Haarlems Dagblad Bewogenheid tegen vernuft. Wintersport. WEEKBERICHT De H.A.L. verhoogt het dividend. Drukke Zondag te Soestdijk. 55e Jaargang No. 16745 Uitgave Lourens Costcr, Maatschappij voor Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgirodienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12. TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054 Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713 Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM HoofdredacteurROBERT PEEREBOOM Maandag 24 Januari 1938 Abonnementen per week f0.25. p- maand f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per post f3.55. losse aumiuers 6 cent per et Advcrtentiën: l-S regels f 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL Regelnbonnementstarieven op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke regel meer f 0.15. Groentje» tie rubriek De romanschrijver Herman de Man is in het tijdschrift ..Nederlandsche Bi'oliographie" te velde getrokken tegen den geest die een groot deel der Nederlandsche litteraire critici tegen woordig bezielt. Hij heeft dit gedaan onder den titel „Als ijkers de maten vervalschen", maar de kern van zijn betoog komt tot spre kender uiting in de tegenstelling, boven dit stuk vermeld en trouwens ook aan zijn be toog ontleend. Herman de Man verwijt ter Braak. Mars man, Roel Houwink en anderen zij hebben inderdaad vele min of meer door hen 'ge- imponeerde navolgers dat zij „laborato- riumcrïtiek" voeren. Eens was een stelregel: „Het eenvoudige kan groot zijn, maar het groote is altoos eenvoudig". Deze wet, zegt de Man, ligt verbrijzeld sinds de laboratorium- critiek in ons land is ingevoerd. Wij weten thans, het vernuftige is groot, hoe vernufti ger des te grooter. Mochten de vroegere be oordeelaren van letterkundige kunst al ge meend hebben, dat bewogenheid een kunst factor beteekende, dit is blijkbaar een mis vatting geweest. Want de kristalheldere waar neming, het volkomen doorzichtige, zij het koel gelijk glas koel is, wordt ons heden aan gediend als superieur aan de bewogenheid en daarom alleenlijk toegelaten tot het keur merk: litteratuur. En kunstenaars, die zich in hartsovergave vereenvoudigden met de figuren die zij op riepen, moeten zich altoos vergist hebben. De deernis, deze groote stuwer van het proza sedert de Balzac, wordt ons nu reeds eenige jaren lang voorgesteld als een vertroebelende nevenfactor, iets dat gelijk te stellen is met smetstof in een wetenschappelijk antiseptisch behandelde wonde. Er zouden natuurlijk ook nog andere scheidingslijnen zijn aan te wijzen, maar het hoofdzakelijke verschil tusschen toen en heden is toch: bewogenheid contra vernuft De Man gunt, zooals hij verder zegt, iedere kerk haar eigen priester en heeft er niets tegen „dat er vemuftsaerobaten optreden om. vernuftsacrobatiek in de litteratuur te ont raadselen met uitzinnig vernuftige termen". Maar hij meent dat aan ieder blad waaraan zoo'n laboratorium-docent als voorlichter is aangesteld tevens een criticus geplaatst be hoorde te worden die levend proza liefheeft en nog gelooft aan het wonder van het ontstaan. Hij vreest dat de huidige toestand de .ontwik keling van waarachtige talenten belemmert en ons werken van ontwikkelde talenten, die „ge schrokken zijn", doet derven. Hij heeft van tooneelspelers wel eens vernomen dat het tooneel systematisch doodgewroet wordt door vernuftscritici en vraagt of onze vaderland- sche cultuur aan één miserabel voorbeeld nog niet genoeg heeft. En hij zou niet gaarne zoo groote verantwoordelijkheid dragen als de hoofdredacteuren, die deze keuze van kunst- destructeurs deden en bestendigen. Het zal den lezer van dit blad niet verwon deren dat ik het betoog van den „dichter-in- proza van het leven aan Lek en Hollandschen IJsel", als ik hem zoo aanduiden mag, met hartelijke instemming citeer. Het werk van de aan Haarlem's Dagblad verbonden critici van litteratuur en tooneel, dat dezerzijds ook in de laatste jaren met overtuiging bestendigd is, onderscheidt zich wel zeer sterk van dat der „kunstdestructeurs" en pleegt immer be wogenheid in volle erkenning boven vernuft te stellen en geloof te behouden in het wonder van het ontstaan. Maar ik ben geneigd tot Herman de Man de vraag te richten; meent gij inderdaad dat uw aanklacht zich beperken kan tot de in Nederland overwegende vormen van critiek op litteratuur en tooneel? Weet gij niet, evenals anderen en ik dat al zoo lang ondervinden, dat de vemufts-verheerlijking die bewogenheid verloochent en deernis als een vertroebelende levensfactor beschouwt, sinds jaren duizenden in haar ban heeft ge sleurd? Weet gij dat dit levensverschijnsel van dezen tijd zich in velerlei kringen doet gevoelen, dat het niet alleen tot uiting komt in Nieuwe Zakelijkheid maar ook in hoon jegens alle po gingen tot internationale toenadering en vrede tusschen de volken, in cynische aanvaarding van Macht boven Recht, in onverschilligheid over sociale misstanden en onrechtvaardig heden, in bespotting van hetgeen men alsof het een scheldwoord ware „humanisten" noemt, ja in de verheerlijking zelfs van de machine en de techniek, zonder ooit aandacht te schenken aan de vraag of de menschheid en de cultuur met die techniek wel immer ge baat zijn en te pogen haar aan het welzijn van de menschheid te onderwerpen. Ik wil geenszins beweren dat critici als ter Braak, Marsman en Houwink ten aanzien van al deze dingen zulk een standpunt innemen, maar ik zie de verbinding tusschen dat stand punt en hun houding in de litteraire critiek. Ik ben het slechts oneens met de Man als hij hun verwijt dat zij zelf „deerlijk mislukte proza schrijvers" zijn. De juistheid van deze qualifi- catie, die naar mijn meening te ver gaat, nog daar latend geloof ik dat van den criticus niet gevergd mag worden dat hij een groot auteur is, dat zijn roeping en taak veeleer op ander gebied liggen, dat de vereeniging van beide zeer zelden voorkomt en dat twee onzer grootste critici uit vroeger tijd Busken Huet en Van Deyssel bewijzen hoe groot de cri ticus kan zijn die zelf geen groot roman schrijver is. Maar hetgeen de geboren kunstenaar De De eerste zitting van het nieuwe Fransche kabinet. In hel midden de minister president Camille Chautemps, daarnaast rechts Bonnet en Marchandeau. Links van Chautemps de ministers Frossard en Lay. Al waar men er maar aan kan doen, Sinds korten tijd en elders lang, Is nu het wintersportseizoen In volle fleur in vollen gang. Men roept ons toe van allen kant: Pak ook je koffers en kom hier, Blijf nu niet in je vochtig land. Zoek hier de zon op en 't plezier. Hier is het zon en sneeuw en ijs, Kom binnen in de hooge lucht, Hier is het aardsche paradijs. Kom, 't land van mest en mist ontvlucht. Zij toonen je er plaatjes bij. Zoo prettig frisch en zoo door-zond, Zoo helder blank, zoo jong en vrij, Het water loopt -je om den mond. In Oslo is een groot tournooi Der snelsten op het ijs geweest, En in St. Moritz rijdt men mooi, De kunst in een sportieven geest. Genot voor elk die er naar .kijkt, U kunt dat niet, maar kent dat wél. Zoo mooi, dat het geen kunst meer lijkt, Maar doodeenvoudig kinderspel Voor zulk vermaak is hier geen plaats, Al slaan hier velen op glad ijs, Ook menigmaal een rare schaats. Maar zonder kansen op een prijs. P. GASUS. Coöp. Vooruitgang U.A. HAARLEM. Hollandsche Roomboter, le keur, verpakt per pond 77 ets. Groote Eierenper 10 stuks 43 ets. Bak- en Braadvet per pond 35 ets. Gedroogde Appelen 25 ets. SUIKER 23 ets. MET DIVIDENDBONS. 'Adv Ingez. Med.) Man zoo moet hij zeker erkend worden ondanks de wisselingen in de waarde van zijn litterairen arbeid over de bewogen heid en over den eenvoud zegt is mij "uit net hart gegrepen. En gelukkig: nog zeer velen met mij. En zijn ergernis over de „uitzinnig- vernuftige termen", die met de Nederland sche taal soms de vreemdste buitelingen vol brengen en een jargon vormen, dat slechts door zeer weinigen te ontraadselen is, kan de mijne niet overtreffen. Hier heeft hij dan een antwoord van een hoofdredacteur. R. P. MOORDENAARS VAN PROF. STARKEY TERECHTGESTELD JERUZALEM, 22 Jan. «Reuter). Twee Ara bieren, die veroordeeld waren, in verband met den moord op prof. Starkey zijn vanmorgen door ophanging terecht gesteld. Nieuw materieel voor de Spoorwegen. Moderne stroomlijnwagens voor het binnenland. Naar de heer J. D. Evers, chef van den Dienst van Exploitatie der Nederlandsche Spoorwegen aan het Hdbld. mededeelde, zullen binnenkort belangrijke voorstellen tot aankoop van nieuw materiaal aan de goedkeuring van commissarissen worden onderworpen. De voorstellen zullen zoowel den aankoop van moderne stalen rijtuigen betreffen, die ge schikt zijn een groote snelheid te ontwikkelen, zoodat men ze in de buitenlandsche treinen kan gebruiken, alsmede een groot aantal ge stroomlijnde motorrijtuigen voor binnen- landsch gebruik. Het is nog niet zeker, welk bedrag commis sarissen zullen voteeren, maar dat. met de nieuwe order groote sommen gelds gemoeid zijn Is voor ieder duidelijk. Voordeelig saldo ruim f61 millioen (v. j. ruim f1\ millioen). Het afgeloopen jaar is voor de Nederlandsch-Amerikaansche Stoom vaart Maatschappij (HollandAme rika Lijn) gunstig geweest. Zoowel het aantal vervoerde passagiers als de hoeveelheden gevaren lading wa ren hooger dan in 1936, zoodat de Maatschappij niet alleen al haar schepen in de vaart kon houden, doch van tijd'tot tijd zelfs gedwon gen was scheepsruimten te huren. In verschillende gevallen lieten deze ge huurde schepen een verlies, hetgeen men meende te moeten aanvaarden, ten einde de ten vervoer aangeboden hoeveelhe den lading te kunnen varen en de ver schepers niet teleur te stellen. De winst- en verliesrekening der maat schappij aldus wordt in het jaarverslag ge zegd. sluit met een voordeelig saldo van f 6.643.388 (v. j. f 2-632.274). In overleg met de commissie van toezicht uit commissaris sen is men tot de navolgende afschrijving en reserveeringen ten laste der winstrekening besloten: de „Reserve Assurantie Eigen Ri sico" hebben wij mede met het oog op de uit breiding onzer vloot gebracht op f 1 millioen. Het voordeelig saldo dezer rekening bedroeg f 148.385. waaraan wij f 521.614 uit de winst hebben toegevoegd. Voor geraamde kosten der verbouwing onzer loodsen aan de Wilhel- minakade hebben wij f 200.000 gereserveerd. Een bijdrage ad f 650.000 is het pensioenfonds 1937 der H.A.L. gestort. Op onze vloot schre ven wij af f 2.572.020, waardoor deze thans te boek staat voor f 3 millioen. Voorts hebben wij met het oog op het groote kapitaal onzer vennootschap en ten einde op bijzondere om standigheden voorbereid te zijn de „Reserve Diverse Belangen" met een bedrag van f 1.701367 verhoogd tot f 3 millioen, waarna uit het saldo der winstrekening een dividend kan worden uitgekeerd van 5 pet. (v. j. 3 pct.l over f 16.000.000 en 21/ pet. over f 2.000.000. Deze aandeelen zijn eind Juni 1937 ondershands geplaatst en zouden slechts recht hebben op de helft van het dividend. Bij de heerschende internationale ver warringen op economisch gebied wagen wij het niet in eenige voorspelling omtrent het nieuwe jaar te treden en willen wij volstaan met te constateeren, dat het verloop in de korte verstreken periode van het nieuwe jaar en de vooruitzichten voor de allernaaste toekomst zich niet ongunstig laten aanzien. Auto-ongeluk op den weg Haarlem—Amsterdam. Bestuurder van een bakfiets gedood. Vanmorgen is op den Haarlemmerweg onder Amsterdam, ter hoogte van den tweeden mo len, een ernstig verkeersongeluk gebeurd. Op het moment, dat een Amsterdammer, gezeten op een driewielige bakfiets, naar links uit haalde. werd hij aangereden door een hem achterop komende in volle vaart zijnde auto. De man werd tegen den grond gesmakt en liep een schedelbreuk op. Nog vóór de auto van den Geneeskundigen Dienst was gearri veerd. was het slachtoffer overleden. Het stoffelijk overschot Is overgebracht naar het Binnengasthuis Prinses en Prins maken een rijtoer. Zoowel Prinses Juliana als Prins Bernhard hebben gisteren hun dage- lijkschen rijtoer gemaakt. De Prins reed gistermorgen klokslag elf uur in zijn nieuwen grijzen wagen uit in de richting Amersfoort. De Prins was ge zeten naast zijn chauffeur. De Prinses is gistermiddag even na twee uur in gezelschap van Prinses Armgard langs den achteruitgang van het park bij de oude Veenhuizer tol uitgereden om een rit in de omgeving te maken. De auto volgde een route welke o.m. langs Soestrrberg voerde Omstreeks drie uur keerden de beide vorstelijke personen weer in het paleis Soestdijk terug. Bruno Mussolini naar Rio gestart. Recordvlucht over den Zuidelijken Atlanti- schen Oceaan beoogd. ROME, 24 Jan. (Havas-A.N.P.) Bruno Mussolini de zoon van den Duce en de Oceaanvliegers Biseo en Mosca- telli zijn vanmorgen te half acht met drie vliegtuigen opgestegen naar Rio de Janeiro. Zij zullen vliegen over Da kar en Natal. Het is de bedoeling, dat zij het snelheidsrecord voor het tra ject over het zuidelijk deel van den At- lantischen Oceaan verbeteren. Het vertrek van de „Groene Muizen" werd bijgewoond door generaal Valle, den onder staatssecretaris voor de luchtvaart. Voor de opstijging was het militaire vliegveld Guido- nia uitgekozen, omdat het op 30 kilometer van Rome ligt en men het vertrek zooveel mogelijk geheim wilde houden. Er werden geen mede- deelingen verstrekt, terwijl geen journalisten tot het terrein werden toegelaten. Woniiigbouwvereeniging „Tuinwijk''. B. en IF. stellen voor alle bezittin gen over te nemen. Zij verwachten dan een gunstiger exploitatie. B. en W. schrijven o.a. aan den Raad: Krachtens Koninklijk Besluit van 6 Novem ber 1919 werd aan de gemeente Heemstede ten behoeve van den bouw van 86 midden standswoningen door de Woningbouwvereeni- ging „Tuinwijk" een bijdrage uit 's Rijks kas verleend van f 367,500,—. waarna die gemeente een bijdrage aan dè vereeniging heeft toege kend en verstrekt tot een bedrag van f 490.000.—. De gemeente Heemstede heeft zich verder garant gesteld voor rentebetaling en aflos sing van een door de vereeniging met de Rijksverzekeringbank te Amsterdam aangega ne geldleening groot f 600.000,waarvan het restant, na de aflossing op 15 Februari a.s., zal bedragen f 517.202,35. Bovendien heeft genoemde gemeente aan de vereeniging voorschotten verstrekt van f 35.000,— en f 253.500,—. Ingevolge de Annexatie-wet is de gemeente Haarlem getreden in alle rechten en verplich tingen, welke voor de gemeente Heemstede voortvloeien uit genoemde verleening van ga rantie, bijdrage en voorschotten. Krachtens deze wet zijn eveneens alle be zittingen, lasten, rechten en verplichtingen der gemeente Heemstede, gelegen op het ge bied, dat aan de gemeente Haarlem overgaat, op de gemeente Haarlem overgegaan, waar onder behooren de aan de vereeniging in erf pacht uitgegeven gronden, waarop genoemde woningen zijn gebouwd. Na de annexatie heeft de gemeente Haar lem ter bestrijding van vocht in de huizen aan de vereeniging een voorschot van f 40.000, verstrekt, waarvan het afgeloste gedeelte na de aflossing per 31 December 1937 nog f60.666,67 bedraagt. Toch werd hierdoor niet voorkomen, dat geregeld ongeveer de helft der woningen on- verhuurd bleef. Belangrijke huur verlagingen hadden even min het succes, dat daarvan werd verwacht Gevolg van een en ander is, dat de gemeen te sinds de annexatie jaarlijks ongeveer f 50.000,als exploitatietekort moet bij passen. Ais zoodanig werden reeds f 264.815,14 en f 101.791.16 aan de vereeniging verstrekt, waar na het nadeelig saldo per 31 December 1936 alsnog f 101.040,51 bedraagt. Het bestuur van genoemde vereeniging blijkt, uit den aard der maatschappelijke func ties van de bestuursleden, niet in staat te zijn zóóveel zorg aan de exploitatie te besteden, dat een vlotte verhuring der woningen wordt verkregen. In verband hiermede hebben wij middelen beraamd die tot een gunstiger exploitatie kunnen leiden. Willen deze middelen ten volle tothun recht komen, dan is het noodig de woningen over te nemen. Van de medewerking van het bestuur der vereeniging tot overdracht harer bezittingen aan de gemeente hebben wij ons verzekerd. Een bezwaar, dat aan deze overdracht zou kunnen in den weg staan, zou ongetwijfeld zijn. dat voor de overdracht een groot bedrag voor registratie-recht zou moeten worden voldaan. Wij hebben ons hieromtrent evenwel tot den Minister gewend met het gevolg, dat wij de mededeeling mochten ontvangen, dat een door ons in te dienen rekest om kwijtschel ding van het te dezer zake eventueel ver schuldigd registratierecht door den Minister van Financiën in gunstige overweging zal worden genomen. Mitsdien stellen wij voor, alle bezittingen der Woningbouwvereeniging „Tuinwijk" over te nemen. a. dat de gemeente daartegenover genoem de vereeniging ontslaat van en kwiteert voor alle schulden, welke zij ter zake van genoemde woningen aan de gemeente Haarlem heeft, met name: 1. de schuld, groot r 490.000.—, welk bedrag krachtens Koninklijk Besluit van 6 November 1919 aan de vereeniging werd verstrekt als bijdrage in den bouw der woningen; 2: de hypothecaire schuld, groot f 35.000.—; 3. de hypothecaire schuld, groot f 235.500 4. de schuld oorspronkelijk groot f 104.000. waarvan 'net restant, na de aflossing per 31 December 1937, f60.66o.67 bedraagt; 5. de schuld van f 264.815.14: 6. de schuld van f 101.791,16; 7. het verschuldigde in rekeningcourant bij de Centrale Kas; en b. dat de gemeente van genoemde vereeni ging overneemt hare verplichtingen tegen over de Rijksverzekeringsbank te Amsterdam, voor'-pruitendc uit de akte van geldleen mg mei hypotheek. oorspronkelijk groot 1" 600.000,—, waarvan het restant, na de ver plichte aflossing op 15 Februari 1938, nog f 517.202,35 bedraagt. Het woord is aan Dickens In elk streven ligt een be gin van zegepraal over traag heid en onverschilligheid opgesloten. Honderden auto's en fietsen. Daar, waar Christoffell Pullmann in het brons nog steeds zijn ge weer paraat houdt: op het kruispunt van den Amsterdamschen straatweg en den betonweg naar Utrecht, stond dezen Zondagmiddag een Baarnsche politieagent, daarna een rijksveld wachter en daarna weer een Baarn sche politieagent. En zij stonden er niet voor spek en boonen. want on danks zijn rustieke omgeving deed dit kruispunt dezen middag niet onder voor een grootsteedsche verkeers- puzzle. Soestdijk beleefde eenige spitsuren, welke den verkeersregelaars de handen vol werk gaf. Tusschen drie en vier uur in den middag was het bij het paleis zoo druk. dat men bijwij len van ware opstoppingen kon spreken. Wan neer de Baarnsche politieagent, of de rijks veldwachter deze beide soorten ordebe waarders hebben blijkbaar een beurtdienst ingevoerd voor een oogenblik het verkeer op den Amsterdamschen straatweg stop zette, ten einde den stroom uit de richting Utrecht door te laten, herinnerde de lange rij van wachtende fietsers op de fietspaden al dra aan de Leidschestraat te Amsterdam op het uur van vijven. Op dergelijke oogenblikken stonden de auto's met vele tientallen achter elkander geschaard. Het weer was niet bijzonder fraai, de lucht was betrokken en af en toe motregende het een beetje, doch alles tezamen bleek dit voor de vele automobilisten geen beletsel te zijn om hun ongetwijfeld reeds lang voorgenomen autoritje naar het centrale punt van ons aller belangstelling niet te maken. Er is een stopverbod voor het paleis, maar de verkeers agent kon -niet anders dan dit stopverbod nu en dan opheffen. Behalve de vele automobilisten, ston den er honderden voetgangers waarschijnlijk voor een groot deel door elders geparkeerde auto's aan gevoerd tegenover het paleishek te staren naar den witten gevel, die even ver verwijderd, even zwijgzaam en even raadselachtig was als steeds. Het genoegen om minuten, ja kwar tieren lang naar dezen gevel te staren bleek bij velen zóó groot, dat de haag van wachtenden op sommige momen ten aangroeide tot een kleine men- schenmenigte. Gezien hebben deze honderden niets, tenzij elkaar en de welbekende gevel. De Konink lijke familie immers heeft zich aan de voor zijde van het paleis dezen middag niet ver toond. De Prins was reeds vóór den middag van zijn dagelijkschen autorit teruggekeerd, terwijl de Prinses, die in den middag per auto in gezelschap van Prinses Armgard een ritje in de richting Soesterber maakte, den achter uitgang van het park koos. Voor de cafés en restaurants in de omge ving van Soest en Baarn beteekende deze. stroom van auto's en nieuwsgierigen een voor- deeligen Zondagmiddag. Trier zat vanzelf sprekend tot den laatsten stoel vol. Wie tegen vieren trachtte het in deze dagen zoo bekend geworden badhotel binnen te dringen, vond er de deur gesloten. De beschikbare ruimte was er zóó over bezet, dat tot sluiting der deu ren moest worden overgegaan. Zoo heeft deze Zondag, in tegenstelling tot de voorgaande dagen, een eigen cachet ge had. Doch overigens, wat het belangrijkste, waarnaar wij allen uitzien, betreft, geldt we der: „Van Soestdijk geen nieuws". RITÜEELE SLACHTEN IN ROEMINIc VERBODEN. BOEKAREST, 24 Jan. (Reuter.) De onlangs door de regeering Góga benoemde nieuwe bur gemeester van Boekarest heeft 'n verbod op 't ritueele slachten uitgevaardigd. Men verwacht, dat deze maatregel over het geheele land zal worden uitgebreid. PIRITUS THEELICHTJE Verbruik: slechts één vijfde cent per uur (Adv. Ingez Med.) HEDEN: 12 PAGINA'S pag. De H. A. L. verhoogd het dividend. 1 De jonge liberalen hebben te Haarlem hun tweede Winterconferentic gehouden. 3 Het sleepen van de deuren voor de sluis te Wijk-bij-Duurstede is zeer moeilijk. 3 China concentreert de verdediging in de zuidwestelijke provincies. 4 I11 het afgeloopen weekeinde hebben ver scheidene ernstige luchtbombardementen gehad. 4 ARTIKELENENZ. R. P.: Bewogenheid tegen vernuft. 1 J. Koolhaas Revers: De R. A. I. in vollen gang. 3 Criticus over den wedstrijd E.D.O.A.F.C. 5 De Burgerlijke Stand van Haarlem is op genomen op g

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1938 | | pagina 1