Uit de jongste geschiedenis van de
Haarlemsche waterleiding.
Garage Hartog
Haarlemsche kanton
rechter voor een puzzle.
DONDERDAG 28 APRIL 1938
HAARLEM'S DAGBLAD
Naar aanleiding van het 40-jarig bestaan.
De verbeteringen na de
annexatie.
Wc hebben reeds bericht dat de Haarlem-
Kiif waterleiding 1 Mei a.s. 40 jaren be
staat. In verband met dit jubileum is het in
teressant ook een nader op de nieuwste ge-
aohiedenis van ons waterleidingbedrijf in te
gaan. Welke verbeterings- en uitbreidings
werken zijn er sedert 1930 aan de Haarlem
sche waterleiding uitgevoerd? Dit is de vraag
waarop u in dit artikel een antwoord krijgt.
Na de annexatie van 1924 moesten, mede als
gevolg van de belangrijke toename van het
waterverbruik groote werken worden uitge
voerd ter verbetering en uitbreiding van de
verschillende hoofdonderdeelen der Water
leiding. waarvan de meeste sedert 1898 vrij
wel ongewijzigd dienst hadden gedaan.
Allereerst werd in 1930 overgegaan tot het
leggen van een derde transportleiding naar
de stad. niet alleen om de benoodigde druk
in het stadsbuizennet te allen tijde te kun
nen handhaven, doch ook omdat de beide
bestaande transportleidingen vlak naast el
kaar lagen, zoodat gevreesd moest worden
dat bij een buisbreuk in één dezer leidin
gen, de andere leiding zou kunnen onder
spoelen en eveneens "zou kunnen breken.
Mitsdien werd met medewerking van de
Gemeente Bloemendaal een ander tracé ge
kozen en wel langs den Zeeweg en de Ju-
lianalaan in Bloemendaal en verder langs
den Verspronckweg naar den Schotersin
gel. De wijdte van deze leiding bedraagt 50
centimeters tot den Verspronckweg, waar de
leiding is gesplitst in twee leidingen elk
wijd 40 centimeters. Later is de aftakking
gemaakt welke langs den Kleverparkweg en
de Delftlaan naar Haarlem-Noord voert.
Op het pompstation werden de nieuwe
transportleiding en de beide bestaande, aan
gesloten op een nieuwe stalen ringleiding,
wijd 60 centimeter, waarop ook de torenlei-
Voor luxe verhuur
zonder chauffeur, naar
Turfmarkt 26 en 18 - Tel. 16066
Een oud en vertrouwd adres.
Prijzen uiterst concurreerend!
Keuze uit ca. 30 wagens, w.o.
J bestelwagens. W.A. verzekerd.
(Adv. Ingez. Med.)
ding uitmondt evenals de persleidingen der
reinwaterpompen. Voorts werd nog een
(tweede) stalen leiding naar den watertoren
gelegd.
Door een en ander werd de bedrijfszeker
heid in belangrijke mate verhoogd.
Inmiddels werd door Ir. H. Hollaar, welke
daartoe in dienst van de Waterleiding was
getreden, een volledig plan gemaakt voor de
zoo noodige verbeterings- en uitbreidings
werken der waterwinning en waterzuivering.
Toen dit plan gereed was, en met de uit
voering zou worden begonnen, had juist de
malaise haar intrede gedaan en bleek het
voor de Gemeente bezwaarlijk groote be
dragen beschikbaar te stellen.
Anderzijds was een gelukkige factor, dat
de prijzen sterk daalden, zoodat, uit dit oog
punt bezien, de tijd voor uitvoering van
groote werken gunstiger werd.
De tijd welke met deze stagnatie verloren
dreigde te gaan werd gebruikt om den wa
tertoren in- en uitwendig te restaureeren.
Aan de buitenzijde bleken de ijzeren balken,
welke de ontmanteling van het reservoir on
dersteunden. sterk door roest te zijn aan
getast. zoodat het noodig was met behulp
van een hangsteiger daar ter plaatse een
nieuwe ondersteuning van gewapend be
ton te maken.
Dit betrekkelijk gevaarlijke werk werd
uitgevoerd door Nimis' Betonbouw te Haar
lem en heeft tot dusverre geheel aan het
doel beantwoord.
Een nieuwe remwaterkelder
gebouwd.
Intusschen was de directeur. Ir. van
Randwïjck, er in geslaagd het benoodigde
credlet van de Gemeente te verkrijgen voor
den bouw van een nieuwen rein waterkelder,
geheel van gewapend beton met een inhoud
van 4000 kubieke meters.
Met een remwaterkelder werd begonnen
o.m. op grond van de overweging, dat altijd
een groote voorraad reinwater beschikbaar
moest zijn. De inhoud van den bestaan-
den remwaterkelder van 1100 kubieke me
ters was hiervoor te gering en bovendien
moest er op worden gerekend, dat deze kel
der te zijner tijd ook ter restauratie tijdelijk
buiten bedrijf zou komen.
Voor den bouw van dit reservoir moest
een 4 meter diepe ingraving worden ge
maakt: gelukkig staat de grondwaterspiegel
ter plaatse op 8 M. diepte zoodat hiervan
geen last werd ondervonden.
De kelder is ter verhooging van de be
drijfszekerheid in twee helften verdeeld,
welke onafhankelijk van elkaar al of niet in
gebruik kunnen worden genomen. Om het.
water in den zomer koel te houden en in den
winter niet tc laten bevriezen, werd de kel
der argedekt met een laag grond ter dikte
van 60 centimeter, waarop schapengras is
gezaaid.
Daar inmiddels door den drogen zomer van
1929 de waterstand in de prise d'eau aan
merkelijk was gedaald, mede door het groo
te waterverbruik, dat steeg tot een maximum
van ruim 9000 M3 per dag. moest eerst wor
den overgegaan tot het bouwen van een se
condair pompstation voor diepgrondwater.
ter ondersteuning van de bestaande boven
grondwaterwinning.
Het eleetrisch
pompstation ..Zeeweg-".
Zoo ontstond het eleetrisch Pompstation
/Zeeweg" dat in de onmiddellijke nabijheid
van dien weg is gelegen in een 4 meter diepe
ingraving ter lengte van 300 meter. Deze
ingraving was noodig om te allen tijde de
gemaakte zuigleidingen te kunnen bereiken,
welke het water onttrekken aan zes bronnen
tot een diepte van 30 a 40 meter. In dit pomp
station zijn twee eleetrisch gedreven centri-
fugaalpompcn opgesteld, welke van het hoofd
pompstation uit kunnen worden bediend.
Na verloop van eenigen tijd kon in 1934
aan het belangrijkste werk. den bouw van
een voorfiltergebouw, ter vervanging van het
bestaande ontijzeringsgebouw en de bezink-
bakken, worden begonnen.
Door de sedert de oprichting In 1898 aan
merkelijk toegenomen waterhoeveelheid, wel
ke per etmaal ontijzerd moest worden en het
gebruik van diepgrondwater was de werking
van het ontijzeringsgebouw en de bezink-
bakken onvoldoende, ook na eenige aange
brachte verbeteringen in de beluchting van
het water.
In het oude gebouw werd het water ter
ontijzering versproeid boven bakken met los-
gestapelde steenen en vervolgens geleid naar
de bezinkbakken om hetijzer-slib gelegen
heid te geven te bezinken.
Dit vond echter in onvoldoende mate
plaats, met het gevolg dat de nafilters. welke
het doel hebben het water bacteriologisch te
zuiveren, te sterk door dit ijzerslib belast
werden, waardoor zij veel te vaak moesten
worden schoonggemaakt.
Door den bouw van het voorfiltergebouw is
hieraan een eind gemaakt. In dit gebouw be
vinden zich zes voor filters, waarboven het
water wordt versproeid. zoodanig, dat het
intens met de zuurstof uit de lucht in aan
raking wordt gebracht. Hierdoor wordt het in
het water aanwezige ijzer in een onoplos
bare samenstelling overgebracht welk ijzer
door het filtreerende zandbed van de voor
filters afdoende wordt tegengehouden. De
moeilijkheid is nu evenwel om het zandbed,
dat na enkele dagen door het ijzerslib ver
stopt raakt, weer schoon te maken. Dit ge
schiedt als volgt.
Door het invoeren van perslucht in een
apart buizenstelsel onder het zandbed, dat
op grindlagen rust. wordt het zandbed in
heftige beweging gebracht, het kookt als het
ware, met het gevolg dat de zanddeeltjes
elkaar schoonwrijven. Nadat dit circa 3 mi
nuten heeft geduurd, wordt de luchtkraan
dichtgedraaid en binnen enkele seconden een
groote hoeveelheid spoelwater van onder naar
boven door het zandbed gevoerd, waardoor het
ijzerslib met het spoelwater als een bruine
stroom over daartoe aangebrachte goten naar
de spoelkelders wordt gevoerd. Na enkele mi
nuten ies het zandbed voldoende schoon en
kan het filter langzaam weer in bedrijf worden
gesteld.
De benoodigde lucht wordt door een elee
trisch gedreven compressor in twee groote
ketels geperst en via een reduceerventiel naar
de filters gevoerd.
Voor het spoelwater is in het gebouw een
hoog gelegen reservoir aangebracht, waarin
door een eleetrisch gedreven centrifugaal-
pomp automatisch voorgefilterd water wordt
gepompt, zoodat hiervoor geen rein water uit
den toren gebruikt behoeft te worden.
De totale kosten van dit gebouw met inbe
grip van de electrische automatische inrich
ting. alsmede de buisïeidingen zoowel in het
gebouw als daar buiten hebben rond f 140.000
bedrgen.
Het gebouw zelf is een gewapend beton
constructie, met baksteenbekleeding. Het is
uitgevoerd door Jonke's Betonbouw te Haar
lem.
De met deze voorfilters verkregen resulta
ten zijn zeer gunstig, hetgeen vooral merkbaar
is aan de nafilters. welke vroeger in den zomer
elke week moesten worden schoongemaakt,
terwijl thans deze nafilters ten hoogste twee
maal per jaar behoeven te worden gerei
nigd.
Het schoonmaken van de in de open lucht
gelegen nafilters geschiedt door het zandbed
te laten droogloopen en daarna de op het
bed gevormde algenlaag c.a. af te scheppen.
Met inbegrip van den tijd. noodig voor het
weder langzaam in bedrijf stellen zijn ten
minste twee dagen gemoeid, zoodat het Van
zeer groot belang is, dat dit niet meer in
perioden van groot waterverbruik behoeft te
geschieden
De verbetering
der nafilters.
Het laatste werk. het verbeteren van de
inrichting der nafilters en het restaureeren
van den ouden reinwaterkelder. welke door
de zes nafilters omringd wordt, is nog niet
geschied, doch zal vermoedelijk binnenkort
ter hand worden genomen.
Is ook dit laatste werk uitgevoerd, dan be
schikt de Haarlemsche Waterleiding over
een outillage, waarmede zeker de eerste
20 jaar alleszins betrouwbaar drinkwater en
in voldoende hoeveelheid geleverd kan wor
den.
De hoedanigheid van het water wordt
dagelijks door den Gemeentelijken Genees
kundigen en Gezondheidsdienst onderzocht,
zoowel op het pompstation als in de stad.
Alle genoemde werken zijn geheel ontwor
pen en uitgewerkt door personeel van de wa
terleiding, dat ook het toezicht tijdens den
bouw voor zijn rekening nam.
Onder leiding van Ir. H. Hollaar waren met
,,1'm singing in the Rain."
Dat kunt U óók! Kijk maar eens
bij Van den Brul op pag 12
(Adv. Ingez. Med.)
deze werkzaamheden beiast inspecteur M.
Vlaming, voor de bouwkundige onderdeelen,
en inspecteur J. N. v. Donselaar voor de pijp
leidingen, zoowel in als buiten de gebouwden
Alles werd als z.g. normaal werk uitgevoerd
terwijl in de bestekken een bepaling was
opgenomen, dat uitsluitend Haarlemsche
werklieden mochten worden te werk gesteld.
De uitvoering van dezg werken, waarvan de
totale kosten rond f 400.000 hebben bedragen,
heeft derhalve in niet geringe mate bijge
dragen tot verruiming van de werkgelegen
heid in Haarlem.
HOLL. MIJ. DEK WETEN
SCHAPPEN.
Prins Bernhard aanvaardt het
beschermheerschap.
Z. K. H. Prins Bernhard heeft het be
schermheerschap van de Holllandsche Maat
schappij der Wetenschappen aanvaard.
De Prins hoopt op 21 Mei de vergadering
van deze Maatschappij (e Haarlem bij te
wonen, waarbij hij door den voorzitter als
protector zal worden begroet.
PROGRAMMA VAN DE HAARLEMSCHE
RADIO CENTRALE OP VRIJDAG 29 .APRIL
Progr. 1: Hilversum I.
Progr. 2: Hilversum II.
Progr. 3: 8.Keulen 9.20 Parijs Radio 11.05
Radio P. T. T. Nord 11.20 Keulen 12.20 Ned.
Brussel 1.20 Keulen 2.20 Danmarks Radio 3.20
Keulen 4.20 Parijs Radio 5.20 Fransch Brussel
6.20 Keulen 7.20 Fransch Brussel.
Progr. 4: 8.— Ned. Brussel 8.20 Diversen 9.35
London Regional 1.35 Droitwich 2.50 London
Regional 4.20 Droitwich 5.45 London Regional
6.20 Droitwich 7.20 London Regional 10.40
Droitwich 11.20 Danmarks Radio
Progr. 5: 8.007.00 Diversen. 7.00 Eigen gra-
mofoonplaten concert. Programma van Or
gelmuziek.
1. Blackpool Songmixture, Reg. Dixon.
2. Through Southern Climes. Reg. Dixon.
3. Dixon hits no. 3 Reg. Dixon.
4. Dixon request Medley. Reg Dixon.
5. Wiegenlied. Benj. Gigli.
6. The lost Chord, Enr. Caruso
7. Vergisz mein nicht, Benj. Gigli.
8. Largo van Handel. Enr. Caruso.
9. New. Blackpool Song mixture, Reg. Dixon.
10. Dixon Request Medley, Reg. Dixon
11. Blackpool Switchback. Reg. Dixon.
8.0012.Diversen.
DISTRICT EIGEN HELP HAARLE.M.
Daar wij reeds een en ander omtrent het
verschenen jaarverslag mededeelden, zullen
wij over de jaarvergadering Maandagavond
in Lion d'Or. kort zijn. Als altijd opende de
heer Van Daalen, voorzitter, met een opge
wekte rede den avond, waarin hij den stand
van zaken nauwkeuring uiteenzette. Hij
herdacht daarin ook de overleden bestuur
ders G. A. Veenhoven en E. ten Broeke.
Het jaarverslag over 1937 werd goedge
keurd, evenals de balans van den districts
penningmeester en die van de winkeldirec
tie. Daardoor krijgt het personeel een dou
ceurtje en wordt over winkel en bakkerij
3' 2 pet. dividend uitgekeerd. Den heer
Nieuwdorp werd lof toegezwaaid voor de
wijze waarop hij het secretariaat en het
penningmeesterschap had opgenomen, ook
de scheidende secretaris der winkeldirectie
ontving lof voor het vele goede in het be
lang der leden gedaan. Het verslag der com
missie uit de leden werd goedgekeurd en de
penningmeester gedéchargeerd.
In de commissie van verificatie werden ge
kozen mevr. Wentholt en de heer Bettink.
Tot nieuwe bestuurders werden met groo
te meerderheid gekozen de heeren Mr. J
Hoog en de Jongh, terwijl de heer H. W.
Bitter, bij acclamatie werd herkozen. Daar
na volgden nog eenige huishoudelijke be
sprekingen.
DE OPMARSCH LN CATALONIc. De troepen van generaal Franco rukken de
Catalaansche havenstad Vinaroz binnen.
Wie bestuurde de auto:
vader of zoon?
Getuigen spreken elkaar tegen.
OO'N zaak heb ik in mijn
leven nog nooit meege
maakt", zei de ambtenaar
van het O.M. gistermorgen
tijdens de derde zitting die het kan
tongerecht wijdde aan een op zich
zelf onbelangrijke overtreding van
een autobestuurder.
Het was op Zondag 20 Februari dat een
automobilist op den Hertenkampweg in de
richting naar den Hout reed. Eenige wan
delaars staken argeloos den rijweg over toen
de bestuurder plotseling naar rechts zwenk
te en daardoor bijna een der voetgangers
raakte. Ternauwernood kon deze op het trot
toir springen en daardoor een aanrijding
voorkomen.
Het nummer van den wagen werd geno
teerd en eenige dagen later zag een agent de
bewuste auto rijden. Hij haastte zich deze
aan te houden en vroeg aan den bestuurder,
een 56-jarige handelsagent uit Heemstede,
of deze de eigenaar van de auto was en of
hij op Zondag met den wagen gereden had.
De chauffeur bleek wel de eigenaar te zijn
maar hij zeide dat ook zijn zoon op den be-
wusten Zondag van den wagen gebruik had
gemaakt en uit zijn woorden maakte de ver
balisant op dat de zoon wel meer van de
zaak zou weten. Deze die in een Haarlemsch
bedrijf werkzaam is werd opgezocht en be
kende aanvankelijk inderdaad op den Her
tenkampweg te hebben gereden,
Tot zoover is de gang van zaken dus vol
komen normaal.
De zoon werd gedagvaard, maar Inmiddels
was hem te binnen geschoten dat niet hij
doch zijn vader den wagen op dien gedenk-
waardigen Zondagmiddag had bestuurd.
Een tweede zitting volgde en de vader be
kende inderdaad de bestuurder te zijn ge
weest, doch de ambtenaar van het O. M. ge
loofde hier niet veel van en de zaak werd
uitgesteld om nog eenige getuigen te hooren.
De getuigen bleken het met de verklarin
gen van vader en zoon heelemaal niet eens
te zijn.
Zoo vertelde een 35-jarige dame die tot het
groepje wandelaars had behoord, dat iemand
met achterover gekamd haar het haar
van den vader van verd. was zeer schaars
achter het stuur had gezeten Een dame had
achterin de auto nog zitten lachen, vertelde
de getuige verontwaardigd.
De zaak wordt hoe langer hoe verwarren
der. zeide de kantonrechter.
De getuige wist echter nog veel meer te
vertellen, want de verdachte was bij haar
aan huis geweest en had gezegd: .„Als ik nou
toch eens ontken, achter het stuur te heb
ben gezeten, wat kunnen ze me dan maken?"
Het was thans de beurt aan den vader om
nog eens zijn eerste lezing van het geval te
bevestigen.
Kantonrechter: Hebt u nu gereden of uw
zoon?
Verdachte: Ik heb gereden.
De eerste getuige interrumpeerde hier hef
tig en zei op den zoon wijzend: Nee dit is de
bestuurder.
De vader kon dan zijn getuigenverklarin
gen vervolgen.
Er hebben heelemaal geen dames maar
alleen twee jongetjes bij mij in den wagen
gezeten, mijnheer de kantonrechter.
De eerste getuige houdt echter hardnek
kig vol dat verdachte de bestuurder van de
auto is geweest.
Ook de verbalisant was van meening dat
niemand anders dan de zoon achter het
stuur had gezeten.
De man. die ternauwernood op het trot
toir had kunnen springen, verscheen daarna
voor het getuigenhekje en op een vraag van
den kantonrechter wie de bestuurder van de
atuo was geweest, zei hij op de verdachte
wijzen: Die mijnheer is het geweest.
Hij is bij me thuis geweest, zoo ging deze
getuige verder, en heeft toen verklaard: Al
heb ik het gedaan dan hou ik toch vol het
niet gedaan te hebben.
Een magazijnchef uit Amsterdam zegt dat
de vader van verdachte iederen Zondag tus-
schen drie en vijf uur naar een magazijn in
Amsterdam komt. Of dit echter ook op 20
Februari gebeurd is weet getuige niet met
zekerheid te verklaren.
Ambtenaar van het O M. tot verbalisant:
Wat denkt u er van is hier een misverstand
in het spel?
Agent: Nee mijnheer dat acht ik uitge
sloten.
Verd.: Ik begrijp er niets van, de politie
beambte vergist zich toch.
De eerste getuige staat nu plotse
ling op en roept: Nu staat mijnheer
weer te liegen, mijnheer de kanton
rechter.
Verdachte wordt nu kwaad en zegt
op zijn beurt: Ik ben thuis geweest
en de getuige staat te liegen.
Kantonrechter- Maar verdachte u
hebt toch aanvankelijk toegegeven,
gereden te hebben.
Verd.: Jawel, maar ik was door den
agent overbluft.
Kantonrechter: Ik heb nu niet be
paald den indruk dat u zich gauw
laat overbluffen.
Requisitoir.
De ambtenaar van het O. M. neemt dan
reuisitoir en zegt dat de feiten wel vast staan
Wie heeft echter de auto gereden? Spreker
gaat dan nog eens uitvoerig de heele ge
schiedenis na en concludeert, dat dit de zoon
is geweest. Tot deze kwajongensachtige ma
nier van rijden zal verdachte eerder komen
dan zijn vader.
Elsch: f 25 of 10 dagen.
Verd.: Dat accepteer ik niet.
Kantonrechter: U hebt niets te acceptee
ren.
Verd.: Dan ga ik in hooger beroep
De kantonrechter besluit om de puzzle nog
eens kalm te bestudeeren en zal over 14 da
gen schriftelijk vonnis wijzen.
Ut' Haarlemsche Raad.
Er komen twee nieuwe sociaal-democratische
raadsleden.
H. Bartels die aftreedt.
Lr een groot deel onzer vorige oplaag heb
ben wij reeds medegedeeld, dat de heer W. J.
H. Bartels, om reden van persoonlijken aard,
ontslag genomen heeft als lid van den Haar-
lemschen gemeenteraad. De heer Bartels, die
zitting had voor de S.D.A.P. was gekozen in
1935. Hij wijdde in het college in het bijzon
der zijn aandacht aan de zaken betreffende
de lichamelijke opvoeding en de belangen van
den handel, winkels en bedrijven.
Ook de heer S. N. Posthumus treedt af
Eenigen tijd geleden hebben wij reeds ge
publiceerd dat ook de heer S. N. Posthumus,
soc.-democratisch raadslid, zou aftreden als
lid van den Haarlemschen Raad wegens zijn
verhuizing naar een aangrenzende gemeente.
Wij vernemen nu dat de heer Posthumus in
den loop van de volgende maand zijn ontslag
aanvrage zal indienen.
Het nieuwe raadslid M. Doornebosch.
De heer Doornebosch is op dc candidaten-
lijst der S.D.A.P. de aangewezen opvolger van
den heer Posthumus. Hij is in 1877 te Deventer
geboren. Daar werd hij smidsleerling. Nadat
hij bij de Genie zijn militairen dienstplicht
had vervuld, waarbij hij het lot- den rang van
sergeant had gebracht, werd hij op 28-jari-
gen leeftijd bewaarder in het Huis van Be
waring te Amsterdam. Vijf jaar later werd
de heer Doornebosch als zoodanig benoemd
in de gevangenis te Zutfen. waar hij twee-
jaar bleef. Toen volgde zijn benoeming naai
de gevangenis te Utrecht; sinds 1917 Ls hij
werkzaam in de Strafgevangenis te Haarlem
waar hij nu zeven jaar hoofdbewaarder ls.
In 1911 is de heer Doornebosch te Utrecht
lid van de S.D.A.P. geworden. Hij Ls secre
taris van de afdeeling Haarlem van den Centr.
Ned. Ambtenaarsbond en lid van het hoofd
bestuur van dien bond; verder secretaris der
Landelijke vakgroep van Justitiepersoneel en
lid van de bijzondere Commissie van Overleg
voor het Justitiewezen.
De heer Doomebosch heeft het voornemen
zijn benoeming tot raadslid te aanvaarden.
Het nieuwe raadslid G. Blokdijk
Op de candidatenlijst der S. D. A p staat
als opvolger van den heer Bartels de heer G
Blokdijk aangewezen.
De heer Blokdijk woont in de Archipel
straat 49 en is bouwvakarbeider van beroep.
Hij kwam op 19 April 1924 uit Venhuizen,
waar hij ook raadslid is geweest, naar cle
voormalige gemeente Schoten. In 1926 kwam
hij te Haarlem en werd hier bestuurslid van
den Haarl. Bestuurdersbond: hij was ook se
cretaris van de afdeeling Bouwvakarbeiders.
Beide functies vervult hij thans niet meer. De
heer Blokdijk zal de benoeming tot raadslid
naar alle waarschijnlijkheid aanvaarden.
