Haarlem's Dagblad
Het Oostenrijksche kabinet
gereorganiseerd.
Persoorlog.
Schuschnigg zou onder druk
van Hitier gehandeld hebben
TWEE NIEUWE BIJZONDERE SCHOLEN
IN HAARLEM-NOORD.
Vredige Roerbezetting
pag-
55e Jaargang No. 16765
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaus: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Po9tgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Woensdag 16 Februari 1058
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex»
Advertentiënl-S regels f 1.75. elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regel abonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elke
regel meer f 0.15. Groentje» «ie rubriek.
woord is aan
Willem de Zwijger:
Men behoeft niet te hopen
om te ondernemen, noch te
slagen om te volharden.
De Duitsche gelijkgeschakelde pers heeft
„den persoorlog verklaard" aan de Fransche
pers en de eigenlijke oorzaak is een anti-
nationaal-socialistische tentoonstelling ir
Parijs, waartegen de Duitschers al meerma
len hebben geprotesteerd maar die nu tot 17
Maart verlengd is. Ook zijn de Duitschers
zeer verontwaardigd over de geruchten, die
de Fransche pers als berichten heeft vermeld
na de opzienbarende mutaties in Duitsch-
land's legerleiding en diplomatie.
Te midden van deze nieuwe narigheid
heeft de Fransche minister van Buitenland-
sche Zaken Yvon Delbos, van wien kort ge
leden nog verwacht werd dat hij een vriend
schappelijk bezoek aan Berlijn zou brengen
dat nu natuurlijk weer heelemaal van de
baan is de buitenlandsche persvereeniging
toegesproken over „de taak der pers". Hij
heeft gepredikt tegen valsche berichten, op
hitsende campagnes en koorts-toestanden en
vóór internationale toenadering, opruiming
van misverstanden, vredelievende initiatieven,
veroordeeling van den aanval.
Men kan het er gloeiend mee eens zijn en
zich nochtans afvragen wat een dergelijke
rede eigenlijk helpt. Ja zeker, zij kan een
aansporing en een aanmoediging zijn voor
die hoofdredacteuren, die de bevoegdheid
hebben volgens eigen inzichten te handelen
en die hun geweten vrijuit laten spreken ook
als het de kwestie van oorlog en vrede be
treft. Ik heb het voorrecht tot die groep te
behooren. Maar er zijn in deze wereld
zeer veel dagbladleiders die" de belangen van
bepaalde industrieele of politieke groepen
hebben te dienen, of eenvoudig onder bevel
van regeeringen staan en maar na hebben
te praten wat hun wordt voorgezegd. Doen
zij dat niet, dan gaan zij er uit en staan op
straat en wie zal er voor hun gezinnen zor
gen? Het zou natuurlijk zeer edel zijn als
althans een aantal hunner een dergelijk
martelaarschap aanvaardde, ofschoon tegen
over de glorie van martelaarschap altijd de
belangrijke overweging staat: mag ik mijn
gezin er aan opofferen en dien ik er een we
reld mee, die toch volslagen van de kook is
en met zekere geestdrift de helling afglijdt,
die naar den volgenden oorlog voert?"
Het is niet zoo eenvoudig. Als ik aan die
lunch van de Association de la Presse Etran-
gère had gezeten zou ik minister Delbos ge
vraagd hebben, waarom hij niet liever be
gon met zijn invloed aan te wenden om die
anti-nationaal-socialistische tentoonstelling
te sluiten. Vermoedelijk zou hij dat gaarne
doen maar durft hij het niet aan, omdat de
uiterst-linksche partijen die de Fransche re
geering steunen hun vrijheid tot het houden
van dergelijke tentoonstellingen willen be
houden. Ja, maar een oorlog is het ergste
dat gebeuren kan en een tikje verstandig
internationaal beleid zou hem niet alleen
voorkomen maar ook de welvaart der arbei
dersklasse in Frankrijk verhoogen, die nu
mee gebukt gaat onder de uitgave van mil-
liarden voor bewapening.
Natuurlijk bewonder ik de „verklaring van
den persoorlog" in Duitschland evenmin. Ik
vind het een diep-treurig verschijnsel, voort
vloeiend uit kennelijk gebrek aan verstan
dig overleg. Men zou wenschen dat eenige
andere mogendheid hier door haar gezant
bemiddelend optrad. Het zou een taak voor
de Oslo-staten kunnen zijn, want volkomen-
onnoodige conflicten als deze zijn uiterst ge
vaarlijk ook voor de kleine staten, die alle
kans loopen straks het slachtoffer te wor
den van de eeuwige ruzies en kwaadaardig
heden tusschen de groote. Ik herinner er
aan dat in den oorlog van 1914—1918 alle
daarin betrokken kleine landen onder den
voet zijn ge loopen.
Maar met een fraaie preek tegen „de Pers"
lost men conflicten niet op, die door mach
ten die achter een aantal kranten staan ver
oorzaakt zijn. ,De Pers" is internationaal een
begripsaanduiding, meer niet. Maar zij is
geen geheel, geen enkele persoon of groep
van personen oefent macht over haar uit,
haar optreden is in zeer vele gevallen een
gevolg en geen oorzaak en redevoeringen, tot
dit begrip gericht, hebben dus geen practi-
sche waarde. Behalve dan dat de onafhan
kelijke dagbladleiders, voor zoover niet totaal
ontmoedigd door de uitingen van de rest, er
belangstellend nota van nemen en er mis
schien nog wat aanmoediging in vinden.
Voor zoover zij er geen tactiek in zien
Zij kunnen beter op hun eigen bedoelin
gen vertrouwen.
Maar ik hoop dat iemand in dit nieuwe,
zotte en gevaarlijke conflict zal kunnen be
middelen.
R. P.
Nationaal-socialistisch
gezinde minister in
het kabinet.
E verwachte reorganisatie van
1 het Oostenrijksche kabinet
heeft gisteravond plaats ge
had. Bondspresident Miklas
heeft zijn goedkeuring gehecht aan
de door Schuschnigg voorgestelde wij
zigingen, zoodat het kabinet er thans
als volgt uitziet:
Hooger opbrengst der Indische
landsiniddelen.
In 1937 ƒ112.200.000.meer dan in 1936.
BATAVIA, 16 Februari (Aneta-A-NjP.)
De ontvangsten der landsmiddelen over De
cember 1937 bedroegen f 48.600.000, tegenovei
f 41.200.000 in December 1936.
De opbrengst over het geheele jaar 1937
beliep f 513.300.000 en in 1936 f 401.100.000.
Bij vergelijking tusschen beide jaren blijkt
dat meer werd ontvangen:
aan belastingen r 70.000.000. aan monopolie
f 2.000.000. aan producten f 24.800.000, aan be
drijven I 8.500.000, en aan diversen f 6.900.000
Dr. RINTELEN, die in 1934 veroordeeld werd
in verband met de affaire-Dollfuss, valt thans
met vele anderen onder de amnestiewet.
Bondskanselier: Schuschnigg.
VicekanselicrLuitenant Veldmaarschalk
Huelgerth.
Buitenlandsche zaken: Guido Schmidt.
Financiën: Neiunayer.
Handel: Ir. Julius Raab.
Sociale zaken: Resch.
Binnenlandsche zaken en veiligheid:
dr. Arthur Seiss Inguart.
Landbouw: Mandorfer.
Onderwijs: Pernter.
Justite: Ludwig Adamowitsj.
Bondsministers zonder portefeuille:
Guido Zernatto, Glaise Horstenau
en Hans Rott.
Staatssecretarissen
Landsverdediging: Generaal der in
fanterie Wilhelm Zehner.
Veiligheid: Skubl.
Bescherming van arbeiders en em
ployés Adolf Watzek.
Industrie: Kol. Stepski Doliva.
De benoeming van een staatssecre
taris voor Boschbouwaangelegenheden
kan elk oogenblik verwacht worden.
Bondspresident Miklas heeft den
nieuw benoemden ministers en staats
secretarissen reeds den eed afge
nomen.
Staatssecretaris Skubl heeft den
titel van inspecteur-generaal van de
Oostenrijksche executieve, d.w.z. van
de politie en de gendarmerie.
Amnestie voorgesteld.
In den afgeloopen nacht heeft het nieuwe
kabinet zijn eerste ministerraadszitting ge
houden. Besloten werd den bondspresident
voor te stellen, amnestie af te kondigen voor
alle voor 15 Februari gepleegde politieke
delicten. Voorgesteld werd kwijtschelding van
straf te schenken en loopende processen te
staken.
De kwijtschelding van straf is verbonden
aan de voorwaarde, dat de betrokkenen zich
goed gedragen tot 31 Februari 1941. De
bondsregeering heeft deze door den geest van
verzoeningsgezindheid ingegeven maatregel
genomen aldus het Oostenrijksche Tele-
graafagentschap ten einde alle staats
burgers, die tot dusverre ter zijde hebben ge
staan, den weg te banen tot medewerkmg aan
den opbouw van het vaderland, en daarmede
den vrede des lands in binnenland en naar
buiten veilig te stellen.
Rintelen o.a. in vrijheid.
De politieke amnestie, die vannacht is ge
decreteerd, strekt zich tot de zwaarste ver
oordeelingen uit. Onder meer zullen, volgens
Havas Rintelen, de terrorist Woitsc'ne, de poli-
tie-beambten, die betrokken waren bij den
aanval op de bondskanselarij, waarvan Dolifuss
het slachtoffer werd, en ingenieur Tavs, die
onlangs gearresteerd werd bij de sluiting van
het „Bruine Huis" in vrijheid worden
gesteld. Behalve Rintelen, die ziek is,
zullen alle geamnestieerden, die ern
stige misdrijven hebben gepleegd, Oostenrijk
moeten verlaten. Zij zullen in Duitschland
worden toegelaten.
De amnestie geldt ook voor sociaal-demo
craten. Zij brengt geen recht tot herstel in
openbare functies mede.
In het nieuwe Oostenrijksche kabinet heb
ben, aldus meldt Havas verder, slechts twee
„geprononceerde nationalen" zitting, nl Seiss
Inquart en Glaise Horstenau. Kolonel Lud
wig Stepski. voorzitter van den In-
dustrieelen bond te Salzburg, wordt als ge
matigd nationalist beschouwd.
De titel van „minister van binnenlandsche
zaken en veiligheid" dien Seiss Inquart heeft
gekregen, geeft slechts den toestand vóór de
samenstelling van het nieuwe kabinet weei
onder nieuwe bevoegdheden toe te kennen
Met hei oog op het succes van de zooge
naamde ..nationale oppositie" is het zeer ken
merkend, dat een plaats in het kabinet wordt
ingenomen door den arbeider Watzek, vroe
ger sociaal-democraat, die staatssecretaris
voor de bescherming der arbeiders is gewor
den. Ook een tweede arbeider heeft zitting in
de regeering, de Christen-socialist Hans
Rott.
De nieuwe minister van justitie, Adamo
witsj, speelt een belangrijke rol in den Raad
van State en is voorstander van de politiek
van' Schuschnigg. Ir. Raab, de minister van
handel, die president van den Bond voor
Handnijverheid is, is uit de Cliristelijk-So-
ciale partij voortgekomen: hij is meer van de
mocratische richting.
Militaire druk
van
Duitschland
Volgens Reuter vindt het opont
houd, dat op het laatste oogenblik
nog ontstaan is in de reconstructie
van het Oostenrijksche kabinet, naar
men gelooft zijn verklaring in een
practisch ultimatum, waaraan kracht
is bijgezet door een demonstratie
van Duitsche gewapende troepen
onder voorwendsel van manoeuvres
langs de grens.
Havas bericht hierover het volgende:
Dinsdag werd te Weenen een gerucht ver
spreid, dat uit nationaal socialistische bron
afkomstig scheen te zijn en volgens hetwelk
troepenconcentraties ten uitvoer» werden
gelegd op Beiersch gebied nabij de Tirool-
sche grens. Uit te Innsbruck ingewonnen in
lichtingen blijkt, dat inderdaad troepenbe
wegingen geconstateerd zouden zijn in de
streek van Allgaen in Zuid-Beieren. Gezag
hebbende Duitsche kringen verklaarden deze
troepenbewegingen als jaarlijksche bewegin
gen, die ski-oefeningen in de winterkwartie
ren ten doel hadden.
Een Havas bericht uit Vaduz in Liechten
stein meldde nader, dat uit inlichtingen,
Dr. GUIDO SCHMIDT, minister van buiten
landsche zaken in het nieuwe kabinet-
Schuschnigg.
SKUBL, de vroegere politiepresident van
Weenen, is benoemd tot Oostenrijksch staats
secretaris voor de veiligheid.
welke aan de Liechtensteinsche grens ver
kregen waren, bleek, dat hier sprake was
van eenige duizenden manschappen, welke
troepen voor een deel gemotoriseerd waren,
en van detachementen luchtstrijdkrachten.
„Capitulatie voor Hitier".
Door de functie van minister van
Binnenlandsche Zaken met de con
trole over de politie aan Seyss In
quart te geven in liet gerecon
strueerde Oostenrijksche kabinet
heeft Schuschnigg volgens Havas ge
capituleerd voor Hitler's eischen.
(Zie ook pag. 4.)
B. Wilton overleden.
Oud-rdirecteur van Wilton Fijenoord.
VOORBURG. 16 Februari. In zijn woning,
Huize Eemwijk, is op 74-jarigen leeftijd over
leden de heer B. Wilton, een van de oprich
ters der machinefabriek en scheepswerf Wil
ton, die in latere jaren gecombineerd werd
met de werf Feijenoord, welke combinatie
tegenwoordig Wilton-Feijenoord genoemd
wordt en een werf te Schiedam en één te Rot
terdam heeft. Na jarenlang firmant in het
toen nog niet groote bedrijf geweest te zijn,
werd hij na de omzetting in een naamlooze
vennootschap daarvan directeur, welke func
tie hij tot 1921 vervuld heeft. Daarna is hij
nog eenigen tijd commissaris gebleven, terwijl
hij in den scheepsbouw nog andere functies
vervulde.
De heer Wilton had heel veel belangstel
ling voor onderscheidene kanten van het
maatschappelijk leven, vooral voor tooneel en
bioscoop, als ook voor de pluimveehouderij.
Zoo was hij president-commissaris van de N.V.
City-concern, dat in de grootste steden van
ons land theaters exploiteert, ook bekleedde
hij een bestuursfunctie in de Koninklijke Ver-
eeniging Avicultura.
De crematie van het stoffelijk overschot
zal plaats hebben Vrijdag a.s. te Westerveld
na aankomst van trein 14.14 uur.
Hei jaestuu» de: ereeniging voor Stichting
en Instandhouding van Scholen met den Bij
bel te Haarlem heeft aan den architect H. W
van Kempen te Bloemendaal opgedragen plan
nen te ontwerpen voor den bouw van twee
bijzondere scholen in Naarlem-Noord.
Het voornemen is, aan het Roerdompplein
te Haarlem-Noord een Bijzondere L. O. school
te stichten met zeven leslokalen en een gym
nastieklokaal. Hierbij aansluitend is aan de
Raafstraat, een schooi voor Bijzonder Voorbc
reidend onderwijs ontworpen met drie lesloka
len en een speelzaal.
De groepeering is zoodanig gekozen dat deze
scholen elkaar bij het onderwijs niet storen.
De L. O. school vormt een mooie afsluiting van
het daarvoor komende c.a. 500 M. lange plant
soen de kleuterschool vormt een intiem plein
tje aan de Raafstraat.
Aan de achterzijde van de L. O. - en kleuter
school zal een verenigingslokaaltje gebouwd
worden voor Jeugdwerk e.d.: nok is een con-
-iergewoning aan dr Havikstiaat ontworpen
Het is de bedoeling beide scholen met Sep
tember a.s. te openen.
Het
(Dezer dagen is het roer van de
„Nieuw Amsterdam" op zijn plaats
gebracht. Het weegt 30.000 K.G.)
Als je met stoutmoedig varen
Het op welvaart hebt gemunt.
Weet je, dat je 't niet kunt klaren,
Als je je niet roeren kunt.
Wijs is, 't roer goed recht te houden,
Dat is wel vanouds bekend.
Dom, die wijsheid 's ook een oude.
Als je 't roer niet tijdig wendt.
Hoe dan ook, je dient te zorgen,
Voordat je je waagt op zee,
Dat een stevig roer kan borgen
Voor een vaart naai' veil'ge rêe.
Dat- geldt in bijzondre mate.
Voor het schip der stoomvaart lijn,
Tot en met het Schip van State, -
Als de tijden roerig zijn.
En het mag symbolisch heeten,
Dat het schip Nieuw-Amsterdam.
Zich een roer ziet aangemeten.
Van zoovele kilogram.
Moog' het op de verre reede
Toonen, dat ons Nederland.
Naar een welvaart streeft in vrede.
Met een sterk roer in de hand.
P. GASUS.
Italië en het Duitsch-
Oostenr ij ksche
accoord.
Jongste politieke
besluiten niet door
Rome geïnspireerd
ROME. 16 Febr. lHavas-A.N.P.)
De te Weenen genomen beslissing
wordt hier beschouwd als een teeken
van ontspanning tusschen Oostenrijk
en Duitschland. Het officieele stand
punt is. dat men alle maatregelen
goedkeurt, die in overleg tusschen
Duitschland en Oostenrijk worden
genomen, zooals men zijn goedkeu
ring heeft gehecht aan het accoord
van 11 Juli en aan de benoeming van
het eerste lid der oppositie in een
reegeringsfunctie in April 1937.
Niets wijst er op, dat dc Italiaan-
sche regeering de ontwikkeling der
Oostenrijksche politiek heeft ge
ïnspireerd of bevorderd, doch het is
zeker, dat zij niets gedaan heeft en
niets doet om er tegen op te treden.
Sedert het ontstaan van de spil
BerlijnRome, is de opvatting van
Italië over de Oostenrijksche onaf
hankelijkheid veranderd. De onaf
hankelijkheid blijft een der grond
slagen van de Italiaansch-Duitsche
Entente, maar uit naam van de be
langengemeenschap van Fascisme
en Nationaal-socialisme wordt het
doordringen van dat laatste in Oos
tenrijk te Rome volkomen natuurlijk
geacht.
OUDE MAN VAN DE TRAP GEVALLEN.
Een 72-jarige man wilde Maandag-avona
in zijn woning aan den Jansweg naar de
eerste verdieuing gaan. Hij struikelde op dc
trap en viel er af, waarna hij bewusteloos
bleef liggen.
Nadat hem eerste hulp was verleend werd
hij met een schedelbasisfractuur naar het
ziekenhuis „St. Johannes de Deo" vervoerd.
Hier is hij Dinsdag aan de gevolgen overle
den.
HEDEN: 12 PAGINA'S
Schuschnigg heeft, naar men aanneemt
ontler druk van Hitler, het Oostenrijk
sche kabinet belangrijk gewijzigd. 1 en 4
Rusland bestelt twee baggermolens in ons
land. 3
De Eerste Kamer behandelt Justitieele
kwesties en spreekt over echtscheiding. 3
Bij het Japansche bombardement op
Tsjengtsjau zijn verscheidene honder
den dooden gevallen. 4
Gevreesd wordt, dat een Italiaansch wa
tervliegtuig met 14 inzittenden in de
Middellandsche Zee verongelukt is. 4
De Dické/s' markt te Haarlem. 6
ARTIKELEN. ENZ.
R. P.: Persoorlog. j
J. II. de Bois: Kunst in Haarlem en daar
buiten. 3
A. D. L.: Amsterdamschc aspecten. 3
H. D. Vertelling: Ronald Manton won. 6
Van onzen correspondent te Gcnève: Uit
het internationaal Arbeidsbureau. 7
Ko Zweeres: Nieuwe boeken over onze
vogels. 7
Sport in 't Kort. g
K. dc Jong: Concert der H. V. n
J. B. Schuil over: '11 Zomerzotheid. 11
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op in
