Mappen
H
BRIEVEN VAN EEN MOEDER
DIE HAAR KINDEREN
IN INDIë BEZOEKT.
Directeur van de „Arnoutfabriek" voor
het Kantongerecht.
op-
OFFMANN ZN
A A R L E M
DONDERDAG 20 JANUARI 1938
H A A R L E M'S DAGBLAD
Wanneer men Indië zelf ziet, leert
men de menschen beter begrijpen.
EEL graag wil ik in dit
blad vertellen van mijn
reis en verblijf in Indië, in
de hoop dat ik daardoor
vele ouders zal opwekken om, als ze
het even doen kunnen, kennis te
gaan maken met dat wonderschoone
land, waar hun kinderen een 'bestaan
hebben gevonden, gelukkig zijn en
waar een groot deel van hun klein-
kinderen geboren zijn. Ik heb heel
erg tegen de reis opgezien en ik heb
lang met mezelf moeten redeneeren
voordat ik er toe overging; ik was
nog nooit op zee geweest, had dus
alles maar van hooren zeggen. Maar
ik wist dat het een heel groot ver
langen van de kinderen was omdat
ze in hun verlof zoo duidelijk ge
merkt hadden dat ondanks al hun
geschrijf de menschen hier zoo heel
anders tegenover Indië stonden dan
ze gedacht hadden; ze begrepen er
betrekkelijk zoo weinig van en deden
soms de gekste vragen.
Er is veel over Indië geschreven, de bios
coop geeft prachtige films van alle eilanden,
hun bewoners en gewoonten, maar je moet
de Indische sfeer aan den lijve gevoeld heb
ben om dat alles goed te begrijpen en te
doorgronden. En ook je kinderen begrijp je
nu zooveel beter dan toen ze na 5 of 6 jaar
met hun eerste verlof kwamen, doorgaans in
hun ouderlijk huis waar alles wel hetzelfde
was gebleven maar dat ze met andere oogen
waren gaan zien door de zooveel ruimere
opvattingen in Indië en waardoor ze zich
meestal niet zoo gauw aan konden passen
aan het soms toch wel wat bekrompen leven
in Holland. Ik heb dikwijls de verzuchting
gehoord dat de kinderen zoo slordig waren
geworden, alles maar achter zich aan lieten
liggen en zoo heel anders deden dan vroeger.
Dat gaf dan conflicten, zoodat de meesten
het bij hun tweede verlof anders inpikten en
op zichzelf gingen wonen wat heusch in de
meeste gevallen ook veel beter is.
U moet niet vergeten dat de mannen hier
niets omhanden hebben, van hun verlof
willen genieten en dat hun vrouwen ten allen
tijde klaar moeten staan om met hen mee
te gaan. Er blijft dan toch genoeg tijd over
om zich aan de familie te wijden en dat is
iets waarnaar ze telkens weer na ieder verlof
met verlangen uit blijven zien. Want dat is
wel iets wat in Indië door de meesten heel
erg gemist wordt en waar ze in den beginne
heel slecht'aan wennen. Je hebt in Indië
geen familie, geen ouders, geen grootouders,
geen broers, geen zusters waar je je eens
tegen kunt uitspreken; er zijn ook haast
geen oude menschen en dat schijnt toch iets
te zijn waar vooral de vrouwen wel eens be
hoefte aan hebben. Ik heb dat zoo goed kun
nen merken toen ik in Indië was en aan huis
kwam bij de vrienden en vriendinnen van
mijn kinderen. Ze vonden het zoo fijn om
eens met een „Oma" te praten en mijn oor
deel te hooren over allerlei dingen. Ik heb
zooveel vertrouwelijke gesprekken aange
hoord die ze anders met hun moeder hielden
en kon je zoo merken dat ze daar dikwijls
naar verlangd hadden.
Een exceptie.
TOT eusch, de oude menschen worden daar
met de noodige égards behandeld, En
dan de kinderen! Mijn kleinzoons kwamen
den eersten dag uit school met een heel stel
letjes vrienden en vriendinnen die Oma kwa
men zien, want die zijn er heusch een excep
tie, hoewel er gelukkig toch al heel veel meer
dan vroeger een reis naar hun kinderen ma
ken. En wat geeft zoo'n oma weer nieuwe
perspectieven! Ze heeft net als hier zooveel
meer tijd om naar ze te luisteren, spelletjes
met ze te doen, van vroeger te vertellen toen
pappie en mammie nog kleinere kinderen in
Holland waren en de meeste kinderen ken
nen hun grootouders alleen maar uit kiekjes
en brieven. En dan onze kinderen. Die moet
je toch ook eigenlijk in hun eigen milieu
zien, dat is zoo heel en heel anders dan dat
je ze hier met verlof hebt. Je zou zoo den
ken met al die bedienden hebben ze zoowat
niets te doen en is het eigenlijk een lui le
ventje dat ze leiden. Ze schrijven ook wel
altijd dat ze 't druk hebben en tijd tekort ko
men maar de meesten gelooven dat maar
half. Maar ik heb nu wel degelijk gezien dat
een goede huisvrouw en moeder in Indië het
net zoo druk maar op een andere manier,
heeft als een in Holland. Het is waar dat de
bedienden heel veel doen; je behoeft niet te
koken of lekkere schoteltjes te maken als je
gasten hebt zooals hier, maar om te zorgen,
dat in Indië een huishouden op rolletjes
loopt, moet je wel degelijk de hoofdleiding
van alles hebben en de bedienden moeten
weten dat ze nauwkeurig worden nagegaan,
want anders nemen ze gauw een loopje met
je en wordt je aan alle kanten bedrogen. En
dan de zorg voor de kinderen; die neemt
een goede moeder geheel op zich en laat ze
nooit dan bij hooge uitzonderingen als het
bepaald niet anders kan, aan de bedienden
over. Ik ben ook zoo blij, dat ik die groote
ruime open huizen heb gezien waar de kin
deren zooveel meer bewegingsvrijheid hebben
dan hier en waardoor je ook alweer zoo goed
kunt begrijpen dat ze zich hier niet in eens
kunnen aanpassen aan de kleinere kamers,
dikwijls zelfs op bovenhuizen als de ouders
in een groote stad wónen. moet niet ver
geten dat die kinderen daar geboren zijn,
altijd buiten zijn met heel weinig kleeren
aan zoodat ze zich hier in het begin soms
als in een harnas voelen. Ik vind dan ook
dat jonge kinderen, zoowat tot hun zesdi
jaar, in Indië een gezonder en prettiger le
ven hebben dan in Holland. Daarna moeten
ze naar school en dan gaat de warmte een
groote rol spelen. Ik ben in diverse scholen
gelaten, die dus de uren zóó moet verdeelen
dat ze rust, ontspanning en tijd voor andere
lessen en liefhebberijen hebben. In de meeste
gezinnen wordt om half twee gegeten en daar
na gerust. De bedienden sluiten dan het
huis zoodat de warmte er niet in kan komen
en als ze met hun werk klaar zijn, gaan ze
naar huis of hebben eenige uren voor zichzelf.
Ik voor mij vond dat de vervelendste uren van
den dag en toch moet je er aan meedoen, an
ders houd je het niet vol. Een uur rusten of
slapen is ook wel prettig maar als je dan zoo
tegen een uur of drie, vier op wilt staan is het
eigenlijk nog overal te warm en weet je niet
;oed wat je met je tijd moet beginnen. Ook
voor de kinderen die ouder zijn vind ik dat een
nare tijd; ze behoeven niet te slapen maar
moeten rustig zijn en vooral jongens komen er
dan gauw toe om liever wat kattekwaad uit te
voeren. Zijn ze nog ouder b.v. op H.B.S., dan
moet er ook huiswerk gemaakt worden
wat in die warmte ook geen pleziertje is. Toch
is dat de beste tijd er voor want als het tegen
5 uur koeler wordt, gaan ze graag zwemmen of
fietsen en zie je de jeugd net als hier loskomen
en zich uitleven. Dan leek het me soms net
of ik in Holland was, vooal omdat je al die
Hollandsche gezichten ziet en altijd Hol-
landsch hoort spreken.
Ontspanning.
"T T begrijpt nu wel dat ik nu over een groote
stad schrijf n.l. Batavia waar ik een groot
deel van mijn verblijf in Indië was en mag ik
dat eigenlijk niet heelemaal Indië noemen
want daar zijn de Westersche begrippen en ge
woonten wel zóó doorgedrongen dat veel je
aan het moederland doet denken. Vooral als
je 's avonds uitgaat naar bioscoop, concert of
schouwburg. Wat dat betreft, zijn ze in de
groote plaatsen in Indië heusch niet ten ach
ter en is dat voor een groot deel te danken
aan de Kunstkringen, die onder een deskun
dig bestuur alleen eerste krachten, goede tour
nees en tentoonstellingen organiseeren. In
Batavia geeft het lidmaatschap gratis toe
gang tot ruim 40 prestaties. Ik hoorde er o.a.
tweemaal Bronislaw Huberman, twee dans
avonden van Darja Collin en een voordrachts
avond van Victor Chenkin met Loo Vincent
aan den vleugel. De Gouverneur-Generaal is
Beschermheer en woont de meeste avonden
bij. De schouwburg waar al deze uitvoeringen
plaats hebben, doet je erg aan den Jans
schouwburg denken maar is veel grooter; ik
meen dat er een plan in voorbereiding is voor
een nieuwen schouwburg., die meer aan de
tegenwoordige eischen voldoet vooral wat de
ventilatie betreft, want het kan er knapjes
warm zijn. Als je binnen komt, denk je: wat
is het hier heerlijk frisch; alles staat open en
er draaien diverse fans. Maar zoodra de voor
stelling begint, staan de fans stil en de deuren
worden gesloten. In de pauze gaat iedereen in
avondtoilet naar buiten om zich te verfris-
schen en met kennissen te praten; een soort
foyer zonder consumptie; op het terras kun je
een koele dronk nemen, Naar de bioscoop ga
je heelemaal voor je plezier want daar is het
zoo heerlijk koel als je het in Holland wel eens
zou willen hebben. Er wordt ook wel gerookt,
maar alles is open en er draaien weer de noo
dige fans. En wat je te zien krijgt, is ook al
tijd buitengewoon goed, Dat is voor de meeste
Batavianen een zeer geliefde uitgang, vooral
voor die mannen die den geheelen dag op kan
toor hebben gezeten en die dan 's avonds wel
eens rustig van iets yrfllen genieten.
Harder gewerkt.
ver de Indische avonden zal ik het nog
wel eens uitvoeriger hebben, ook over het
leven en werken der mannen, want dat wil ik
wel zeggen dat er door de meesten veel har
der gewerkt wordt dan in Holland, vooral op
de kantoren. Het uitgaan speelt daarom ook
een groote rol in de meeste gezinnen en voor
al in Batavia is er heel wat te beleven. Maar
daar moet je in de eerste plaats geld voor heb
ben, want uitgaan kost hier veel geld al was
het alleen maar aan je kleeren die je in Indie
heel wat meer moet hebben dan in Holland,
maar je moet er ook tegen kunnen en daar
veel mannen pas om half zes thuis komen en
dan wel een l»/2 uur voor zichzelf mogen heb
ben om te mandien, thee te drinken of soms
ook met hun familie gaan zwemmen, wordt
er laat „avondboterham" gegeten, laat uitge
gaan enlaat naar huis gegaan. Uitslapen
doe je hier feitelijk nooit want om 6 uur staat
de zon aan den hemel en een half uurtje
later zit iedereen op het platje of in den tuin
van de koelte en het kopje koffie te genieten.
De kinderen moeten vroeg naar school dus
een goede huisvrouw is dan ook present en
zorgt dat iedereen op tijd en goed verzorgd
naar zijn bezigheden gaat. De meeste men
schen met kinderen blijven dan ook het liefst
's avonds maar thuis en genieten van rust,
koelte, een mooi boek en gaan dan niet veel
later 'dan 10 uur naar bed. Toch maken ze
daar doorgaans eens in de week een uitzon
dering op, meestal Zaterdags als de kantoren
om 1 uur sluiten en er een vrije Zondag op
volgt. De mannen beginnen dan met een
flinke middagdut te doen, bemoeien zich
daarna eens extra met de kinderen en gaan
's avonds met hun vrouw en (of) vrienden er
op uit. Ze beginnen dikwijls met het zoo be
kende en geliefde eten bij den Chinees en
gaan dan hier of daar nog napraten, dansen
of andere uitgang en hindert het dan niet
als het laat wordt. Dat lijkt me ook heel goed
want die voortdurende warmte deprimeert
toch op den duur; je wordt soms kribbig en
prikkelbaar en je moet dan eens menschen
zien en over wat anders praten dan over za
ken of huishouden ofover de warmte,
want dat is daar meer het gesprek van den
dag als het weer zooals bij ons.
KANTONRECHTER.
Verdacht van overtreding der Arbeidswet.
Dr. Ir. A. H: W. Hacke en de heer
Zaalberg getuigen.
Ambtenaar eischt boete
van f 6 of 3 dagen.
Het kantongerecht kwam heden
morgen in een extra zitting bijeen.
Behandeld werd de zaak tegen den
directeur van de kunstzandsteenfa-
briek „Arnout" te Hillegom, de heer
A. H. baron van Hardenbroek van
Ammerstol, die terecht stond wegens
overtreding van de Arbeidswet.
De directie van de „Arnout" had indertijd
een z.g.n. „Armoe-vergunning" gekregen,
hierdoor mocht in de fabriek in plaats van
48, 55 uur gewerkt worden. Deze vergunning
was verstrekt op grond van het feit dat de
fabriek anders onmogelijk zou kunnen con-
curreeren met de Belgische fabrieken en de
productie van roodsteen.
Deze maatregel wekte echter nogal verzet
bij de arbeidersorganisaties. De toenmalige
minister Verschuur heeft toen bemiddeld en
na eenige vergeefsche pogingen werd een
twee-ploegenstelsel ontworpen met een werk
tijd van zeven uur tot vijf uur overdag en
van 's avonds zeven uur tot 's nachts vijf
uur. Zoowel de heer Zaalberg, die toen di
recteur-generaal van Arbeid was, als de or
ganisaties gingen hiermede accoord.
De „Armoe-vergunning" werd nog voor
twee jaar verlengd, in dien tijd zou dan alles
in de fabriek omgebouwd worden voor de
invoering van het twee ploegenstelsel.
Deze reorganisatie vergde een bedrag van
1 y2 millioen gulden, de productie zou dan
echter tot 200 millioen steenen opgevoerd
worden.
Minister Romme heeft eenigen tijd geleden
een enquête in laten stellen die tot resultaat
had dat de minister, dr. ir. A. H. W. Hacke
liet weten, dat bij het geven van vergunnin
gen in het vervolg rekening moet worden
gehouden met wat in een tak van bedrijf in
zijn geheel als normaal moet worden be
schouwd.
De laatst gegeven vergunning voor den
nachtarbeid dateert van 29 Mei 1937, deze
was verstrekt voor den tijd van 6 maanden,
sindsdien is sinds eind November bijna elke
week proces-verbaal opgemaakt.
Baron van Hardenbroek, die verdedigd werd
door mr. F. v. d. Goot uit Haarlem las aller-
geweest en ze zijn werkelijk luchtig gebouwd, eerst een uitvoerige verdediging voor. Spr.
terwijl op de lagere school de leertijden ook
veel korter zijn. Maar het is veel moeilijker
om in die warmte de aandacht op te wekken
en gespannen te houden en ze moeten toch
ook in 6 of 7 jaar klaar zijn voor H.B.S. of
Gymnasium.
De meeste scholen beginnen 's morgens om
half acht en hebben de drie laagste klassen
dan om kwart voor elf weer genoeg voor den
heelen dag met nog een vrij kwartier er tus-
schen. De hoogere klassen eindigen om 1 uur
en zijn de kinderen dus het verdere deel van
den dag aan de zorgen van hun moeder over-
begon met te verklaren dat hij nog nooit we
gens een overtreding van de Arbeidswet is
vervolgd
Spreker baseerde zijn verdediging op deze
drie punten:
le. Er staat vast dat de ombouw in
de fabriek volgens de regeling van
1929 geschikt te maken voor het twee
ploegenstelsel heeft plaats gevonden.
2e. Dit is gedaan na vergunning om
met het twee ploegenstelsel te werken.
3e. De vergunning werd plotseling in
November 1937 geweigerd, terwijl er
nog vele leveringen liepen, waardoor
de fabriek in een dwangpositie kwam.
Uitvoerig schetste de heer van Harden-
Broek het ontstaan en de groei van de kalk
zandsteenfabriek en de moeilijkheden die in
den beginne overwonnen moesten worden.
Vooral na de val van de Belg. franc in 1920
had men veel last van de Belgische concur
rentie. Sedert 1920 wordt in deze fabriek reeds
met het twee ploegenstelsel gewerkt. Deze
regeling is technisch juist en ook uit sociaal
oogpunt bezien gunstig, want 75 pet. van de
arbeiders werken overdag en slechts 25 pet.
des nachts. De bestrijding van de zijde van de
arbeiders tegen deze regeling is, volgens spre
ker, naar realiteit, onverklaarbaar. Door de
heer Zaalberg is de fabriek in '29 onderzocht
en door dr. ir. A. H. W. Hacke in '33, zoodat
•econstateerd is geworden dat de noodzake
lijke verbouwing die 1.200.000 gulden gekost
heeft, inderdaad ook plaats gevonden heeft,
Als eerste getuige werd hierna gehoord dr.
ir. A. H. W. Hacke, directeur-generaal van den
Arbeid. Spr. deelde mede inderdaad in 1933 de
fabriek bezocht te hebben.
Verdediger: Waren de bijzondere omstandig
heden die aanleiding gaven tot het verleenen
van de „arbeidsvergunning" omstandigheden
die voor elke industrie onder normale omstan
digheden aanleiding zou hebben gegeven tot
het verstrekken van die vergunning?
Getuige: Ja.
Vervolgens werd gehoord een technisch
ambtenaar van het Departement die indertijd
een onderzoek naar den toestand in de kalk
zandindustrie heeft ingesteld. De verdediger
stelde ook deze getuige verschillende vragen
waar deze echter slechts enkele van kon be
antwoorden.
Ook de accountant die een onderzoek had
ingesteld, kon evenmin veel ver-klaren.
Als eerste getuige a décharge werd gehoord
de heer S. W. J. van Sierenberg de Boer,
hoofdinspecteur vaan den Arbeid, die het ver
baal opgemaakt heeft.
Getuige verklaarde, dat de fabriek uitste
kend ingericht was en dat de fabriek geheel
en al ingesteld is op het twee ploegenstelsel.
De heer C. J. C. Zaalberg, oud-directeur-ge-
neraal van den arbeid en thans directeur van
de maatschappij tot bevordering van de na
tionale scheepvaart/belangen vertelde nog eens
uitvoerig hoe de regeling van '29 tot stand is
gekomen.
De heer Zaalberg verrast
Spreker was eenigszins verrast door het in
trekken van de vergunning aan deze fabriek
door minister Romme. temeer daar noch mi
nister Gelissen noch minister Slingenberg
hiertoe waren overgegaan.
Spr. beschouwt de werkwijze van de „Ar
nout" is een groot economisch voordeel, daar
hierdoor de bouwmatrialen goedkoop worden.
De bijzondere omstandigheden die vroeger
aanwezig waren om de vergunning te verlee
nen zijn ook thans nog aanwezig.
Een steenfabrikant uit Maastricht verklaar
de met den heer Hardenbroek kennis gemaakt
te hebben tijdens de ordeningspogingen in de
baksteenindustrie.
Dit heele gedoe, aldus spr. vindt zijn oor
zaak in een polftiek van het slechtste allooi,
waar de heer Hardenbroek het slachtoffer van
dreigt te worden. De „Arnout" is de best ge
organiseerde fabriek van het heele land en
daardoor steekt nu de concurrentie den kop
Requisitoir.
De kantonrechter mr. P. H. F. Bijl de Vroe
_;af thans het woord aan den Ambtenaar
van het O. M., mr. Broerse, die aan wilde
nemen dat verd. ter goeder trouw had gehan
deld, maar deze zaak van groot principieel
belang achtte. Spr. eischte drie boeten van
f 6 of 3 dagen wegens overtreding van de Ar
beidswet.
Welke belangen botsen er? De verdachte
wilde bij zijn overtreding ook iets verdedigen.
Gering belang van overwerk moet tegen het
groote verlies van ondernemer afgewogen wor
den. Eenerzij ds staat-de Arbeidswet, ander
zijds het algemeen belang. Welke norm is er
overtreden? De sociale kant van de over
treding van den kinderarbeid .beperking ar
beidsduur en tegengaan van gevaarlijken
arbeid moet bezien worden. Goedkoop steenen
produceeren beteekentgoedkoope woningen
en lage huren. Dit is een sociaal belang.
Het pleidooi.
Het pleidooi werd gevoerd door Mr. F. v. d.
Goot, die een beroep deed op art. 410 W. v.
Strafr. en art. 28 sub b. Het is waar dat ver
dachte na zes uur heeft doen werken, aldus de
verdediger Dit was echter wegens wettelijk
voorschrift toegestaan. Naar den aard is ver
gunning in de wettelijke beschikking tijdelijk.
De vergunning is intusschen afgeloopen. Doch
onveranderd is gebleven art. 28 lid 5 der Ar
beidswet. Verdachte'blij ft de bevoegdheid hier
aan ontleenen. Een tweede rechtvaardigings
grond is het artikel 83, lid 6 der Arbeidswet.
De rechter moet nagaan of de overtreding
onder de gegeven omstandigheden rechtvaar
dig is.
De vroegere omstandigheden, waaraan ver
dachte zijn bevoegdheid ontleent, zijn niet
verdwenen met het intrekken van de over-
w-erkvergunning.
Het mooie bedrijf is tot ondergang gedoemd
wanneer het op de aangegeven wijze zou
moeten werken.
.De vrees bestaat voor geldelijke schade
wanneer deze overtreding niet wordt toege
staan.
De arbeidswet wordt tegenwoordig ge
bruikt als middel om productie te beperken,
in afwijking van de bedoeling van den wet
gever.
De „Arnaut" verlangd geen schadevergoe
ding. Er bestaat echter vrees voor moreele
schade. Het vertrouwen in een rechtvaardig
staatsbeleid is een hoog ding.
Het gaat om het levenswerk van den man.
De rechtvaardigheid speelt in deze kwestie een
groote rol.
Het is geen loutere kwestie van belangen.
Is er een grens in de wetgeving? Is er een
rechter, die zelfs tegenover de overheid de
grens van de wetgeving handhaaft?
De verdediger concludeerde tot ontslag van
rechtsvervolging
Repliek van het O. M.
De ambtenaar van het O. M. antwoordde
Art. 42 Wetboek van Strafrecht is hier niet
toepasselijk. Aan den minister komt geen wet
gevende macht toe. .Deze vergunningen dragen
een geheel ander karakter van de besluiten
der wetgevende macht.
De rechtsprekende macht heeft zich van
oordeel over de uitvoerende macht te onthou
den. De rechter zou sociaal autoriteit worden!
Het O.M. wil niet den nadruk leggen op het
moreele belang.
De persoonlijke omstandigheid, dat de fa
briek „De Arnaut" niet kan bestaan wanneer
de door de regeering bepaalde voorwaarden
worden toegepast, is geen argument voor ont
slag van rechtsvervolging.
Het O.M. persisteert bij zijn eisch.
Hierna complimenteerde Mr. v. d. Goot den
ambtenaar van het O. M„ die z. i. zijn carrière
met de onderhavige argumenteering zeer ver
dienstelijk begonnen was.
De verdediger onderstreepte nog eenige
punten met zijn pleidooi en wilde met name
niet beweerd hebben, dat aan een minister
wetgevende kracht wordt toegekend. De ver
dediger persisteerde nog zijn verzoek om ont
slag van rechtsvervolging.
Hierop volgde verdaging.
De kantonrechter zal over 14 dagen schrif
telijk vonnis wijzen.
NIEUWE R.K. SCHOOL IN DE
VELSERSTRAAT.
Hedenmorgen heeft de architect de heer
A. J. Prinsenberg te Overveen, in huize „Domi'
aldaar, aanbesteed den bouw van de nieuwe
R.K. School voor lager onderwijs in de Vel-
serstraat te Haarlem.
Er waren 42 inschrijvingen.
Laagste inschrijver was: J. Wittebrood te
Beemster voor f 44680.
Hoogste inschrijver: C. Kok, Nieuwer Amstel
f 56960
FILMAVOND TRANSPORTARBEIDERS.
In het gebouw van den Protestantenbond
werd Woensdag een filmavond gehouden van
de afdeeling van den Centralen Bond van
Transportarbeiders ter ondersteuning van de
propaganda-actie. Na een kort openingswoord
van den voorzitter werden door mej. C. Bou-
terse op voortreffelijke wijze eenige declama
tienummers ten gehoore gebracht, waarmede
zij een luid appplaus verwierf. Vooral het ge
dicht naar aanleiding van het 20-jarig be
staan van den Bond op 1 Januari jl. behaal
de groot succes, evenals Op het slagveld en
Eenheid, zoodat nog een tweetal toegiftjes
door mej. Bouterse gegeven werden. Na
dit optreden werd de Bondsfilm vertoond,
welke de toeschouwers divers beelden uit het
transportbedrijf en het organisatieleven liet
zien.
De bondssecretaris, de heer R. Laan, sprak
een korte propagandarede uit, waarin hij de
aandacht vestigde op het feit dat de geheele
wereld momenteel in een oorlogsroes schijnt
te verkeeren en de bewapening grootere of
fers van het volk gaat eischen.
De organisatie heeft thans niet minder dan
36.000 leden en het vermogen is van dien
aard dat men den strijd niet uit financieel?
overwegingen uit den weg behoeft te gaan
Wil de organisatie echter in staat zijn met
grooter succes op te treden dan zal het leden
tal nog uitgebreid moeten worden. Ook in
Haarlem moet derhalve een krachtige actie
door de leden worden gevoerd. Het ledental
in Haarlem gaat vooruit, doch de wenseh
om op 19 Maart het eerste duizendtal vol te
hebben, waarvoor spreker de medewerking in
riep.
Mej. Bouterse trad ten tweede male met
even groot succes als de eerste keer op, waar
na de film „De ballade van de Hooge Hoed"
werd gedraaid. Vele malen klonk de lach in
de zaal om de vermakelijke situaties welke de
hooge hoed teweegbracht in dit filmpje van
de „Visie",
(KLEURECHT)
en Service n.l. plaatsing door
ons deskundig personeel
44 Spaarne 44 - Tel. 12127
(Adv. Ingez. MedJ
HET TOONEEL
Door Inspanning Uitspanning
HET CHINEESCHE LANDHUIS.
Dinsdagavond maakte de voorzitter van
Cremer, de heer Kruyshoóp, voor den aanvang
der voorstelling met voldoening melding van
de 9 prijzen, welke onze Kon."Letterlievende
Vereeniging op den tooneelwedstrijd te Me
demblik had behaald- en gisteren kwam de
heer D. de Hoop voor de opvoering van „Het
Chineesche Landhuis" voor het doek met de
mededeeling, dat Door Inspanning Uitspan
ning van den zelfden wedstrijd met 8 prijzen
was teruggekeerd. De twee Haarlemsche ver-
eenigingen hebben daar te Medemblik dus alle
prijzen in de wacht gesleept en wanner wij
nu nog weten, dat D.I.U. slechts 1 punt in
waardeering verschilde met Cremer, dan mo
gen wij wel zeggen dat onze oudste rederij
kerskamer op den wedstrijd een uitstekend
figuur heeft gemaakt. Trouwens, dit hadden
wij wel verwacht. Wie de voorstellingen van
deze amateursvereeniging in den laatsten
tijd heeft gevolgd, weet ook dat D.I.U. artistiek
nooit beter is geweest dan tegenwoordig. De
opvoeringen van „Het Land van Belofte" en
vooral van „Zeemansvrouwen", stonden op
een voor dilettanten zeer hoog peil. ja waren
zeker niet minder dan die van Het Chineesche
Landhuis", waarmee D.I.U. in Medemblik is
uitgekomen. De heer Mourik heeft dus als re
gisseur voortreffelijk werk gedaan, al meenen
wij, dat ook mevrouw Johanna Opdam, die
„Het Chineesche Landhuis" twee jaar geleden
heeft geregisseerd, recht heeft op erkentelijk
heid voor haar werk en dat ook haar een deel
van de overwinning toekomt. Maar dan toch
zeker ook Albert van Dalsum, want de opvoe
ring als geheel is vrij wel in alles zelfs
in het spel van den hoofdpersoon een
copie van die der Amsterdamsche Tooneelver-
eeniging, Dit is geen bewijs van minder ap
preciatie van mijn kant voor het werk der re
gisseurs van D.I.U. Dilettanten hebben groot
gelijk, dat zij een voorbeeld nemen aan het
werk van beroepsspelers, vooral wanneer dit
zoo superieur is als van Van Dalsum in „Het
Chineesche Landhuis". Het is toch moeilijk te
verwachten, dat zij, op eigen houtje werkend,
het zullen verbeteren en waarom dan niet.ge
bruik te maken van de mise en scène en de
opvattingen van den grooteren en knapperen
broer.
Mourik imiteert Van Dalsum geheel
zelfs in zijn spraak in de rol van den Chi
nees Yuan Sing, en men is verrast over de
wijze, waarop hij dit doet. Men denke niet dat
dit vooral in een zoo zware rol gemak
kelijk is. Het spel van Mourik als Yuan
Sing is zeer suggestief en ik heb alle bewonde
ring voor wat hij in deze rol presteert. Hoe
voortreffelijk bijvoorbeeld is zijn doodstrijd en
zijn sterven aan het slot! Tot hen, die mis
schien denigreerend zich uitlaten met: „het
is maar een copie!" zou ik willen zeggen: „Doe
het hem maar eens zoo knap na!" Slechts heel
weinigen zouden er toe in staat zijn.
Ook verder was er in de voorstelling zeer
veel te prijzen. In het eerste bedrijf waren de
spelers nog niet zoo op dreef, maar n en IH
werden uitstekend gespeeld. De dames Bep de
Mon en Tiny Smit zagen wij weer in dezelfde
rollen als twee jaar geleden. De jury te Medem
blik heeft den eersten prijs toegekend aan
Bep de Mon. Het spel van Tiny Smit leek mij
gisteren zeker niet minder het was zelfs
meer beheerscht maar beider spel stond op
een aardig hoog niveau.
De rol van Richard Marquess is althans in
de groote scene in HI zeer moeilijk. Eigen
lijk heb ik haar nooit werkelijk goed zien spe
len. Dat die slotscène ook boven de kracht van
den heer Jan van Dam ging is hem dus aller
minst kwalijk te nemen, vooral niet, daar hij
overigens de rol op peil wist te houden.
De Inlandsche bedienden waren zeer goed
van mevrouw de Mon—Lugtig en den heer
Ruifrok en ook de Chineesche bedienden
de heeren Andree en Hardebelt waren
suggestief,
Hoe zeer D. I. U. werk maakt van haar op
voeringen, bleek ook uit de aankleeding van
het tooneel in II en in. Die was met de Chi
neesche kleurige en zeer mooie wandversie
ringen en de Oostersche kunstvoorwerpen
zoo smaaakvol en tot in de kleinste finesses
verzorgd als wij nog zelden bij een dilettan-
ten-vereeniging hebben gezien. Hierin over
trof D. I. U. zelfs de Amsterdamsche Tooneel-
vereeniging en dat zegt wat.
Dat de voorstelling bij de leden van D.I.U.
in den vollen Stadsschouwburg een uitbundig
succes had, spreekt vanzelf. Zij wordt Vrij
dag in het gebouw St. Bavo voor de werkloo-
zen herhaald. Een zeer gelukkige keuze van
het comité, dat deze voorstellingen organi
seert.
Ten slotte moet ik hier nog vermelden, dat
de mededeeling voor den aanvang der voor
stelling, dat de burgemeester Baron De Vos
van Steenwijk het beschermheerschap van
onze oudste rederijkerskamer had aanvaard,
met warm applaus werd ontvangen.
J. B. SCHUIL.
