Amerika's vlootprogram.
De C-men en hun strijd tegen de
misdaad.
Gratis naar Palestina
THIJS, REDDER IN DEN NOOD
Het geval Mr. Urschel.
ZATERDAG 18 JUNI 1938
HX A" RE EM'S DAGBEAD
Het voornaamste punt uit de afgeloopen
zitting van het Congres.
WASHINGTON, 18 Juni. Het 75ste
Congres is, na een veel bewogen zit
ting, verdaagd, en wanneer men de
werkzaamheden dezer zitting over
ziet. dan vallen twee belangrijke ge
beurtenissen in het oog: een reus
achtige vlootbouw-actie en de rebel
lie der conservatieve zuidelijke de
mocraten tegen den president en de
„New Deal".
het oude programma, dat door het opperst
gerechtshof voor ongrondwettig werd ver
klaard en de aanneming van een resolutie in
het Huis, waardoor het congres gemachtigd
werd een onderzoek in te stellen naar natio
naal socialistische, fascistische, communis
tische en andere „niet-Amerikaansche" ac
tiviteit in het land.
Drie weken lang hielden de zuidelijke sena
toren redevoeringen over de z.g.n. anti-lynch
wet. Het resultaat was, zooals bedoeld, dat
het ontwerp verworpen werd.
Tenslotte is van belang de aanneming van
de uur- en loonwet door het Congres, waar
door in zeven jaar de minimumloonen op
40 ets. per uur en de maximale werktijd op
44 uur per week wordt gebracht. (United
Press).
President Roosevelt.
De gewone werkzaamheden, zooals budge-
taire begrootingen en aanvullingen ten be
drage van bijna 11.000.000.000 dollar voor de
diverse departementen en werkloosheidsbe
strijding. werden bijna overschaduwd door
de persoonlijke botsingen met den president
en de aanneming van de wetsontwerpen, die
de Amerikaansche bewapening op een peil
brachten, zooals de historie dit nog nooit ge
zien heeft.
In het begin der zitting heeft Roosevelt
het Congres verzocht het programma der
vlootvernieuwing ten uitvoer te leggen, dat
reeds vier jaar geleden begonnen is. Later
werden voor het leger 450 millioen dollar be
schikbaar gesteld, doch inmiddels zond Roo
sevelt het Congres een bijzondere boodschap
waarin hij waarschuwde, dat hij het noodig
oordeelde, dat de vloot vergroot werd tot 20
pet .boven de verdragsgrenzen.
Onmiddellijk werden de daartoe strekken
de wetsontwerpen ingediend ten bedrage van
1.157.000.000 dollar. De president kreeg de be
voegdheid het Congres ten allen tijde gelden
te vragen voor den aanvang van het pro
gramma, dat den Vereenigden Staten de
machtigste vloot ter wereld zou geven.
Het verzoek van den president had een
verbitterd debat ten gevolge over de buiten-
landsche politiek, zoowel in den senaat als
in het huis. Onverwacht viel de verklaring
van Cordell Huil, een verklaring die geen
precedent had, dat nl. de regeering met geen
enkele mogendheid overeenkomst had of
overwoog te sluiten aangaande een gemeen
schappelijke militaire of vlootactie. z
Een der opzienbarendste gebeurtenissen is
voorts geweest de indiening van Roosevelt's
ontwerp tot reorganisatie van de departe
menten. Dit ontwerp had ten doel zeer in
grijpende wijzigingen te brengen, den „civil
service" onder één man te-stellen, het buerau
van den „comptroller general" af te schaffen
en te vervangen door het budget bureau, dat
onder regeeringscontrole zou staan, en ten
slotte de instelling van het departement van
„public welfare".
Zoowel in het congres als in sommige bla
den werd Roosevelt ervan beschuldigd de
dictatuur voor te bereiden. Ternauwernood
kon het ontwerp den senaat passeeren, doch
in het Huis leed het schipbreuk.
Verder is nog vermeldenswaard:
De maatregelen voor stimuleering van
„stroomend" kapitaal, de industrie en werk
gelegenheid en werkloosheidszorg, herzie
ning van de federale belastingwetgeving, de
nieuwe landbouw ordening in de plaats van
Amerikaansche regeering wendt
zich teil tweede male tot Berlijn.
Duitsche regeering aanvaarde de verant
woordelijkheid voor de Oostenrijksche
schulden.
De regeering der Vereenigde Sta
ten heeft voor den tweeden keer tot
Duitschland het verzoek gericht de
verantwoordelijkheid te willen aan
vaarden voor de schulden van Oosten
rijk.
In een te Berlijn overhandigde nota heeft
de regeering der Vereenigde Staten haar af
keuring uitgesproken over de door de rijks-
regeering verkondigde opvatting over haar
wettelijke verantwoordelijkheden op grond
van de internationale wet. De Amerikaansche
nota zegt, dat indien een staat een anderen
staat overneemt hij de schulden en verplich
tingen van den geannexeerden staat aan
vaardt en de lasten met de baten overneemt,
Derhalve spreekt de Amerikaansche regee
ring de hoop uit. dat Duitschland thans de
betalingen op zich zal nemen, welke op hem
rusten op grond van het internationale recht
en de billijkheid.
Japan en Italië wisselen onder
scheidingen.
Ordetcekencn voor Mussolini, Ciano.
Hirota en Konoye.
Als blijk van erkentelijkheid voor het toe
treden van Italië tot het Anti-Komitem-ver-
drag heeft de keizer van Japan Mussolini.
Ciano en 28 andere Italiaansche staatslieden
onderscheidingen verleend. Mussolini heeft
het grootlint eerste klas van de Opperste Orde
van den Crysanthemum gekregen en graaf
Ciano het grootlint eerste klas van de Keizer
lijke Orde van de Opgaande Zon.
De koning van Italië heeft dertig Japansche
staatslieden onderscheidingen verleend, o.a.
prins Konoye en Hirota.
Reeds 700.000 dakloozen in
China.
Militaire operalies in het centrum
schijnen voor langen tijd
onmogelijk
Japansche troepen belemmerd in hun
opmarsch naar het Westen.
SJANGHAI, 18 Juni. Duizend
vierkante kilometer zijn in de afgeloo
pen 24 uur door het water veroverd.
Alle pogingen, die de Japanners in
het werk gesteld hebben, aldus luidt
hun eigen verklaring, om de ramp te
beperken, zijn nutteloos geweest,
thans zijn reeds 4500 dorpen wegge
vaagd en meer dan 700.000 inwoners
dakloos. Minstens 200.000 Chineezen
hebben een toevlucht gezocht in het
Japansche legerkamp en men kan
aannemen, dat een half millioen zich
bijtijds heeft kunnen redden in het
gebergte ten zuiden van Tsjengsjau.
Hopeloos is de situatie voor de vluch
telingen. daar de Japanners weliswaar
door vliegtuigen levenmiddelen omlaag
laten werpen, doch deze maatregel
uiteraard slechts weinigen ten goede
komt. Voor de overigen is er weinig
ander voedsel dan boomschors.
Tezamen met de civiele bevolking hebben
de Japansche militairen, volgens Japansche
berichten, gepoogd de openingen in de dijken
te herstellen. Deze pogingen zouden echter
mislukt zijn. Uiteraard moeten de reddings
pogingen beperkt blijven tot den rand van het
gebied van de ramp, in.het centrum is de toe
stand volkomen hopeloos.
Een militair bericht der Japanners van Vrij
dagavond 22.30 uur meldt, dat een groot aan
tal militaire bruggen vernield is en de loop
graven weggevaagd. Zelfs als men het water
zou kunnen bedwingen, zouden de operaties
voor langen tijd onmogelijk zijn.
Hier en daar kan men als het oordeel van
buitenlandsche militaire deskundigen verne
men. dat zich thans een der grootste verde
dig' ngsmanoeuvres der geschiedenis voltrekt.
Bericht wordt, dat de Chineezen de rivieren
op tal van plaatsen ten oosten van den Ping-
hanspoorweg door kanalen verbinden en het
water in zuidelijke richting leiden, waardoor
een ontoegankelijke barrière geschapen wordt
tusschen het Loenghaifront en Miaotang, ten
noordoosten van Hankau.
Men wijst er op dat de noordoever van de
Gele Rivier ook door het water overschre
den is en Loyang Honanfoe» beschermt
en dat een opmarsch naar het westen, ge
richt tegen den belangrijken verbindingsweg
met Rusland onmogelijk is daar de Japanners
dan door het gebergte van Sjansi moeten,
waar duizenden guerillabenden hen opwach
ten. (United Press).
Japansche hoofdkwartier verliest
het contact met de voorhoeden.
Japansche officieele instanties te
Sjanghai bewaren, volgens Havas, het
stilzwijgen over den toestand in ver
band met de overstroomingen van de
Gele Rivier. De Japansche militaire
woord voerder heeft tegenover verte
genwoordigers van de pers toegege
ven, dat het hoofdkwartier het con
tact heeft verloren met de voorhoe
den. Na echer door een anderen Ja-
panschen functionaris te zijn ..ge
souffleerd" haastte de woordvoerder
zich uiteen te zetten, dat hij bedoeld had
te zeggen, dat de Japanners geen in
lichtingen voor de pers beschikbaar
hadden.
Vernomen wordt, dat een half millioen Chi
neezen in paniek naar het zuiden vluchten
uit het overstroomingsgebied, waarbij zij
gebruik maken van kruiwagens, boerenkarren,
jonken en sampans. De overstroomingswateren
hebben thans een punt bereikt op bijna 80
mij! ten zuiden van Kaifeng.
Nabij Ningpo hebben Chineesche zeeroovers
een Amerikaansch stoomschip met 35 passa
giers en een groote lading sigaretten
boord overvallen, aldus meldt het D.N.B. uit
Sjanghai. De piraten enterden het schip,
hielden de opvarenden met waarschuwings
schoten in bedwang, maakten de radio-in
stallatie onklaar, plunderden alle passagiers
en brachten de lading over op hun jonken,
vaarmede zij wisten te ontkomen
MILITAIR VLIEGTUIG IX BELGIë
NEERGESTORT.
Bij Mechelen is Vrijdag een militair vlieg
tuig gevallen. De beide inzittenden zijn om
het leven gekomen.
Paniekstemming onder de Joden
in Duitschland.
Antisemitische actie krijgt een
officieel karakter
Groot aantal arrestaties.
BERLIJN, 18 Juni. Het anti-semitisme
heeft zich thans zelfs uitgebreid tot de scho
len. In Berlijn en andere steden worden de
kinderen door de onderwijzers er tegen ge
waarschuwd, met Joden om te gaan. Nooit
moeten zij, zoo wordt him voorgehouden, in
Joodsche winkels koopen en ook dan weige
ren, naar een Joodschen winkel te gaan. als
hun ouders het hun opdragen. Ook wordt hun
verboden, met Joodsche kinderen te spelen.
Tot nu toe waren de demonstraties tegen
de Joden grootendeels onofficieel. Thans
echter hebben ook de officieele instanties
zich voor het eerst er over uitgesproken. Zij
verklaren, dat de actie noodzakelijk gewor
den is „daar het optreden der Joden in den
laatsten tijd zoo provoceerend is, dat onder
de bevolking een toenemende opwinding ont
stond".
Om ernstige incidenten te voorkomen, is
aldus dit commentaar, een aantal personen
gearresteerd terwijl een aantal personen in
„Schutzhaft" genomen, terwijl anderen, die
reeds bestraft waren, in preventieve hechte
nis zijn.
Het Reichsversicherungsamt heeft bevolen,
dat arische patiënten door de verzekeringen
niet in Joodsche ziekenhuizen of sanatoria
mogen worden ondergebracht.
Al deze maatregelen hebben onder
de Joodsche bevolking de grootste
opwinding en ongerustheid verwekt.
Vooral na de activiteit van wat men
beschouwt als de nacht van de meeste
arrestaties, en nu berichten uit an
dere deelen des rijks aangeven, dat
er eénige duizenden personen gear
resteerd zijn. is een ware paniek uit
gebroken.
Alleen in Berlijn zijn naar schatting meer
dan 2000 personen gevangen genomen, hoe
wel men misschien wel nooit over de juiste
cijfers zal beschikken. Velen zijn na den ge-
heelen nacht ondervraagd te zijn. weer vrij
gelaten, doch een groot aantal bevindt zich
dagenlang in arrest. Zelfs zijn er velen, te
gen wie een bijzondere klacht is ingebracht,
getransporteerd naar het concentratiekamp
Buchenwald of naar thans verluidt naar
Sonnenberg in Zuid Thüringen.
„Bestorming der buiten
landsche consulaten".
Steeds groote is ook gisteren nog de stroom
geworden van hen, die zich tot de buiten
landsche consulaten wenden. De situatie
wordt daardoor echter zoo bemoeilijkt, dat
velen van hen, Joden, hoewel de formaliteiten
ten voor het visum vervuld zijn, het land
niet kunnen verlaten omdat hun passen in
getrokken zijn.
Sommige Joden verklaarden, dat zij liever
den nacht niet thuis doorbrengen, maar op
straat blijven. Overigens schijnen zij, althans
blijkens ons gegeven inlichting, ook daar
mede wel eens een misrekening' te begaan.
Tenminst in een geval is een Jood,,.die zijn
eigen auto bestuurde, aangehouden op Kur-
fuerstendamm en gearresteerd.
In vele wijken van Berlijn hebben de Jo
den een eigen alarmdienst georganiseerd. Zij
bellen elkander eenlge malen per dag op om
te controleeren of een van hen gearresteerd
is. (United Press).
Talrijke invallen.
Aan een bericht van het persbu
reau Havas ontleenen wij nog, dat de
nieuwe golf van anti-semitisme,
welke over Duitschland is losgebro
ken, wordt gekenmerkt door de her
haalde invallen der politie in door
Joden bezochte gelegenheden en ook
door maatregelen, welke beoogen de
Joden uit te sluiten uit het bedrijfs
leven.
Na betoogingen, die zich Donderdagoch
tend tegenover Joodsche winkeliers op de
Frankfurter Allee te Berlijn hebben afge
speeld, waren gistermiddag alle Joodsche
Uitstekende geheugen van den
ontvoerde hielp de mis
dadigers opsporen.
TTN de berichten over de opsporingspogingen
van „Skeegie" Cash, wiens stoffelijk over
schot verleden week is gevonden, is her
haaldelijk sprake van de G-men en. hun com
mandant Hoover.
Het is de Amerikaansche staatspolitie, de
Government Men, kortweg G-men genoemd,
zooals men weet inderdaad mogen gelukken
den dader in handen te krijgen.
Welk een uitstekend werk deze organisatie
verricht in de bestrijding van de misdaad,
vooral in gevallen van menschenroof, is ook
een paai- jaar geleden bewezen in het ontvoe-
ringsgeval van Mr. Urschel. waarbij de daders
het onderspit hebben moeten delven.
Handen op!
j\/T R.URSCHEL en Mer. Jarrett, twee pe-
1 troleummagnaten, zaten op een zomer
avond in de waranda van Mr. Ursohel's villa
in Oklahoma City, in gezelschap van hun
echtgenooten te bridgen, toen twee gemaskerde
mannen, gewapend met een klein machine
geweer, plotseling voor hen stonden en. niet
al te vriendelijk vroegen:
„Wie is Mr. Urschel?"
Daar Mr. Jarrett zijn partner niet wilde
verraden, werden ze beiden gedwongen de
gemaskerden te volgen naar een kleine auto.
Toen men na een uur uit de papieren, die de
beide heeren bij zich hadden, had opgemaakt,
wie Mr. Urschel was, mocht Mr. Jarrett den
wagen verlaten en tegen 1 uur in den nacht
was hij weer in het huis van Mr. Urschel te
rug.
De bewoners hadden intusschen niet stil ge
zeten en de staatspolitie met het geval in
kennis gesteld.
Voorloopig viel er echter weinig te doen,
want elk ondoordacht optreden kon het leven
van het slachtoffer in gevaar brengen. De
200.000 dollar losgeld, die de ontvoerders ver
langden, werd (nadat de nummers genoteerd
waren) op de aangewezen plaats overhandigd
zonder dat de politie ingreep.
Precies negen dagen later kwam Mr. Urschel
ongedeerd, maar vrijwel uitgeput weer in zijn
met de PALESTINA-DIORAMA'S.
SCHOTERSINGEL 117 A,
Eiken werkdag (beh. Vrijdag) 3-5 en 7-9.
'n Goed boek, verruimt uw Geest
5000 boeken, 17 rubrieken, betrouwbaar.
SCHOTERSINGEL 117 A,
Eiken werkdag (beh. Vrijdag) 3-5 en 7-9.
fAav. ingez Med./
winkelzaken in deze buurt gesloten, waar
schijnlijk uit voorzorg.
Groote witte aanplakbiljetten zijn op de
winkelruiten aangebracht. Er staat op te le
zen: Dit is een Joodsche zaak.
Het gerucht was in omloop, dat de ven
sterruiten van tal van Joodsche winkelzaken
vernield zouden zijn, vooral aan de Frank
furter Allee in het noordoostelijk deel dei-
stad.-Zes Joden zouden naar een ziekenhuis
zijn overgebracht.
ONZE DACELIJKSCHE KINDERVERTELLING
Thijs, die de kabouters volkomen vertrouwde, vertelde hun nu de
geheele geschiedenis, terwijl hij dacht aan de schoone Yolanda, die
zou gaan trouwen.
En nu kunnen zij niet trouwen, als die kroon niet gevonden
wordt, begrijpen jullie wel? besloot hij zijn verhaal.
De kabouters knikten met ernstige gezichten. Zij vonden het een
ernstige zaak .Maar zij wisten gelukkig, wie het gedaan had en als
ze een beetje oppasten, dan zou het niet zoo moeilijk zijn, die kroon
terug te krijgen.
Maar is het hier ver weg, ik bedoel, het kasteel, waar de dief
woont ?vroeg Thijs even later, toen ze zaten te bepraten, wat ze doen
moesten.
De kabouters schudden het hoofd.
Neen. het is hier vrij dicht bij, nog geen kwartier loopen! zei
Kaalkop Wij willen je graag helpen, om die kroon te bemachtigen,
nietwaar jongens?
Ook de twee andere kabouters. Puntbaard en Zwartschoen, knikten.
Natuurlijk, zeiden ze.
Wacht! riep Zwartschoen. neem dit mee! En hij haalde iets van
een bureau af.
Dat zal je misschien noodig hebben, zei hij veelbeteekenend tot
Thijs.
woning terug. Hij was woedend, niet alleen om
de 200.000 dollar, die een petroleum-million-
nair desnoods nog wel kon missen, maar
vooral om het feit, dat het in het vrije Ame
rika mogelijk was, iemand op een dergelijke
wijze te ontvoeren.
Kostbare gegevens.
TO" ET zou volstrekt niet vreemd geweest
zijn, wanneer iemand wiens oogen met
pleisters zijn dichtgeplakt en die weet, dat
hij elke verdachte beweging met den dood
moet bekoopen, later niet meer zou weten,
wat er allemaal met hem is gebeurd.
Mr. Urschel evenwel had zijn tegenwoordig
heid van geest en zijn kalmte weten te be
waren en in zijn geheugen de volgende kost
bare gegeven vastgehouden.
12 uur 's nachts. Bij het electriciteitsbedrijf
van Harrah, 20 mijl van Oklahoma City oogen
dichtgeplakt.
1 uur 's morgens een olieveld gepasseerd,, te
herkennen aan den oliegeur en aan het geluid
van de pompmachines.
ca. 4.45 gestopt voor het openen van een
groote deur of poort. Die minuten later tweede
deur geopend en in grooten wagen overgestapt.
Autonummers verwisseld. Benzine geladen en
weer verder.
ca. 7.30 gestopt bij benzine-station; de vrouw
die de pomp bedient, zet, dat door de droogte
de geheele oogst verbrandt. Ze kan me niet
zien, omdat men een deken over mij heeft
heengelegd.
ca. 9.30 hevige regen, de wegen worden
glibberig.
ca. 2.30 's middags garage binnengereden en
daar tot donker gebleven. Brood en koffie
gekregen. Door de hoofddeur de garage uit
geleid. dan links door een nieuwe deur, vijf
tien schreden over een stoep, dan drie treden
binnenshuis en daar in een kamer gebracht.
Den volgenden morgen weer in een auto,
een kleine coupé, vijftien a twintig minuten
gereden en weer in een ander huis gebracht en
daar met handboeien aan een soort kinder
stoel gebonden. Hier gebleven tot den dag,
dat ik werd vrijgelaten.
Behalve dit alles had Mr. Urschel nog an
dere bizonderheden onthouden. In de beide
huizen waren geluiden te hooren van koeien,
varkens kippen en kalkoenen. Vermoedelijk
bevond hij zich dus niet in een stad.
In het eerste huis had een koe op een heel
eigenaardige manier geloeid en in het tweede
haalde men drinkwater uit een regenput,
waarvan het windas ontzettend piepte. Het
water had bovendien een mineraal-smaak.
Ten slotte de hoofdzaak: gedurende zijn
gevangenschap kwam iedere morgen om kwart
over tien een vliegmachine over het huis en
tegen zes uur in den middag kwam er weer
een terug. Den laatsten dag vóór zijn vrij
lating had het zóó zwaar geregend, dat de
■machines waarschijnlijk een omweg hadden
gemaakt of in het geheel niet waren ver
trokken.
De G-men aan het werk
TT T IT deze gegevens berekende de politie, dat
het slachtoffer naar een plek was ge
voerd, die twee a drie honderd mijlen van
Oklahoma City was verwijderd. Binnen 24 uur
had men de berichten van alle luchtlijnen,
die binnen een straal van vijfhonderd mijl
nabij de stad kwamen en daarbij bleek tevens
dat op de lijn Fort Worth-Amarillo den dag
voor de vrijlating van Mr. Urschel wegens
storm en regen langs een omweg was ge
vlogen
Dat was al een stap in de goede richting.
Experts berekenden toen aan de hand van
kaarten en snelheidstabellen, waar de machi
nes van deze lijn zich 's morgens om kwart
voor tien en 's middags tegen zes uur moest
bevuilden. Dat was een klein plaatsje in Texas,
dat den welluidenden naam droeg van Para
dise. Het lag precies 200 mijlen van Oklahoma
City verwijderd.
Met metereologisch instituut van Washing
ton bevestigde, dat het den bewusten dag in
Paradise buitengewoon hard had geregend,
nadat men in de omgeving tevoren veel van
de droogte had te lijden gehad.
Nu werd nagegaan, welke beruchte mis
dadigers voor deze ontvoering in aanmerking
•konden komen en dat waren er niet veel.
Verder bleek uit de familie-relaties van de
heeren, dat in Paradise het niet zeer respec
tabele echtpaar Shannon woonde, dat ver
want was met den beruchten „machinege-
weer-Kelly". Een zoon dreef anderhalve mijl
verder een farm.
Zoogenaamd als belasting-ambtenaar wist
een politieman toegang te verkrijgen bij de
Shannons en zie: alle afstanden klopten pre
cies zooals Mr. Urschel ze had opgegeven. Ook
de regenput en de piepende windas waren
aanwezig!
Voorzien van uitstekende referenties ging
een andere politieman als reiziger in zaden
een bezoek brengen bij den zoon. De koe, die
op zoo'n eigenaardige manier loeide, bewees
hem, dat hij aan het goede adres was!
De goede vangst.
"O EIDE woningen werden nu in alle vroegte
omsingeld en met de revolver in de hand
en voorzien van machinegeweren, drong men
naar binnen.
Mr. Kelly was niet aanwezig, wel een andere
„zware" jongen, Harvey Baily, die het echter
maar verstandiger vond, geen gebruik te ma
ken van zijn twee revolvers en zijn machine
geweer. Al spoedig wist men nu. dat de eigen
lijke ontvoering had plaats gehad door Kelly
en zijn vriend Albert Bates.
Bates viel toevallig denzelfden dag wegens
dronkenschap in handen van de politie te
Denver. Maar waar zat Machinegeweer-Kelly?
Alle bureaux van de G-men in heel de
Vereenigde Staten togen aan het werk. Weken
achtereen werd hij opgejaagd, maar op het
laatste oogenblik was de vogel juist gevlogen.
Eindelijk gelukte het hem Memphis te om
singelen en men kon zich voorbereiden op een
strijd op leven of dood.
Wat men echter niet verwacht had: Kelly
keek eens uit het venster, stak toen zijn han
den omhoog en riep zijn vrouw toe: „Laten
we het maar opgeven; het heeft geen doel
meer. Het zijn de G-men!" Hij wist maar al
te goed, dat elke onvoorzichtige beweging
onmiddellijk zou worden beantwoord met een
schot door zijn hart.
De 200.000 dollar werden bijna geheel terug
gevonden. De hoofddaders en hun helpers
werden tot levenslange gevangenisstraf ver
oordeeld en de overige medeplichtigen werden
voor kor teren of langeren tijd onschadelijk
gemaakt. w s;