Haarlem's Dagblad
Noorderlicht zette den hemel
in gloed
Over geheel
West-Europa duidelijk waargenomen
Noorderlicht
Zak zand „deserteert"
uit een vliegtuig.
Het belangrijkste
55c Jaargang No. 16747
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaus: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Adruin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBEK1 PEEHEBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Woensdag 26 Januari 1938
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco pc*
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën1-5 regel» f 1.75. elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regel* f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek
Dinsdagavond te ongeveer zeven uur werd boven ons land het
Noorderlicht waargenomen op zulk een fraaie wijze als zelden is
voorgekomen.
Op de eene plaats heeft het zich kenbaar gemaakt in een rose-roode
breede lichtbaan, doch elders als een violet-achtige lichtende vlakte.
In onze omgeving liep tegen zeven uur van het Westen naar het
Noord-Oosten een helder verlichte streep schuin langs den hemel. In
het Noord-Westen was een dieproode gloed zichtbaar, die zich lang
zaam naar het Westen verplaatste. Van tijd tot tijd schoten felle stralen
als van schijnwerpers uit de verlichte streep op tot hoog aan den
hemel.
Aanvankelijk wérden allerlei vreemde verondersetellingen gemaakt,
maar de radio maakte om 8 uur aan die gissingen een einde. Ongeveer
tegelijkertijd met het radiobericht waren de verschijnselen zeer helder
en de honderden, die na het radiobericht naar buiten gingen om
ongehinderd van het wonderlijke schouwspel te genieten, kwamen op
een gunstigen tijd. Doch ook later waren de verschijnselen nog zeer
duidelijk. Het meest trok de donkerroode, soms wisselend tot oranje-
roode gloed, in het Westen de aandacht. Noordelijk daarvan wissel
den de kleuren van wit tot lichtblauw en groen.
Tot bij 1 uur waren er steeds nog menschen die genoten van dit
wonderlijke lichtverschijnsel.
Zelden was het
zóó te zien
Fantastische weerschijn in het water.
Hgt hemellicht heeft men overal in ons land
trouwens ook in geheel West-Europa,
waargenomen. In Zeeland werd het licht ge
zien in een zachtroode kleur, afgewisseld door
donkerroode strepen. Op Schiermonnikoog,
waar het zich in dezelfde kleuren vertoonde,
weerkaatsten de helroode stralenbundels op
fantastische wijze in het water. Van Oost
naar West was hier het fraaie licht uitge
spreid, dat omstreeks acht uur in zijn schoon
ste vormen en nuances culmineerde. Ook Am
sterdam kon. het licht op enkele plaatsen aan
schouwen. In violet-achtige stralen met zacht
rood er doorheen geweven, verschéèn het
Noorderlicht boven de hoofdstad.
De bewoners van Overijssel zagen het Noor
derlicht langzaam naar het Westen trekken.
Het deed zich daar in de meest uiteenloopende
kleuren voor.
LJ et Noorderlicht, dat zich zeer
flauw-bewoog, is reeds vaker bo
ven ons land waargenomen, doch
slechts zelden in de fraaie kleuren en
den aantrekkelijken vorm van Dins
dagavond. Het deed op enkele gedeel
ten van het land denken aan een rood
fluweel gordijn, dat golvend den hemel
bestreek. De normale kleur van het
Poollicht is witachtig met een zacht
groenachtig of violette tint, doch de
vormen, waaronder het licht optreedt,
zijn zeer talrijk en veranderlijk.
Het noorderlicht van Dinsdagavond was,
naar de meening van prof. dr. E. van Ever-
dingen, oud-hoofddirecteur van het K. N. M.
I., een buitengewoon krachtig en fraai noor
derlicht, zooals zelden in deze streken pleegt
voor te komen, hoogstens eenmaal in de tien
jaren. Daarbij is het evenwel noodig, dat de
weersomstandigheden zeer gunstig zijn. Dins
dagavond waren dan ook de weersomstandig
heden ideaal. De bewolking had plaats ge
maakt voor een helderen hemel, zoodat het
fantastische verschijnsel uistekend kon wor
den waargenomen.
Het wordt niet onwaarschijnlijk geacht, dat
het Noorderlicht over eenigen tijd nogmaals
in ons land te zien zal zijn.
Een lichtend gas.
li Winkler Prins' Encyclopaedic, schrijft,
I prof. Van Everdingen over het Noorderlicht
(dat ook wel Poollicht wordt genoemd)
„Poollicht is een verschijnsel aan den hemel
dat men in zijn volste pracht in de poolstre
ken kan waarnemen, maar dat soms ook op
onze breedten wordt gezien. De normale
kleur van het poollicht is witachtig met een
groenachtige of violette tint, bij somber weer
echter vaal geel.
Bij de grootste intensiteit van het poollicht
treden groen en rood op, terwijl een violette
kleur dikwijls bij de verschijnselen, die
slechts een zwakke, intensiteit bezitten, valt
waar te nemen. Het spectrum van het noor
derlicht is discontinu en bestaat uit meest
zwakke, lichtgevende lijnen.
Men heeft hier dus met een lichtend gas te
doen; sommige banden van het noorderlicht
geven aanleiding om te besluiten, dat het
veroorzaakt wordt door de stikstof, die elec.-
trisch lichtgevend wordt. De z.g. karakteristie
ke groene noorderlichtlijn is volgens McLen
nan afkomstig van zuurstof onder de bijzon
dere omstandigheden van het poollicht, ter
wijl de intensiteit bij laboratoriumproeven
het grootst was bij toevoeging 'van eenig ar
gon of neon.
Zoo hebben de poollichtwaarnemingen het
eerst waarschijnlijk gemaakt, dat de samen
stelling der atmosfeer op groote hoogte nog
weinig van die aan 't aardoppervlak verschilde,
afgezien van de dichtheid; thans is dat dooi
de nieuwste statosfeeronderzoekingen be
vestigd. Het is merkwaardig, dat deze groene
lijn ook het hoofdbestandeel vormt van
liet licht van den nachthemel, ook bij volko
men afwezigheid van het poollicht.
De vormen waaronder het poollicht op
treedt, zijn zoo talrijk en veranderlijk, dat
een nauwkeurige beschrijving soms onmoge
lijk wordt.
De eerste indeelin? Is die in rustige, met
gelijkmatige en weinig veranderlijke verlich
ting van een deel van den hemel, vermoedelijk
de hoogste vormen, en de b e w e e g 1 ij k e.
Verder naar den vorm: bogen, die zich
verheffen boven een door contrast bijzonder
donker hemelgedeelte, dat het donker seg
ment wordt genoemd, draden, dunne en
stralen, breedere strepen, die gewoonlijk
sterk in lengte en plaats wisselen en dikwijls
scheef op den boog staan. De bogen gaan
soms door loslaten van den horizon over in
banden; indien ook in de tweede verbin
ding losgelaten wordt in ringen. Gordij
nen (draperieën) lijken op de bogen, maar
hebben uitsluiteid verticale strepen; kro-
n e n ontstaan, wanneer van alle zijden ko
mende stralen zich in een klein gebied ver-
eenigen. Het rustige licht neemt soms de ge
daante van een nevel aan.
De zone, waarin het poollicht het
meest voorkomt,, ligt op een afstand
1 van ongeveer 15 graden van de mag
netische polen en daar ziet men pool
licht op meer dan honderd dagen per
jaar, terwijl dit in Zuid-Duitschland
tot één per jaar afneemt. In Neder
land wordt soms op een 10-tal dagen
in een jaar meer of minder duidelijk
het poollicht gezien. In de gematigde
breedten concentreert het poollicht
zich om den magnetischen meri
diaan.
De onderkant van het poollicht ligt tusschen
80 en 160 K.M. boven het aardoppervlak.
Naar boven is geen grens aan te geven.
Geheel West Europa keek'....
Geheel West-Europa heeft van den fantasti-
schen aanblik van het Poollicht genoten.
In Engeland werd het van John O Groats
(Schotland) tot Landsend waargenomen, en
vooral in het zuiden des lands en bij Londen
bood 't zeldzame verschijnsel een prachtigen
aanblik, zoodat honderden hun woningen ver
lieten om de gloeiende lichtschijnsels aan den
avondhemel te bewonderen. Zelfs dachten
velen een tijd lang aan den weerschijn van
een feilen brand, zoodat de brandweer legio
malen is opgebeld.
Ook in België, Frankrijk, Duits'chland, Oos-
stenrijk, Noord-Italië en Portugal heeft men
het licht gezien. In de Fransche Alpen leek de
hemel als bij 'n ontzaglijken brand in 'n rooden
gloed gezet te zijn, welke gloed door een wit
lichtschijnsel omgeven werd. Het geheel maak
te den indruk van een zonsopgang. Zoo helder
was het uitstralende licht dat de postbe
ambten te Briancon hun werk zonder kunst
licht konden verrichten. In enkele gemeenten
Gisteravond heeft men in verscheidene plaat
sen van ons land, ook in Haarlem en omgeving,
kunnen genieten van het wonderlijke lucht
verschijnsel „het Noorderlicht".
De drie bovenstaande foto's geven verschil
lende vormen weer waarin het Noorderlicht
zich voordoet. Het licht staat steeds als het
ware op een donker boogvormig segment, dat
soms den indruk van een wolkenbank maakt,
doch er geen is. Het schoonst is het Noorder
licht wanneer de stralen verschijnen zooals die
op de figuren 2 en 3 te zien zijn.
in de bergen ontstond onder cte bewoners een
zekere zenuwachtigheid, die later echter kal
meerde. Ook in Normandië en aan de zeekust
kon men het schouwspel in vollen pracht be
wonderen.
In Portugal veroorzaakte het Noorderlicht,
dat men in veertig jaren niet had waargeno
men, in sommige dorpen groote opwinding. De
rust keerde eerst weer. toen het natuurver
schijnsel verdwenen was.
Omtrent het bijzonder krachtige en fraaie
Poollicht (Noorderlicht), dat gisteravond en
hedennacht hier te lande en verder over een
groot gedeelte der aarde is waargenomen,
deelt het Kon. Ned. Met. Inst, in De Bilt mede,
dat dit gepaard ging met buitengewoon sterke
magnetische storingen, zoo sterk, als sedert
den magnetischen Pinksterstorm van 1921 (15
Mei) te De Bilt niet zijn opgeteekend.
De storing begon gisteren met een plotse-
lingen inzet om 12.05 uur 's middags (Nederl.
tijd); de grootste afwijkingen kwamen voor
tusschen 18 uur 's avonds en 3 uur 's nachts.
De afwijkingen van den normalen stand gin
gen bij de declinatie tot ongeveer twee graden,
de totales amplitude bedroeg ongeveer drie
graden, bij de andere alementen kwamen
overeenkomstige afwijkingen voor.
Sedert Maandag 17 Januari 11 uur 's avonds
zijn verschillende sterke magnetische storin
gen opgetreden, die gepaard gingen met sto
ringen in het telegrafisch verkeer en voor een
deel in verband staan met een groote groep
zonnevlekken, die door verschillende personen
hier te lande met het bloote oog is waargeno
men, o.a. in den namiddag van 19 Januari.
Deze vlekkengroep bevindt zich thans aan
de achterzijde der zon en is niet verantwoor
delijk te stellen voor het Poollicht (Noorder
licht) en de magnetische storingen van gister
avond en hedennacht.
Maandag 24 Januari waren op. de zon enkele
kleine vlekken te zien, waarvan één wellicht
met het schitterende natuurverschijnsel in
oorzakelijk verband staat.
Heemsteedsche Gemeente-
begrooting goedgekeurd.
Geen belastingverhooging.
De gemeenteraad van Heemstede heeft in
zijn vergadering van Donderdag de door B.
en W. ingediende gemeentebegrooting voor
1938 zonder een enkele wijziging' goedge
keurd.
Het voorstel van de sociaal-dem. fractie,
over te gaan tot verlaging' der tarieven voor
water en electriciteit. waartegenover dan als
compensatie een belastingverhooging zou
staan, werd verworpen met 10 tegen 5 stem
men.
Het voorstel van B. en W„ het tarief B
voor electriciteit te brengen van 10 cent op
8 cent per KWU en het vastrecht van f 3 op
f 3.60 per maand, werd z.h.s. aangenomen.
Zoodat dit jaar geen Ibelastingverhooging
te Heemstede zal plaats hebben.
Versterking van de loketbezetting
op de postkantoren.
Als zulks noodzakelijk blijkt.
'S GRAVENHAGE, 25 Januari. Volgens
de Memorie van Antwoord in zake de begroo
ting der P. T. T. aan de Eerste Kamer hebben
de belangen van het publiek de volle aandacht
der bedrijfsleiding, hetgeen niet wegneemt,
dat de bedrijfsleiding gedurende de afgeloo-
pen jaren in verband met de noodzakelijke
versobering in haar streven, die belangen zoo
goed mogelijk te dienen, zich zekere beperkin
gen heeft moeten opleggen. Bij voortduring
wordt nagegaan, op welke punten verbete
ringen kunnen worden aangebracht. Zoo is
de duur der wachttijden voor de loketten op
de grootere kantoren aan regelmatige con
trole onderworpen. Waar noodig, wordt de
loketbezetting verbeterd. Nog zeer onlangs is
vanwege de bedrijfsleiding een aanschrij
ving tot de hoofden van dienst gericht, waar
in dezen wordt opgedragen bij grooten toe
loop van het publiek, voornamelijk tijdens de
drukte bij de maandwisseling, door het tijde
lijk bezetten van meer loketten en zoo noo
dig door het indienstnemen van hulpkrachten
te zorgen, dat de wachttijden ook dan binnen
redelijke grenzen blijven. Echter kan niet
steeds worden voorkomen, dat in onvoorziene
gevallen, bij abnormalen toeloop van het pu
bliek en wanneer zich zeer tijdroovende lo
kethandelingen voordoen, een enkele maal
wat langer op bediening moet worden ge
wacht. Maatregelen ter verbetering zullen
niet uitblijven, ingeval mocht blijken, dat op
een kantoor de loketbediening niet aan de
gestelde eischen voldoet.
Vestiging van slagers geregeld.
Eischen van handelskennis, vakbekwaamheid
en credietwaardigheid.
Afgekondigd is het staatsblad 641 van 25
Januari 1938 inhoudende de eischen van han
delskennis, vakbekwaamheid en credietwaar
digheid, waaraan met ingang van 1 Februari
a.s. ingevolge der vestigingswet kleinbedrijf
1937 diegenen, die zich als slager willen vesti
gen, moeten voldoen.
Op dienzelfden datum veiwalt het tijdelijk
vestigingsverbod (de z.g. spertijd) dat 18 Aug.
1937 was ingesteld.
De eischen voor handelskennis komen over
een met die van het z.g. middenstandsdiploma
algemeene handelskennis, waarvoor door de
drie Nederlandsche middenstandsbonden cir
ca 200 cursussen zijn opgericht.
Behalve aan de slagersvakschool te Utrecht
zal bij een 20-tal cursussen, over het geheele
land verspreid, ingericht door de slagersorga
nisaties, gelegenheid bestaan zich de vereisch-
te vakbekwaamheid eigen te maken. In ver
band daarmede kan worden opgemerkt dat in
het ontwerp onderscheid wordt gemaakt in
runder-, varkens-, paarden- en lamsslager.
Diegenen, die zich willen vestigen, hebben
zich voortaan niet meer te wenden tot het
departement van economische zaken doch tot
de Kamer van Koophandel en Fabrieken van
het district waar de vestiging zal plaats heb
ben onder overlegging van de stukken, waar
bij zij moeten aantoonen, dat zij aan de
eischen van handelskennis, vakbekwaamheid
en credietwaardigheid voldoen.
Zoo spoedig mogelijk zullen eenïge over-
gr.nsgmaatregelen voor diegenen die reeds in
het bezit zijn van bepaalde diploma's en voor
ouderen, die reeds langdurige ervaring in het
bedrijf hebben, worden gepubliceerd.
Wij vragen: wat is 't Noorderlicht,
Dat wij daar zoo opeens ontdekken
En aanstonds worden w' onderricht
Op het chapiter zonnevlekken.
Men leert ons van een werveling
En afgestooten electronen,
Het duizelt gauw den sterveling.
Die 't aardsch planeetje mag bewonen.
Wij hooren cijfers over kracht
En over afstanden en hitte.
Waarvan wij stumpers zelfs de macht
Om ze t' omvatten niet bezitten.
Het Noorderlicht was hier te zien,
Dat kan zich nog weieens herhalen.
Zoo na een jaar of tien misschien,
't Is niet nauwkeurig te bepalen.
Wij hebben het in elk geval
Maar heel geduldig af te wachten,
Uitmaken dat het komen zal,
Gaat ver, ver boven onze krachten.
Wij kunnen enkel en alleen
Maar naar dit wonder schijnsel staren
En, dankbaar dat het voor ons scheen.
D' erinnering eraan bewaren.
Er ligt een les in, die 't heelal
Ons af en toe verdiend mag lezen:
Wat is de mensch met zijn gebral
Toch in den grond een nietig wezen
P. GASUS.
Granaten in laboratorium
ontploft.
Tien dooden te Villejuif.
PAROS, 26 3an. (Havas—A.N.P.)
Even voor tienen hebben zich
twee hevige ontploffingen voor
gedaan in het gemeentelijke la
boratorium te Villejuif, waar de
directeur, Kling, de handgranaten
en bommen, die bij de huiszoe
kingen in verband met de Csar-
affaire in beslag waren genomen,
onderzocht.
De tien personen, die bezig waren
met de behandeling van de gra
naten, welke moesten worden
overgebracht naar het artillerie-
park te Versailles, zijn allen om
het leven gekomen.
Oceaanreus maakt zijn laatste reis.
De „Leviathan" naar den slooper.
NEW-YORK, 26 Januari (D.N.B.) De .Le
viathan", die ongeveer vier jaar geleden bui
ten dienst is gesteld en seedrt dien te Hobo
ken lag, is gisteren vertrokken voor de laat
ste reis naar Schotland, waar het schip ge
sloopt zal worden. Het was verkocht aan een
Britsche metaalfirma.
Nederlander veroorzaakt een
,,vlagincident,\
Door Japansche rechtbank beboet.
Twee opvarenden van het Britsche stoom
schip „Severnleigh" werden in de Japansche
stad Nagajo gearresteerd, toen zij een Japan
sche vlag, die van een huis woei neerhaalden.
Het bleek dat men hier met een Engelsch on
derdaan en een Nederlander te doen had.
De rechtbank veroordeelde hen tot het be
talen van 200 yen boete wegens het. opzettelijk
vernielen van eens anders eigendom
Rubberquota met tien procent
verlaagd.
Het Internationale Rubbercomité
heeft de quota voor het tweede kwar
taal van 1938 vastgesteld op 60 pCt.
Concert H. O. V.
Solisten To van der Sluis en Louis van
Maanen.
Een uitzonderlijk programma brengt Frits
Schuurman op het Vrijdag-concert; instru
mentaal vóór de pauze en vocaal erna. Van
Bach de zevendeelige Suite C-dur en daarna
spelt onze solo-cellist Louis van Maanen het
concert in D groot van Tartini.
Het tweede deel (met medewerking van
het H.O.V.-koor en de Kon. Liedertafel
„Zang en Vriendschap") wordt gevormd
door de „Sarabande" voor orkest en gemengd
koor van Roger Ducasse; de Psalm 129 voor
mannenkoor, vrouwenstemmen en orkest van
Lili Boulanger. deze interessante persoonlijk
heid die zooveel nog beloofde voor haar
kunst, doch op 23-jarigen leeftijd daaraan
onttrokken werd en ten slotte „Aussöhnung"
voor sopraan-solo, mannenkoor en orkest, van
onzen populairen dirigent der „Spaerne
Sanghers". Lieven Duvosei heeft dit opus on
der zeer bijzondere omstandigheden ge
maakt. ei. de compositie, zoowel als de uitvoe
ring ervan hebben op het laatste concert van
„Zang en Vriendschap" een treffenden in
druk gemaakt.
Het woord is aan
La Bruyère:
Hoe komt het, dat men in
een schouwburg zoo onge-
dwotigen lacht en dat men
zich schaamt er te huilen?
Via dak en zolder
in de huiskamer
van een boerderij.
AMERSFOORT, 26 Januari. Uit
een legervliegtuig, thuisbehoorende tê
Soesterberg is gisteren tijdens een
oefenvlucht in de buurtschap Slicht-
tenhorst nabij Nijkerk. een zak zand
welke vijftig kilo woog, gevallen. Het
„projectiel" kwam terecht op het dak
van een boerderij, bewoond door den
heer H. Bouwman. De zak drong door
het dak en vervolgens door den vloer
van den zolder, waarna hij in de
huiskamer terecht kwam, waar een
groote ravage werd aangericht. Ge
lukkig was er niemand in het vertrek,
zoodat persoonlijk ongelukken niet
voorkwamen.
Generaal Han Foe Sjoe, de vroegere gouver
neur van de Chineesche provincie Sjantoeng,
die te Hankau door de Chineesche autoriteiten
tot den doodstraf werd veroordeeld. Het vonnis
is reeds voltrokken.
Chineesche luchtaanval op
Nanking.
Een der vliegtuigen neergeschoten.
SJANGHAI. 26 Januari (Reuter) Vijf
Chineesche vliegtuigen hebben vanmorgen
een aanval op Nanking gedaan. Een der toe
stellen werd neergeschoten door het vuur der
Japansche batterijen en oorlogsschepen. De
vier andere verwijderden zich, achtervolgd
door Japansche vliegtuigen.
HEDEN: 10 PAGINA'S
Het Noorderlicht is Dinsdagavond buiten
gewoon goed zichtbaat geweest. 1
Te Villejuif zijn tien personen door het
ontploffen van granaten om het leven
gekomen. 1
Nieuwjaarsrede van den Ilaarlemschen
burgemeester. 2
Een spoedige beslissing inzake verlaging
van den gedistilleerd accijns is te ver
wachten. 3
Er zijn voorstellen gedaan betreffende
experimenteele televisie-uitzendingen 3
Een aantal handelaren in foezel gearres
teerd. 3
Bij een hernieuwden luchtaanval op Bar
celona zijn 150 personen gedood. 4
Tsjang Kai Sjek verklaart, dat een beslis-
senden tegenaanval op dit moment niet
mogelijk is. 4.
ARTIKELEN, ENZ.
J. II. de Bois: Kunst in Haarlem en daar
buiten. 3
Mr. Gregorius Freydanck: een interview
met generaal Hiro-Sjima. 3
Van onzen correspondent te Genève:
„Jubileumzitting" van den Volken
bondsraad. 4
H. D. Vertelling: De brief. 5
L. S.: Primula obconica 5
K. de Jong: Vierde concert der Haarlem-
sche Bachvereeniging. s
J. B. Schuil over: De koning gaat voor. j
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op-
opgenomen Op tj
