IGHEIDSWEEK
Handschoenen
Onze Indische Luchtpostbrief.
somn °ns
Mm
m
GR.HOUTSTR.hoek GR. MARKT
Nieuwe Uitgaven
22.28 NOV 1957
DINSDAG 23 NOVEMBER 1937
TT A A R L E M'S DAGBCAD
7
Petitie-Soetardjo en practische politiek. Zelf
werkzaamheid van de inlandsche gemeenschap.
e r ander in gen in den import. Gevolgen van de
daling van het prijsniveau.
INNENKORT zal men in Ne
derland aan de orde stellen de
I door den Volksraad indertijd
aangenomen petitie-Soe-
tardjo, die een herziening van de
staatkundige verhouding tusschen
Nederland en Indië beoogt. Dat deze
petitie hier een meerderheid heeft
gehaald, vindt zijn oorzaak voorna
melijk in allerlei toen tot uiting ko
mende grieven, al of niet rechtvaar
dig. waardoor velen hier te lande
meenden op deze wijze ons moeder
land tot nadenken te kunnen stem
men, naast de meening van hen, die
er van overtuigd waren, dat de poli
tieke verhoudingen werkelijk een
meer vrije samenwerking noodzake
lijk maakte.
Door de doorwerking van de opleving, die
weliswaar op het oogenblik eenigszins twijfe
lend is, wordt het echter in Indië algemeen
aangevoeld, dat juist nu in de eerste plaats
de tijd voor practisch werken gekomen is en
eerst daarna tot theoretisch gepraat mag
worden overgegaan. Was in de diepste ma-
laise-periode de aandacht er vooral op ge
richt om het hoofd boven water te houden,
en zich van het peil, waarop men was neer
gedrukt, langzaam omhoog te werken, thans
kan de gedachte weer uitgaan naar. de be
hartiging van reëele en tastbare belangen.
De door de malaise naar voren gekomen
zwakke plekken in de Indische economische
structuur zullen moeten versterkt worden.
Enkele noodzakelijke sociale voorzieningen
zijn te treffen, de verbetering van de defen
sie eischt de aandacht bij het zoeken van
nieuwe wegen, op het gebied van kolonisatie
en handelspolitiek zullen nieuwe bronnen
moeten worden geopend.
Eerst wanneer voor deze allernoodzakelijk
ste vraagstukken een oplossing zal zijn ge
vonden, komen aan de orde beschouwingen
over de staatkundige mogelijkheden tusschen
Nederland en Indië. Het is daarbij een geluk
kig feit, dat bij het zoeken van wegen,
weyke tot dit doel zullen leiden, een grootere
saamhoorigheid tusschen beide landen zal
zijn te verkrijgen dan door een politiek de
bat, dat langs deze zaken heen zal gaan en
de realiteit van dit land over het hoofd ziet.
De ontwikkeling der In
landsche beweging.
De geheele ontwikkeling der Inlandsche
beweging na de crisis en de daarbij door de
Regeering erkende samenwerking gaat ook,
zooals wij reeds meermalen mochten consta-
teeren, in de richting van een bevordering
der practische politiek. Moest tegen elke in
revolutionnaire richting gaande beweging in
"vroegere jaren krachtig worden opgetreden,
na een gedwongen periode van zwijgen blijkt
het, dat de Inlandsche beweging dien tijd
ook tot zelfinkeer heeft gebruikt. Het ne
gativisme, dat in de non-cocperation-bewe-
ging een uiting vond, waarin het werd ge
steund door het voorbeeld van Gandhi en de
leuze van Japan, dat „Azië voor de Aziaten"
propageerde, is veranderd in den wil tot sa
menwerking mèt de Regeering en haar uit
voerende organen, nu van deze leuzen de
practijk de tekortkomingen en de leugen
aantoonde. Men is tot betere gedachten ge
komen in dien zin, dat niet meer wordt be
weerd, dat er van den Westerschen overheer-
scher niets goeds kan komen. Men wil in de
Inlandsche beweging opnieuw beginnen met
in samenwerking op te bouwen, wat vroeger
door het vooropstellen van een politiek onbe
reikbaar ideaal in de practijk wel wat ver
waarloosd was.
Samenwerking ook bij links.
Ook een linkervleugel als „Gerindo" heeft
samenwerking in haar schild geschreven. Aan
„His Majesty's opposition", zooals de Inland
sche beweging zich in het huidig stadium
gaarne wil noemen, is in loyale samenwer
king de gelegenheid geboden tot daden, niet
meer uitsluitend van critiek tegen den over-
heerscher, maar ook tot eigen regeling. Dit
komt sterk naar voren bij de in te stellen
groepsgemeenschappen. In de eerste plaats is
hiervoor in aanmerking gebracht het moei
lijke Minangkabau, waar met beschikbaarstel
ling van eigen regionale ontvangsten een
proef zal worden genomen, hoe deze gemeen
schap thans zelf alle takken van regeerings-
bemoeienis daar ter plaatse, zooals onderwijs,
volksgezondheid, landbouw, irrigatie, wegen
e.a. zal verzborgen. In tegenstelling met vroe
ger, toen voor het grootste deel voor de ver
zorging van deze streekbelangen werd ge
teerd op anderen, zal men thans moeten too-
nen het zelf met eigen middelen te kunnen
doen.
Ook op ander, religieus gebied komt zelf
werkzaamheid aan de orde. Al zal het door het
kantoor voor Inlandsche zaken ontworpen
reglement ter registratie van Mohamme-
daansche huwelijken nog wel geen wet wor
den, de slechte positie van de Inheemsche
vrouw is daardoor zoodanig in het licht ge
steld, dat aan verbetering daarvan niet meer
te ontkomen zal zijn. De religieuze en reli
gieus-politieke organisaties zullen met een
eigen ontwerp moeten komen en daarbij kun
nen zien, hoe gemakkelijk de critiek en hoe
moeilijk constructief werk is. De herziening
van de rechtspraak inzake den Islam vordert
eveneens samenwerking, welke een positief
opbouwend bestanddeel vormt van de voor de
naaste toekomst uit te stippelen houding der
Inlandsche beweging.
Dit alles is naar het voorkomt van grooter
dadelijk en practisch belang dan politiek ge
krakeel over de al of niet aanvaardbaarheid
van hetg'een in een petitie- Soetardio werd
gevraagd. En het is bemoedigend, dat de
huidige Inheemsche politieke partijen dit
ook inzien. Immers we zijn er ook mèt onze
zoogenaamde opleving nog geenszins. Op de
bègrooting voor 1937 verwacht de regeering
nog altijd een tekort op den gewonen dienst,
ook al zijn nu 3/4 van de cijfers bekend, en
al is de verhooging der uitgaven nog voor het
grootste deel te wijten aan éénmalige uitga
ven in verband met de mislukte conversielee-
ning. Dit laatste is een van de punten, die wij
„Indisch-menschen" nog altijd blijkbaar niet
kunnen vatten. Hoe groot de medewerking
van Nederlandsche regeeringszijde ook is
geweest, en hoe deze ook op de volle, hooge
waarde is te stellen, de meaewerwing en be
langstelling van het Nederlandsche volk is
toch niet veel grooter geweest dan die van
den man, die de hand op den zak houdt en
eerst uitrekent, hoeveel eventueele medewer
king voor hemzelf zal opleveren. Toch zijn wij
desondanks niet ontevreden en hopen, dat zij,
het heel langzaam, de belangstelling ook in
andere richting zal gaan dan die van tot nu
toe
Het toenemende handelsverkeer.
Dat de Nederlandsche import in Indië heeft
geprofiteerd van de verbeterde situatie-hier is
een verblijdend teeken. De voortdurende te
rugloop is tot staan gekomen, en, vooral nu
door den oorlog in China, de Japansche in
voer aanzienlijk is beperkt, zal de verhouding
nog beter worden. Wij willen den Holland-
schen lezer in deze brieven niet met teveel
statistische cijfers vermoeien, doch de toene
ming van dit handelsverkeer is toch wel spre
kend. Uit Holland steeg hier de invoer in ver
gelijking met de eerste negen maanden van
het vorig jaar van 90.000 ton tot 150.000 ton
en de waarde van f 29 tot f 66 millioen. De
uitvoer naar Holland uit Indië steeg van
200.000 tot 300.000 ton en in waarde van f 55
tot f 90 milUioen.
De Twentsche textiel heeft hierbij de
voornaamste plaats ingenomen met een stij
ging van 6700 tot 15.000 ton of meer dan 220
pet. In deze verbetering van het handels
verkeer met het moederland schuilt echter
een addertjes onder het gras. Door de uit
gifte van te groote licenties op grond van een
te optimistische beoordeeling van het ver
loop der markt, is allerwege een buitenge
woon groote „stock" gevormd, die tot in
Februari zelfs nog zal worden aangevuld in
verband met uitgeseinde bestellingen. Men
heeft zich wat laten verblinden door den
goeden rubber-regen in de buitengewesten en
er zich geen rekenschap van gegeven, dat de
tijd van verzadiging eerder zou kunnen in
treden dan verwacht was. Daarbij komt. dat
Japan met een prijsdaling is gekomen en zoo
zit men, bij een te verwachten daling, met
groote en dure voorraden.
Een sprekend voorbeeld hiervan is de streek
van Ponorogo en Toeloengagoeng in Oost-
Java, waar bij het begin van den Mohame-
daanschen vastentijd een groote opleving in
het batikbedrijf één van de thermometers
van Indië's welvaart te constateeren is
doch thans in tegenstelling met vorige jaren
een ongekende slapte heerscht. De dessabe-
drijfjes zijn stilgelegd en de groote batikke-
rijen werken nog slechts ongeregeld met een
zeer geringe capaciteit.
Het prijsverlooip als
waarschuwing.
De door het Centraal Kantoor voor de
Statistiek gepubliceerde cijfers van het prijs
verloop van enkele export-producten en im
portartikelen stemmen eveneens tot ernstig
nadenken. Eind Maart was het prijsniveau der
exportartikelen ruim 70 procent hooger dan
dat van September 1936. Zou dit nog verder
doorgaan, dan zou van de voordeelen dei-
devaluatie niet veel meer overblijven dan de
prijsstijging tengevolge van de devaluatie. De
prijzen voor de importartikelen stijgen wel
iswaar ook niet meer, doch de prijsdaling
daarvan was veel geringer dan voor de export
goederen, zoodat de verhouding tusschen
beiden zich ten onzen nadeele wijzigt. De
groothandelprijzen voor een onderdeel als ge-
importeerde levens- en genotmiddelen blijven
nog steeds stijgen, zooals we nog weer on
langs uit de stiiging der pasarvleeschprijzen
moesten zien. Het eenige bemoedigende tot
nu toe is, dat de kosten van levensonder
houd nog niet evenredig gestegen zijn aan de
waardedaling van den gulden. Doch hoe lang
zal dit nog kunnen worden tegen gehouden?
Voor de groep van een maandelijksch in
komen van f 30 is het toch reeds meer dan
10 pet.
(Nadruk verboden)
Oei» apaefs dooc de feestdagen
Geschikt voor ieder, die U aangenaam wilt verrassen! Keurig
crêpe de chine zakdoekje, uitgevoerd in de fraaiste, tere pastel
tinten en bovendien nog smaakvol geborduurd, tezamen met 4
tabletten heerlijk geurende Lux Toilet Zeep in feestverpakking,
vormt een ideaal geschenk voor Uw kennissen. Een smaakvol en
waardevol geheel, dat toch maar 50 ets. kost, dus slechts de
normale prijs van 4 stukkenLuxToiletZeep,Zorg, dat U voldoende
Lux Toilet Zeep feestverpakkingen bij Uw winkelier besteltl
LTS. 136-0254
(Adv. Ingez. Med.)
Uitsluitend léklasfabrikaat
-DENT- FOWNES-PERRIN
Wol - Ieder, onge voerd.engevoerd
C,,/a.L,x - van^li® ïoiS 'fi®
Reorganisatie van de Parklaan.
Tusschen Jansweg en Ripperdapark.
Binnenkort zal een begin worden gemaakt
met de reorganisatie van de Parklaan, name
lijk het gedeelte van den Jansweg tot het
Ripperdapark.
Het ligt in de bedoeling van Openbare
Werken in samenwerking met den Dienst van
Den Hout en de Plantsoenen dat gedeelte van
de Parklaan gelijk te doen zijn aan het ge
deelte tusschen Jansweg en Kruisweg en dus
den. rijweg in het midden te laten vervallen.
NED. REISVEREENIGING.
Door het bestuur der afdeeling Haarlem
van bovengenoemde vereeniging is a.s. Don
derdag in samenwerking met de Wintersport-
Commissie dezer vereeniging een wintersport
avond georganiseerd in de tuinzaal van het
Gemeentelijk Concertgebouw.
Na een kort inleidend woord van den voor
zitter en van Dr. G. Wallagh, lid der Winter
sport-commissie, zal de Zwitser Hans Schlu-
negger in de Duitsche taal een voordracht
houden over ski-techniek en wintersport in
Zwitserland. Door een firma wordt een ten
toonstelling van wintersport-artikelen geor
ganiseerd.
Na de pauze zal een film betreffende de
wintersport worden vertoond.
WAT IS LUTHERSCH?
Door de Vereeniging van rechtzinnige Lu
theranen wordt op Woensdagavond 24 No
vember in gebouw „De Nijverheid" aan de
Jansstraat, een lezing georganiseerd waar ds.
F. Voges, Luthersch predikant te Amsterdam,
zal spreken over het onderwerp „Wat is
Luthersch?"
De werkloosheid te Haarlem.
Weer een slechte week.
In de afgeloopen week steeg het aantal
werkloozen te Haarlem met 70. Het aantal is
thans 6150. Nu is het gunstige verschil met
1936 (dat op een oogenblik 800 is geweest)
gedaald tot 462. De toestand op de Haarlem-
sche arbeidsmarkt is dus in den laatsten tijd
belangrijk slechter geworden.
(Adv. Ingez. Med.)
JONGENSBOEKEN.
,.Het Slot op den Hoef" door C. Joh. Kieviet.
Geïll. door Rie Reinderhoff. Uitgave Amster
dam. van Holkema Warendorf N.V
Een historisch verhaal uit den tijd van Ada'
van Holland. Het begint met den dood van
Dirk III. Ada's vader en het zijn de verdere
belevenissen van Gravin Ada, wier zonderling-
huwelijk en tragisch lot zeer boeiend beschre
ven worden. Zooals in het voorbericht ver
meld wordt, is het doel van dit boek. de jeugd1
bekend te maken met een stuk geschiedenis uit
de 12e en 13e eeuw. We vinden er een beschrij
ving in van den krijg in Kennemerland,
waarbij de kasteelen van Amstel. van Ban-
jaard en het Slot op den Hoef worden ver
woest. We maken kennis met gravin Adel
heide moeder van Gravin Ada. de heersch-
zuchtige en hardvochtige vrouw, die voor niets
terugdeinst, om haar wenschen vervuld te
zien. Ada wordt gevangen gezet op slot Teylin-
gen, daarna op Texel en tenslotte naar Enge
land gebracht. Dit is reeds de zevende druk
en het boek is aan te bevelen voor jongens en
meisjes van 1014 jaar
„Okke Tannema" door C. Joh. Kieviet. Geïll.
door Rie Reinderhoff. Uitgave van Holkema
Warendorf N.V. Amsterdam.
Dit is de zesde druk van dit aardige boek.
waarin vooral treft de echte warme mensche-
lijkheid. Okke, een echte straatjongen, groeit
op onder akelige huiselijke omstandigheden
(zijn vader, onder invloed van slechte vrien
den is een dronkaard, die echter later tot in
keer komt) wordt tenslotte door den heer
Hofstein, directeur van de houtwerf, waar zijn
vader werkt, in de gelegenheid gesteld de
H.B.S. af te loopen en hij komt later op kan
toor waar hij het vcflle vertrouwen van zijn
chefs geniet. Vooal de verhouding tusschen
vader en zoon wordt heel goed geteekend. Voor
jongens van 1216 jaar.
„Als sportvlieger naar Indië en terug" gevlo
gen en verteld door Justus Heymans. Geïll.
Uitgave Amsterdam, van Holkema Waren
dorf.
De heer Heymans, die door zijn werkzaam
heden veel binnen en buiten Europa per vlieg
tuig reisde, kreeg lust zelf ook het brevet A
te halen, dat hij in Maart 1935 verwierf. Hij
schafte een eigen vliegtuig aan, een Engeflsch
toestel, de P.H.-J.U.H. en met den heer N. W.
Sluyter, instructeur aan de Nat. Luchtvaart
School ondernam hij In Oct. 1936 een reis naar
Indië. Deze tocht wordt in dit boek op een
voudige, onopgesmukte wijze verteld. Het ein
digt met den wensch, dat in de toekomst
velen van onze ^ollandsche jongelui, die en
thousiast voor de vliegsport zijn, in het bezit
zullen raken van him brevet om mee te kun
nen genieten van de vliegsport, die nog een
groote toekomst voor zich heeft. Wij proeven
uit dit boek het enthousiasme voor de Vlieg
sport en tevens groote kameraadschap in de
Vliegerswereld. Voor jongens van 1216 jaar
en ouder.
„De Waard uit de Dubbele Witte Sleutels" of
„De Kajuitjongens van de Mauritius" door J.
M. Droogendijk. Uitgave Zutphen, W. J. Thieme
Cie.
De herberg „De Dubbele Witte Sleutels" be
vond zich omstreeks 1600 op het Steiger te
Rotterdam en de waard hiervan was Olivier
van Noort, die later een reis om de wereld
ondernam als admiraal van de Magelaensche
vloot. Frans van Leeuwen, een Rotterdam-
sche jongen van 14 jaar, maakt, ondanks veel
tegenwerking van zijn vader, die een kaarsen
maker van hem wil maken, deze reis mee als
kajuitsjongen. Ook Dirk van Noort gaat mee.
De avonturen van deze beide jongens worden
in dit historische jongensboek beschreven, Het
doel van de reis was handeldrijven; op 12 Aug.
1598 wordt het ruime sop gekozen en na veel
ontberingen en gevaarlijke avonturen keeren
de jongens na drie jaar op 28 Aug. 1601 be
houden weer terug. Een boek om van te smul
len voor jongens van 1115 jaar.
Voor den inhoud dezer rubriek stelt de
Redactie zich niet veranUooordelijk.
Van ingezonden stukken, geplaatst of niet
geplaatst, wordt de kopij den inzender niet
teruggegeven.
van den commissaris van politie, den heer E. H.
Tenckinck, die ons zeide, dat voortdurend het
oog wordt gehouden op de „trektafels". Tot nu
toe is echter van ..hazard" niets gebleken en
naar aanleiding van wet of verordening kan de
politie dus niets in deze zaak doen. Zijn be
paalde gevallen bekend, waaruit duidelijk
blijkt dat men hier met hazardspel te doen
heeft, dan brenge men die spoedig ter kennis
van de politie.
Voetgangers in gevaar op den
Ver gier deweg.
Met de uitbreiding van het Vondelkwar
tier is de Vergierdeweg ter hoogte van de
telefooncel zeer gevaarlijk voor de voetgan
gers geworden. Hier toch bevindt zich noch
ter linker- noch ter rechterzijde van den weg
een trottoir, waarop de voetganger zich in
veiligheid kan brengen, voor het snelverkeer.
Aan den eenen kant wordt men tegenge
houden door een hooge haag en aan den an
deren kant kan men zijn toevlucht zoeken
op een stuk land, wat vooral bij nat weer
niet te doen is.
Daar het slechte weer in aantocht is, is dit
toch zeker een reden om in dezen toestand
zoo spoedig mogelijk verbetering te bren
gen.
EEN BEWONER VAN DEN
VERGIERDEWEG.
DER KON. NÏD. AUTOMOB It LCLUB
Dilettantenvoorstellingen te
Zandvoort.
Een onzer lezers schrijft ons dat de gere
gelde dilettanten-tooneelvoorstellingen die in
gebouw „Monopole' te Zandvoort worden ge
geven en waaraan meestal Haarlemsche
amateursvereenigingen haar medewerking
verleenen inzender noemde o.m. D. I. U.
schade toebrengen aan het beroepstooneel.
De geachte inzender meende bovendien te
weten dat hier niet meer gesproken kan wor
den van zuivere dilettantenvoorstellingen
daar de gezelschappen boven de vergoeding
van de reiskosten een kleine uitkeering van
de directie van „Monopole" zouden krijgen
Wij hebben ons met deze klachten tot de
directie van „Monopole" gewend.
Men deelde ons daar mede dat den laatsten
tijd in Zandvoort beroepstooneelvoorstellingen
slechts sporadisch werden gehouden omdat
de prijzen over het algemeen onder den druk
der tijdsomstandigheden te hoog waren.
Het eenige gezelschap dat nog wel met
succes optrad was dat van wijlen mevrouw
Esther de Boer van Rijk.
De opmerking dat de dilettanten-gezelschap
pen buiten hun onkosten nog een andere ver
goeding zouden krijgen noemde de directie
ten eenenmale onjuist.
Van schade toebrengen aan het beroeps
tooneel is dan ook naar men ons van deze
zijde verzekerde geen sprake.
Gij behoort zooveel mogelijk
rechts van den weg te
rijden. Wilt ge bij een kruis
punt links afslaan
Steekt dan tijdig Uw linker
arm uit, laat het verkeer van
rechts voorgaan
En overtuigt U dan alvorens
over te steken, dat gij zulks
veilig kunt doen.
De penningen speeltrektafels en
onze crisiszorgen.
Gachte redactie.
Toen eenigen tijd geleden de overheid in
greep en de fruitpetnningen-automaten ver
bood, heeft menige huisvrouw met mij zulks
ten zeerste toegejuicht want heel wat zuur
verdiende en broodnoodige guldentjes gingen
door de rioolbuis der automaten naar exploi
tant en caféhouder.
Wij hoopten zoo innig door die overheids
bemoeiingen van dit volkskwaad verlost te
zijn. Edoch de vos werd wel verjaagd doch dear
wolf hebben wij in Haarlem benig gekregen.
In Frankrijk zijn thans alle spee-lpenningen-
automaten en trektafels verboden en dus heb
ben eenige exploitanten honderden trek
penningentafels over onze grenzen gebracht
en er is dan ook haast geen 3de klas café
meer in Haarlem of er staat zoo'n stuk volks
kwaad.
Ik heb mij er persoonlijk van overtuigd, hoe
er op die tafels gespeeld wordt.
Ik zag een armen bakkérslooper in ander
half uur voor f 6.00 aan penningen vergokken,
ook andere werkmerischen stónden zich te
verdringen om hun penningen te offeren. Het
ergst vond ik wel dat, toen een der mannen
eindelijk eens een gelukje had en 20 pennin
gen trok (hij had er 15 gekocht), hij verplicht
werd er drank voor te nemen. Dat dergelijke
speeltafels een zoete winst opleveren blijkt
wel uit de mededeeling van een caféhouder
in Haarlem die zeide 30, 40, zelfs 50 gulden
per week met zijn trekspeeltafel te verdienen.
Menige huisvrouw zal met mij de overheid
dankbaar zijn, als ook deze wolf verjaagd
wordt.
Hoogachtend.
EEN HUISVROUW.
Haarlem, November 1937.
Wij brachten dit- stuik onder de aandacht
Zonderling beeld van de weekstaat
der Nederlandsche Bank.
Geachte Redactie,
In Uw Financieel Economisch Weekoverzicht
dd. 30 October j.l., schrijft Uw medewerker
P. C. over een „Zonderling bee'ld van de week
staat der Nederlandsche Bank" en merkt daar
bij het navolgende op.
„De Staat heeft de aflossing van het niet
geconverteerde gedeelte der Ned. Indische
leening bewerkstelligd door te putten uit
het tevoren reeds aanwezige saldo bij De
Nederlandsche Bank en door het opne
men van leeningen ad. circa 2% rente bij
eenige voorname instellingen waarvan bij
één zelfs tot een bedrag van f 50 millioen.
Over de toonbank daarentegen heeft de
Staat niet meer dan twee millioen aan
schatkistpapier kunnen plaatsen."
De voorstelling van zaken wat betreft het
opnemen van leeningen ad. 2% en het plaatsen
„over de toonbank" van slechts f 2 millioen
aan schatkistpapier kan niet juist zijn en
daarom is het beeld van den weekstaat der
Nederl. Bank geenszins zonderling te noemen.
Het moet n.l. in hooge mate worden betwij
feld, dat het Rijk leeningen ad 2% zou hebben
opgenomen en nog minder f 50 millioen tege
lijk bij één voorname instelling, aangezien het
Rijk in de open markt wegens de enorme ren-
telooze beschikbare gelden, veel goedkooper
terecht kan.
Ook is het niet juist, dat het Rijk „slechts"
f 2 millioen schatkistpapier „over de toon
bank" heeft kunnen plaatsen. Dit bedrag is
veel en veel hooger hetgeen blijkt uit de ge
publiceerde Kasstaten van het Rijk dd. 22 en
30 October en 6 November j.l.
De loop van zaken moet m.i. dan ook als
volgt zijn geweest.
Aan houdei-s van de aflosbaar gestelde 4%
oblig. Ned. Indië die niet aan de conversie in
3% oblig. hebben willen deelnemen waar
van het bedrag op f 200 millioen werd ge
taxeerd moest genoemd bedrag op 18 Oc
tober j.l. worden terugbetaald.
De kasmiddelen waren daarvoor echter niet
toereikend en dientengevolge is het Rijk er
toe overgegaan schatkistpapier z.g. „over de
toonbank" te verkoopen tot een bedrag van
circa f 58 millioen tegen een disconto van 1/4
tot Vi% p.a. naar gelang den looptijd van het
papier n.l. van 3 tot 8 maanden.
Verder schijnt het Rijk er nog in geslaagd
te zijn van de uit de emissie overgebleven 2%
oblig. Ned. Indië posten onderhands te plaat
sen, waarvan het bedrag echter niet bekend
is maar wel op f 30 millioen wordt getaxeerd.
De tegenwaarde hiervan en van de f 58 mil
lioen schatkistpapier kwam dus op 18 Oct. j.l.
de kaspositie van het Rijk ten goede.
Toen nu bleek, dat de benoodigde middelen
nog niet voldoende waren om aan alle beta
lingen die het Rijk had te doen het hoofd te
bieden werd een bedrag van f 9 millioen call-
geld geleend en werd ten slotte gebruik ge
maakt van de f 15.000.000 die het Rijk rente
loos bij De Nederlandsche Bank kon opnemen.
Hiermede zijn in groote trekken de plaats
gehad hebbende mutaties in de kaspositie van
het Rijk verklaard.
Mocht Uw medewerker kunnen aantoonen,
dat de door mij uiteengezette gang van zaken
niet juist is, dan houd ik mij gaarnp voor na
dere berichten aanbevolen.
Hoogachtend,
KAYSER.
Onze financieele medewerkers teekent hier
bij aan:
Toen wij op 28 October ons Weekoverzicht
schreven, was de situatie ten aanzien van het
terugbetalen van het niet-geconverteerde deel
der Ned.-Indische leening nog uitermate ver
ward en moest de financieele wereld gissen
naar de wijze, waarop terugbetaling van dit
zeer groote bedrag had plaats gevonden. Eerst
ruim een week later kon men uit de gepubli
ceerde kasstaten eenigszins het verloop van
zaken opmaken, zooals de heer Kayser zulks
in boven-afgedrukt schrijven dan ook vrij
nauwkeurig reproduceert. Toch liggen onze
zienswijzen niet zoo wijd uiteen als schrijver
vermoedt, gezien het feit, dat in mijn over
zicht helaas een betreurenswaardige schrijf
fout is geslopen, daar cle opgenomen gelden
natuurlijk niet tegen 2% doch tegen hoog
stens Vz% zijn verschaft. Aanvaardt schrijver
deze correctie, dan blijkt het zelfs, dat onze
zienswijzen vrijwel parallel loopen. De opne
ming van gelden is natuurlijk geschied tegen
schatkistpapier en, wij herhalen dit nog
maals grootendeel bij één enkele instelling.
Wat hiernaast in den aanvang werkelijk „over
de toonbank" Is geplaatst, valt hierbij naar
onze Inlichtingen, in het niet.
P. C. Ji
