Haarlem's Dagblad
Over Schoolkennis.
Opnieuw devaluatie van den franc.
Loopexamen.
WANDELWAGENTJES
VAN WEERT
Carl von Ossietzky
overleden.
Koning Leopold
peetvader van
Prinses Beatrix.
Het belangrijkste
55e Jaargang No. 16831
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaveuen Algein. Drukkerij N.V.
Bureaux: Grootc Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodicnst 38810.
Drukkerij: Zuidcr Buiten Spaarnc 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred. 13051
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 1-1825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Donderdag 5 Mei 1938
Abonnementen per weck f0.23. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertenticn: 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclame* f 0.60 per regel.
Keeelabonnemciitstarie%en op aanvraag.
Vraag eu aanbod 1-1 regels f 0.60. elks
regel meer f 0.15. Groentje* rie rubriek.
Er zijn duizenden menschen, vooral bij het
onderwijs zelf zeer talrijk, die waarschuwen
tegen de overlading met leerstof op de Mid
delbare Scholen en de Gymnasia. Dat gaat nu
eigenlijk al jarenlang zoo door maar er wordt
niets mee bereikt. Al het protesteeren schijnt
vruchteloos.
Ergens in den vaderlandschen onderwijs-
hof staat een klein, stevig, oud muurtje en
dat loopt men niet omver. Toch zal dat
moeten gebeuren, wil men de woekerplant
der Matelooze Leerstof uitroeien. Het zal mij
benieuwen of men met deze zaak ooit een
stap verder zal komen. Het is moeilijk te ge-
looven, des te moeilijker omdat het in Ne
derland geen gebruik is, krachtige bewinds
lieden aan het departement van Onderwijs
te plaatsen. Ik bedoel daar geen Mussolini's
of Stalin's mee, maar alleen maar ministers
die de hun gegeven macht te baat nemen en
hun zienswijze durven doorzetten ook tegen
onwillige adviseurs in.
Het is niet te loochenen dat met name ons
M.O. een groot deel van zijn roem heeft in
geboet. Het oude comfortabele gevoel van de
eerste jaren dezer eeuw: „wij hebben eigen
lijk zoowat het beste onderwijs ter wereld" is
allang weg. Waarschijnlijk was de toestand
toen ook beter dan nu. De leerstof was lang
zoo hoog niet opgedreven als thans het geval
is en het onderwijs paste in het kader van
zijn tijd. Laat men iets stilstaan, dan raakt
het uit het kader van zijn tijd. Want de tijd
verandert.
Nu zei mij een bekend onderwijsman: „de
ikernfout is. dat men beheerscht wordt dooi
de idee „Kennis is Macht".... en ik hoor
vele menschen al vragen: is dat dan niet
zoo?
Het klinkt dan ook wel erg eenvoudig en
aannemelijk. Het is een echt populair kern
woord, net zooiets als „Tijd is geld" en nog
veel ouder, want het wordt toegeschreven
aan Francis Bacon, die een groot en begaafd
Engelschman was. Dat hebben de vele na
hem gekomen Britten (hij stierf in 1626) dan
ook wel erkend en ze hebben zelfs lang ge
twist over de vraag, of Bacon ook niet de
werken van Shakespeare had geschreven.
Maar ze hebben uit zijn historische kracht
term „Kennis is Macht" niet afgeleid dat
men zooveel mogelijk parate kennis in een
kinderhoofd moest trachten te proppen om
er zoo lastig mogelijke exameneischen aan
te kunnen stellen.
Het is misschien wel eens een voordeel voor
het eigen land van een profeet, dat hij er min
der geëerd in is dan in het buitenland en dat
men zijn woorden dientengevolge minder let
terlijk opvat.
Het Engelsch onderwijs mist zeer zeker de
volprop-methoden van het Nederlandsche.
Het heeft natuurlijk ook zijn gebreken, maar
het erkent dat Kennis geen magazijn artikel
is, dat men in iemands hersens opslaat om
het er bij gelegenheid uit te halen. Kennis is
Iets dat de ontvanger begrepen en beseft heeft
cn waarmee hij kan omgaan. Zijn die voor
waarden niet vervuld dan dient hij alleen als
gramophoonplaat, die men een aantal malen
af kan draaien, tot-ie kapot of versleten is,
maar die in elk geval alleen maar domweg
weergeeft.
Natuurlijk gaat het niet zoo met alles wat
geleerd wordt. Maar als het met een aanmer
kelijk deel zoo gaat, dan is dat een overbodig
surplus, dan is dat ballast. En ik moet beken
nen dat ik schrok toen ik dezer dagen van
leeraren hoorde van verscheidene gevallen
van overspanning, die zich bij leerlingen der
hoogste klassen in den loop der laatste jaren
hadden voorgedaan. En een tikje verbaasd
was ik te hooren, hoe men er soms noodge
dwongen toe moet komen met de te zware
exameneischen te schipperen, zelfs bij begaaf
de leerlingen.
De Engelschman Houston Chamberlain
heeft gepoogd Francis Bacon's woorden te
amendeeren. Hij heeft gezegd: „Niet onvoor
waardelijk geldt de bekende spreuk: Kennis
is Macht; alles komt aan op de vraag, wie
de wetende is. Van het weten, meer nog dan
van het goud, kan men zeggen dat het op
zichzelf niets is, hoegenaamd niets, en even
zeer in staat den mensch geheel te gronde
te richten als hem op te heffen en te ver
edelen".
Ja, wie is de wetende?
Weet hij?of is hij alleen maar volge
propt als een feitenkennis-pakhuis? In dat
laatste geval weet hij niet.
„Het is misschien het verschrikkelijkste ge
schenk dat een booze geest aan onzen tijd
gaf: kennis zonder bekwaamheid", heeft
Pestalozzi geschreven.
Een zeer groot denker en opvoeder, Pesta
lozzi.
R. P.
AARDBEVINGEN IN MEXICO.
MEXICOSTAD. 5 Mei. Uit Ometepec,
staat Guerrero, worden twee aardbevingen
gemeld, die zich direct na elkander deden
gevoelen. Zij werden voorafgegaan door sterk
ondergrondsch gerommel. Er worden geen
dooüen of gewonden gemeld, slechts zou er
schade veroorzaakt zijn. (United Press)
KEEPER JUDA DE VRIES.
De bekende Haarlem-keeper Juda de Vries
hoopt op Donderdag 19 Mei met mejuffrouw
Jenny Calo in het huwelijk te treden.
Besluit werd genomen in overeenstemming met de
Britsche en Amerikaansche regeeringen.
1 FRANC 5 CENT.
GISTERAVOND heeft de Fransche minister-president Daladier
voor de radio een toespraak gehouden, waarin hij o.a. mede
deelde, dat de regeering besloten heeft den Franc te stabili-
seeren op een basis, die de regeering in staat zal stellen hem doel
treffend te verdedigen. Dit besluit, aldus Daladier, is genomen in
volledige overeenstemming met de Engelsche en Amerikaansche
regeeringen, wien spreker dank zegde voor hun medewerking
De stabilisatiekoers van den franc is heden vastgesteld op 179 per
pond sterling, dit komt overeen met 5 Nederlandsche centen.
Aan de rede van Daladier is het volgende
ontleend:
De regeering', die ik sedert drie weken leid,
heeft van haar vorming af voor twee groote
moeilijkheden gestaan, die een onmiddellijke
oplossing eischten.
Daladier.
Allereerst moest de sociale vrede, de vrede
tusschen de Franschen hersteld worden. Wij
hebben dus de sociale conflicten geregeld. De
groote stakingen zijn geëindigd, dank zij den
goeden wil van werkgevers en werknemers.
Het werk is hervat. De tweede moeilijkheid is
van buitenlandsche aard. Zij stond in verband
met de verdeeldheid in een Europa, dat niet
ophield zich- te bewapenen terwijl het zich
aaneen moest sluiten. Op de conferentie te
Londen heb ik de oprechte en loyale overeen
stemming" tusschen Frankrijk en Groot Brit-
tannië, die de waarborg vormt van de vrij
heid en den vrede, kunnen versterken.
Nauwelijks teruggekeerd uit Londen moest
ik de economische en financieele moeilijkhe
den onder oogen zien. Ik wil vandaag, even
als altijd, het land de geheele waarheid zeg
gen. Deze waarheid is als volgt.
„Bloedarme huishouding".
Onze huishouding is diep getroffen. De wet
tige winst heeft de neiging te verdwijnen, de
gedeeltelijke werkloosheid in de fabrieken
neemt toe. onze handelsbalans verarmt, onze
productiestatistieken blijven een onderwerp
van vernedering voor de Franschen vormen,
De waarheid is, dat met deze bloedarme huis
houding de staatsbegrooting onvermijdelijk
een tekort oplevert, dat de behoeften van de
schatkist de spaarders uitputten, het open
baar crediet schaden, het particulier crediet
droog leggen en het monetair crediet be
dreigen.
De voor het lot van het land verantwoorde
lijke regeering kan niet dulden, dat een zoo
ernstige toestand voortduurt. Er kan geen
sprake zijn van leerstellingen of proefnemin
gen. Orthodox of stoutmoedig, edelmoedig of
wreed, iedere maatregel, die rechtstreeks moet
medewerken tot het welzijn van het land, is een
noodzaak.
Iedere maatregel, die niet rechtstreeks van
belang is voor het openbaar welzijn, is over
bodig. Zoo is de geest, die de actie, welke wij
hebben ondernomen, bezielt.
Aan deze actie ligt ten grondslag een be
roep op het vertrouwen des lands. Voor een
politiek van duurzaam vertrouwen echter moet
eerst een monetair peil worden vastgesteld,
dat in overeenstemming is met onze lasten en
dat niet telkens weer in twijfel wordt getrok
ken, een peil, dat eindelijk den Franc beveiligt
tegen de sinds jaren tegen hem ontketende
aanvallen.
Daarom heb ik, zonder mij te bekom
meren om critiek, maar er van over
tuigd, mijn plicht te doen jegens het
land. besloten onze munt te stabili-
seeren op grondslagen, waarop hij
doeltreffend zal worden verdedigd. De
Fransche regeering heeft dus. in vol
komen overeenstemming met de
Amerikaansche en Engelsche regee
ringen, wien ik dank zeg voor haar
loyale en hartelijke medewerking, be
sloten over te gaan tot een aanpassing
van den franc aan een koers, die de
gelegenheid zal bieden hem zegevie
rend te verdedigen.
Dit besluit is genomen binnen het kader
van de driemogendheden-overeenkomst,
waaraan de Fransche regeering krachtig ge
hecht blijft. Men zal den koers, dien ik voor
morgen heb vastgesteld, niet te boven gaan.
De spaarders zullen dus in onze nationale
munt kunnen beleggen zonder te vreezen voor
een nieuwe vermindering en zelfs veeleer een
vergroote waarde voor den franc kunnen ver
wachten. Op deze wijze zullen wij kunnen
voortgaan met het wederopbouwwerk, dat den
Franschen een krachtsinspanning» in vrijheid
oplegt.
De eerstvolgende defensieleening zal allen
Franschen de gelegenheid geven in vol bewust
zijn een volksstemming voor hun vaderlands
liefde te houden.
De overige wetsdecreten brengen niet al
leen een verhooging der belastingen, maar
vormen een geheel van maatregelen, die de
ontwikkeling begunstigen van de productie,
den wisselkoers, de geldcirculatie, de uitvoering
van belangrijke werken en de opening van
groote werkplaatsen, die van belang zijn voor
het geheele nationale leven, aangezien zij niet
alleen ontworpen zijn voor de groote steden,
maar ook voor het verder afgelegen land.
Wij stellen u dit plan voor, dat verhinderen
zal, dat de munt bloot staat aan onophoude
lijke aanvadllen en dat in staat zal stellen de
voor de landsverdediging noodige goudvoor
raad te behouden. Wij hebben er de voorkeur
aan gegeven een beroep te doen op den moed
der Franschen in plaats van ons te laten mee
voeren doör den stroom naar de rotsen.
Orde en arbeid.
Ons hoogste doel is den Franschen
arbeid tot ontwikkeling te brengen
de wet der democratie is de wet der
krachtsinspanning. Geen nieuwe schom
melingen van den munt, geen nieuwe
uitgaven, geen nieuwe lasten, vrede
in het binnenland als voorwaarde
voor den vrede naar buiten, ziedaar
wat wij willen. Veel woorden zijn niet
noodig om de Franschen te doen be
grijpen. dat het oogenblik is gekomen
tot aaneensluiting in orde en arbeid.
INCIDENT TUSSCHEN LETLAND EN
RUSLAND.
RIGA, 4 Mei Letland, heeft langs diplo-
matieken weg geprotesteerd tegen een inci
dent, waarbij op den avond van 1 Mei een
Letlandsche grenswacht doodgeschoten is op
Letland's grondgebied op een eiland in de
Silupe door een Russische grenswacht, die
zich op Russisch gebied bevond. De rivier is
de grens tusschen beide staten.
(United Press)
DE FiilIRER IN ITALIë. Mussolini heeft Ilitler gistermiddag een bezoek
gebracht op het Quirinaal, waar de Duitsche Rijkskanselier zijn intrek heeft
genomen.
(In de Finsche stad Abo heelt men
besloten, in verband met het groot
aantal verkeersongelukken, ook
den ivandelaars een soort examen
af te nemen.)
Abo (Finland) is gekomen,
Met een nieuw doelmatig plan,
Het heeft een besluit genomen,
Dat men vurig loven kan.
Ook daar heeft men de problemen
Van de dame en den heer.
Die soms maar een loopje nemen
Met de eischen van 't verkeer.
Ter vermijding van gevaren.
Heeft men kortweg daar gezegd:
Voortaan wordt door wandelaren,
Ook examen afgelegd.
Wanneer daar dan aan voldaan is
Door den wandlaar, naar den eisch,
Hij goed op den loop gegaan is,
Krijgt hij er een ioopbewijs.
Ik weet niet hoe dat zal worden,
Mooglijk ongeveer aldus:
Loopbaan zes (dus net in orde)
Levenswandel zeven plus.
Zoo'n examen heeft z'n waarde,
Dat lijkt zonder twijfel, maar
't Heeft wat voeten in de aarde,
Men is er niet gauw mee klaar.
Wie er zakt, loopt in het honderd,
Loopt er leelijk in, dat spreekt,
Maar wat mij nou wel verwondert
Is, hoe men dat falen wreekt.
Hoe moet nou zoo'n stumper boeten,
Ja. ik weet er weinig van,
Maar die zal wel „zitten" moeten,
Tot hij eindlijk loopen kan.
P. GASUS.
5.90 en duurder
ANEGANG 46
(Adv. Ingez. Med
De goudvoorraad der wereld.
Zes staten, waaronder Nederland, bezitten
87 pCt.
GENèVE 5 Mei (Reuter). Volgens het
maandelijksch financieel rapport van den
Volkenbond bezitten zes staten, n.i. de Ver-
eenigde Staten. Frankrijk Engeland. België.
Nederland en Zwitserland 87 pet. van den
goudvoorraad der wereld uitgezonderd Span
je en de Sovjet Unie. Duitschland, Italië en
Japan beschikken over slecht-s twee procent
van de wereldgoudvoorraad.
De bekende
Duitsche paci
fist en Nobel
prijswinnaar
Carl von Os
sietzky is te
Berlijn op 50-
jarigen leeftijd
overleden.
Voor nadere
bijzonderhe
den omtrent
zijn leven zie
men pag. 4.
1
Chineezen blijven voortgang
melden in Sjanloeng.
Volgens de Japanners is 't strijdtooneel echter
niet belangrijk gewijzigd.
SJANGHAI, 4 Mei. De Chineezen berich
ten, dat zij vandaag in den loop der gevech
ten twintig K.M. voort hebben kunnen ruk-
kan noordelijk van Taierfcsjewang. Zij zou
den de Japanners gedwongen hebben zich
van Liangfangtsjan naar Hsoetsjien terug te
trekken.
Tevoren was er reeds langen tijd in de on
middellijke nabijheid van Taiertsjewang
heftig gevochten, waarbij de Chineezen door
hun numerieke overmacht de meerdere had
den kunnen blijven.
De Japansche militaire autoriteiten ont
kennen intusschen, dat er belangrijke veran
deringen in het strijdtooneel gekomen zijn.
Volgens hen heeft de Japansche luchtmacht
vrijwel de leiding genomen door een groot
bombardement uit te voeren op het station
van Soetsjau.
Omtrent de gevechten in Zuid-Anwei be
weren de JapannQ-s. dat de Chineesche te
genaanvallen zijn afgeslagen onder groote
verliezen voor de aanvallers. De Chineezen
berichten echter weer een succes ten westen
van Hangtsjau. Twintig K.M. daarvan heb
ben zij Joetsjang veroverd. Tevoren hebben
zich daar hevige gevechten afgespeeld. De
Japansche troepen hebben daarbij over een
oppervlakte van vele vierkante mijlen alle
dorpen en gehuchten verbrand. De opmarsch
der Chineezen is daar hoofdzakelijk het
werk der guerillatroepen. Naar verluidt heb
ben de Chineezen den spoorweg van Wohoe
naar Nanking weer onderbroken en wel op
niet minder dan twaalf punten.
Buitenlandsche militaire deskundigen zijn
allen van meening, dat het Japansche of
fensief alle kracht verloren heeft. De gedeel
telijke inwerkingstelling van de Japansche
mobilisatiewet is practi.sch, zoo verklaren zij,
de erkenning dat het offensief een débacle
(United Press).
Het woord is aan
Vosmaer:
't Is niet de vraag, al ivat
in boeken steekt in 't hoofd
te zaam'len, doch of het daar
iets ivekt en kweekt.
Geparkeerde vrachtauto gaal er
van door
En rijdt bijna dc Heerenvest in.
In de Janssen van Raaystraat stond heden
morgen een vrachtauto van de aannemersfirma
J. G Nells geparkeerd, geladen met zand en
tegels.
Op een gegeven oogenblik kreeg de wagen
blijkbaar genoeg van het wachten en hij be
gon te rijden.
Voorbijgangers op de Heerenvest zagen tot
hun groote verbazing plotseling uit een zij
straat een onbestuurde auto komen, die lang
zaam den weg over stak, over de tramrails en
den grasberm reed, en neen, wat verwacht
werd, gebeurde niet. De wagen bleef op den
rand van den berm hangen, met alleen de
voorwielen in het water, zooals op de afbeel
ding te zien is.
Spoedig kwam hulp opdagen. De wagen
werd ontladen en de Amsterdamsche tram
over één spoor geleid. Met behulp van cricks
en takels slaagde men er toen na veel moeite
Ln, de auto weer op den weg te krijgen.
Naar het Belgische Telegraaf-Agentschap
verneemtheeft Koning Leopold dc uit-
noodiging van Prinses Juliana en Prins
Bernhard, om peetvader te zijn van
Prinses Beatrix, aanvaard.
Koning Leopold zal de doopplechtigheid
op 12 Mei in Den Haag bijwonen.
In verband met een tijdelijke afwezig
heid van Koning Leopold, is eerst thans
bekend gemaakt, dat ZM. het hem van
den aanvang af aangeboden peetschap
over de jonggeboren Prinses heeft aan
vaard en heeft toegezegd bij den doop
tegenwoordig te zullen zijn.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
De Fransche franc zal opnieuw devalueeren 1
Koning Leopold zal optreden als peetva
der van Prinses Beatrix. 1
De vlootrevue te Napels 2
Het spellingsdebat in dc Eerste Kamer
heeft geen direct resultaat gehad. 3
Malta's kunnen tot 1 Juni zonder prijsver-
hooging worden ingevoerd. 3
Een reeks branden heeft Woensdag in ons
land gewoed. 3
Hedennacht is nabij Gilze een vrachtauto
tegen een stilstaande auto gereden en
in brand gevlogen; twee personen zijn
in de vlammen omgekomen. 3
De politieke besprekingen te Rome. 4
De bekende Duitsche pacifist Carl von Os
sietzky is overleden. 4
De fascistische jeugd demonstreert voor
Hitler en Mussolini. 4
Het Fransche passagiersschip „Lafayette"
door feilen brand geteisterd. 4
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Over schoolkennis. 1
B. K.: Werkzaamheden aan de vleeschhal
vorderen goed. 5
Mr. E. Elias: Haagsche Heeren 5
J. H. dc Bols: Tentoonstelling werken Rens
Lenssclink en Anton Pieck. 5
H. D. Vertelling De eenigc kans. 6
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op 3
