DE BEDRIJFSTELLING HAARLEM 1936. EMSER PASTILLES J. H. KRAMER VRIJDAG 19 NOV. 1937 HAARLE M'S DAGEE'AD 5 Er zijn hier 3561 winkelpanden. In de jaren 1935 en 1936 heeft het vraagstuk der ordening in het winkel bedrijf ook den Haarlemschen ge meenteraad enkele malen bezig ge houden. Het was in den tijd, dat hier en daar in den lande dit probleem langs den weg der gemeentelijke voorziening tot oplossing gebracht zou moeten worden. Maar het was evenzeer in den tijd, dat van rijkswege een groote belangstelling voor dit onderwerp ont stond. De gevolgen daarvan zijn duidelijk. Menige gemeentelijke aspiratie leed schip breuk onder het vooruitzicht landelijk gehol pen te zullen worden. Zoo hebben de bespre kingen in den Haarlemschen Raad over deze aangelegenheid weinig beteekenis gehad. Zeker men was het er over eens, dat er op het ge bied van den detailhandel weinig feitelijke gegevens ter beschikking stonden en zooals in dergelijke gevallen gebruikelijk is, werd een commissie ingesteld. De Commissie. Het Gemeentebestuur van Haarlem pleeg de overleg met de Kamer van Koophandel en Fabrieken, zoomede met de Middenstands centrale voor Haarlem en Omliggende ge meenten, waardoor een Commissie van drie personen gevormd kon worden welke met de werkzaamheden belast werd. Na uitvoerig gepleegd overleg met het Economisch Insti tuut voor den Middenstand te 's Gravenhage en met het Centraal Bureau voor de Sta tistiek aldaar werd de algemeene opzet der telling vastgesteld, waarbij besloten werd geen z.g. winkel-, doch een bedrijfs-telling te houden, die de mogelijkheid moest bieden om na verloop van eenige jaren daarop een e.v. tweede telling te doen aansluiten. Wijze van onderzoek. Het Gemeentebestuur was dank zij de medewerking van het Departement van So ciale Zaken in de gelegenheid een tiental werklooze hoofdarbeiders ter beschikking te stellen, die als enqueteurs zouden optreden, terwijl een en ander zou staan onder een door de Kamer van Koophandel en Fabrieken ter beschikking gestelden ambtenaar. Tusschen 21 September en 17 October 1936, dus in nauwelijks vier weken, is deze omvangrijke telling ten einde gebracht. Met voldoening mag worden vastgesteld, dat door betrokke nen daarbij groote medewerking is onder vonden. Afgeweken is van het veelal gebrui kelijke systeem om de telkaarten rond te zenden (of te brengen) en deze later inge vuld op te halen. Aan de hand der telkaarten werden de gegevens ter plaatse verzameld en door de enqueteurs zelf geregistreerd. Daar door werd het mogelijk op de kaarten even- tueele bijzonderheden te registreeren, die zoo meteen bij de uitwerking van belang zouden kunnen blijken te zijn. Deze methode van werken is in de praktijk doeltreffend gebleken. Het onderzoek strekte zich uit tot alle on dernemingen binnen de Haarlemsche gren zen, wier bestaan zich door eenigen uiterlijk kenteeken openbaarde. De op deze wijze ver zamelde, ingevulde telkaarten vormden te zamen een uitgebreid kaartregister, hetwelk zich leende voor verdere bewerking. In eerste instantie geschiedde deze bewerking door de aangestelde enqueteurs tusschen 17 October en 31 December 1936. De verzamelde gegevens. Teneinde zich een duidelijk beeld te kun nen vormen van de beteekenis dezer telling- zij allereerst medegedeeld welke gegevens zijn verzameld. In onderstaand overzicht volgen zij. 1. Naam en soort der onderneming 2. Naam van eigenaar(ares). 3. Aard van den rechts vorm. 4. Straat- en huisnummer, waar het bedrijf is gevestigd. 5. Aard -der in gebruik zijnde ruimten. 6. Oppervlakte der bedrijfs ruimte. 7. Bijzondere ligging. 8. Hoofdartike len, welke ten verkoop worden aan geboden. 9. Nevenartikelen. 16. Bezit de onderneming een tabaksvergunning? 11. Aard der branché betreffende Ambach ten en Klein-industiïe)12. Op verzoek der betreffende organisaties zijn extra aanteeke- ningen gemaakt omtrent Wasoh- en Strijk- inrichtingen en Woningbureaux. 13. Oudedrom der zaak onder de tegenwoordige leiding. 14 Het lidmaatschap van een vak- en/of stands organisatie. 15. Het lidmaatschap van een inkoopvereeniging. 116 Nevenberoep van eige naar (ares) of echtgenoot(e). 17. Personeel- sterkte. 18. Het aantal leegstaande winkel panden. 19. Vestiging hoofdkantoor betr. filiaalbedrijven, coöperatieve vereenigingen en warenhuizen. Toen de voorbereidende werkzaamheden voor de telling een eind ge vorderd waren heeft men verschillende be langhebbende organisaties de gelegenheid ge boden speciale wenschen ten aanzien van het te verzamelen materiaal, kenbaar te maken. Daarvan is maar een bescheiden gebruik ge maakt. Onder de punten 10 en 12 vindt men de resultaten. Daaruit blijkt, dat de sigarenwinkeliers, de wasch- en strijkinrichtingen en de woning bureaux daarvan gebruik hebben gemaakt. Het voor deze ondernemingen bijeengebrachte materiaal is te beschouwen als studiemate riaal. De organisaties zelf dienen het verder te benutten, immers, deze telling beoogde niet detailwerk te verrichten, maar algemeene ge gevens te verzamelen. Wat sub 6 betreft kan worden opgemerkt, dat de teller in overleg met den ondernemer heeft vastgesteld de totale oppervlakte der bedrijf snximte, dus,met inbegrip van étalages, verdiepingen, opslagplaatsen, enz. Bij sub 13, ouderdom der zaak onder tegen woordige leiding, moet men er rekening mee houden, dat hieronder wordt verstaan, het1 aantal jaren, dat de zaak onder leiding staat van één en denzelfden ondernemer. Het zijn de gegevens om het z.g. sterftecijfer vast te stellen. Ten aanzien van sub 14 worden nog nadere mededeelingen verstrekt bij de verdere be schouwingen van dit onderdeel. Bij het vaststellen der personeelsterkte (sub 17) zijn de ondernemer, zijn medewer kende echtgenoote en andere familieleden medegeteld. Voorts zijn personen beneden den leeftijd van 18 jaar en zij. die niet den ge- heelen dag in het bedrijf werkzaam zijn, voor halve krachten gerekend. De rangschikking der branches en groepen in rubrieken geschiedde naar het voorbeeld der Bedrijfstelling 1930, deel II, van het Cen traal Bureau voor de Statistiek. Bij de telling der filiaalbedrijven zijn alle ondernemingen met- meer dan één vestiging te Haarlem gebracht onder de rubriek E, fi liaalbedrijven. Onder deze rubriek zijn even eens gerangschikt de verkoopplaatsen der coöperatieve verbruiksvei-eenigingen. Buiten deze telling vallen de z.g. vrije be roepen en de overheidsbedrijven (advocaten, dokters, tandartsen, notarissen, architecten, enz.) Bij de gegevens, omtrent de oppervlakte der bedrijfsruimten zijn de normen als volgt ge kozen: tot en met 20 M2, van 21 tot 50 M2, van 51 tot 100 M2 en boven 100 M2. Bij de „bijzondere ligging" is gedacht aan: hoek huizen, winkel- en woonstraten enz. Teneinde de telling zoo overzichtelijk mo- "gelijk te maken is de stad verdeeld in 18 districten. Daarbij is gestreefd naar een indee ling in economisch-geografische gebieden met een min of meer eigen karakter. Men denke daarbij aan typische arbeidersbuurten, aan gebieden met winkelstraten,, aan teiueinen, waar parken en plantsoenen overheerschen, aan de grenzen, aangegeven door Singels, enz. Algemeene indeeling. Het rapport is uitgegaan van een indee ling in drie groote groepen. Deze zijn: I. Zuivere verkoopplaatsen; II. Ambachten en Klein-industrie; III. Ambachten en Klein- industrie gekoppeld aan een min of meer vol ledige vei-koopplaats. Afzonderlijk zijn behandeld de groepen: A. Filiaalbedrijven; B. Grossiers. C. Groot bedrijven. Daarbij is voor de groepen A en B weder rekening gehouden met de indeeling onder I, II en III. Generaal overzicht der telling. De telkaarten zijn na de inlevering stuk voor stuk gecontroleerd en in rubrieken on dergebracht. Deze arbeid heeft uit den aard der zaak veel tijd gevorderd en herhaalde lijk was het noodig een nader onderzoek in te stellen. Ten slotte bleek het aantal getelde ondernemingen: 6372 te bedragen. De onderverdeeling van dit aantal onderne mingen gaf het volgende overzicht. Aantal Aantal Waarvan onder- vesti- in win- nemingen. gingen, keipanden I. Zuivere verkoop plaatsen 3087 3087 2617 n. Ambachten en Kleinindustrie 2556 2556 225 III. Ambachten en kleinindustrie met tevens een verkoopplaats 192 192 113 A. Filiaalbedrijven 307 548 395 B. Grossiers 205 205 31 C. Grootbedrijven 25 25 Totaal 6372 6613 3381 Leegstaande winkelpanden 180. Kramen en verkoopplaatsen op Zaterdag- avondmarkt 60, Maandagmarkt 238. Het totaal aantal winkelpanden te Haarlem bedroeg dus 3381 plus 180 is 3651. MOLLERUS. Wilt gij Uw familie en kennissen op Uw avondjes eens verrassen? Presenteert hun dan een glas Fijn smakend TRAPPISTENBIER. 't Is werkelijk iets APARTen NIET DUUR. Alleenverkoop v. H'rlem en Omg. (houdbaar op f I e s s c h e n) bij: SCHOTERSINGEL 35 Telefoon 12099 - Haarlem WDNDEPóT VAN DE Fa. G. OUD Pz. Co. (BEZORGING ZONDER P RUS VERHOOGING) (Adv. Ingez. Med.) Dr. Maria Montessori. Spreekt 23 November te Haarlem. Men schrijft ons: De Montessorischolendie zich langzamer hand in Haarlem en omgeving een goeden naam hebben verworven zijn vele. In Haar lem zijn drie particuliere vooi'bereidende scholen en één openbare voorbereidende; in Aerdenhout en in Bloemendaal twee. Daarbij een openbare lagere school in Haarlem en één in Bloemendaal en een particuliere. Het Middelbare Onderwijs, als aparte af- deeling van het Kennemer Lyceum, telt reeds drie leerjaren en verheugt zich in het bezit van een groot aantal leerlingen, die alle in eigen tempo de leerstoif mogen bewerken, zelfstandig hun werk mogen maken, met el kaar overleg mogen plegen over hun werk en eigen initiatief mogen hebben: kort gezegd: zij vormen in kleine groepjes een werkge meenschap, waar leidster of leider ongemerkt individueele hulp verleent. Wie de Lagere Montessoi'ischool in de Louise de Colignijlaan binnentreedt, wordt voor alles p'etr^ffexi door de harmonische omgeving, waarin de kinderen hun dag doorbrengen. Ieder heeft zijn eisen bureautje, waarin hij zijn schatten mag bewaren en waar hij zijn lievelingsplantjes mag verzorgen. In een hoek van het ruime en lichte lokaal staat meestal met een bank er om heen, het goed verzorgde aquai-ium, waarin het leven der visschen kan worden gadegeslagen en waar een boekenkastje met lectuur op ieder gebied de leerlingen uitnoodigt eens rustig te gaan zitten lezen. Hot d? rvn'!Tl?-c,rV,o r)oo-hr,o> '-icpp-f aan den muur in den vorm van teekeningen. Niet in woorden wordt iederen dag opgeschreven wat de kinderen het meest trof, maar in teeke ningen. Die zijn zelfs voor een buitenstaander goed te begrijpen De harmonische ontwikkeling die elk kind daar ln alle richtingen ontvangt en de ka raktervorming die dit medebrengt zijn een vooi-uitgang in het schoolleven der kinderen, waarvoor wij Dr. Montessori niet dankbaar genoeg kunnen zijn. Deze geniale vrouw komt 23 November in het Kennemer Lyceum nog meer vertellen over haar opvoedingsplannenvoor de toe komst. Portret van H.M. de Koningin, geschilderd door $en heer W. G. Hofker in opdracht van de Kon. Paketvaart Maatschappij. Klachten over het onderwijs. Wat is de minister voornemens? Tweede-Kamerleden over de Onderwijs- begrooting. Ontleend is aan het Voorloopig Verslag van de begrootiixg van Onderwijs, K. en W.: Vrijwel algemeen gaf men uiting aan zijn teleurstelling, dat de in het vierde kabinet-Colijn opnieuw opge treden minister van onderwijs, kuns ten en wetenschappen de Kamer volkomen in het onzekere heeft gela ten omtrent het beleid, dat hij voor nemens is in de begonnen regeerings- periode te voeren. Men achtte het bevreemdend, dat de minister, die toch de wenschen en vragen kent, die in en buiten de Kamer op onderwijs gebied bestaan, de Kamer slechts op negatieve wijze door intrekking n.l. van een aantal wetsontwerpen om trent zijn voornemens heeft ingelicht. Zoo ergens, dan is er bij het onderwijs een aanzienlijke achterstand in te halen. De hier aan het woord zijnde leden weigerden voors hands te gelooven, dat de minister zou volhar den in zijn voornemen om nog geruimen tijd te laten voortduren den noodtoestand, waar in vooral het lager onderwijs verkeert door te lage salarissen, door overvolle klassen en door het leger van niet of slecht bezoldigde kwee- kelingen met akte, waardoor de ontoereikend heid der leerlingenschaal zoo pijnlijk wordt aangetoond. Daarom vroegen zij met des te meer aandrang, te worden ingelicht omtrent de plannen van den minister om hierin ver betering te brengen. Andere leden zouden eveneens gaarne ver nemen of de minister nog herziening van de onderwijswetgeving beoogt. De hier aan het woord zijnde leden waren het eens met het standpunt, door de regee ring in de millioenennota ingenomen, dat nieuwe uitgaven slechts bij strikte noodzake lijkheid moeten worden gedaan. In dit verband wezen zij erop, dat er toch nieuwe uitgaven in de begrooting zijn opge nomen. Om dezelfde reden had de voorgenomen stichting van een nieuw laboratorium te Groningen, waarin naar zij meenden, ook het rijk zal moeten bijdragen, hun instemming niet. Vrijwel algemeen kon men zich met het spellingbeleid van de regeering niet vereeni gen. Ten spoedigste moet een einde komen aan den toestand, dat de regeering de eene.de jeugd de#ndere spelling toepast, dat de uit gevers van tijdschriften en boeken, zelfs de gemeente-administratie en verder geheel het Nederlandsche volk in dit opzicht verdeeld zijn. Vele leden, van wie sommigen om onder ling soms tegenstrijdige redenen bezwaren hadden tegen de spelling-1934. meenden, dat voor de school het stadium van proefnemin gen met een afzonderlijke examenspelling thans moet worden afgesloten. De regeering keere voor de school terug tot de spelling- 1934 en gebruike die zelf ook. Andere leden, van oordeel, dat de grond fout hierin schuilt, dat de regeering via de examens aan de maatschappij een pieuwe spelling heeft willen opdringen, meenden, dat er geen sprake mocht zijn van de algemeene invoering van de spelling-1934, die in breede kringen door de maatschappij niet is aan vaard en evenmin in België schijnt te wor den aanvaard. Verscheidene leden waren van meening. dat in ons land de lichamelijke opvoeding onvoldoende verzorgd wordt en ook, in verge lijking tot andere landen, te wenschen Iaat. Naar hun oordeel ligt de oorzaak hiervan in de onthouding der overheid op dit gebied. Van verschillende zijden wees men er op, dat de toeloop naar het hooger onderwijs nog steeds te groot is, hoewel met zekerheid te verwachten is, dat een groot aantal studen ten na het beëindigen van hun studie ge steld al dat zij werk vinden nimmer een werkkring zullen vinden, die niet hun weten schappelijke opleiding in overeenstemming is. Het had de instemming van vele leden, dat de minister de opvoedkundige en onderwijs kundige vorming van studenten voor het leeraarschap ter hand wil nemen. Van verschillende zijden werd de opmerking- gemaakt, dat het wiskundeprogramma voor de hoogere burgerscholen a en b, zooals dat is vastgesteld in het koninklijk besluit van 27 Mei 1937 te zwaar is. Hieraan knoopten an dere leden de meer algemeene opmerking vast, dat dit nieuwe leerplan schijngeleerd heid geeft in plaats van ontwikkeling, dat het leidt tot intellectueele overvoering ten nadeele van een evenwichtige opvoeding. Ook het wiskundeprogramma van de a- afdeeling der gymnasia werd door verschei dene leden te zwaar geacht. Ontreddering van het lager onderwijs? Van verschillende zijden werd weder ge klaagd over de ontreddering van ons geheele lager onderwijs door de te hoog opgevoerde leerlingenschaal, waardoor mede is ontstaan een zoo groote werkloosheid onder de jonge onderwijzers. De hier aan het wooi'd zijnde leden drongen aan op terugkeer tot de leerlingenschaal van 1920, ook voor de u. 1. o.-scholen. Andere leden wezen er op, dat men moet onderscheiden tusschen de belangen van het onderwijs en die van de kweekelingen met, akte. Aan de bezwaren betreffende het on derwijs komt de minister, naar deze leden meenden te weten, herhaaldelijk tegemoet door het salaris te vergoeden van een onder wijzer meer dan de wet voorschrijft. Verder kunnen de kweekelingen met akte als onder wijzer optreden, als het onderwijs dit wen- schelijk maakt. De bezwaren omtrent het on derwijs achtten deze leden dan ook over dreven. Eenige leden achtten de resultaten van het lager onderwijs de laatste jaren niet bevre digend. Het peil van de ontwikkeling is achteruitgegaan Vele leden drongen er in verband met de werkloosheid onder de jonge onderwijzers op aan, dat de minister de wettelijke bepalingen omtrent het ontslag der gehuwde onderwij zeressen met straffer hand zal toepassen dan verleden jaar geschied is. Vele andere leden kwamen tegen dezen aandrang op. ^0^, het afdoende middel tegen HOEST - INFLUENZA Alleen in aluminium kokertjes. (Adv. Ingez. Med.) BOND VAN GEM. EN MANNEN- KWARTETTEN. Maandagavond 22 November geeft de Bond van Gemengde en Mannenkwartetten een „Bonte Avond" in Dreefzicht. Medewerking wordt verleend door Jack Funny en Dora Schrama. De Rhythm Kiddies zullen de dansmuziek verzorgen. Na afloop is er bal. VRIJZ. DEM. BOND. De algemeene vergadering vaxi den Vrij zinnig Dem. Bond zal op 27 en 28 November te Leeuwarden worden gehouden. Zaterdagmiddag 27 November houdt oud- minister Mi-. D. J. Oud een groote politieke rede. De heeren Prof, Ir. Schermerhorn en F. E, H. Ebels zullen Zondagochtend 28 November inleidingen houden over de plaats van het platteland in onze volksgemeenschap. (Adv. Ingez. Med.) Plechtige Vondelherdenking in den Stadsschouwburg te Amsterdam. Het Vondelgedicht van Albert Verwey bekend gemaakt. In tegenwoordigheid van een groot gezel schap op den voorgrond tredende persoon lijkheden en autoriteiten, onder wie de Am- sterdamsche burgemeester, dr. W. de Vlugt, wethouders, raadsleden, professoren, ban kiers, reeders en andere zakenlieden, too- neelspelers. schilders, beeldbouwers, dichters en musici, kortom vertegenwoordigers uit alle kringen der maatschappij, is Woensdag avond in den Stadsschouwburg te Amster dam de groote Vondel herdenkingsplechtig heid gehouden, waarvan het hoogtepunt vormde de bekendmaking van het gedicht ..Amsterdam en Vondel", dat Albert Verwey kort voor zijn dood in opdracht van het Amsterdamsch Vondel-comité had voltooid. Dit gedicht, dat voorgelezen werd door prof. dr. N. A, Donkei'sloot, maakte zeer grooten indruk. Het vangt aldus aan: November was de maand, de dag pas aairgebroken Toen ik langs d'Amstel ging. De stad en de rivier nog in de mist verdoken Die mij ook klam omving. De nevel scheurde niet, maar scheen zich te vergaren. Sloeg als een sluier uit: Een hoog'e vrouw: stond voor me: een kroon omsloot haar haren. En een bekend geluid Hief aan: „ik ben de stad die ge in uw jeugd beminde Die ge daai-na verliet, En soms maar, als een vreemd, schoon dan een welgezinde, Bezocht, maar dient haar niet". Na de stedemaagd te hebben bezongen vraagt de dichter haar: Weet ge waarom ik kom? hoef ik de maand te noemen, De dag en 't zalig jaar. Toen aan de Rijn een kind, waarop we nu nog roemen, Geluid sloeg en gebaar? „Vondel!" zij zei 't niet luid, maar innig klonk 't gefluister „Vondel!" spreek mij van hem. Als ik zijn naam maar hoor, gedenk ik de oude luister. Spreek en ik hoor zijn stem". Toen sprak ik haar van hem. herdacht zijn eerste komen, Herzong zijn eerste zang. De zon brak door en de rivier scheen nu te stfoomen Met vreugdevoller drang. Want ik herdacht de tijd, toen Amsterdam naar oosten En westen vloot op vloot Uitzond die schatten bracht, die nochtans 't volk niet troostten In twist en oorlogsnood. Zijn liedren stemde ik aan. De kunstvolle gewrochten, Romeins en Grieks van snit. Gedacht ik, waar zijn droomen zich tot vormen vlochten, Voor altijd ons bezit. En Verwey eindigt zijn schoon herden kingsvers dan met de strofe: Lachend en schreiend stond ze ook nu: de laatste nevel Was heen, maar nu ook zij. Ik ging alleen naar stad en zocht langs markt en gevel Naar Vondels burgerij. De Haarlemsche motet- en madrïgaalver- eeniging. onder leiding van Sem Dresden, opende den avond met, het zingen van twee fragmenten uit ,.De Kruisbengh" van Vondel, sretoonzet door Corn. Padbrué. uitgegeven in 1640 en in partituur gebracht door prof. dr. A. Smijers. Vervolgens werd Psalm 1Q8 van J. P Sweelinck ten gehoore gebracht. De wethouder van kunstzaken, de heer E. Boekman, betrad vei-volgens het spreekge stoelte, en hield een rede. Nadat Paul Huf verschillende Vondel-ver zen had gezegd, sprak prof. dr. N. A. Don kersloot de herdenkingsrede uit, getiteld .Vondels grootheid". Met de voorlezing van het gedicht van Albert Verwey werd de bij eenkomst gesloten. BUURTVEREENIGING „RAVOWILSO". De buurtvereeniging „Ravowiso" houdt op Dinsdag 23 November een feestavond in café- restaurant ..Dreefzicht". Medewerking zullen verleenen de humo rist-conferencier Harry Durand en de band the Black Jockers. Na afloop is er bal. Het feest vangt om 8.30 uur aan. JONGEN VERDRONKEN. De 17-jarige P. S., die Donderdagmorgen te Lutjebroek met een groentenschuit weg ging om het gewas te snijden, is niet tenigge- keerd. Aanvankelijk wekte dit geen bevreem ding, want hij had de toestemming van zijn patroon, dat hij. indien het gewas niet ge noeg was om te snijden, meteen naar huis mocht gaan. Toen een voorbijganger de schuit met het wapperende zeil zag. schonk hij hieraan geen aandacht. Om één uur echter werd de schuit op de zelfde plaats nog gezien en hierna kreeg men vermoeden, dat er iets gebeurd moest zijn. Kort daarna vond men den jongen drijven de in het water. Waarschijnlijk is hij. van de schuit gevallen en verdronken.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1937 | | pagina 9