Sorghvliet" gekocht door de gemeente
Opmarsch van de Indonesische vrouw
E'
Nieuwe Uitgaven
V R IJ DAG 22 APRTE 193S
T-IAARLEM'S DAGBLAD
12
Rctad Bloemendaal.
Verdere beslissingen in deze zaak uitgesteld.
Vergadering van den Raad der Gemeente,
op Donderdagmiddag, onder leiding van den
burgemeester, jhr. mr. C. J. A. den Tex.
Afwezig de heeren Hondius en Bouvy.
„Sorgh-VIiet".
B. en W. stellen voor. den koop van de voor
wegverbreeding voor f 15000 aangekochte
villa „Sorgh-Vliet" met erf en tuin, aan den
Bloemendaalschen weg tegenover de Busken
Huetlaan, te bekrachtigen.
Ingekomen is een adres van de Busken
Huet Stichting, houdende verzoek om de
door de gemeente aangekochte villa voor
twee proefjaren in bruikleen te willen geven
aan deze stichting ter eere en ter nagedach
tenis van Conrad Busken Huet.
B. en W. zijn er voor, op dit adres afwij
zend te beschikken, aangezien het perceel is
aangekocht voor wegverbreeding.
Jhr. Quarles van Ufford (V.B.)
meent dat een uitstekende verbetering kan
worden aangebracht, zonder dat het huis
wordt afgebroken, door nl. het trottoir te la
ten loopen langs het huis. Nu is er het adres
van de Busken Huet Stichting. Het daarin
geopperd idéé is spr. sympathiek. En voor-
loopig is het slechts een proef voor twee jaar.
Spr. stelt voor: niet te besluiten tot af
braak van het perceel en te volstaan met de
door hem genoemde verkeersverbetering.
De heer Schulz (SJXAP.) meent dat de
verlegging van het trottoir reeds een groote
verbetering zou geven. Voor de cultureele be
langen in de gemeente mag wel iets gedaan
worden. Is een redelijke oplossing van de
verkeersmoeilijkheid mogelijk dan zou spr.
aan de wensc'nen van de B. H. Stichting te
gemoet willen komen.
De heer Rohling (R.-K.) vraagt, of het
bepaald noodig is het huis ook te koopen.
Kan men niet volstaan met stukje grond
dat noodig is voor de verkeersverbetering?
Moet het huis ook gekocht worden, dan zou
spr. zijn voor de proef, door de Stichting ge-
wenscht.
Baron Van Till (C.-H.) zou het huis
achteruit willen rollen.
De heer Posthumus M e y jes (V.B.)
steunt het voorstel van Jhr. Quarles. De B.H.
Stichting zou dan ook een leeszaal enz. kun
nen verzorgen.
De heer Van Riessen (A.-R.) gelooft
dat de door B. en W. gewenschte oplossing
de heste is. Het huis moet weg: het staat in
den weg. En Busken Huet heeft in meer hui
zen gewoond.
De heer Cassée (V.D.i gelooft dat het
huis aan een meer algemeene strekking kan
voldoen. Spr. is het eens met de heeren
Quarles en Meyjes.
De voorzitter raadt af. het trottoir
weg tc halen en het verkeer vlak langs de
voordeur te laten loopen. Dit is gevaarlijk.
Spr. zou óf het huis geheel wijlen wegnemen
of er een museum van maken.
Jhr. Quarlès (V.B.) wijst er op dat het
trottoir langs het huis zal loopen, niet
de rijweg.
De heer E n s c h e dé (V.B.) vraagt of de
toegang van het huis niet te maken is aan
den zijkant.
De heer Noorman (S.D.A.P.) meent, dat
het huis een sta in den weg is, maar hij
voelt ook voor het cultureele. Hij zou de zaak
eerst naar aanleiding van een te maken tee-
kening nog eens willen bezien. Spr wil dus
het huis wel koopen maar de zaak verder
aanhouden tot dc volgende vergadering.
Aldus wordt besloten.
Verkoop duingrond.
B en W. stellen voor, voor f 1.50 per M2.
aan D. Bangert. te Bloemendaal. te verkoo-
pen een stuk duingrond. achter diens per
ceel aan den Hoogcn Duin en Daalscheweg
16a. ter oppervlakte van 2400 M2.
Goedgekeurd.
Eervol ontslag.
B en W. stellen voor, met ingang van 29
Augustus a.s. eervol ontslag te verleenen aan
den onderwijzer der Julianaschool, den heer
J. C. de Vries, wegens het bereiken van den
69-iarigen leeftijd.
Goedgekeurd.
Derde suppletoire begrooting.
Vastgesteld wordt een derde suppletoire
begrooting 1938.
Bijzonder onderwijs.
B. en W. stellen den Raad voor te voldoen
aan het verzoek van het bestuur der Vereen,
tot Stichting en Instandhouding van Chr.
Scholen te Aerdennout-Bentveld om beschik
baarstelling van gelden voor de aanschaffing
van 10 nieuwe schoolbanken.
Goedgekeurd.
Verzoek van Middenstands-
vereenïgingen.
Ingekomen is een verzoek van de Bloemen-
daalsche Middenstandsvereenigingen om een
subsidie van f 200 als bijdrage voor de uit
gifte van een „Gids voor Bloemendaal".
Het subsidie wordt verleend.
Brandwachten bij uit
voeringen.
B. en W. stellen den Raad voor, de Alg.
Politieverordening aan te vullen in dier
voege, dat bij elke feestuitvoering, filmver-
tooning of andere vertooning voor het pu
bliek een brandwacht aanwezig moet zijn
van de Vrijw. Brandweer of een ander door
B. en W. aan te wijzen persoon.
Goedgekeurd.
Het Reglement van Orde.
B. en W. geven in overweging, art. 29 van
het Reglement van Orde voor de Raadsver
gaderingeo te doen luiden:
..Bij mondelinge stemming brengt ieder lid
voor zoover hij niet meent zich van stemming
te moeten onthouden, zijn stem uit met het
woord ..voor" of „tegen".
.De leden, die zich van stemming meenen
te moeten onthouden doen daarvan vóór den
aanvang der stemming mededeeling aan den
voorzitter".
Goedgekeurd.
Wijziging Bouwverordening.
B on W. stellen voor. de Bouwverordening
op énkele punten ter verduidelijking te wijzi
gen en aan te vullen.
Na eenigc discussie van juridischen aard
wordt besloten, dit punt aan te houden.
Bouwrijp maken
van gronden.
B. en W. stellen voor, vast te stellen een
wijziging van de verordening, regelende het
afstan van grond voor openbare verkeers
wegen en het voor bebouwing geschikt maken
van gronden.
Ook dit punt, in verband staande met het
vorige, wordt aangehouden.
Vaststelling rooilijnen
en aanvulling bebouwings-
voorschriften.
B. en W. stellen voor, voorgevelrooilijnen
vast te stellen en een aanvulling van de be
bouwingsvoorschriften te geven, ten einde de
bebouwingswijze te regelen van de aan den
Zeeweg, den Brouwerskolkweg en den Tette-
rodeweg grenzende strooken grond rondom de
Gemeentewerf (dienst Publ. Werken).
De heer Posthumus Meyjes (VJB.)
voelt niet voor bebouwing van den Zeeweg en
zeker niet voor een „miniatuur-lintbebouwing"
Er zijn nu plannen voor een 6-tal woningen
voor employés, maar het begin van den Zee
weg moet niet bebouwd worden.
Jhr. Quarles van U.fford (V.B.) wijst
er op. dat toch maar tot een zekere grens
kan gebouwd worden.
Wethouder Prinsenberg (R.K.) zegt dat
bebouwing van een terrein bij Publ. Werken,
geheel afgescheiden van den Zeeweg, mogelijk
is. Dit zal de gemeente f 40.000 opleveren.
Waarom zou men dit niet doen?
Het voorstel wordt aangenomen met de
stemmen van de heeren Posthumus Meyjes en
van Riessen tegen.
Ontheffing bepalingen
bcbouwingsvoorschriften.
Ontheffing van bepalingen der bebouwings
voorschriften wordt verleend aan:
Directie Twentsche Bank, voor verbouwing
bijkantoor aan den Bioemendaalscheweg;
C. Bouwman, voor het vergrooten der garage
bij perceel Zandvoorterweg 84;
J. H. Kneteman, voor he tbouwen van twee
maal drie woonhuizen aan den geprojecteer-
den weg op de terreinen van de Maatschappij
Veenduin.
En geweigerd aan:
J. Rot, voor het bouwen van een dubbel
woonhuis aan den Rijperweg;
E. J. Westendorp voor het bouwen van een
luifel aan perceel Bioemendaalscheweg 155.
Voorts wordt nog dispensatie verleend aan
N.V. Bredero's Bouwbedrijf te Utrecht, voor
het bouwen van twee garages bij een in aan
bouw zijnd dubbel woonhuis aan de Mauricia-
laan.
J. Russ en J. Buys te Haarlem, voor het
bouwen van een dubbel woonhuis met garages
aan de Spiegelenburghlaan.
J. F. Hulsker te Aerdenhout, voor het ver
grooten der garage bij het perceel Merel
laan 7.
J. S. M. Vrijland te Overveen, voor het ver
grooten der garage bij het perceel Militairen-
weg' 15.
B. H. C. Huntelaar te Bloemendaal, voor het
bouwen van een serre-eetkamer aan het per
ceel Kastanjelaan 1.
De Directie van het PJJ.N. te Bloemendaal
voor het bouwen van een transformatorstatipn
aan de Zuidlaan.
Namen van wegen.
B. en W. stellen voor, vast te stellen de vol-
ende verordening tot aanvulling en wijziging
der verordening tot vaststelling van de namen
der openbare wegen in de gemeente Bloe
mendaal, waarvan het eenig artikel luidt:
Met inachtneming van de alphabetische
volgorde wordt bedoelde verordening aange
vuld en gewijzigd:
met den naam van den volgenden reeds
bestaanden weg, lot dusverre evenals de laan
waarop zij Oostwaarts uitmondt Graaf Floris-
laan genaamd, te weten:
Monseigneur Borretlaan, van den Vogelen-
zangscheweg tot de Graaf Florislaan:
b. Met de namen van de volgende gedeel
telijk reeds bestaande wegen, wegens nadere
omschrijving, uit hoofde van de doortrekking
van de Cearalaan naar den Bioemendaalsche
weg langs het weggedeelte, tot dusverre nog
Binnenpad genaamd, waardoor de Cearalaan
is verlengd en een gedeelte Binnenpad is ver
vallen. te weten:
Binnenpad, van de Julianalaan achter de
bebouwing van den Bioemendaalscheweg
(Oostzijde) om naar den spoorwegovergang te
Overveen.
Cearalaan, van den Bioemendaalscheweg
naar de Julianalaan.
c. met den naam van het volgende plant
soen, te weten:
Wildhoefplantsoen, zijnde het plantsoen
met vijver, omgeven door den Van Valcken-
burchlaan, den Noorder Stationsweg, het Kerk
plein, den Kennemerweg en de Laan van
Boreel;
d. met dc namen van de volgende nieuwe
wegen, te weten;
Braziliëlaan. van het Joan Mauritsplein in
Noordelijke richting vooralsnog doodloopende;
Borskilaan, van dc Van Valckenburchlaan
naar de Van Wickevoort Crommelinlaan;
Laan van Boreel, van den Kennemerweg
naar de Van Wickevoort Crommelinlaan;
Van Valckenburchlaan, van de Laan van
Boreel naar den Noorder Stationsweg;
Van Wickevoort Crommelinlaan, van de
plaats waar de Laan van Boreel uitmondt op
de Van Wickevoort Crommelinlaan naar den
Noorder Stationsweg waar deze uitmondt op
het Stationsplein.
Goedgekeurd.
Busverbinding
Aerdenhout-BIoemendaal.
De heer Posthumus Meyjes iV.B.)
heeft kennis genomen van een z.i. aanneme
lijk voorstel van den heer Bakhuys voor een
busverbinding Aerdenhout-BIoemendaal. Wil
len B. en W. deze zaak nog eens onder de
oogen zien?
De voorzitter: Die zaak is in studie.
De J. C. Laanbank
De heer Cassée (VD.) zegt dat de J. C.
Laanbank in verwaarloosden toestand ver
keert.
De voorzitter heeft dit ook gezien E*
zal werk van gemaakt worden.
Hierna sluiting der openbare vergadering.
LEDENVERGADERING ..WITTE KRUIS'.
Dc afd. Bloemendaal van de N. H. Vereeni-
ging ..Het Witte Kruis" hield Donderdagavond
een ledenvergedering in hotel Vreeburg.
De heer A. IJzerman, secretaris, bracht het
jaarverslag over 1937 uit. Dit bracht in her
innering het overlijden van den heer S. P.
Rijnierse, die gedurende 20 jaren de financiën
der afdeeiing op de meest accurate en loffe
lijke wijze beheerde. In de December-verga-
dering werd in zijn plaats gekozen de heer A.
F. Koelen. De attr. bestuursleden J. Th. Born-
water, L. A. van Beusekom en A. IJzerman
weiden herkozen. Einde December bedroeg het
aantal leden 822. Het aantal bestuursleden
werd uitgebreid tot 7. De heeren L. van Essen
en dr. H. D. Immink werden gekozen als nieu
we bestuursleden. Financieel ging de afdee
iing achteruit.
Uit de rekening en verantwoording van den
penningmeester, den heer A. F. Koelen, bleek
dat de kas sloot met een totaal aan ontvang
sten en uitgaven van f6151.66.
't Verslag van de commissie voor Wijkver
pleging, uitgebracht dooi' den secretaris, ver
meldde, dat de belde wijkzusters samen 5456
bezoeken aflegden en wel zuster Koopman te
Overveen 2741 en zuster Hendriks te Bloemen
daal 2715 bezoeken. Bovendien verrichtte zr.
Koopman als enquetrice voor de t.b.c.-be-
strijding 63 bezoeken. Het verplegingsmateri-
aal was in voldoende mate aanwezig en dit
bevond zich in goeden toestand.
Voorts bracht de heer IJzerman als afge
vaardigde naar de 80ste Alg. Vergadering, te
Amsterdam gehouden, verslag van deze ver
gadering uit.
De aanwezige leden machtigden het bestuur
een kleine wijziging in het Huishoudelijke re
glement aan te brengen, zonder daarvoor weer
een nieuwe ledenvergadering uit te moeten
schrijven.
De financieele commissie zal op de eerst
volgende ledenvergadering verslag uitbrengen
omtrent haar controleerend werk.
Na de rondvraag volgde sluiting.
REVUE „ELSWOUTGROEP".
Ter gelegenheid van haar eerste lustrum
voert de Elswoutgroep te Bloemendaal op Za
terdag 23 April as. in het Jeugdhuis te Bloe
mendaal een feest-revue op: ,.'t Is weer O.K."
Doordat de kaarten voor den Zaterdag
avond vrijwel uitverkocht zijn. wordt een
tweede voorstelling gegeven op Maandag 25
April
BURGERLIJKE STAND.
Bevallen: C. M. Balmvan Schagen, z.
Ondertrou wdgeen
Getrouwd: J. H. W. Habermehl en M. E. A.
Raadersma. A. L. Brink en A. D. Blankevoort.
F. J. D. van Sitteren en D. G. Pleiter.
Overleden: geen.
Nog steeds nasleep van den
J aniboree Wandeltocht.
Politic-agcnt voor den Ccntralcn Raad van
Beroep.
Op Zondag' 8 Augustus van het vorig jaar is
het bij de Jamboree-wandeltocht tot moei
lijkheden gekomen tusschen een luitenant
van de Koloniale Reserve en een agent van
politie van Bloemendaal, die den luitenant
gelastte met zijn troep in een bepaalde
formatie te loopen, hetgeen de luitenant wei
gerde. Tegen den luitenant werd proces-ver
baal opgemaakt, doch deze heeft zich op zijn
beurt bij den burgemeester van Bloemen
daal, jhr. mr. C. J. A. den Tex, beklaagd
over het feit. dat de agent van politie hem
onjuist zou hebben behandeld en hem met
een met scherp geladen pistool zou hebben
bzdreigd, met de opmerking, dat hij door den
troep zou schieten wanneer de marschforma-
tie niet veranderd werd. Hij zou den officier
hebben toegevoegd: ..Jij bent een mooi heer
om het burgerlijk gezag zoo dwars te zitten".
Daarop had de officier den agent toegevoegd:
„Als je schiet sla ik je de hersens in".
Naar aanleliding van dezen twist meende de
burgemeester dat de agenl opgetreden was
op een wijze, die een straf rechtvaardigde en
hij. bepaalde deze op zes dagen inhouding van
vacantie. De agent vond deze straf veel te
zwaar en kwam in beroep bij een daartoe
benoemd scheidgerecht. Bij de behandeling
voor dit scheidgerecht stond mr. A. H. v. d.
Veen uit Amsterdam den agent bij. Het
scheidsgerecht kwam volgens de Tei. tot de
conclusie, dat de burgemeester de straf diende
te veranderen in vier dagen extra dienst zon
der behoud van salaris. Deze vier dagen zou
de agent dan moeten inhalen op zijn vrije
dagen.
Dc agent kon zich bij deze straf neerleggen
maar de burgemeester meende dat deze te
licht was en kwam in beroep bij den Centra-
len Raad te Utrecht, welke Donderdag de
zaak behandeld heeft. De agent werd weder
om bijgestaan door mr v. d. Veen; burge
meester Den Tex was in persoon verschenen.
Dze laatste begon met uiteen te zetten, dat
de door hem opgelegde straf eerder te licht
dan te zwaar was. Naar zijn meenmg heeft
de agent de reglementen overtreden en dient
hij behoorlijk gestraft te worden.
Er ontspon zich een discussie over de vraag
of de agent de beleedigende woorden had
gesproken in koelen bloede of op een moment
waarop hij zijn zelfbeheersching had verlo
ren. De burgemeester meende aan te nemen
dat de agent gesproken had in woede en de
agent gaf ook wel toe. dat hij woedend was
gewee.st. Hij verzette er zich evenwel tegen,
dat men zijn toestand kenschetste als zou
hij zijn zelfbeheersching verloren hebben.
Burgemeester De Tex vreesde voor herha
ling van dergelijke gevallen en concludeerde
tot" bevestiging van de door hem opgelegde
straf. De voorzitter van den Centralen Raad
zal over drie weken de uitspraak
maken.
„Door nacht tol licht,
Door storm tot rust.
Door strijd tot eer,
Door leed tot lust".
R. A. Kartini.
EN paar maanden geleden werden we
aangenaam verrast door het initiatief
van het Jongeren Werkcomité van de
Unie voor vrouwenbelangen en gelijk
staatsburgerschap de actieve vereeniging
met den ellenlangen naam! dat te Leiden
een conferentie belegt met den titel: „De vrouw
in Oost en West".
Een interessante conferentie, omdat hier
door weer opnieuw contact werd verkregen
tusschen de Nederlandsche en Indonesische
vrouwenwereld, 't Was niet de eerste keer. dat
we hier de gelegenheid kregen, onze Indone
sische zusters de hand te drukken; reeds vele
jaren geleden werd door enkele vooraanstaan
de figuren uit Indië contact met ons gezocht
en gevonden en in April 1937 hield mevr. S.
Soedjono-Ngamdani op het congres van den
Nationalen Vrouwenraad te Utrecht een verhel
derende causerie over de Indonesische vrou
wenemancipatie. We wisten dus reeds een en
ander. We hadden uit dit waardevolle, van
vele cijfers voorziene betoog begrepen, dat in
ons Indië een groote en energieke opmarsch
van de inheemsche vrouw naar meer ontwik
keling en een menschwaardiger bestaan voor
alle lagen van de maatschappij plaats heeft.
Doch cijfers hoe waardevol ook als maat
staf voor de intensiteit van een beweging
blijven cijfers en spreken nooit zoozeer tot den
geest en het gemoed van de vrouw als een
persoonlijk gesprek. Daarom verheugde het
mij bijzonder, dat ik naar aanleiding van de
onlangs gehouden Leidschc conferentie een
onderhoud mocht hebben met drie Indonesi
sche vrouwen, die wel buitengewoon goed met
de bestaande toestanden en de overzeesc'ne
vrouwenwereld op de hoogt zijn. n.l. mevr. Soe-
jono, de echtgenoote van een hooggeplaatst
ambtenaar aan ons departem it van koloniën,
haar dochter, die te Leiden Indonesische lette
ren studeert, en mevr. Margono, eveneens de
vrouw van een hooggeplaatst ambtenaar doch
kersversch uit Indië gearriveerd en dus nog
beter dan de beide andere dames op de hoogte
met de fijnere stroomingen in het Indonesi
sche leven.
Wat denken we zoo overpeinsde ik latei-
slecht na, als we aan Indië denken. We
zien voor ons geestesoog opdoemen het tradi-
tioneele Indische „kiekje" van een wit huis
met galerij en een erf met een paar palmboo-
men, waaronder onze neefjes en nichtjes in
witte pakjes of in een zwembroekje rond
scharrelen, misschien in gezelschap van een
dociele baboe in sarong en kabaai. En dan
denken we zoo vaagjes. Indië een handjevol
Europeanen, onze zonen, neven, vrienden en
vriendinnen, gisteren nog hier en nu daar in
het vreemde, heete land ploeterend om carriè
re te maken en dan als vage achtergrond een
onnoemelijke massa „inlanders", die we ze
mogen 't ons vergeven in de eerste plaats
zien als de bediendenaanhang van de onzen.
En misschien hebben we vroeger op school of
in onzen studietijd, kennis gemaakt met „In
dische" kinderen van gemengd ras, en dan
hebben we bij hen, naast een zekere warmte
en originaliteit die we zelf heel vaak misten,
ook geconstateerd een groote schuwheid en
schuchterheid als gevolg van een sterk min
derwaardigheidscomplex tegenover den blanke.
En misschien hebben we 't, gezien de vage fei
ten, wel verklaarbaar gevonden, dat een mil-
lioenenvolk als de Indonesiërs onzer overzee-
sche bezittingen reeds langer dan vier eeuwen
door een miniem handjevol Nederlanders
wordt geregeerd. Dat we met deze oppervlak
kige gevoelsbeschouwing. waarbij een geheel
menschenras min of mee^ wordt beoordeeld
naar enkele uitloopers, die tusschen hen en
ons instaan, grof mistasten dat er in het In
donesische ras en ook in de Indonesische
vrouw groote en zelfbewuste krachten leven,
wist ik natuurlijk reeds lang.
Maar deze krachten namen in mijn ont
moeting met deze drie vertegenwoordigsters
van den oud-Javaanschen adel een onmisken
baar duidelijke gestalte aan en ik ben daar
mijn vriendelijke gastvrouwen zeer dankbaar
voor.
bekend
Door het „Nationaal Welzijn" is van den
heer W. G. Nieuwenkamp uitgegeven „Uw geld
en nog wat". Door de verkoopsassociatïe
„Enci-Cemij" te Amsterdam werd uitgegeven:
„Cement en beton" door Drs. E. Roelofsen.
Bij Kalis' Reclame- en uitgeversbureau te
Schiebroek is verschenen: ..Vraagbaak voor
verlofgangers en repatrieerenden".
In de serie ..Het middenstandsdiploma" zijn
bij de fa. W. J. Thiemc en Cie. te Zutphen ver
schenen „Handelsrekenen" door R. Schans en
..Handelskennis en bedrijfsleer door R
Schans.
Door de N.V. C. F. Callenbach te Nijkerk
werd in opdracht van het Reorganisatie-co
mité van prof. Paul Scholten uitgegeven ..Het
reorgani «atie-ontwerp verdedigd".
Bij de uitgeverij J. Philip Kruseman te Den
Haag zijn de volgende lichte romans, ver-1
schenen: ..Liefde waagt alles" van E. W. Savi
..Jackie's Perikelen" van Rub- M. Ayres Cow
boy-veelt" van E. B. Mann. ..De Chineesch
draak wreekt zich" van Tom Roan en „BUI
dc heethoofd" van Jackson Gregorv.
Javaansche dame van adellijke geboorte.
(Foto Koloniaal Instituut te Amsterdam)
„Hebt u de Indische kleederdracht heele-
maal afgeschaft?" vraag ik mevr. Soejono, die
me ontvangt in een maïsgeel toiletje, dat uit
stekend past bij het fijne, matbruine gelaat
met het dikke blauw-zwarto haar, dat ir
vlechten tegen het achterhoofd is gestoken.
..Niets is minder waar. In het gewone leven
dragen we Europeesche kleeding. maar de sa
rong en kabaja is mijn feestkleeding, die ik
in eere houd en bij alle officieele gelegenheden
draag. Het is een mooie dracht, die wij be
schouwen als een van die waardevolle Ooster-
sche dingen, die wij zeer zeker wenschen te
behouden, evenals andere kostbaarheden uit
onze cultuur".
„Hebt u de traditioneele oud-Javaansche
meisjesopvoeding nog meegemaakt?"
„Ik niet meer: mijn moeder natuurlijk wel.
Sinds een paar geslachten genieten de Ja
vaansche meisjes van goeden huize volledige
vrijheid om zich te ontwikkelen.
Nadat onze beroemde Kartini 1) in 't begin
van deze eeuw den weg had vrijgemaakt, is
de emancipatie van 't Javaansche meisje snel
gegaan. Vrijwel overal woei een frissche wind
door de gezinnen met hun stijve etikette tus
schen ouders en kinderen, gebouwd op de Mo-
hammedaansche adat.
„Acht u dit een onverdeeld voordeel?"
Mevrouw Soejono glimlacht fijntjes en zegt:
„niet geheel onverdeeld. Als ik hier soms zie,
hoe jonge menschen tegen hun ouders optre
den, verlang ik terug naar de adat. Maar we
moeten een nieuwe adat hebben, een nieuwe
levende adat"
„Kunt u iets vertellen over de geestesgesteld
heid van het beschaafde Javaansche meisje
vóór de emancipatie?"
„Zeker. Zij werd uitstekend opgevoed en had
goede hersens, maar gebruikte ze niet. Ze bleef
in haar eigen beperkte kringetje met haar
handwerken, muziek en dans en tüdroovende
omgangsvormen. Haar ontwaking is niet zoo
zeer het werk van Nederland: 't is een wereld-
strooming. die u overal kunt waarnemen. De
nieuwe tijd verbreekt oude banden van con
ventie en dogmatiek Is dit niet óók hier in
Nederland het geval geweest?
Maar natuurlijk was voor ons in Indië de
aanraking met den vrijmakenden óók ni
velleerenden Westerschen invloed eerst be
lichaamd in Hollandsche menschen. Holland-
sche scholen en soms de gelegenheid om in
■Follonrt te £»nar> studeeren"
„In hoeverre kan volgens uw meening de
natuurliike evolutie van de Indonesische vrouw
7ijn gediend door de Euroneesebe ontwikke-
bng?"
Deze "raag - geen gemakkelijke - ligt meer
op het terrein van mejuffrouw Soejono die
haar welluidenden Oosterschcn naam Soe-
pianti voor 't Haagsch gebruik heeft verwis
seld voor Loes.
„We kunnen heel veel van Europa leeren,
maar we mogen onzen eigen aard niet ver
loochenen". zegt ze.
„Wij jongeren staan nog aan het begin van
een geheel nieuw tijdperk van ontwikkeling.
We groeien.we zoeken; we komen meer en
meer tot het inzicht, dat we het Oostersche
element moeten behouden naast de Wester-
sche cultuur. Een volkomen synthese zouden
we willen tusschen de waardevolle elementen
van Oost en West; we hebben die nog niet
gevonden, maar we groeien er naar toe".
„Is dit zelfbewustzijn van de Javaansche
vrouw ook in Indië zoo sterk? Of is daar dik
wijls nog sprake van een klakkeloos navolgen
van alles wat Europeesch is?" En hierbij kijk
ik mevrouw Margono aan. die kersversch uit
Indonesia komt en 't dus weten kan.
„Vijf jaar geleden was het inderdaad zoo,
jdoch nu treedt over de heele linie een sterk
nationaal voelen meer en meer op den voor
grond. Het is heerlijk, op 't moment een In
donesische vrouw te zijn en dezen opbloei te
beleven, zoowel in dc kringen der vrouwen
als de jeugdbeweging, 't Groote enthousiasme
voor het nieuwe ideaal: een eigen nationale
ontwikkeling komt vooral tot uiting in 't vele
werk, dat wordt gedaan op onderwijsgebied.
De vereeniging „Taman Siswa" striitft voor
onderwijs op nationalen grondslag in de bui
tengewesten, terwijl men in West-Java meer
een basis zoekt in de religie. Op vele scholen
is het Javaansch de Voertaal: de oude litera
tuur en muziek worden in eere hersteld. Overal
trachten we een synthese te vinden tusschen
de Europeesche ontwikkeling en onze eigen
oude cultuur.
„En de vrouwenbeweging in Indië? Kunt u
daar iets van vertellen?"
„Heel veel natuurlijk, maar u hebt niet veel
aan deze dorre opsomming van vereeni-
gingen. Er zijn op 't oogenblik in Indië 160,
voor het meerendeel zeer actieve, Indonesi
sche vrouwenvereenigingen, waarvan ruim 80
erieht zijn op den huishoudelijken arbeid,
ongeveer 18 Islamitisch 16 nationalistisch
(meer sociaal dan politiek). 2 radicaal ge
oriënteerd. 1 protestant. 1 katholiek en 2 ter
bescherming van werkende vrouwen enz. Tot
het laatste vrouwencongres in 1935 traden 24
vrouwenvereenigingen als lid toe. natuurlijk
met duizenden leden. Bestrijding van het
analfabetisme en van de vrouwen- en kinder
handel. verbetering van den toestand van de
Indonesische werkende vrouw, bestudeering
van de positie van de Indonesische vrouw in
het Mohammedaansch recht, oprichting van
consultatiebureaux voor kraamvrouwen en
zuigelingen: ziedaar de voornaamste program
mapunten. Er wordt zeer hard gewerkt".
„De vrouwenstrijd ligt bij u dus wel eenigs-
zins anders dan bij ons".
„Ongetwijfeld. U moet niet vergeten dat wij
vele rechten, waarvoor de Europeesche vrouw
nog altijd strijdt, in onze Oostersche maat
schappij reeds van oudsher bezaten. In het
familieleven neemt de Mohammedaansche een
voorname plaats in. De dessavrouw heeft het
stemrecht, mag een erfenis aanvaarden en.
naar hartelust op naam van den man schul
den maken!
Onze problemen ik heb zoo juist de voor
naamste genoemd zijn dus andere dan de
uwe. De geest waarin wij strijden loopt echter
parallel".
„Nog één vraag: gelooft u in een historische
roeping van ons volk tegenover Indië?"
Zoowel mevr. Soejono als haar dochter ge-
looven hierin. Nederland heeft ons veel ge
leerd, maar dat Indonesië naar zijn geestelijke
rijpheid en onafhankelijk toegroeit, wie. die
de feiten kent, zal het ontkennen!"
R. DE RUYTER—v. d. FEER
1) Raden Adjeng Kartini, geb. 1879 als doch
ter van den regent van Japara, gaf den eer
sten stoot tot de emancipatie van het Javaan
sche meisje. Zij overleed in 1904.
WIJSHEDEN OVER DE VROUW.
De Zweed: Een vrouw is altijd met iedereen
in tegenspraak, behalve als ze van een man
houdt, maar dan is ze in tegenspraak met
zichzelf.
Een man, die geen geheim bewaren kan. is
niet te vertrouwen: een vrouw die het wel
De Deen zegt: Geen vrouw is zóó slecht of
ze kan altijd nog wel de betere helft van een
man worden.
Een vrouw die zwijgt, spreekt boekdeelen.
De Arabier: Als een vrouw iets hebben wil.
geeft het haar dan dadelijk: later moet je
toch toegeven!
Bespreek alles met je vrouw, maar volg nooit
haar raad op!
De Chinees: Vrouwen zijn beter bestand
tegen ongeluk dan tegen rijkdom
De Turk: De slimheid van één vrouw vormt
den last voor veertig ezels.
De Franschman: Alle wijsheid van een
vrouw is nog niet zooveel waard als de dwaas
heid van een man.
De Schot; Een vrouw zonder tong is te be
klagen. maar de man. die haar krijgt, is t«
benijden.
