Haarlem's Dagblad
Zestig millioen meer voor
openbare werken.
N.S.B.
Reorganisatie van het werkfonds.
Een groot centraal
Vliegveld
in het Westen
Duel.
Z.H.P. BEHANGSELS
Fa. VAN BASTEN
HEERENKAMERS
Hotel „Groot Badhuis", zandvoort
IHUEPIM <gi@PI!NllB>
Het belangrijkste
55e Jaargang No. 16845
Uitgave Louren* Coster, Maatschappij voor
Conrant-Uitgavenen Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Zaterdag 21 Md 1938
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. loose nummer* 6 cent per ex.
Advertentiëni 1-5 regel* f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclame* f 0.60 per regel.
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regel* f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentje* sie rubriek.
DE regeering heeft in de Memorie van Antwoord over het ontwerp
tot verhooging van het crediet voor het Werkfonds, haar
plannen ten aanzien van de werkloosheidsbestrijding bekend
gemaakt. Deze plannen zijn
1. Het aangevraagde crediet voor het Werkfonds wordt
verhoogd met 30 millioen en gebracht op 60 millioen.
2. Reorganisatie van het Werkfonds en de werk*
verschaffing.
5. Een coördineerende instantie voor werkverruiming
wordt in het leven geroepen.
4. In overweging zijn maatregelen om te bevorderen, dat
de regeering grootere bevoegdheden krijgt ter over*
winning van weerstanden bij de werkverruimings*
werken.
5. Voorts zijn in overweging maatregelen, betreffende
grootere bevoegdheid der regeering op het terrein
der arbeidsspreiding.
6. Het Werkfonds zal tevens dienstbaar worden gemaakt
aan den bouw van woningen voor groote gezinnen.
De regeering stelt zich echter op het standpunt, dat de werkloosheids
bestrijding allereerst moet worden gezocht binnen het kader van het
bedrijfsleven door opvoering van dit bedrijfsleven, doch dat, waar
opvoering van het bedrijfsleven tijd vordert en bovendien niet alle
arbeidskrachten zal absorbeeren, openbare werken noodig zijn.
Verder wijst zij op de verhoogde activiteit van het Werkfonds, welke
uit de volgende cijfers blijktin 1937 ƒ17 millioen geblokkeerdin
eerste 4 maanden 1938 22.5 millioen en in eerste vijf maanden 1938
37.5 millioen.
(Uitvoerige gegevens, aan deze Memorie van Antwoord ontleend, vindt men op
pagina 11 in dit nummer.)
De regeering zou momenteel de
mogelijkheid onderzoeken om een
centraal vliegveld voor Amsterdam,
Rotterdam en Den Haag te stichten
hetzij in Bodegraven, hetzij in Ter
Aar. Hiermede zou zij de concurren
tie, tusschen de drie genoemde plaat
sen die ieder een groot vliegveld
wenschen, willen uitschakelen.
Na den val van Soetsjau.
Chincczen geven toe den terugtocht
aanvaard te hebben.
HANKAU 21 Mei De Chineesche militaire
autoriteiten geven thans toe, dat de Chinee
sche troepen gisteren het bevel hebben gekre
gen tot den terugtocht.
Zij ontkennen echter, dat 300.000 man Chi
neesche troepen den terugtocht afgesneden
is. zooals van Japansche zijde wordt beweerd.
Het gros der beste troepen kon reeds ge
durende de gevechten in reservestellingen
worden teruggetrokken met het doel den te
rugtocht uit Soetsjau te dekken.
Deze gaat in goede orde en zonder paniek
in de richting' van Tsjengtsjau op ongeveer 60
K.M. van Kaifeng aan de Loenghaispoorlijn.
Op het oogenblik spelen de militaire operaties
zich in het heuvellandschap af. De Chineezen
bieden taaien tegenstand en de Japansche
gemotoriseerde colonnen komen slechts lang
zaam vooruit. Buitenlandsche militaire krin
gen houden het voor mogelijk, dat de Chi
neezen zich ten Westen van de Loenghaispoor
lijn zullen nestelen, waardoor de Japanners
genoodzaakt zouden zijn al hun krachten te
moeten toepassen om ook daar de zege te be
halen. (United Press).
Chineesche vliegtuigen werpen
pamfletten hoven Japan uit.
Op staking van den oorlog aangedrongen.
TOKIO 21 Mei (Reuter). Vrijdagavond
heeft volgens den correspondent van de
..Nitsji Nitsji" te Koemamoto een geheimzin
nig vliegtuig pamfletten boven Koemamoto
uitgeworpen. Deze pamfletten boven Koema
moto uitgeworpen. Deze pamfletten bevatten
een tekst, welke den oorlog veroordeelt. De
correspondent voegt aan zijn mededeeling
toe, dat een onderzoek heeft uitgewezen, dat
men hier te doen moet hebben met Chinee
sche toestellen.
De prefectuur van politie deelt mede, dat
het vliegtuig blauwe lichtjes op de vleugels
vertoonde. Tegen 5 uur werd het waargeno
men boven de gemeente Hiyosjimasji (pre
fectuur Koemamoto).
Het toestel is in Westelijke richting verdwe
nen. In de pamfletten werd er op aangedron
gen den aanvalsoorlog tegen China te staken.
De politie verklaart, dat alle pamfletten in
beslag zijn genomen. Het vliegtuig heeft geen
bommen uitgeworpen.
(Te Parijs hebben de tooneel-
schrijver Bernstein en de theater
directeur Bourdet geduelleerd,
doch het is niet in een verzoening
geëindigd.)
Parijs heeft een duel gehad,
En dat was heel lang niet geschied,
't Gaf zelfs emotie in die stad,
Die veel beleeft op veel gebied.
Het ging volkomen naar model,
Zooals het de traditie wil
Bij een goed opgezet duel.
Alleen, het was er niet erg stil.
Er waren fotografen bij.
Filmoperateurs voor het journaal
En journalisten op een rij,
Een paar dozijn wel in totaal
Zelfs veel publiek rondom geschaard.
Belust op 't zien van een tooneel.
Van nu weer eens heel andren aard.
Dan het gewend is als zijn deel.
De degens klikten op elkaar.
De filmtoestellen snorden zacht,
De journalisten schreven maar,
't Publiek bleef ademloos op wacht.
Toen trof een snelle degenprik
Zijn doel, een arm werd rood gekleurd,
Dat was 't verlossend oogenblik,
Het was weer met den strijd gebeurd.
Maar de traditie hield niet stand,
Er volgde niet tot goed besluit,
't Verzoenend drukken van de hand.
Slechts met de degens was het uit.
De strijders gingen zwijgend weer
En kwettrend volgde het publiek,
Er mocht voldaan zijn aan de eer,
Verloren was de romantiek.
Ook dit past in den nieuwen tijd,
Een schouwspel voor een dichten drom,
Geen einde in grootmoedigheid.
't Modern: duel en zie niet om!
P. GASUS.
ANEGANG 28 TELEFOON 18800
STEEDS HET NIEUWSTE
(Adv. ingez. Med.)
„Nieuw Amsterdam" keert lieden
naar Holland terug.
Het schip volgeboekt.
NEW YORK, 21 Mei. De Nieuw Amsterdam
vaart hedenmiddag omstreeks twaalf uur uit.
Men verwacht, dat het schip geheel volgeboekt
den terugtocht zal aanvaarden. Het laatste
punt op het programma der passagiers was 'n
bezoek aan de bloemententoonstelling. Het is
de eerste tentoonstelling in dit land, waaraan
geen wedstrijd verbonden is. Er zal nog een
modeshow aan verbonden worden. De op
brengst daarvan is bestemd voor liefdadig
heid ten behoeve van zeelieden in Holland en
Vereenigde Staten. Men verwacht, dat de op
brengst de 4000 dollar te boven zal gaan.
(United Press)
PRINS BERNHARD TE
HAARLEM.
In de vergadering Holl. Mij. der
Wetenschappen.
Bezoek aan de Sociëteit „Trou".
Zooals we reeds eerder hebben medege
deeld, zal Z.K.H. Prins Bernhard hedenmid
dag de vergadering bijwonen van de Holland-
sche Maatschappij der Wetenschappen, waas
van hij het beschermheerschap heeft aan
vaard.
Ongeveer half zeven zal hij aanzitten aan
het diner in café-restaurant Brinkmann aan
de Groote Markt.
Verder ligt het in de bedoeling van den
Prins, hedenavond omtstreeks tien uur een
bezoek te brengen aan de Sociëteit „Trou
moet Blycken" aan de Groote Houtstraat.
Hardnekkige verdediging van
Albocacer verwacht.
Troepen van Franco bezetten Castellfort.
MORELLA. 20 Mei. Niettegenstaande het
weer zeer slecht was zijn de nationalisten
er in geslaagd Castellfort te veroveren.
De troepen van het 55ste divisie onder
generaal Adrados bereiden zich voor op een
opmarsch in de richting van Albocacer.
Blijkbaar zijn de republikeinen voornemens
deze stad tot het uiterste te verdedigen, daar
de opmarsch naar Castellon, als Albocacer
eenmaal in nationalistische handen is, veel
gemakkelijker zijn zal.
Onmiddellijk ten zuiden van Morella loopen
de republikeinsche afdeelingen het gevaar af
gesneden te worden door de vorderingen van
de Navarratroepen van Alonso Vegas en de
divisies van Garcia Valino.
Een der grootste voordeelen van de succes
sen in de streek om Castellfort is. voor de
Franco-troepen dat thans rechtstreeks ver
keer tusschen Morella en Villa Franca moge
lijk is
De nationalisten vonden, toen zij ten getale
van vierduizend Villa Franca del Cid binnen
rukten nog slechts een klein gedeelte der
bevolking aanwezig. Het grootste deel was de
Sierra ingevlucht of had zich aangesloten bij
de republikeinsche troepen. Villa Franca is
een belangrijk textielcentrum, doch reeds lang
algen de fabrieken stil, wegens gebrek aan
grondstoffen.
Omtrent de vijandelijkheden in het noor
delijkste deel bericht men ons:
De troepen van Moscardo hebben hun stel
lingen bij Balaguer thans voldoende ver
sterkt en verbeterd. Zij hebben al de vroegere
republikeinsche versterkingen en loopgraven
in handen in een halve cirkel van acht K.M.
op den linker Segre-oever en hebben daar
door de macht over de wegen naar Tarrega
en Seo de Urgell.
In deze streek trekken de nationalisten
thans over drie bruggen de Segre over. Het is
bovendien gebleken, dat die bruggen sterk ge
noeg zijn om zelfs het zwaarste materiaal te
dragen wat van veel belang kan zijn als het
offensief in Catalonië hervat wordt.
(United Press)
180 bommen op Castellon.
Het ministerie van defensie te Barselona
deelt mede. dat vijandelijke aanvallen op den
Tumborubio en den Pennaroya zijn afgesla
gen. evenals aanvallen op Lorna del Burro.
In den sector-Mosqueruela konden de opstan
delingen den Cabozo bezetten. De regeerings-
luchtmacht is zeer bedrijvig geweest. Een
vijandelijk toestel is neergeschoten. Te Sa-
gunto is een Junker vliegtuig door luchtdoel
geschut neergehaald.
Bij den vijandelijken luchtaanval op Ca
stellon zijn 180 bommen geworpen: zestig
huizen werden vernield en onder de burger
bevolking vielen slachtoffers.
Groote Houtstraat 155 - Telef. 11159
(Adv. Ingez. Med.)
MODERNE HEERENHUIZEN
TE HUUR of TE KOOP, bij de Hyacin
tenlaan—Zijlweg 7 kamers, prachtig
vrij uitzicht, centr. verwarmd. Huur
50.per maand. Bevragen S. VELD
KAMP, v. Doïtstraat 90, Telef. 16373.
(Adv. ingez. Med.)
ZANDVOORT-BAD
ZONDAG A.S., 2 uur nam.:
HARDDRAVER IJ
op den Boulevard de Favauge.
(Adv. Ingez. Med.)
Open-deurpolitiek blijve gehand
haafd in China!
Amerika. Engeland en Frankrijk zullen
krachtig strijden voor hun handelsbelangen
in het Verre Oosten.
SJANGHAI. 21 Mei. De drie „groote de
mocratieën". Amerika, Engeland en Frankrijk,
zoo vernemen wij van doorgaans betrouwbare
zijde, zijn voornemens niets na te laten om te
komen tot een handhaving van de „open
deur politiek" in het Verre Oosten tegenover
Japan. Men zeide ons dat de democratieën op
het oogenblik weinig hoop hebben, dat bemid
deling eenig effect zal sorteeren, doch dat zij
vastbesloten zijn:
le. De heropening door te zetten van de
door Japan bezette gebieden om zoo den te
rugkeer van den buitenlandschen handel te
verkrijgen;
2e. Japan duidelijk te maken, welke de
grenzen zijn, waarbuiten de democratieën
geen verdere aanvallen op vreemdelingen en
buitenlandsch eigendom zullen tolereercn;
3e Krachtig te strijden voor de vrijheid van
de zeeën en de rivieren in heel China en zich
zekerheid te verschaffen, dat zij niet door
blokkades der Japanners belemmerd zullen
worden.
Naar verluidt zullen de besprekingen, die
op het oogenblik te Sjanghai gehouden wor
den tusschen militaire, marine- en diploma
tieke deskundigen tot gevolg hebben, dat de
onmiddellijke heropening van de Jangtse voor
buitenlandsche schepen, minstens tot aan
Nanking, gevraagd zal worden en dat boven
dien zal worden geëischt, dat de belemme
ringen. die buitenlanders worden opgelegd bij
het reizen in de door de Japanners bezette
gebieden althans buiten de onmiddellijke
oorlogszone zullen worden opgeheven.
Weliswaar onbevestigde, doch zeer hardnek
kige berichten doen de ronde, dat de Ver
eenigde Staten en Engeland voornemens zijn
een vlootconcentratie bij Sjanghai spoedig uit
te voeren, terwijl dan tevens de garnizoenen
in de Fransche concessie versterkt zouden
worden. Intusschen spreekt men van bevoeg
de zijde deze berichten tegen.
(United Press).
Sudcleii-Duitscliers aan de
Tsjechisch-Duitsche grens
doodgeschoten.
Vanochtend half vier wilde een grensbe
waker te Cheb een motorrijwiel aanhouden,
waarop twee personen zaten, die zich in de
richting van Duitschland begaven.
Aangezien de bestuurder niet naar de som
matie luisterde, gaf de grenswacht vuur.
Beide personen werden gedood. Het waren
Sudeten Duitschers.
Amokmaker doodt 28 personen.
Politic, brandweer en vrijwilligers speuren
naar den man.
OKAJAMA (Japan). 21 Mei.
Een met een geweer bewapend amokmaker
heeft gisteren hier 28 personen gedood en
twee gewond. Daar niemand het waagde hem
te ontwapenen, kon men slechts in de bergen
vluchten. Thans zijn de politie, brandweer en
een aantal vrijwilligers in de stad geposteerd.
Zij hebben dat deel, waarin de amokmaker
zich waarschijnlijk bevindt, afgezet. Tot nu
toe is men er niet in geslaagd, hem te grijpen.
(United Press.)
Bloeiende hyacinten, speciaal door prof. Van Slogtercn behandeld, zullen den
tuin van Artis sieren bij het eeuwfeest van den hoofdstcdclijkcn dierentuin. Dc
hyacinten worden in perken gezet.
Het woord is aan
Ernst Hohenemser:
Hoe holler het hoofd, hoe
meer onverdiende lof men er
zonder gevaar kan ingieten.
Aardbeving op Celehes had
ernstige gevolgen.
Vloedgolf spoelde mcnschen en
vee weg.
Honderden huizen ingestort en verzakt
DONG ALA, 21 Mei:
Nader blijkt, dat Parigi ernstig is
getroffen. Te Toriboeloe had een
vloedgolf tot op 100 Meter land-in
waarts een vernielende werking.
Acht personen worden vermist, drie
lijken zijn gevonden. Veel vee, tien
duizenden klapperboomen enz. zijn
weggespoeld. Van Toriboeloe tot Parigi
zijn ongeveer 450 huizen ingestort.
Honderden huizen zijn scheef ge
zakt.
Ook de omgeving van Ampibabo. is zeer
ernstig geteisterd. De weg van Toriboeloe
naar Parigi is zwaar beschadigd. Er zijn een
massa scheuren ontstaan, loodrecht en pa-
rellel aan de kustlijn. De kust is op vele
plaatsen verzakt. Vrijwel alle bruggen zijn
vernield of ontzet. De weg van Toboli naar
Kobonkopo is onbegaanbaar door steenstor
tingen en verzakkingen.
De schade is aanzienlijk. De bevolking van
de geteisterde streken is rustig Het bestuur
treft maatregelen. De telefoonverbinding met
Dongaala is verbroken.
Té Tawaeli zijn dertig huizen beschadigd.
Te Paloe is ernstige schade toegebracht
an de waterleiding. De wegverbinding tus
schen Paloe en Koelawi is verbroken
De tribunes van de racebaan en een Pas-
sar-loods te Boeloebete zijn ingestort. Er is
een doode en een gewonde. Ook thans nog
worden bevingen gevoeld.
Ook aardschokken op
Nieuw-Guinea.
FAK-FAK, 21 Mei. lAneta-A.N.P.) Gis
ternacht om 12 uur en hedenochtend om vijf
minuten voor halfacht. plaatselijken tijd.
zijn drie schokken gevoeld in Zuid-Ooste
lijke richting.
(Adv. Ingez Med.j
GROOTE OPENBARE VERGADERING
van District 14 der N. S. B„
op WOENSDAG 25 MEI 1938, in de Gemeent.
Concertzaal. Lange Begijnestraat, te Haarlem.
Sprekers
Mr. M. M. ROST VAN TONNINGEN,
Lid der 2e Kamer der Staten-Generaal.
J. H. L. DE BRUIN,
Lid der Provinciale Staten.
Opening der zaal 7.30 uur. - Aanvang 815 uur
Toegangsbewijzen a 10 en 2o cent verknjg-
baar aan de bekende adressen en Knnehms
der N. S. BGed. Oude Gracht 84, Haarlem,
en des avonds aan de zaal.
(Adv. Ingez. Med.)
HEDEN: 20 PAGINA'S
De regeering kondigt belangrijke maatre-
gelen voor werkverruiming aan. 1 en 11
Stichting van een centraal vliegveld in
Bodegraven of ter Aar wordt overwogen. 1
Een wetsontwerp inzake beperking van het
recht van vereeniging en vergadering is
ingediend. 3
Prof. Goudriaan: Vrijhandel en wrekloos-
heidsvraagstuk houden verband. 3
In het Amsterdamsche taxibedrijf zal ver
moedelijk geen staking uitbreken,
llodza kondigt binncnlandsche reorgani
satie van Tsjecho Slowakije aan. 4
Frankrijk en Engeland worden het eens
over de vrijwflligcrskwestie. 4
Politieke ongeregeldheden in Tsjecho-
Slowakije.
Bioscopen *4
artikelen, enz.
P. v. d. Hem: Een „courant" artikel.
Ko Zwecres: Reeds volop lente in het duin. 5
v. IL: Wat doet U in uw vrijen tijd? 7
Speciale correspondentie: Een excursie
naar de Maaswerken. 8
De N.V. Luxe Broodfabriek H. Franken Jr.
bestaat 40 jaar. 8
De enquête van ons blad over voetbal-ama-
teurisme 12
C. J. E. Dinaux: Zonderlinge Levens. 13
Bijzondere correspondentie: Richard Wag
ner, de muzikale baanbreker, 13
J. H. de Bois: Litteraire Kantteekcningcn 13
Financieel-Economisch Weekoverzicht: In
Amerika, in Frankrijk en België. 15
Voor de Jeugd 18
Dc Burgerlijke Stand van Haarlem is op-
genomen op $7
