoea zijn vanmorgen in wes
telijke richting vertrokken. Chineesche ele
menten blijven echter weerstand bieden in de
omgeving van de Soetsjau.
Japansch commentaar.
SJANGHAI, 9 November (Domei). Het
Japansche succes in het gebied van Sjanghai
beteekent een vernietigenden slag, niet slechts
voor de centrale Chineesche regeering, maar
in het bijzonder voor de anti-Japansche agi
tatoren. De regeering van Nanking heeft
thans Sjanghai, China's financieele en indu-
strieele centrum, verloren, terwijl genoemde
agitatoren beroofd zijn van hun operatie
basis tegen Japan. De leiders der anti-Japan-
sche beweging zijn gevlucht naar de interna
tionale en de Fransche concessie en verschil
lende anti-Japansche organisaties verplaat
sen haar zetel naar Nanking. Ook eenige
vooraanstaande banken vestigen zich thans
te Nanking.
Geruchten over Bruno Mussolini.
Gevangene der Spaansche
regeeringstroepen
Tegenspraak van den Italiaanschen
minister voor pers en propaganda.
PARIJS, 9 November (Havas). De „Ma-
tin" publiceert een telegram uit Londen van
den volgenden inhoud:
Ondanks de officieele tegenspraken van
Rome, blijven telegrammen uit Barcelona en
Valencia melden, dat de oudste zoon van
Mussolini, Brunó, neergeschoten is boven
het gebied der Spaansche regeering en dat
hij op het oogenblik de gevangene is der re
geeringstroepen.
De Spaansche ambassade te Londen heeft
vandaag verklaard, dat zij geen enkel be
richt had ontvangen over het lot van Bruno
Muussolini. De Italiaansche ambassade heeft
eveneens verklaard, dat zij niet op de hoog
te was van de verplaatsingen van den jeug
digen vliegerofficier.
In een interview met een Londenschen
journalist heeft de Italiaansche minister
voor pers en propaganda verklaard: Bruno
leeft en is gezond. De geruchten, volgens wel
ke hij gedood of gewond of gevangen geno
men zou zijn, berusten op niets, wij kunnen
niet mededeelen. waar hij zich bevindt, want
hij vervult op het oogenblik militaire plich
ten.
Je ziet weer borstplaat en banket.
Als altijd broederlijk tezamen,
Op prominente plaats gezet,
Achter de etalageramen.
Terwijl taai taai en marsepein,
De laatste in tal van variaties,
Weer even zooveel boden zijn,
Van 't naadrend feest van de tractaties.
Mijn jongste heeft een diep geheim.
Dat zij mij niet mag openbaren,
Zij zwoegt vandaag al op een rijm
En maakt zich zorgen over sparen.
Mijn oudste tobt zich nu al af,
Wat zij aan die en die moet geven,
Wat zij het vorig jaar al gaf,
Is haar helaas niet bijgebleven.
Ik krijg verzoeken om voor 't feest
Van hier en daar wat bij te dragen,
Zij zijn ook 't vorig jaar geweest
En komen 't nog een keertje wagen.
In d' advertentie in een krant.
Las 'k, dat hij ook dit jaar zal komen,
De burgeroorlog in zijn land,
Heeft ons hem dus nog niet ontnomen.
't Moment komt, dat hij 't centrum is,
Als steeds, in steden en in dorpen,
De komende gebeurtenis
Heeft reeds zijnlicht vooruitgeworpen.
P. GAS US.
Spaak toch gefaald?
„Alles is in duigen gevallen."
BRUSSEL, 9 November. Om
half elf zijn moeilijkheden gerezen bij
de vorming van het kabinet. Spaak,
die zich naar het paleis begaf, zei-
de „Alles is in duigen gevallen".
Een Vlaamsch-Katholiek minister
heeft bij het verlaten van het mi
nisterie van buitenlandsche zaken
verklaard, dat Spaak zou afzien van
zijn opdracht tot vorming eener regee
ring.
Toch nog een kans?
BRUSSEL, 9 November (Belga/A. N. P.)
Toen Spaak van het koninklijk paleis terug
keerde verklaarde hij: „niets is nog kapot. Ik
zal nadenken, maar alles kan nog in duigen
vallen'.
Volgens in omloop zijnde geruchten zouden
twee katholieke ministers te kennen hebben
gegeven, dat zij tot het besluit waren geko
men, dat ze niet konden medewerken aan
de vorming eeirer regeering op grond van het
besluit der conservatieve katholieke fractie,
die een anderen vertegenwoordiger in het
kabinet eischte.
Dievenbende te Enschedé heeft
heel wat op haar kerfstok.
Tientallen inbraken gepleegd.
De politie te Enschedé heeft, zooals gemeld,
de drie gebroeders R. en een zwager aange
houden. Zij worden verdacht van het plegen
van een groot aantal inbraken.
Uit het onderzoek is gebleken, dat de aange
houdenen reeds sedert 1932 in Enschedé en
omgeving hebben geopereerd. Vele tientallen
inbraken zijn door de bende gepleegd Voorts
is gebleken, dat zij uit een textielfabriek groo
te hoeveelheden goederen hebben gestolen.
De vier aangehoudenen hebben bekend. Eén
van hen, die bemerkte, dat zijn broers groote
uitgaven deden, is eerst kort geleden in het
complot gekomen. Hij heeft maar aan enkele
inbraken meegedaan.De 30-jarige B. R. schijnt
de hoofddader te zijn, Hij heeft tot nu toe
bekend aan niet minder dan 44 inbraken
schuldig te zijn, waarbij groote bedragen aan
geld en goederen werden buitgemaakt. Van
het geld is vrijwel niets teruggevonden, maar
van de goederen kon een belangrijk deel in
beslag worden genomen. Men had eenige ge
heime bergplaatsen in de woning ingericht,
welke echter spoedig door de politie werden
ontdekt.
Maandag is de politie nog overgegaan tot
de aanhouding van drie andere mannen, geen
familieleden van de verdachten, die bij enkele
inbraken betrokken zijn geweest.
Bloedig optreden der
Dominicaansche
grensbewakers
Op het eiland Haïti, behoo-
rende tot Midden-Amerika, heb
ben eenigen tijd geleden inci
denten van zeer ernstigen aard
plaats gehad. Hierover zijn thans
een aantal bijzonderheden be
kend geworden.
Naar schatting zijn 4000 personen
allen Haïtianen, gedood tijdens een
ware slachting aan de grens tusschen
Santo Domingo en Haïti, de beide
republieken op het eiland. Er is een
gemengde commissie benoemd, die
een onderzoek zal instellen naar de
oorzaken van het gebeurde en die de
verantwoordelijkheden zal vaststellen.
Er zijn geen troepenbewegingen.
Sedert lange jaren gaan bewoners van
Haïti in het noordwesten van Sant Do
mingo werken, hetgeen reeds meermalen tot
incidenten aanleiding heeft gegeven.
De minister van buitenlandsche zaken van
Haïti, Georges Leger, heeft meegedeeld, dat
de slachtingen zich op 9 en 10 October heb
ben afgespeeld, toen een talrijke menigte
boeren en landbouwers naar Haïti wilde
repatrieeren. Het werd een ongelukkig en be
treurenswaardig incident. De vrouwen, kin
deren en mannen, die niet gewapend waren,
werden aldus de minister zonder daar
toe aanleiding te hebben gegeven, door Do
minicaansche grensbewakers „afgeslacht".
Havas meldt nader uit Port au Prince, 9
November. Vernomen wordt, dat de slach
ting onder de Haïtiaansche arbeiders door
Dominicaansche onderdanen zich heeft voor
gedaan in de steden Dajabon en Monte
Christi, op gebied van Santo Domingo en
nabij de Haïtische grens. Het officieele on
derzoek, dat thans gaande is, heeft nog niet
het juiste aantal slachtoffers, noch de oor
zaken der incidenten kunnen vaststellen.
De president der republiek Haiti en de
onderstaatssecretaris hebben een bezoek ge
bracht aan de grensstreken en hulp verleend
aan ruim 4000 Haïtianen. De Dominicaan
sche regeering heeft op 15 October een com
munique uitgegeven, waarin gemeld wordt,
dat een officieel onderzoek geopend is door
oresident. Trujillo. Op 28 October heeft de
Haïtiaansche president. Vincent, een verkla
ring uitgegeven, waarin Verzekerd wordt, dat
de hartelijke betrekkingen tusschen de beide
landen zouden worden gehandhaafd, maar
waarin eerbiediging werd geëischt van de
territoriale onaantastbaarheid van Haïti, be
nevens een formeele verloochening van dezp
incidenten en verzekering, dat alles in het
werk gesteld zal worden om de schuldigen
burgers, zoowel als militairen, te straffen.
I
Het woord is aan.
George Eliot:
Observeer uw eigen spre
ken en let op hoe het tvordt
geleid door uw minder be
wuste bedoelingen.
Hitier herdenkt den 9den
November '23.
Bijeenkomst in den Biirgerbraukellev.
MUENCHEN, 8 November (D.N.B.) He
denavond is de herdenking van den negen
den November 1923 begonnen met de tradi-
tioneele vergadering van de dragers van de
„bloed-orde" in de Bürgerbraukeller. (Hier
hielden de eerste nationaal-socialisten hun
bijeenkomsten. Red.) De nagelaten be
trekkingen van de zestien dooden van 9 No
vember en de rijksleiders van de partij wa
ren eveneens aanwezig. De fuehrer kwam
om half negen in de zaal aan.
In zijn redevoering zeide Hitier o.a.: Toen
ik vijf jaren geleden de leiding overnam,
was Duiutschland de minst geachte staat ter
wereld. Nu kan evenwel iedere Duitscher
trotsch en met opgeheven hoofd in
Duitschland reizen. Hij behoeft zich er niet
meer voor te schamen een Duitscher te zijn.
Wij allen zien, dat het isolement, dat ons
meer dan 15 jaar omgaf, geëindigd is.
De zekerste waarborg voor de duurzaam
heid van dergelijke betrekkingen zijn niet
een of ander soort frasen, maar de nuchtere
en klare erkenning der doelmatigheid. Uit
deze doelmatigheid zijn drie staten thans
tot elkander gekomen. Eerst een groote Euro-
peesohe mogendheid en thans een groot vrij
volk in Oost-Azië".
Ik ben er van overtuigd, aldus Hitier, dat
de pogingen van onze oude tegenstanders
onrust over de geheele wereld uit te dragen
in dezelfde mate worden bemoeilijkt als deze
gemeenschap van trouw sterker wordt.
Want deze gemeenschap bestaat niet uit
drie machtelooze producten, doch berust op
drie staten, die bereid en vastbesloten zijn
hun recht en hun levensbelangen vastbera
den te behartigen (Applaus).
Hoezeer, aldus vervolgde Hitier, het ge
heele volk ook zijn toestemming geeft aan
deze politiek, hebben wij enkele weken ge
leden in Duitschland beleefd, toen de groote
vertegenwoordiger van een dezer met ons
bevriende naties voor de eerste maal een
bezoek aan Duitschland heeft gebracht.
De rijkskanselier herinnerde vervolgens
aan de gebeurtenissen van 9 November 1923:
Toen ons indertijd van de zijde van de te
genstanders bevestigd werd, dat omstreeks
12 November een Beiersche revolutie zou
worden uitgeroepen, toen wist ik: nu komt
het uur van Duitschland's lot. Ik nam het
besluit vier dagen te voren „er op los te
slaan" en op deze wijze de wet van het han
delen naar ons toe te trekken. Dat dit inder
tijd toch mislukte, was misschien het groot
ste geluk van mijn leven en het grootste ge
luk voor de Duitsche natie. Zooals het toen
gebeurde, moest het gebeuren. De versplinte
ring van Duitschland was echter in ieder ge
val verhinderd.
Rijksweg Rotterdam—Den Haag.
Laatste gedeelte vanmorgen opengesteld.
DELFT, 9 November. Het laatste ge
deelte van den nieuwen rijksweg Rotterdam-
Den Haag, ten oosten van Delft, is vanoch
tend om zeven uur opengesteld voor het ver
keer gaande in de richting den Haag.
Het verkeer in de richting Rotterdam wordt
voorloopig nog over den Oostmgel te Delft
geleid.
Amerikaansche Brilmonturen
de beste. KEIP de vakspecialist
toont U de laatste modellen.
Gr, Houtstraat naast Luxor
(Adv. Ingez. MedJ
HEDEN: 12 PAGINA'S
Sjanghai is geheel door de Japanners om
singeld 1
Vierduizend Haïtianen zouden bij een ge
vecht zijn gedood. 1
De Zandvoortsche Gemeentebegrooting
voor 1938 biedt een veel gunstiger beeld
dan die voor 1937. 2
De Rockefeller Foundation heeft een be
langrijke gift geschonken voor radio
biologische» arbeid. 3
Er bestaat groote belangstelling voor
postverzending met de 500ste vlucht
van Amsterdam naar Batavia. 3
Spaak heeft de Belgische ministerlijst sa
mengesteld. 4
Italië zou zijn infanterie uit Spanje te
ruggetrokken hebben. 4
Generaal Franco heeft een aantal En
gelsche schepen vrijgelaten. 4
De kantonrechter te Haarlem heeft in
de voorrangswcg-puzzle te Lisse uit
spraak gedaan, de automobilist is vrij
gesproken. 7
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Het pact van drie. 1
A. D. L.: Amstcrdamsche aspecten.
T. ïn de schemering.
Dr. E. van Raalte: Indrukken van dt
Brusselsche Conferentie.
H. D. Vertelling: De advertentie.
Prof. dr. A. G. van Hamel: IJsland, een
land met groote toeristische perspec
tieven. r(
J. B. Schuil over; Groote Liefde. 11
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op jo