Haarlems Dagblad
u
Er uit.
Deensche rats.
Teleurstelling moet
voorkomen worden.
Het belangrijkste
55e Jaargang No. 16711
Uitgave Louren9 Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Maandag 13 December 1937
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f 3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertenticn1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonnemcutstarieven op aauvraag.
Vraag eu aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek-
Italië is nu eindelijk uit den Volkenbond.
Sinds den aanvang van den Abesslnischen
oorlog heeft de gewone burger aller landen
er zich over verbaasd, waarom ter wereld het
er in bleef. Toen Japan en Duitschland er
genoeg van hadden, namen zij meteen hun
ontslag als lid. Toen Italië zijn Volkenbonds
verplichtingen volkomen verbrak bleef het
niettemin nog jarenlang lid. Zijn aanwezig
heid als zoodanig is voor den Volkenbond
geen aanbeveling gebleken en zijn heengaan
kan voor den Bond geen verzwakking heeten
omdat Italië toch niet wou meewerken.
Mussolini heeft van dit uittreden evenwel
een volledig theatereffect gemaakt. Dat hij
dit noodig vond is begrijpelijk. Italianen zijn
geen Hollanders, zij zijn uitermate gevoelig
voor een dergelijke dramatische vertooning
en buitendien heeft de geschiedenis geleerd
dat de dictatuur ten allen tijde behoefte
heeft gehad aan glorierijke schouwspelen.
Deze behoefte heeft tot tallooze oorlogen
geleid. Vooral in tijden van binnenlandsche
moeilijkheden moest de aandacht van de
bevolking door het verwerven van buiten-
landsche successen worden afgeleid en haar
geestdrift door zegepralen worden gestimu
leerd. Dit is zoo verklaarbaar, dat juist op
dezen grond de grootste bezorgdheid ten aan
zien van een figuur als Mussolini wordt ge
voeld. Men weet dat het Italiaansche volk er
economisch slecht aan toe is. Men weet dat
de Italiaansche staatsfinanciën ontzettend
geleden hebben door den Abessynischen oor
log (en in minderen mate door het Spaan-
sche avontuur). Ook is het bekend dat de
koloniale ontwikkeling van het veroverde
Abessinië schatten verslindt, dat de opstan
digheid der bevolking de aanwezigheid van
een kostbare Italiaansche troepenmacht
eischt, dat het klimaat een ernstig beletsel
is voor de vestiging van kolonisten en dat
het nog tientallen jaren zal moeten duren
eer dit veroverde land een bron van wel
vaart voor de veroveraars zal worden.
Die feiten leveren geen reden tot blijd
schap voor de andere Europeesche mogend
heden op. Vele tegenstanders van het door
Mussolini gevoerde beleid zijn geneigd er om
te gnuiven dat Abessynië een financieele
strop voor hem is. Maar als zij hun verstand
inplaats van hun gevoel gebruikten zouden
zij er niet om lachen. Het ware voor Europa
heel wat beter als dit keizerrijk, eenmaal
veroverd zijnde, nu ook maar welvaart over
Italië uitgoot. Dan immers zou Mussolini van
zijn balcon aan het Palazzo Vehezia de me
nigte kunnen toebulderen: „Heb ik u wel
vaart gebracht?" Antwoord een donderend:
„Ja!" „Is de staatskas leeg?" Antwoord een
dreunend: „Neen!" Nu moet hij demon
stratief uit den Volkenbond stappen, waartoe
hij in feit al sinds jaren niet meer behoort
en roepen: „Er in?" Schallend klonk het:
„Neen!" „Er uit?"
„Ja!" daverde het over de Piazza.
Het is te vreezen dat deze tooneelmatige
zegepraal over een vijand die over geen en
kel wapen beschikt, die trouwens niet alleen
geen super-staat maar zelfs geen staat is en
feitelijk alleen beschouwd kan worden als
een vereeniging, strevend naar de schep
ping van internationale rechtsverhoudingen,
niet lang voldoende zal zijn om den Italiaan-
schen geestdrift in laaienden toestand te
houden. Dat is het onrustwekkende. Er zul
len andere zegepralen op moeten volgen,
liefst wat substantiëelér van aard. Het
Spaansche avontuur houdt zich aan de
Spaansche traditie en sleept zich eindeloos
voort zonder afdoende beslissingen. Mis
schien zal men dit nu weer gaan trachten
te force,eren. Lukt dat inderdaad, dan is er
kans op groote narigheid over de macht in
de Middellandsche Zee. Lukt het niet, dan
Tiangen er weer andere gevaren in de lucht.
Mussolini heeft in zijn tien-minuten-du
rende speech gezegd: „Italië houdt vast aan
zijn grondbeginsel van internationale sa
menwerking en vrede".
Hij heeft even later geroepen: „Wij heb
ben onze wapens, in de lucht, op de aarde en
op zee en deze zijn talrijk en geslepen door
twee roemrijk gewonnen oorlogen".
Het is een beetje moeilijk deze verkla
ring van het grondbeginsel van internatio
nale samenwerking en vrede te aanvaarden
als een overtuigend bewijs. Ook het feit dat
aan het slot van zijn betoog geweren werd
gepresenteerd en dotken omhoog geheven
kan op het buitenland geen erg vredelie-
venden indruk maken.
Hij stelde overigens Genève voor als een
bouwvallige tempel, waarin men den oorlog
voorbereidt. Dit laatste kan een menigte op de
Piazza Venezia doen loeien, maar in andere
landen zal men zich verbaasd afvragen: Hoe,
wanneer en op welke wijze wordt in Genève
een oorlog voorbereid? Er is ons niets van
bekend.
Ware zooiets het geval, kon het ook maar
vermoed worden, dan zou niet alleen Neder
land, maar dan zou een gansche reeks kleine
staten onmiddellijk Genève verlaten om er
nooit meer terug te keeren. Maar zulk een be
schuldiging uiten is iets anders dan haar met
feiten en argumenten, met bewijzen dus, te
staven. De Italiaansche pers heeft haar even
wel moeten herhalen en mag haar niet be
twijfelen. Vandaar de geestdrift waarmee zij
in Italië geloofd wordt. Hier niet.
(In Denemarken constateert men,
dat de matrozen op de vloot door
het overvloedig eten in gewicht
toenemen, waardoor bijv. officieel
is vastgesteld, dat de waterver
plaatsing van den pantserkruiser
Niels Juel met een ton is toege
nomen.)
De Deensche matrozen zijn hartige eters,
Die degelijk worden gevoed,
Hun omvang neemt toe in (rond)
strekkende meters,
De Deensche matroos heeft het goed.
Hij 's zoogezegd niet onbe„middeld"
gebleven,
Sinds kortlings zijn diensttijd begon,
Aan boord van de Niels Juel maakt hem
het leven,
Zoo dik en zoo rond alseen ton.
De Deensche matrozen zijn vreedzame
menschen,
(Te lezen met d en met t)
Zij kunnen geen beter bestemming zich
wenschen,
Dan met de Niels Juel in zee.
Al krijgen zij daaglijks de dekken te dweilen,
En klimmen z' als ratten in 't want.
Al werken zij harder, bij tijd en bij wijle,
Dan menige lubber aan land;
Al doen ze ook iederen dag weer
gymnastisch,
Van ochtend tot avond en hoe,
De rats en de kuch werken toch nog meer
drastisch,
Steeds neemt hun tonnage weer toe.
Er zijn in de wereld gewichtiger zaken,
Dan dat van die Jantjes op zee,
Maar 'k hoop, dat ze lang nog zich dik
zullen maken,
Door eetlust in tijden van vree.
P. GASUS.
Amerikaansche kanonneerboot
tot zinken gebracht.
Achttien opvarenden omgekomen 7
Ernstige incidenten in de
Chineesche wateren.
Hapansche vliegtuigen hebben
gisteren tusschen Nanking en
Woehoe de Amerikaansche ka
nonneerboot „Panay" tot zinken
gebracht.
Officieren van het Amerikaan
sche vlaggeschip in de Chinee
sche wateren, „Augusta", deelden
heden mede, dat achttien opva
renden van dit schip door de üa-
pansche bommen zijn gedood of
verdronken.
Ook zijn eenige Britsche oor-
logs^-en koopvaardijschepen door
Japansch geschut bestookt.
De Japansche legerautoriteiten
hebben hun verontschuldigingen
aangeboden en verklaard, dat
hier sprake is van misverstanden.
(Men zie verder pag. 4.)
Bericht verwekt opschudding
te Washington.
Het bericht van den Amerikaanschen
ambassadeur te Hankau, Johnson over
het tot zinken brengen van de Panay
en de tankschepen werd op het de
partement van Buitenlandsche Za
ken te Washington enkele uren later
ontvangen dan het bericht van de
Panay, dat het schip was opgestoomd
om een bombardement te vermijden.
Cordell Huil verklaarde te hopen na
dere bijzonderheden te ontvangen,
doch op het oogenblik weigerde hij
commentaar te leveren.
Nog in den nacht werden extra edi
ties van de bladen uitgegeven. Het
incident heeft opschudding verwekt
in officieele kringen, die de aanwe
zigheid van een kanonneerboot bij
Nankink noodzakelijk achtten voor de
veiligheid van de Amerikaansche on
derdanen. Sommigen verlangen thans
dat alle Amerikaansche oorlogs
bodems teruggeroepen zullen worden,
terwijl anderen krachtige maatrege
len eischen.
Japansche excuses.
De Japansche ambassadeur te Sjanghai,
Kawagoe, heeft den Amerikaanschen am
bassadeur te Hankau, telegrafisch veront
schuldigingen van de Japansche regeering in
zake het tot zinken brengen van de Panay en
drie tankschepen aangeboden.
De Japansche consul-generaal te Sjanghai
heeft gelijke stappen gedaan bij den Ameri
kaanschen consul-generaal.
Ambassadeur Johnson heeft het Amerikaan-
che departement van buitenlandsche zaken
medegedeeld, dat de drie tankschepen vluch
telingen vervoerden.
De ambassadeur van de Vereenigde Staten
te Tokio heeft een bezoek gebracht aan het
Japansche ministerie van buitenlandsche za
ken om te protesteeren tegen het tot zinken
brengen van Amerikaansche schepen.
Hoofdwond van Prins Bernhard
genezen.
j.tust blijft nog geboden.
AMSTERDAM, 13 December. De particu
liere secretaris van Z.K.H. Prins Bernhard.
jhr. mr. C. Dedel, verstrekte ons hedenmiddag
het volgende communiqué:
„Sinds het laatste communiqué is uitgege
ven is de verbetering van den toestand van
Prins Bernhard geleidelijk voortgeschreden.
Niettemin blijft rust nog geboden. De hoofd
wond is genezen.
De toestand van hof jager Spek blijft gun
stig. De operatiewond is goed genezen en er
is reeds een begin van bewegingsmogelijkheid
in de knie".
Groote scheepsbouworder voor
ons land
Werven werken samen.
Een combinatie van 12 Nederlandsche wer
ven heeft ingeschreven op den bouw van 12
nieuwe schepen voor den Lloyd Brasileiro.
Onder deze 12 schepen bevinden zich twee
groote passagiersschepen. Natuurlijk hebben
werven uit alle deelen der wereld voor dezen
order ingeschreven, doch, daar de Nederland
sche prijzen vermoedelijk niet ongunstig zijn,
hoopt men, dat deze groote transactie met
Nederlandsche werven zal worden afgesloten.
Delbos enthousiast te Belgrado
ontvangen.
Menigte van 60.000 menschen
juicht den Franschen minister toe.
Betoogende studenten door politie uiteen
gedreven.
De Fransche minister van buitenlandsche
zaken, Yvon Delbos is Zondagmorgen te Bel
grado aangekomen. Hij wexd o.a. verwelkomd
door den Joego Slavischen premier Stojadino-
witsj, met wien hij daarop de eerecompagnie
inspecteerde.
Na een korte receptie in de salons
van het station begaf Delbos zich naar
de Fransche legatie. Toen hij het station
verliet werd hij toegejuicht door een
menigte van minstens 60.000 men
schen, die zich voor het station en
langs den weg, die de auto van den
minister moest volgen, had opgesteld.
Velen riepen „Leve Frankrijk", ter
wijl ook tal van doeken werden meege
voerd met de woorden „Leve het de
mocratische Frankrijk", „Leve de de
mocratie" en „Leve het bondgenoot
schap met het democratische „Frank
rijk".
De betooging nam weldra een politiek ka
rakter aan. Een groep studenten meisjes, die
op de eerste rij stond, liet in het Fransch de
Marseillaise hooren. De afzetting werd verbro
ken en de menigte trachtte een optocht te
formeeren. Politie drong de betoogers naar het
trottoir terug, doch eenige duizende studenten
wisten niettemin de omgeving van het minis
terie van buitenlandsche zaken te bereiken,
waar zij door bereden politie met de blanke
sabel uiteen werden gedreven.
Eenige honderden betoogers trokken daarop
naar de Tsjecho-Slowaaksche legatie, waar
twee schoten werden gelost. Ook op andere
punten der stad duren de betoogingen voort,
o.a. voor het studentenhuis.
Volgens geruchten, die te Belgrado de ron
de doen, zouden bij de betoogingen in totaal
een persoon gedood en verscheidene gewond
zijn. Den geheelen morgen heerschte in de
stad 'n opgewonden stemming. Herhaaldelijk
kwam het, voornamelijk van de zijde van
studenten, die den kreet „Leve Frankrijk" ble
ven aanheffen, tot betoogingen, waarop de
politie ingreep en nieuwe vechtpartijen ont
stonden, zoo o.a. voor het Huis van Afgevaar
digden.
hebt misschien morgen noch over
morgen aanleiding, een „Groentje" in
Haarlem's Dagblad te plaatsen.
Wij willen U er slechts aan herinneren,
het niet te vergeten, wanneer de gele
genheid zich wel voordoet.
De Stille Armen
moeten hun
Kerstgave hebben!
Reeds velen hebben zich een offer getroost
voor de inzameling om aan de Stille Armen
een Kerstgave te schenken. Het is een goed
begin, maar er is natuurlijk nog veel noodig
om aan allen een uitkeering te doen, die hen
althans met de feestdagen zal vrijwaren voor
honger en koude.
Zooals men uit vorige publicaties weet,
wordt het aantal Stille Armen op minstens
500 geschat. Het Comité geeft natuurlijk lie
ver f 15 dan f 10, terwijl het overtuigd is, dat
ook met f 20 de nood in de gezinnen voor
zeer korten tijd gelenigd wordt. Het hangt
van het offer der burgerij af hoeveel aan de
Stille Armen kan worden uitgekeerd. Laat
het zoo zijn, dat allen die in staat zijn iets
te offeren het penningske der weduwe
heeft in deze ook evenveel waarde als het
bankbiljet der welgesteldenover eenige da
gen het gevoel hebben: ik heb mijn plicht
gedaan.
Dat geeft ook voldoening voor eigen gewe
ten. Het moet bovendien tot dankbaarheid
stemmen als iemand in dezen crisistijd nog
in staat is iets af te zonderen om het leed
van anderen te lenigen.
Het moet voorkomen worden dat er
met de Kerstdagen Stille Armen zijn
die gehoopt hadden op een uitkeering,
maar die overgeslagen werden omdat
het Comité geen geld genoeg had.
De Kerstgave kan zooveel goed maken. Na
tuurlijk kunnen de Stille Armen met de kleine
bedragje geen wonderen doen. 'In de gezin
nen is immers al maanden lang bittere ar
moede, zoodat het geld als op „een gloeiende
plaat valt". Maar het zal toch mogelijk zijn
om er voor te zorgen, dat met de Kerstdagen
de kachel brandt en een smakelijk middag
maal op tafel komt. De kinderen zullen smul
len, zich weer wanen als in de dagen van
ouds, toen er nog geen gebrek in huis was.
En de ouders zullen even hun leed vergeten
als zij die gelukkige glans in de oogen der
kinderen zien. Dan zal er dankbaarheid in
hun hart komen jegens de onbekende gevers,
die hebben getoond, dat er nog medegevoel
met het leed van den medemensch gevonden
wordt
Er was vroeger in onze stad iemand die
steeds een warm hart had voor allen die in
kommer en nood verkeerden. Toen werd ook
hij door de crisis getroffen. Hij kwam zonder
werk Het werd zoo dat ook hij blij was met
een Kerstgave der Stille Armen. Maar nu is
er weer een gelukkige keer in zijn levenslot
gekomen. Hij heeft weer werk. Opnieuw geeft
hij, nu wellicht dubbel, voor de Stille Armen,
in de overtuiging, dat het „zaliger is te geven
dan te ontvangen
Zevende verantwoording van bij ons blad
ingekomen giften.
J. B. S. f3,—; P. G. f2.50; J. L. B. f2.—;
Mej. S. fl—Mej. H. B. f3.—; S. V. f 1,50;
T. H. T. f2,—; Mevr. N. N. f2,50; Z. W. f2.—
Fam. M. f3,26; P. v. T. f 10,—; T H. B. Jeugd-
middag f 1,36; H. v. D. f 1.—B. W. f3.— Th.
de B. D. f 10,—; X. Y. Z. f 200.— Jhr. F. W. v.
S. f 25,—; C. P. f 10,— L. S. f 10.—; J. M. L.
f 10,—; J'. B. E. f 10,—; P. V. Jr. f 10.—; W. A.
C. H. f7,50; Bridgepot Künie f5,80; F. A. v. d.
B. f 5,—; A. K. v. d. V. f 5,—; I. W. H. de J.
f5,—; F. C. D. f5,—; G. W. V. D. f5,—; A. M.
G. f5,—M. V. d. N.—M. f5,— M. C. f2,50:
Mevr. C. H. C.—P. f5,—; T. B.—H. f2,50; H.
H. f2,50; P. D. de V. f2,50; Ir. J. A. W. f2,50;
F. C. de G. Jr. f 2,50; H. D. L. f 2.50; Ds. W. B.
f2,50; Mej. H. L. T. f2,50; Mej. J. J. G. f2,50;
S. L. A. f2,50; E. B. f 1.50; N. N. f3,—; fam.
L. f3,—; Mevr. v. K. V. R. f 1,D. W. K.
f 3,—; L. E. K. f 1,—; fam. de G. f 1,W. L.
fl—R. W. f2,50; Mr. Z. A. W. f 10,—A. C.
f 12,50; dames de G. f 1,J. D. f5,v. d.
M. f2,—; Corz. f 1,H. J. f 1,A. H. G.
f 20,—; totaal f 473,43. Vorig totaal f 1919,91.
Thans zijn in het geheel bij ons blad inge
komen 377 giften tot een bedrag van f2393,33.
Giften kunnen worden afgegeven aan onze
bureaux Groote Houtstraat 93 en Soenda
plein 37 of gestort worden op onze postgiro
rekening no. 38810 onder vermelding „Voor
de stille armen". Alle giften worden door ons
verantwoord.
De arrestatie van Weidmann, de Duitsche emigrant, die te Parijs in vijf maanden
tijds, verscheidene moorden pleegde, heeft in heel Frankrijk groot opzien ge
baard. Onder de slachtoffers van Weidmann bevond zich de Amerikaansche
danseres Jean de Koven.
Het woord is aan.
Marie Ebner-Eschenbach:
Herinner u de vergetenen:
sen wereld gaat voor u open.
Kerstmis 1937.
Decembermaand met uwe grauwe, kille
dagen,
Maakt d'eigen haard verinnigder, verstilder,
En ook der menschen-harten zachter,
milder,
Voor hen. die lijden, maar niet luide
klagen
Geef dat hun trieste harten weer zachtjes
kunnen zingen,
Het wonder-schoone lied van Liefde,
Blijdschap, Vrede.
Deel door uw stille gaven iets daarvan aan
hen mede,
Opdat zij weer gelooven in Leven's goede
dingen,
Opdat zij weer gelooven in Liefde,
Blijdschap. Vrede.
M. C. v. H.
Attlee laakt fle non-interventie-
politiek.
Zij komt slechts den Spaanschen opstande
lingen ten goede.
De leider van de Labour-oppositie, Attlee.
die juist van een reis naar Spanje te Londen
is teruggekeerd, heeft in de .Daily Herald" zijn
bevindingen in Spanje uiteengezet.
„Ik ben teruggekeerd", zoo schrijft hij, „met
een gevoel van groote schaamte over de poli
tiek van de Britsche regeering".
Attlee zet uiteen, dat deze politiek van niet
inmenging den opstandelingen ten goede
komt. Hij stelt deze politiek verantwoordelijk
voor de levensmiddelenschaartschte van het
Spaansche volk.
Verder verklaarde Attlee, dat het commu
nisme geen overwegende invloed heeft in
Spanje "en dat de huidige strijd een strijd zou
zijn tusschen fascisme en communisme. Het
is volgens hem een strijd tusschen vrijheid
en tyrannie
Nog steeds woedt de strijd om
Nankiug voort.
De Japansche troepen, die gistermiddag
poogden de Zuiderpoort van Nanking te ver
overen, zijn er tegen den avond in geslaagd
het geheele zuidelijk deel van de vestingwer
ken in hun macht te krijgen, aldus meldt
Havas.
De Japansche luchtmacht heeft de sterre-
wacht op den Purperen Berg vernield.
Verder wordt gemeld, dat een flotilje Ja
pansche riviervaartuigen de versperringen,
welke Chineezen in de rivier hadden gelegd,
hebben doorbroken en de Chineesche batte
rijen, welke de stad aan de rivierzijde ver
dedigen, onder vuur hebben genomen.
De Japansche voorhoede, welke naar den
noordelijken oever van de Jangtse is over
gestoken, is in den avond te Poekau. aan de
overzijde van Nanking aangekomen. Deze
troepen willen den Chineezen den terugtocht
afsnijden.
Het staat thans wel vast, dat de Japanners
bij Nanking veel grooteren tegenstand ont
moetten. dan verwacht werd
Te Tokio had men gehoopt den triomfan
telijke intocht van generaal Matsoei in Nan
king Zaterdag te kunnen vieren.
De officieele feesten zijn echter uitgesteld.
Wel trok Zondag een reusachtige optocht,
voorafgegaan door duizend muzikanten, des
middags door de stad ter viering van de „over
winning te Nanking", Hoewel de autoriteiten
tot matiging aanmaanden, werden de feesten
voortgezet.
Een Chineesch-Russisch
militair verdrag?
Hardnekkig doet te Hankau het gerucht de
ronde, dat een militair pact zou zijn onder
teekend tusschen China en Rusland op 10
December j.l. Het is onmogelijk de waarheid
van dit gerucht na te gaan, zoodat het met de
grootste reserves moet worden opgenomen.
Over het algemeen welingelichte kringen ver
klaren nader, dat het pact op 12 December
van kracht zou worden. Officieele Chineesche
kringen bewaren het stilzwijgen.
(Adv. Ingez. Med.)
HEDEN: 14 PAGINA'S.
pag.
Inbrekers hebben te Rotterdam negen
miile buit gemaakt. 3
De landaanwinning bij de Groninger Wad
den heeft goede resultaten. 3
De tusschen Montevideo en Santos ge
strande „Aldabi" maakt water. 3
Italië is thans definitief uit den Volken
bond getreden. 4
Japansche vliegtuigen hebben een Ameri
kaansche kanonneerboot tot zinken ge
bracht en Britsche schepen aangevallen. 4
Ragnhild Hveger heeft drie wereldrecords
verbeterd. 5
De U. C. I. wil van de Vijver zijn titel we
reldkampioen der sprinters ontnemen. 5
Euwe verliest wederom van Aljecbin. 6
ARTIKELENENZ.
R. P.: Er uit. j
J. B. Schuil over: Scherzo. 2
S. Reshevsky: Zwak spel van Euwe. 6
H. D. Vertelling: Leichte symphonie. 9
B. A.: Modeshow Mode-Academie Suze
Huntelaar. g
Historische schaaknotities. 12
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op
