Haarlem's Dagblad
Assen.
■—VASTE BEURS—
Koninklijke" keert
6 °Jo interim-dividend
uit.
Prins Bernhard terug inSoestdijk
WEEKBERICHT
Opruiming.
Het belangrijkste
55e Jaargang No. 16729
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en AJgem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Znider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724', 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Woensdag 5 Januari 1938
Abonnementen per weck f 0.25. p. oiannd
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën: 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
President Roosevelt heeft een Boodschap
aan het Amerikaansche Congres gebracht die
geen wereldschokkend effect heeft. In hoofd
zaak komt het, wat de buitenlandsche politiek
aangaat, op een ietwat verzwakte herhaling
van zijn rede in Chicago neer. En zooals de
toestand er nu in de wereld uitziet kan men
voorloopig niets beters van de Vereenigde
Staten hopen dan een economisch herstel.
Dat wordt overal vurig verlangd; de economi
sche schokken in dat groote land verontrusten
de heele wereld en hebben in alle andere lan
den kwade gevolgen.
Maar. op zijn buitenlandsch chapiter is de
president toch wat aan het uitweiden gegaan
en heeft daarbij de meening te kennen gege
ven, dat de democratieën de beste waarborg
voor den vrede zijn en dat de dictatoriaal-
geregeerde staten tot de democratie zullen
terügkeeren. De vraag is maar: wanneer? In
derdaad bewijst de historie dat dictaturen
geen lang leven plegen te hebben, maar tpt
twintig jaar hebben vele het gebracht en de
Duitsche bv. is pas vijf jaar oud. Nu heeft het
Parijsche dagblad Le Journal iets anders uit
de woorden van president Roosevelt gehaald
en vraagt, omdat hij zooveel van de democra
tie verwacht, of hij „de as Washington-
Londen-Parijs" wil scheppen tegenover „de as
Berlij n-Rome-Tokio".
De hemel beware ons hiervoor. Als wij twee
groepen van groote mogendheden tegenover
elkaar zouden krijgen natuurlijk in „defen
sief" verband zou de ellende van 1914 vol
komen herhaald worden. Alleen in nog wat
gevaarlijker mate, omdat dit een wereld
antithese van twee groepen zou worden en de
oude tegenstelling in wezen een Europeesche
was. Men kan zeggen dat de wereld weinig
geleerd heeft van den grooten oorlog maar
een dergelijke herschepping van het noodlot
tige „gewapende evenwicht", dat zoo oneven
wichtig bleek zou op volslagen stupiditeit
lijken.
JDe „as" Rome-Berlijn-Tokio wat een
leelijk en gewrongen beeld is toch dat rare
woord „as" is trouwens volstrekt nog geen
Entente Cordiale of Triple Alliance. De Duit-
schers en de Italianen, behoorend tot Europa
dat nog altijd de kans heeft zijn overheer-
schenden wereld-invloed te redden, zouden
wel zeer roekeloos zijn als zij blijvend en af
doende medewerkten tot de vestiging van een
overheerschende positie van Japan in Azië.
Dat zou wel zeer slecht staatsmansbeleid zijn,
want Azië is voor de Europeesche belangen
van enorme beteekenis en welke kansen zou
den Duitschland en Italië hebben in een door
Azië verarmd, voortdurend bedreigd, in een
hoek gedrongen Europa? De Duitsche dictator
heeft nog kort geleden in een van zijn dave
rende redevoeringen de volkomen aanvaard
bare stelling geuit, dat geen enkel land belang
heeft bij de armoede en misère van zijn na
buren, maar integendeel voor zijn eigen wel
vaart hun welzijn noodig heeft. Dat is niet
alleen een aanvaardbare stelling maar een
waarheid als een koe. De economische toe
standen geven er dagelijks de bewijzen van.
Een welvarend Italië en Duitschland temidden
van een verarmd Europa zijn niet bestaan
baar. En de bedreiging van een dergelijk Euro
pa door de Aziatische macht zou buitendien
fataal blijken.
Gelukkig is tegenwoordig, zij het nog onder
de oppervlakte, een gansch ander streven in
de wereld aan het opkomen dan de herhaling
van de 19e eeuwsche fouten die het Petit
Journal suggereert, dat blijkbaar alleen in den
verleden tijd kan denken. En gelukkig weten
we tenminste van de Vereenigde Staten dit:
dat zij niet geneigd zijn zich te verwikkelen
in dergelijke verouderde Europeesche opvat
tingen, die voor hen zelf zouden beteekenen
dat zij zich lieten meeslepen in de grootste
gevaren. Men kan van de politiek der V. S.
zeker niet zeggen dat zij naar het scheppen
van internationale tegenstellingen streeft.
R. P.
Brengt vanaf heden Uw effectenzaken
bij het officieel erkende EFFECTEN
KANTOOR VAN HALEM Co. N.V.,
SCHOTERWEG 3, TELEF. 13370. Opge
richt 1916. Alle Effectenzaken worden in
aparte spreekkamers besproken. Be
trouwbare adviezen. Geheimhouding.
Contant of prolongatie. Dezelfde tarie
ven en persoonlijke behartiging.
Een zaak die groeit door recommandatie.
(Adv. Ingez. Med.)
Het bestuur van de Koninklijke
Nederlandsche Maatschappij tot ex
ploitatie van petroleumbronnen in
Ned.-Indië, deelt mede, dat besloten
is, over het boekjaar 1937 een inte
rim-dividend uit te keeren van 6
(vorig jaar vijf) procent.
Dit dividend is betaalbaar gesteld
op Dinsdag 11 Januari a.s.
Hedenmorgen het Burgerziekenhuis verlaten.
Z. K. H. Prins Bernhard heeft hedenmorgen vrij onverwacht het
Burgerziekenhuis te Amsterdam verlaten. In gezelschap van dr. C. T.
van Valkenburg aanvaardde hij per hofauto den terugtocht naar het
Paleis Soestdijk, waar hij tegen tien uur arriveerde.
Het vertrek van Z.K.H. Prins Bern
hard, die sinds 29 November, den dag
waarop het ongeval op den Muider-
straatweg heeft plaats gehad, in het
Burgerziekenhuis te Amsterdam werd
verpleegd is hedenochtend vrijwel on
opgemerkt geschied. Hoewel het be
kend was geworden, dat de Prins dezer
dagen naar Soestdijk zou terügkeeren
en zijn vertrek één dezer dagen zou
plaats hebben, is het toch nog vrij
onverwacht gekomen.
Nadat reeds tevoren afscheid was genomen
van de doktoren in het Burgerziekenhuis, be
gaf Z.K.H. Prins Bernhard zich hedenmorgen
tegen negen uur, in gezelschap van de direc
trice van het Burgerziekenhuis, mej. zr. A. A.
Weijtlandt, naar de vestibule van het ge
bouw, waar de zusters van het ziekenhuis
stonden opgesteld. Hier heeft de prins met
een woord van dank voor de goede verzorging
en een handdruk afscheid genomen van de
directrice en de zusters.
Alleen vergezeld door dr. C. T. van
Valkenburg begaf Prins Bernhard
zich vervolgens naar de voor den in
gang van het ziekenhuis gereedstaande
auto. De Prins zag er monter en zeer
opgewekt uit en stapte zonder eenige
hulp in den wagen, waarmede de
terugtocht naar Soestdijk werd ge
maakt.
Buiten het hek stönden op het vroege mor
genuur slechts weinig belangstellenden. Nie
mand had verwacht dat de Prins zoo vroeg
zou vertrekken.
Toen de auto wegreed, wuifde de prins nog
eens naar de in den uitgang van het zieken
huis staande verpleegsters.
Langs de Oosterparkstraat werd naar de
Weesperzijde gereden, vanwaar langs den
Muiderstraatweg de terugreis naar Soestdijk
werd aanvaard. Dit is dezelfde weg, welken
ook H.K.H. Prinses Juliana op Nieuwjaarsdag
voor den terugkeer naar Soestdijk heeft ge
volgd.
Terug in Paleis Soestdijk.
Uit Baarn wordt ons gemeld: Van
ochtend om tien minuten voor 10 is
Prins Bernhard in gezelschap van den
geneesheer, dr. van Valkenburgh
komende uit Amsterdam, ten paleize
Soestdijk aangekomen.
Z.K.H. deed de reis van Amsterdam naar
Soestdijk in een gewone hofauto, waarin hij
op de achterbank had plaatsgenomen.
De prins droeg een grijs costuum en een
donkerblauwe winterjas. Hij was blootshoofds.
In een langzaam tempo was de afstand van
het Burgerziekenhuis naar het paleis afgelegd.
De tocht duurde iets minder dan een uur.
De belangstelling voor het paleis was uiterst
klein.
Eerst op het laatste oogenblik was besloten
dat de prins reeds vanochtend zou vertrekken.
Slechts enkele fotografen voor het ziekenhuis
hadden het gezien en tijdens den tocht naar
Soestdijk passeerde een auto met eenige pers
fotografen den hofauto.
Zij v/aren vrijwel de eenigen, die voor het
paleishek den prins opwachtten.
Langzaam zwenkte de auto den paleistuin
in en stopte voor het bordes, dat naar den
rechterpaleisvleugel voert.
De prins maakte geenszins den in
druk pas uit het ziekenhuis te zijn
ontslagen. Integendeel, frisch en vlug
stapte hij uit den wagen en beklom
den stoep.
Enkele oogenblikken later was hij
achter de glazen deuren van den pas
verbouwden vleugel verdwenen.
Prins Bernhard was weer thuis.
De toestand van den prins.
Van dr. C. T. van Valkenburgh kre
gen wij na het vertrek van Z.KH..
prins Bernhard uit het Burgerzieken
huis de volgende verklaring:
„ZJC.H. Prins Bernhard is heden
ochtend zonder eenige stoornis ver
huisd van het Burgerziekenhuis te
Amsterdam naar het paleis Soestdijk.
De toestand van Z.K.H. geeft in elk
opzicht reden tot groote tevredenheid.
Lichamelijk zijn de gevolgen van het
ongeval bijna geheel geweken. Psy-
chinisch is er van den beginne af aan
geen spoor van eenige afwijking ge
weest. Niettemin brengt de aard van
het ongeval, dat Z. K. H. getroffen
heeft, mede, dat vooralsnog zekere
beperkingen moeten gelden, die in
het bijzonder inspanning van allerlei
aard betreffen''.
Het ijs op de tennisbancya.
Wij vernemen, dat de ondergespoten tennis
banen van Eindenhout (Wagenweg) en Brede-
rode heden voor de liefhebbers van
schaatsenrijden zijn opengesteld.
Alleen wanneer het hedenmiddag vijf uur
weer gaat opvriezen zullen de banen ook van
avond worden geopend.
Coöp. „Vooruitgang" U.A.
Mr. Cornelisstr. 7
H A A R L E M.
Versche HOLL. ROOMBOTER, p. pond 78cts.
BAK- en BRAADVET, per pond35 ets.
PLANTENVET. per pond 35cts.
GROOTE CALIF. PRUIMEN, p. pond.18 ets.
SUIKER, per pond 23 ets.
MET DIVIDEND BONS.
(Adv. Ingez. Med.)
De Commissaris van Politie over
de ongelukken-statistiek 1937.
Nu 1937 verstreken is, hadden wij een on
derhoud met den Commissaris van Politie te
Haarlem over de ongelukken-statistiek en
de verkeersbelangen in het algemeen.
Wij zijn zoo zei de heer E. H. Tenckinck
in het afgeloopen jaar niet onfortuinlijk
geweest. Weliswaar steeg het aantal ver
keersongevallen (1935: 1438, 1936: 1400 en
1937: 1560), maar men moet niet te veel be
teekenis hechten aan dit totaal-cijfer, want
daaronder zijn immers ook de kleinste bot
singen, die met een buil of een schram zijn
afgeloopen. Het aantal ernstige verkeerson
gelukken is gelukkig niet gestegen.
In 1937 waren er te Haarlem 8 ver-
keers-ongelukken met doodelijken af
loop, tegen 9 in 1936 en eveneens 8
in 1935.
Daarbij moet men bedenken, dat het ver
keer in den loop der jaren steeds intenser ge
worden is en hoe meer verkeer er is, hoe
grooter natuurlijk de kans op ongelukken
wordt.
Op onze vraag wat gedaan zou kunnen
worden om het aantal verkeersongelukken
te beperken, antwoordde de Commissaris:
Ik ben overtuigd, dat het aantal ongeluk
ken op den weg zeer belangrijk zou vermin
deren als elke weggebruiker zich hield op
het deel van den weg dat voor hem be
stemd is.
Eenige voorbeelden:
Fietsers moeten op drukke wegen niet
naast elkaar rijden. De wet laat dit wel toe,
maar het kan soms toch heel gevaarlijk zijn.
Twee fietsers naast elkaar nemen immers
een breedere strook van den weg in beslag
dan één fietser. Daardoor blijft er voor pas-
seerende auto's minder ruimte over en wordt
de kans op ongelukken vergroot. Dat gevaar
lijk naast elkaar fietsen ziet men niet alleen
op de buitenwegen met doorgaand verkeer,
maar ook wel in de drukste hoofdstraten.
Door zoo te handelen zijn de fietsers voor
zichzelf en voor anderen een gevaar.
Van groot belang voor de veiligheid is ook,
dat ieder de fietser zoowel als de automo
bilist tijdig een teeken geeft als hij van
richting veranderen wil. Er gebeuren her
haaldelijk ongelukken doordat het sein te
Iaat gegeven wordt.
De automobilist moet niet denken dat de
weg alleen voor hem is. In het algemeen is
wel te zeggen, dat de autobestuurders de
Prins Bernhard op weg van het Burgerziekenhuis naar Soestdijk.
ten verbeteringen aan te brengen. Wat be
reikbaar is wordt gedaan. Nu zijn wij weer
aan de Kleverlaan bezig. Het volgend jaar
wordt de Ged. Oude Gracht en de Raaks
niet alleen geasphalteerd, maar de rijweg
wordt ook zoo aangelegd, dat het meeste pro
fijt getrokken wordt van deze mooie breede
verkeerswegen. Haarlem is een oude stad en
heeft helaas slechts weinig breede wegen in
het centrum. Daarom is het goed de weinige
die er zijn goed te gebruiken.
Het is opmerkelijk dat er zooveel verkeers
ongelukken op den Rijksstraatweg (Schoter-
weg) plaats hebben. Het aantal ongevallen
voorgekomen op het Haarlemsche deel van
weg HaarlemAmsterdam, Haarlem—Vel-
sen en HaarlemLeiden was: 1935: 187,
1936 200 en 1937: pl.m. 200. De meeste on
gelukken gebeuren in Haarlem-Noord, het
geen ongetwijfeld een gevolg is van de om
standigheid, dat op den Schoterweg en Rijks
straatweg zooveel zijwegen met een belang-
ryk verkeer uitkomen. De hoek bij den Ver-
gierdenweg is in het bijzonder berucht daar
voor.
Bij het gemeentebestuur zijn dan ook plan
nen in studie om daar een verbetering aan
te brengen.
Er zou al veel gewonnen zijn als heel
duidelijk werd aangegeven waar het verkeer
op dat punt in elkaar moet vloeien. Nu is de
afstand voor die samenvloeiing te groot,
waardoor dikwijls weifeling en onzekerheid
ontstaat.
In het algemeen is wei te zeggen al dus
de heer Tenckinck dat in den loop dei-
jaren de meest gevaarlijke punten in de stad
verdwenen zijn, dank zij de belangrijke fi-
nancieele offers daarvoor van het gemeente
bestuur. In de binnenstad hebben wel is
waar nog steeds de meeste verkeerongeluk-
ken plaats, maar er is niet veel meer te doen
op het gebied van verbetering der wegen om
daarin een beperking te brengen. Natuurlijk
zouden wij gaarne smalle hoofdstraten
zooals bijvoorbeeld de Gierstraat willen
verbreeden, maar daaraan is uit financieel
oogpunt geen denken. De beperking der ver
keersongevallen moet dus vooral gezocht
worden in een beter gebruik van den weg.
Tenslotte deelde de commissaris mede, dat
in den loop van deze maand de installatie
van de automatische verkeersseinen op de
Groote Markt en den Kruisweg eindelijk
voltooid zal zijn. Dan worden alle verkeers
seinen van het politiebureau in de Smede-
straat uit bediend.
En op welke punten gaan wij dan weer
automatische seinen maken?
Dal i> noe ni^t met fp 'prr^or
Punten die er voor in aanmerking zouden
kunnen komen zijn. aldus de commissaris, de
kruisingen Jansstraat-Ridderstraat-Korte
Jansstraat en Zijlstraat-Ged. Oude Gracht-
Nassaulaan. Op de spitsuren moeten daar nu
verkeersagenten staan, hoewel het mij zeer
moeilijk is die aan den gewonen dienst te
onttrekken.
beste gebruikers van den weg zijn, maar er
zijn helaas nog steeds enkelingen onder hen
die te weinig rekening houden met het feit,
dat er ook nog andere menschen op den
weg zijn.
Alle weggebruikers moeten elkaar beter
leeren waardeeren, elkaar rechten op den
weg eerbiedigen. Dan alleen is het mogelijk
om verkeersveiligheid te brengen.
Alcohol moet evenmin door automobilisten
als door fietsers gebruikt worden. Het is
meermalen gebleken, dat ook half beschon-
kenen op de fiets een groot gevaar voor het
verkeer zijn.
Voetgangers moeten natuurlijk op de trot
toirs blijven, liefst op het rechtsche trottoir.
Als zij den rijweg moeten oversteken is het
noodzakelijk goed uit te kijken. Liever een
paar minuten wachten dan gevaar te loopen
onder een auto of fiets te komen. Nog steeds
zijn er menschen die zonder op het verkeer
te letten een rijweg oversteken. Menig ern
stig ongeluk is daarvan het gevolg.
Als alJe weggebruikers een verstan
dig gebruik van den weg maakten
en bepaalde verkeersfouten verme
den, zou het veel veiliger zijn. Dan
zou, om 1937 als een voorbeeld te ne
men, de helft van de doodelijke ver
keersongelukken voorkomen zijn.
Zijn er nog bepaalde punten in de stad
die verbeterd kunnen worden?
Och (aldus de Commissaris) in samen
werking met Openbare Werken is de politie
er geregeld op uit om op verschillende pun-
l!a r zijn vele lezers van ons blad, die
eens per jaar een „Groentje" ter plaat
sing opgeven.
Er zijn er nog veel meer, die dit vaker
dan eenmaal per jaar doen.
Er zijn er zeer weinig, die het nooit doen
Wanneer U tot die kleine minderheid
mocht behooren. doe het dan bij de
eerstvolgende gelegenheid.
In Uw eigen belang.
Het woord is aan
Charles Reade:
De nood is de eenige raad
gever, die succes' heeft.
oud-Minister
Mr. P. J. OÜD
spreekt a.s. Zater-
dag te Haarlem.
Alléén voor Leden van deVrijzinnig
Dem. Bond en hun incroducé's
houdt Oud-minister Mr. P. J. Oud
op Zaterdagmiddag 8 Januari a.s.
een politieke rede. De vergadering
vindt plaats in het Gem. Concert
gebouw te Haarlem, aanvang 3 uur.
Verzekert U 'n plaats door om
gaande inzending van onder
staande coupon.
(Adv. Ingez. Med.)
Nu is weer overal de opruiming begonnen
En elke brave Nederlandsche huisvrouw put,
Met enthousiasme uit die rijke
koopjesbronnen,
Naar beurs en naar behoefte, tot vermaak
en nut.
Wanneer de winkelier in drommen haar
ziet komen,
Voelt hij in 't nieuwe jaar zich aanstonds
goedgeluimd,
Zoo'n drukte die niet drukt, vervult zijn
liefste droomen.
Hij is al opgeruimd, vóór hij is opgeruimd.
Het is de groote sport van toonen en van
kiezen,
Een tijdverdrijf voor d' een en d' andere
partij,
Zonder dat beiden het geduld er bij
verliezen,
Zij blijven er vol moed en opgewektheid bij.
De koopsters zijn verheugd, dat koopjes
zijn te halen
En zij besteden graag daar tijd en moeite
aan,
De winkelier ziet blij, hoe zij zijn prijs
betalen,
Al is daar voor dit doel de room wat
afgegaan.
Zoo zijn ze allebei en ook niet zonder reden,
Al hebben beiden vaak den nood tot deugd
gemaakt,
Zelfs met den druksten gang van zaken
best tevreden,
Omdat aan 't moede slot elk zijn
voldoening smaakt.
Hoewel ter completeering hier nog bij
vermeld wordt,
Dat toch ook een markante tegenstelling
geldt:
Wat door den winkelier het laagst op prijs
gesteld wordt.
Wordt door de koopsters vaak het hoogst
op prijs gesteld.
P. GASUS.
HEDEN: 12 PAGINA'S
pag.
Prins Bernhard is hedenmorgen naar
Soestdijk teruggekeerd. 1
De Commissaris van Politie te Haarlem
over de ongevallenstatistiek 1937. 1
De „Koninklijke" keert 6 pet. interim-
dividend uit. 1
Verschillende Eerste Kamerleden hebben
bezwaren tegen weer-invoering van de
Zondagswet van 1815. 3
Defensie heeft een groot aantal vliegtui
gen bij Fokker besteld. 3
Onze zeesleepers wacht in 1938 veel werk. 3
De Japanners hebben Hankau gebombar
deerd. 4
De Fransche vliegster Maryse Hilsz is te
recht. 4
Bij een vliegongeluk in Duitschland kwa
men zes personen om het leven. 4
Bloembollen handelaren maken reclame 6
Er komen ook in 1938 weer hotelbons. 7
Soest en Baarn gaan blijde dagen tege
moet. 7
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Assen. j
J. II. de Bois: Kunst in Haarlem en daar
buiten. 3
Dé van Vuure: In Algerië. 4
H. D. Vertelling: Het nieuwe gezicht. 6
Dr. W. G. N. v. d. Sleen: Per auto, boot en
tent door Zuid-Afrika 7
L. S.: Januariblociers. 7
Schaakrubriek. 9
Wal „Haarlems Bloei" in 1937 deed. 11
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op jo
