Hi
THIJS, REDDER IN DEN NOOD!
Een bezoek aan de Phi lippijnen.
Reorganisatie in Tsjecho-
Slowakije wordt bestudeerd.
Wonderlijk mengsel van Spanje,
Amerika en Tropen land.
V R IJ D "A G 17 JUNI 1938
HAS RE EM'S DXGBEAD
Nationaliteitenstatuut en de verlangens der
Sudeten-Duitschers in juridische handen.
Opgeroepen lichting naar
huis.
Plannen voor driejarigen diensttijd
voorloopig ter zijde gelegd.
ET Tsjechische persbureau
Ceteka meldt; dat gisteren
de juridische deskundigen te
Praag de voorbereidende
"werkzaamheden voor het nationali
teitenstatuut en de bestudeering van
de ontwerpen en eischen, vervat in
het memorandum van de Sudeten
Duitsche partij, hebben voortgezet.
De beraadslagingen van het comité van
ministers en de besprekingen van Hodza met
de vertegenwoordigers der nationale groepen
over de verschillende problemen betreffende
ce oplossing der huidige takken der nationa
liteitenpolitiek zullen deze week worden
voortgezet. De volgende week zal Hodza ook
in contact treden met de parlementaire krin
gen der regeeringscoalitie en zal hij de voor
zitters der politieke partijen der meerderheid
en de voorzitters der parlementsfracties van
deze regeeringsmeerderheid op de hoogte
brengen van den staat der beraadslagingen
van het comité der ministers en van den loop
zijner besprekingen met de vertegenwoordi
gers der nationale groepen.
Wat ce technische bespreking in het par
lement betreft, van de wetsontwerpen, die te
voorschijn zullen komen uit de tegenwoor
dige onderhandelingen over de nationalitei
tenproblemen, veronderstelt men, dat de
doeltreffende wijze van organisatie van het
wetgevende werk zou zijn, dat de bespreking
dezer wetsontwerpen zou worden toever
trouwd aan gemeenschappelijke commissies
van Kamer en Senaat.
Naar voorts uit Praag vernomen
wordt zou de lichting, die op 21 Mei
op grond van de wet op de militaire
dienstplicht onder de wapenen was
geroepen, tusschen 15 en 18 Juni
„afzwaaien".
De „Deutsche Nachrichtendienst" weet
voorts te melden, dat het plan tot invoering
van een driejarigen diensttijd voor onbe-
paalden tijd ter zijde gelegd is. De reden
daarvoor moet. aldus wordt gezegd, gezien
worden in de reactie van eenige buitenland-
sche regeeringen, die gevaar voor den vrede
vreesden. Daar Tsjecho Slowakije onder alle
omstandigheden vastbesloten is zijn bijdrage
tot het behoud van den vrede te leveren,
Chineèsche overstroomingsramp
neemt catastrofale afmetingen aan
Aantal dooden wordt reeds op
100.000 geschat.
Vijftig millioen inwoners van Centraal China
door het water bedreigd.
Het Japansche persbureau Domei
verneemt uit Kaifeng, dat de gaten
in de dijken langs de Gele Rivier van
dien omvang zijn geworden, dat alle
pogingen om Honan voor het water
te beschermen ij del schijnen. Er zijn
nog geen nauwkeurige berichten over
het aantal slachtoffers, doch men
overdrijft niet, als men aanneemt,,
dat reeds 100.000 mensohen om het
leven gekomen zijn.
Volgens de Japanners hebben de Chineezen
niet alleen de dijken langs de Gele Rivier
vernield, maar ook dijken in het noorden.
Luitenant-kolonel Kiroaka, die een reis naar
het overstroomde gebied heeft gemaakt, ver
klaart, dat de Gele Rivier thans meer dan
8 K.M. breed is.
Het water van de Hoangho heeft, volgens
het DH.B. tot nu toe 1.600 vierkante kilometer
overstroomd.
Het gaat er thans om, of het water van
de Hoangho, zich over de groote meren
met het water van de Jangste zal verbinden.
Indien dit gebeurt, wordt Midden-
China met de grootste overstroo
mingsramp van deze eeuw bedreigd.
De provincies Honan en Anhwei, met
rond 50 millioen inwoners, zijn dan
waarschijnlijk reddeloos aan het
water overgeleverd. Japansche des
kundigen verwachten de beslissing
binnen de komende 48 uur.
Het Chineesche telegraafagentschap meldt
uit Hangkau, dat de nationale Chineesche re
geering opdracht heeft gegeven, de bescha
digde dijken van de Gele Rivier zoo snel
mogelijk te doen repareeren.
HET CONGRES VAN DAGBLAD
DIRECTEUREN TE ROME.
Het congres van den Internationalen bond
van directeuren en uitgevers van Dagbladen,
waaraan door afgevaardigden van veertien
landen is deelgenomen, heeft zijn arbeid be
sloten. De ondervoorzitter, de Nederlandsche
afgevaardigde J. W. Henny, heeft een rapport
over de papier kwestie ingediend. De conclu
sies van dit rapport zijn eenstemmig goedge
keurd. Het permanente secretariaat zal voor
taan alle inlichtingen betreffende couranten
papier verkrijgen en die regelmatig doorzen
den aan de aangesloten organisaties.
De Poolsche gedelegeerde Kauzik bracht
rapport uit over de verbindingen over groote
afstanden. Ook zijn verslag werd aanvaard.
Het congres maakte daarna een aanvang met
de bespreking van het vraagstuk van de ver
spreiding van dagbladen in het buitenland
Dit punt werd geplaatst op de agenda van het
congres, dat het volgende jaar te Belgrado zal
worden gehouden.
heeft het voorloopig van de uitvoering van
het plan afgezien. Dit beteekent echter niet.
dat het plan voor goed verdwenen is, omdat
de generale staf op militaire gronden reke
ning moet houden met de noodzakelijkheid
van een driejarigen diensttijd. Deze voor-
loopige oplossing komt zoo besluit dit
bureau ook tegemoet aan dc wenschen van
Engeland en Frankrijk.
Zweedsclie bevolking huldigt
koiiing Gustaaf.
Défilé voor den vorst in de
hoofdstad.
Minister-president overhandigt de gift voor
medische doeleinden.
Donderdag den dag van den 80sten ver
jaardag van koning Gustaaf bood het ge
meentebestuur van Stockholm in de gouden
zaal van het stadhuis een maaltijd aan,
waaraan de koning, de koninklijke familie
en nog meer dan 500 andere personen aan
zaten. Na den maaltijd begaf de koning zich
naar het stadion, waar hij een défilé van
vereenigingen gadesloeg. Later in den mid
dag aanschouwde de 80-jarige vorst te paard
gezeten het voorbijtrekken van ongeveer 5000
man troepen.
In het paleis stelde de minister-president
den koning een bedrag van 3.330.000 kronen
ter hand, dat bij nationale inschrijving is
verkregen en volgens den wensch van den
koning bestemd zal worden voor medische
doeleinden, met name voor de bestrijding der
kinderverlamming.
De minister-president gaf daarbij een
vluchtig overzicht van de gelukkige ontwik
keling van Zweden onder het bestuur van
koning Gustaaf en verzocht den koning de
gift te willen aanvaarden als blijk van die
pe eerbied en verknochtheid van zijn volk.
De koning dankte in bewogen woorden.
De feestelijkheden werden besloten met
volksspelen en dansen in alle parken en op
de pleinen. In het koninklijk slot vond des
avonds een maaltijd plaats voor de leden en
verwanten van het koninklijk huis, waar
voor meer dan honderd personen genoodigd
waren.
Engeland koml op voor zijn
Joodsclie onderdanen in
Duitscliland.
Nota in dc Wilhelmstrasse overhandigd.
Te Berlijn is gisteren opnieuw een Britsche
nota overhandigd, die betrekking heeft op
de verplichte aanmelding van het bezit van
Britsche Joden in Duitschland. In deze nota
wordt gezegd, dat Britsche Joden moeten wor
den vrijgesteld van de bepalingen der jongste
Duitsche wet op het bezit van niet-ariërs,
aangezien in Groot Brittanmë geen onder
scheid wordt gemaakt tusschen ariërs en
niet-ariërs.
Spaansehe Nationalistén hebben
Bielsa bezet.
43ste divisie der republikeinen naar
Frankrijk gevlucht.
In een communiqué van het minis
terie van defensie te Barcelona wordt
bevestigd, dat de 43ste divisie, na twee
maanden aan de noordelijke grenzen
bij Bielsa tegenstand geboden te heb
ben en den vijand duizenden verlie
zen té hebben toegebracht, de Fran-
sche grens overgetrokken is met
medeneming van al het materiaal
en vee.
De troepen van generaal Franco hebben
daarop Bielsa en de geheele vallei, waar de
divisie zich genesteld had, in bezit genomen.
Den geheelen dag zoo meldt Havas uit
Arreau heeft het terugtrekken der 43ste divi
sie over de Pyreneeën door den Col Lagela
voortgeduurd. Ruim 4000 militiemanschappen
zijn gisteren in Fabian aangekomen. Zoodra
zij daar aankwamen zij waren in het grens-
dorpje Plan ontwapend werden zij met
vrachtauto's naar Arreau gebracht, waar zij
voor de keuze: Catalonië of Franco werden
gesteld. Om negen uur des morgens werden
1500 manschappen naar Barcelona vervoerd
en 1800 volgden om drie uur 's middags. Aan
het einde van den middag raamde men het
aantal soldaten, dat den bergpas overgetrok
ken was. op 8000. Honderd en vijftig gewon
den werden met reiswagens naar het raadhuis
van Arreau gebracht. Om drie uur 's middags
werden de autoriteiten gewaarschuwd, dat ko
lonel Beltran, de commandant der 43ste di
visie, de grens gepasseerd was. Laat in den
middag vernamen zij nog, dat zeker nog deze
nacht de terugtocht zou worden voltooid.
Drieduizend militiesoldaten zijn door den
pas Rieumajor de grens gepasseerd.
Het hoofdkwartier der regeeringstroepen
aan het Madrileensche front deelt thans mede
de ontruiming van Castellon te hebben ge
last. Acht dagen geleden waren de opstande
lingen er in geslaagd het front der regeerings
troepen te doorbreken. De regeeringstroepen
moesten hierna achtereenvolgens Chodos. Ar-
zaneta, Usera en Villafames ontruimen.
De rechtschen vielen vervolgens het laatste
dorp voor Castellon, Borriol. aan. De evacuatie
der bevolking begon, terwijl de regeeringstroe
pen probeerden den vijand voor de stad op te
houden.
Het hoofdkwartier, de moeilijkheid erken
nende zich te handhaven in een aan een smalle
kuststrook tusschen de Sierra en de zee gele
gen stad. beval den troepen terug te trekken
over de Rio Mijares, op 10 K.M. ten zuiden van
Castellon en 25 K.M. ten noorden van Sagenta.
De terugtocht geschiedde in volmaakte orde.
De regeeringstroepen hebben verscheidene te
genaanvallen ondernomen om de ontruiming
der stad door de burgerbevolking, den gezond
heidsdienst en het materiaal mogelijk te
maken.
Engelsclie vrouwen órganiseeren
zicli voor de luchtbescherming.
Lady Reading heeft de leiding.
De Engelsche minister Sir Samuel Hoare
.heeft verklaard, dat een organisatie van
vrouwen in het leven is geroepen, die over
het geheele land afdeelingen heeft en tot
doel heeft deel te nemen aan de luchtbe
scherming. Deze organisatie heeft geen po
litieke kleur. Zij zal „Women's Voluntary
Services" heeten en onder leiding staan van
de markiezin van Reading. De leden dezer
organisatie zullen tot taak hebben een zoo
groot mogelijk aantal vrijwilligers te wer
ven om dienst te doen in ziekenhuizen, bij
ambulances en transporten en bij de eva
cuatie der bevolking.
Men hoopt een half millioen vrouwen van
17 tot 65 jaar te kunnen werven.
Zoekt U een fijn licht zomercostuum? U vindt
die bij KREYMBORG in zeer groote sorteering.
12.50 - 14.75 - 17.50 - 19.75 - 23.- - 26.50 enz.
ölleen bij KREYMBORG
(Adv. Ingez. Med.)
ONZE DAGELIJKSCHE KINDERVERTELLINC
Nou. kijk es, bromde de kabouter.
Zeg me eerst je naam maar eens! onderbrak Thijs hem.
Ik heet Kaalkop, ja, dat is mijn naam. Nou. ik zal het dan
maar eerlijk zeggenik wilde niets kwaads in de slaapkamer van
koning Zilverdraad. Je moet wetenwel. er is iets gestolen uit het
kasteel en nou weten wij. wie het gedaan heeft. Maar
O. wat! schreeuwde Thijs uit, weten jullie, wie het gedaan
heeft??
Inderdaad, ja. dat weten wij! bromde nu een andere kabouter.
Wie ben jij? vroeg Thijs.
Ik heet Puntbaard.
Mooi .vertel dan maar eens heel erg gauw, wie de dieven zijn!
grinnikte Thijs. Hij had niet gedacht, dat hij zoo zou boffen!
Wel. eerst zal ik vertellen, waarom ik in die slaankamer was.
zei Kaalkop. De dieven hebben mijn muts daar neergelegd, om mij
en mijn vrienden verdacht te maken. Omdat ze mij gevangen had
den, hadden zij mijn muts gestolen en om de bewoners van het kasteel
niet tegen ons op te hitsen., haalde ik die muts terug! Ik wilde heusch
niets kwaads!
Mooi. zei Thijs, ik geloof je wel! Laten we eens kijken, wat
kunnen we doen?
Hij dacht een oogenblik diep na.
Ik weet het al! riep hij ineens uit. Ik weet het al!
Manilla een wereldstad.
(Van een correspondent In het Verre Oosten)
HONGKONG, 27 Mei 1938.
P weg naar Zuïd-China aan boord
van het goede en comfortabele
schip de „Empress of Japan", was
de verleiding wel heel groot om niet
dadelijk in Hongkong aan wal te gaan, doch
eerst nog even een uitstapje naar Manilla
te maken.
De Philippijnen bieden immers den jour
nalist en waarnemer van de toestanden in
het Verre Oosten overvloed van kopy en dan
was er het groote voordeel om de gebeurte
nissen in China eens een oogenblik van een
neutraal gebied uit en op een zekeren af
stand gade te slaan.
Zoo bleven we dan aan boord en zetten
koers naar het Zuid-Oosten, de Tropen tege
moet, hetgeen al heel spoedig merkbaar werd,
want het werd knapjes warm. Van Hong
kong naar Manilla is het met deze snelle
schepen van den Canadian Pacific maar an-
derhalven dag varen en zoo voeren we ver
leden Zondag de baai van Manilla binnen.
In de verte blauwe bergen, daarvoor een
groene vlakte, waarin het silhouet van een
groote stad zichtbaar werd.
Het geheel deed heel sterk aan Java den
ken. alleen een paar hooge skyscrapers ver
rieden al dadelijk, dat in deze oude Spaan
sehe kolonie de Amerikanen veertig jaar de
baas waren.
De aanlegsteiger deed ook al dadelijk Ame-
rikaansch aan. grootsch en monumentaal
van opzet, blijkbaar gebouwd zonder op de
kosten te letten.
.Herinnering aan het Eucharistisch con
gres van verleden jaar", deelde een Ameri
kaan ons mede, „heeft drie millioen dollars
gekost".
Het was er vol, een witte volte zooals ook
in Batavia bij aankomst van een mailstoo-
mer.
Men zou verder kunnen meenen, dat het
Indo-Europeesch verbond in grooten getale
was opgekomen om ons te verwelkomen. De
nazaten van de Spaansehe conquistadores en
de oorspronkelijke Maleische bewoners vor
men ook het grootste gedeelte van de be
volking. waardoor het Inlandsche element
geheel op den achtergrond gedrukt werd.
De rasvermengingen.
MEER nog dan Java zijn de Philippijnen
een gebied geweest waar verschillende
volken, ook al lang voor den Spaanschen tijd
zijn doorgetrokken, rasvermenging heeft hier
immer op groote schaal plaats gehad.
De ontmoeting, nu bijkans veertig jaar ge
leden tusschen Amerikanen en Spaansehe
afstammelingen voerde, dit blijkt reeds da
delijk bij de eerste aanschouwing, niét tot
groote conflicten.
De Yankees stonden toch niet vreemd te
genover dit probleem, waarmede ze in eigen
land, in Californië en in het Zuiden van de
Unie al kennis hadden gemaakt. Het zwierige
in het Spaansehe bloed paste wonderwel bij
het naieve, maar gewend de zaken grootsch
aan te pakken van de Amerikanen.
Daardoor is Manilla, ofschoon het tegelij
kertijd op Makassar, Soerabaja en Batavia
lijkt, toch vooral in zijn nieuwere wijken veel
grootscher van opzet.
Het centrum van de stad vormt de oude
Spaansehe veste, een reusachtig fort Rotter
dam gelijk in Makassar. De reisgids vertelt,
dat men reeds in 1570 met den bouw van de
muren begonnen is. Dit zal wel zoo zijn. maar
toch dateert het geheel, gelijk uit de lijnen
van de bastions heel duidelijk blijkt, van
veel later. Binnen die omwalling leefden in
dertijd de Spanjaarden. Rijdt men. er door
heen, dan kan men zich ook nog ergens ln
Andalusië wanen.
De gracht is gedempt op de groene gras
vlakte wordt nu golf gespeeld. Daarbuiten
ontstond een nieuwe stad, die in sommige
opzichten vooral in het zakengedeelte sterk
aan Soerabaja herinnert, maar dan een veel
grooter Soerabaja, met veel hooger huizen en
breedere straten. Langs het water loopt een
breede boulevard, kloek van opzet, met groote
moderne hotels en wolkenkrabbers en er tus
schen door groote groene vlakten.
Hier en daar staan monumenten en stand
beelden, waaronder heel mooie, de meesten
nog uit den Spaanschen tijd, herinneringen
aan conquistadores, gouverneurs en kerk
vaders.
Amerika verfraaide het
stadsbeeld.
E Amerikanen hebben het stadsbeeld
verfraaid, maar met uitzondering van de
reeds genoemde hooge bouwwerken, hebben
ze alleen geretoucheerd, het beeld bleef ver
der zuiver Spaansch. Manilla is een Spaan
sehe stad. Naast Engelsch wordt ook. vooral
door dc ouderen vrijwel nog algemeen
Spaansch gesproken.
We begonnen met een autotocht door de
stad. De chauffeur, een echte Philippino,
speelde met een zekere grandezza en ook niet
zonder humor den cicerone. Het viel op hoe
hij zijn geschiedenis bleek te 'kennen. Onze
weg voerde langs kerken en kathedralen,
heel veel kerken zelfs, waaronder heel oude
gebouwen. We passeerden de oude citadel,
eens het middelpunt van de vesting Manilla,
met zijn kazematten en den donjon, het cen
trale reduit, thans het Amerikaansche mili
taire hoofdkwartier.
Dreigend staan nog overal de oude voor
laders achter de schietgaten. Men merkt met
hoeveel piëteit er naar gestreefd wordt het
oude in stand te houden.
£>e Amerikanen met hun auto-industrie
zijn er echter niet in geslaagd het paard uit
het stadsbeeld te doen verdwijnen. Naast vele
taxi's, de meesten vrij slecht onderhouden,
zien we er de voertuigjes, die heel sterk aan
de oude Hollandse he sjeesen doen denken.
Den oud-Indischgast valt het op hoe het pu
bliek schoenen draagt. Bioscopen zijn er veel.
de chauffeur deelt mede dat ze alle „air
conditioned zijn.
K"*v,ov' v"1 voorbil °er meuw inenbaar ge
bouw dan zegt hij: .Dat ^^bben de Amer
kanen voor ons gebouwd".
Hü is bliikbaar trotsch op zijn nieuw ver
kresen onafhankelijkheid Speciaal komt dit
tot uiting wanneer hi! om --an de woning van
President Quezon voorbij leidt. Tot onze
groote verwondering is het toegestaan, den
tuin van dit Paleis met een auto binnen te
komen. Men mag trouwens overal met auto's
heen, waar dit in andere landen niet toege
staan zou worden.
Zoo maken we zelfs een tocht door een
kerkhof, een necropolis met duizenden mo
numenten, oude en nieuwe, de meeste graf-
teekens uitgevoerd in echt marmer en door
beeldhouwers die hun vak verstonden.
Het zijn vrijwel uitsluitend Spaansehe na
men. die we hier vermeld vinden.
Rijden we door de buitenwijken, dan is het
soms alsof we in Soerabaja langs den Rei-
niertszboulevard glijden.
Ook Manilla met zijn grootsch opgezet wa
terfront is toch ook nog weer fassade, waar
achter zich heel wat armoede verbergt.
Avond in Manilla.
np EGEN den tijd, dat de zon ondergaat,
-11- houdt op den grooten boulevard langs de
baai, heel Manilla corso, volgens ouden
Spaanschen trant.
Links wandelen dan de Amerikanen met
hun kinderen, rechts de zonen en dochteren
des lands. Een groote pantoffelparade met
een eigenaardige bekoring. Tropische steden
zijn nu eenmaal altijd het mooist, wanneer
het schelle zonlicht bezig is te verdwijnen en
in de korte schemering het kunstlicht gaat
gloren en helpt de al te scherpe contouren te
verdoezelen en het al te opdringerige en
nooit geheel zuivere wit van de muren getint
wordt door de in roode pracht ondergaande
zon.
Manilla was prachtig mooi, dien Zondag
avond. toen we daar in de menigte langzaam
mee slenterden.
Midden op den rijweg In onafgebroken files
de langzaam glijdende auto's van de Ameri
kanen en rijke Philippino's.
Heel veel mooie meisjes kan men hier zien.
Dp rasvermenging der eeuwen schiep hier een
oneindig aantal variaties, die vooral bij de
vrouwelijke kunnen vaak tot groote schoon
heden voeren.
Vele Philippijnsijhe dames dragen een
eigenaardige vlinderachtige mantilla van
tulle om de schouders, die zeer kleedzaam
werkt.
Aan het eind van dezen zeeboulevard staat
een oud fort, dat in 1898 in storm voor de
Amerikanen, nadat ze onder hun admiraal
Dewey de Spaansehe vloot vernietigd hadden,
genomen werd.
Daarvoor liggen in het water de half ver
roeste rompen van wat eens de laatste Spaan
sehe Armada was.
Niet ver van de hoofdstad ligt de Ameri
kaansche marinebasis Cavite. Zoodra de zon
ondergegaan is komen daar vandaan barkassen
opzetten volgeladen met matrozen, die naar
Manilla komen om te passagieren.
De zeelui met hun typische Amerikaansche
mutsen drukken dan ook hun stempel op het
amusementsleven. Men ziet ze overal, bij
bosjes flaneeren ze langs de straat, blijkbaar
contact zoekend met de Manillasche schoo-
nen, in de café's en restaurants en in de bios
copen.
Sommige gelegenheden hebben het „Mili
tairen in uniform geen toegang" verzacht door
mede te deelen dat alleen burgers toegelaten
zullen worden.
Er is hier ook een beetje nachtleven, een
restaurant maakt Immers bekend, dat het een
extra menu opdient voor zijn beroemde zons
opgang soupers.
Dan is er de grootste dancing van heel
Oost-Azië, ergens in een voorstad. Tot mijn
leedwezen kan ik er geen beschrijving van ge
ven, want we gingen er niet heen.
De Europeanen.
irtjE Amerikaansche burgerij leeft veel" meer
W-^dan de Hollanders in Indië buitenshuis.
Men dineert graag en veel in clubs en hotels
en dan vrijwel altijd in avondtoilet. Op een
prettig ingerichte woning wordt dan ook veel
minder waarde gelegd, met het directe ge
volg dat de huizen in het algemeen belang
rijk minder goed zijn dan op Java.
Hier en daar ziet men weliswaar heel mooie
woningen, maar daar huizen of rijke Philip
pino's of de afstammelingen van de Spaan
sehe families, die nóg altijd in het zakenleven
een groote rol spelen.
De Spanjaard, die hier in vroeger tijden
heen trok, kwam gewoonlijk uit het armste
deel van Spanje en dacht er gemeenlijk niet
aan naar zijn land terug te keeren. waardoor
Manilla veel meer een stad van blijvers werd
dan de meeste Indische steden.
Nu werkt het klimaat ook mee. Weliswaar
Is het hier overdag ook warm, maar de nach
ten zijn het heele jaar door koel en zelfs in
het warmste gedeelte van het jaar schijnt het
toch prettiger te zijn en beter te verdragen
dan op Java. Het valt dan ook op hoe de
meeste Europeanen, zelfs zij die hier lang
blijven, er veel minder bleek uit zien en veel
minder door het klimaat afgemat worden dan
bij ons in Indië.
Manilla ligt op de scheepvaartroute van
alle groote Europeesche lijnen, is eindpunt
van de Canadian Pacific, de Dollarlijn en de
N.Y.K. Bovendien is het thans door de China
Clipper direct met Amerika en het vasteland
verbonden. Dat heeft natuurlijk op het
vreemdelingenverkeer een zeer grooten in
vloed. Het is wel zeer te hopen, dat de K.L.M.
nu toch spoedig toestemming zal krijgen
zijn luchtnet tot hier uit te strekken. Het was
mij echter niet mogelijk te ontdekken waar
het hapert; vermoedelijk omdat de oplossing
in Washington gezocht moet worden, gelijk
ook het probleem van de onafhankelijkheid in
dezen veel meer een intern Amerikaansch pro
bleem van een Philippijnsch vraagstuk is.
Manilla maakt als geheel een aangenamen
indruk. Het moet een zeer aangename stad
zijn om te wonen, al zullen er natuurlijk ook
wel schaduwen zijn. die den vluchtigen be
zoeker verborgen blijven.
De Hollanders, die hier wonen klagen er
over, dat men in Indië niet voldoende be
langstelling voor dit interessante land heeft.
Voorbeelden wekken, leeringen strekken.
Zonder dat we slaafs het buitenland behoe
ven te volgen, zonder hetgeen we zelf tot
stand gebracht hebben te kleineeren, kun
nen we hier vermoedelijk toch ook ook wel
weer wat leeren.
Een reis hierheen loont in elk geval de
moeite en dan mogen we niet vergeten dat
Indië en de Philippijnen naaste buren zijn.
We wonen om zoo te zeggen naast elkaar,
waardoor althans de buitenlandsche politieke
problemen voor een groot deel dezelfde zijn.
Hierover nog wat naders in een volgend ar-
Mkel.
J. FABIUS.
