Haarlem's Dagblad
WANDGEDIERTE
Medische Historie.
Tempo.
VUURWERK
55e Jaargang No. 16880
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Grootc Houtstraat 93, bijkuntoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Adniin. 10724, 14325. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Maandna 4 Juli 1938
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Er is een tentoonstelling Ingericht ln het
Frans Hals Museum betreffende Haarlem's
medische historie, waarover wij in ons num
mer van Zaterdag het een en ander hebben
medegedeeld. Zij is een bewijs temeer van den
arbeid, dien de Haarlemsche medici zich ge
troost hebben om de jaarvergadering van de
Maatschappij tot Bevordernig der Genees
kunst hier waardig te ontvangen. De doktoren
F. C. Kuipers en H. Wamsteker, resp. voorzit
ter en secretaris van de regelingscommissie,
hebben eer van hun werk en de tentoonstel
ling is te danken aan de activiteit en het
enthousiasme van dokter H. Veen, die er iets
moois en bijzonder belangwekkends van heeft
weten te maken. Het is niet alleen interessant
voor de afgevaardigden ter vergadering van
de Maatschappij en voor de Haarlemsche me
dici maar ook voor alle Haarlemmers die
gaarne wat meer weten van de geschiedenis
van hun stad. Zij zullen er veel vinden dat
ook den leek-op-medisch-gebied boeit, zooals
ik vanmorgen ondervonden heb. En er is nog
gelegenheid genoeg om er te gaan kijken,
want de tentoonstelling is van 2—9 Juli voor
het publiek toegankelijk.
Natuurlijk zijn er ook zaken dit het Heden
betreffen en daarbij is een medisch-sociale
aangelegenheid van beteekenis, die dr. Veen
in groote grafieken en kaarten van ons land
naar voren heeft gebracht. Die betreft „de
dichtheid van de medische bezetting" van Ne
derland. Er blijkt uit, op verrassende wijze,
dat die zeer verschillend is. Per duizend in
woners is het aantal medici buitengewoon
groot in een stad als Groningen, in een dorp
als Zeist, merkwaardig laag in
j Limburg en Brabant. Dr. Veen is voorne
mens een studie van de oorzaken van dit ver
schijnsel, dat hij als feit reeds in détails
heeft uitgewerkt, te maken en zijn grafieken
zullen medische studenten en pas-afgestudeer
den niet alleen met groote belangstelling ver
vullen, maar zij werpen bovendien de vraag
op, of ook op het medische terrein in de
naaste toekomst wellicht naar meer „orde
ning" gestreefd zal worden. Want het is toch
wel van groot belang, dat de medische hulp
verleening in ons land overal zoo ruim als
mogelijk is. Dat onderzoek wijst kennelijk
groote verschillen aan, al mag men niet op de
resultaten van het onderzoek naar de oorza
ken vooruitloopen.
Ik heb een beetje gerild bij het aanschou
wen van velerlei chirurgische instrumenten
uit vroeger tij den, met geduchte amputatie-
messen én -ypj-ken ais gx'iezeligste element.
Ik ben herinnex'd aan den roem van den me
dicus en physieus Martinus van Marurn (1750-
1837) en heb mij verwonderd over de kennis-
van-het-Latijn die zoovele afgestudeerde
Haarlemmers uit vroeger eeuwen bezaten toen
zij hun dissertaties in deze taal der Oudheid
schreven. Ik ben een beetje weemoedig ge
worden bij' hét' bekijken van de nog niet zoo
oude reclameboekjes betreffende een vergane
illusie: het Staaibad Haarlem en heb in de
Fransche editie de Dx'inkhal die men nu juist
gaat afbreken aangeduid gezien als „Salon de
dégustation des eaux". En met zekeren eerbied
heb ik het geschilderd portret in vergulde
ovale- lijst aanschouwd van Tilly, uitvinder
van de Haarlemmer Olie, wiens product nog
immer gretigen aftrek vindt in het buiten
land. Een kaartje op een tafel licht toe: „Aan
den rand van medisch Haarlem: Tilly's Haar
lemmer Olie en het Staalwater".
En er zijn zooveel boeken die men op zijn
gemak eens zou willen bestudeeren. Er is een
mooie plaats gegeven aan het werk van de
Commissie voor Oox-logsprophylaxis, met het
authentieke telegram van H.M. de Koningin,
instemming met het werk der commissie be
tuigend, als pièce de résistance.
Dr. Evert Valk publiceerde in 1745 een boek
over de Loop-ziekte die in 1736 epidemisch in
Kampen en omgeving had geheerscht. Was
het typhxis of cholera? Het treft dat hij er, in
dien tijd dan toch reeds, over schrijft: „Ik ben
niet vreemd dat de pest zelfs, en meer andere
besmettende ziektens, ook uit on-zigtbare
Diertjens haar oorsprong neemen, gelijk al
voor lange het gevoelen van Groote Mannen
is geweest, die reeds voor veele Jaaren haar
Gedagten over deze stof hebben laaten gaan.
En men wordt eraan herinnerd dat reeds
veel eerder de Nederlander Antonie Leeuwen
hoek de micro-organismen had ontdekt, maar
dat het daarna eeuwen heeft geduurd eer hun
beteekenis werd vastgesteld.
Er is ook wel het een en ander op deze ten
toonstelling dat een lach wekt, met name waar
het oude aankondigingen van begrafenissen
betreftwonderlijke historische stukken
uit het archief der firma Enschedé waarop ik
hoop terug te komen. Er is heel veel belang
wekkends en ik beveel de tentoonstelling dus
bjj onze lezers met warmte aan.
R. P.
REÜNIE KRING BLOEMIST-
WINKELIERS.
EEN EXCURSIE NAAR „KAREOL".
Nader vernemen wij. dat tijdens de boven
staande reünie, die op 12 en 13 Juli te Haar
lem gehouden woi-dt, 'n interessante excur
sie zal plaats vinden naar het buiten „Ka-
reol" in Aerdenhout, beroemd om zijn exquise
collectie orchideeën, wintertuin en waterpartij
(De Coronation Express, een En-
gelsche stoomtrein, heeft een snel
heid van 200 KM. per uur gehaald
en daarmede een nieuw record
gevestigd).
Druk op het pedaal, stook feller.
Sneller moet het gaan, nog sneller,
Naar een vliegensvlug verschiet;
Het moet nog wat korter dxxren,
Tijd is geld, dxxs spaar de uren.
Ren je niet, zoo heb je niet.
Onze ouders, in 't verleden.
Reisden statig en tevreden,
Maar zoo zijn wij nu niet meer;
Rennen, suizen, rossen, razen.
Als. neen sneller da,n. de hazen,
't Is de tijd van snelverkeer.
Holle-bolle-gijzenvreters
Zijn wij in de kilometers,
In de hoogte is geen grens,
Als 't in cijfers wordt bekeken.
Noch. naar nu wel is gebleken.
Aan den weerstand van den mensch.
Vliegmachines, autos, schepen.
Alle zijn nog op te zweepen,
Om weer sneller voort te* gaan;
Hebben nu die oude sporen,
Hopeloos den strijd verloren?
Neen, zij denken er niet aan.
Ook de trein doet het steeds beter,
En tweehonderd kilometer
In het uur, is nu bereikt;
Die prestatie mag getuigen,
Dat de stoom nog niet wil buigen.
Hoe z' ook soms gedwongen wijkt.
Ook in ons land gaan de sporen,
Weer veel sneller dan tevoren,
Over gladde staven heen;
Ja, vraagt u, wie sneller tijden.
Werklijk met „entrain" kan rijden,
Dan is 't antwoord: zij alleen.
Doodelijk ongeluk op den Bever-
wijkschen straatweg.
Knaap door vrachtauto overreden.
Zaterdagmiddag te ongeveer half zes is op
den Beverwijkschen straatweg een droevig on
geval gebeurd, dat aan een 9-jarigen knaap
het leven heeft gekost.
Het kind, dat aan den drukken straatweg
woont speelde voor de ouderlijke woning. Plot
seling stak het ventje den rijweg over zonder
op te merken, dat een vrachtauto naderde.
De bestuurder van dezen wagen zag het kind
onverwacht voor zijn wagen loopen en kon
geen enkele poging meer doen om het onheil
af te wenden.
De knaap werd door den vrachtauto gegre
pen en overreden. Het slachtoffertje was ter
stond dood. De auto kwam spoedig tot staan,
maar de hevig ontstelde bestuurder kon geen
hulp meer verleexien, evenals de omwonen
den, die van alle kanten kwamen toesnel
len.
Het ongeval verwekte op dezen zeer druk
ken weg groote consternatie. De politie heeft
later de plaats van het ongeval afgezet en het
verkeer geregeld.
Nadat dr. v. d. Sluis, die zoo spoedig moge
lijk ter plaatse verscheen den dood had ge
constateerd, werd het stoffelijk overschot naar
de ouderlijke woning overgebracht.
De deelneming met de zwaar getroffen
ouders, die radeloos waren van smart, was al
gemeen.
RUMOER OVER JAN KLAASSEN.
DELFT 2 Juli. Nadat x-eeds Zondag j.l.
in de Gereformeerde kerken te Delft een af
keuring was uitgesproken over het Jan
Klaassenspel, dat de volgende week ter ge
legenheid van het lustrum van het Delftsche
studentencorps zal worden opgevoerd, en ds.
Zandt (Staatk. Geref.) aan B. en W. vragen
over het spel heeft gesteld, heeft thans ook
de kerkeraad der Nederl. Herv. Gemeente te
Delft een protest tegen den inhoud van het
spel laten hooren.
PERSONALIA.
Geslaagd voor het eerste gedeelte van het
examen voor de akte N. VIII:
H. M. van Loon, Overveen.
Zaterdagmiddag werd in één der zalen van het Frans Halsmuseum een
medisch-historische tentoonstelling geopend, welke ter gelegenheid van de 83ste
vergadering van de Xederlandsche Maatschappij tot Bevordering der Genees
kunst gehouden wordt. Deze interessante expositie, waarover wij reeds bijzonder
heden mededeelden, is deze geheele week ook voor publiek toegankelijk. Op boven
staande foto zien we derde van rechts Dr. L. C. Kersbergen, voorzitter van de
Ned. Mij. tot Bevordering der Geneeskunst, die de opening verrichtte. Rechts
staan nog Dr. F. C. Kuipers en Dr. H. Wamsteker. Van Dr. Kersbergen af gezien
van rechts naar links staan de heer H. Veen, arts, de heer P. de Wit, directeur
van de Stadsbibliotheek en Leeszaal, de heer G. D. Gratama. directeur van het
Frans Halsmuseum, de heer H. Buisman, conservator van Teyler's Stichting,
Dr. Tjebbo Franken, wethouder A. G. Boes eri wethouder W. J. B. van Liemt.
Brandje in de Tempeliersstraat.
Trampersoneel als brandblusschers.
Zondagmiddag half vijf ontstond brand in
het perceel Tempeliersstraat 61 te Haai-lem.
Door de tocht kwam de vlam van een thee
lichtje in aanraking met de gordijnen. Die
gordijnen verbrandden, alsook een schemer
lamp en een tafelkleed, maar voor verder on
heil kon worden aangericht werd het vuur
gebluscht door personeel van de N. Z. H.
De brandweer kwam maar behoefde geen
dienst te doen.
De schade die niet groot is wordt door ver
zekering gedekt
MOTORRIJDER VERLOOR DE
MACHT OVER HET STUUR.
DUO-PASSAGIERE DOOR AUTOBUS
OVERREDEN.
AMSTELVEEN, 2 Juli.
Op den Handweg te Nieuwer Amstel is Za
terdagmiddag te circa half 6 een ernstig mo
torongeluk gebeurd. Een 21-..arig meisje, dat
op de duo vaxi een motor zat, is hiervan het
slachtoffer geworden.
Een motorrijder, de heer J. den H. uit Mid-
delharnis, wilde ter plaatse een autobus pas-
seeren juist op het moment dat van de andere
zijde een bakfiets naderde. Hierdoor verloor
hij de macht over het stuur. De motor slinger
de 'tegen het voorste gedeelte van de autobus
aan, tengevolge waarvan de verloofde van den
motorrijder, mej. Mey uit Nieuwer Amstel, die
op de duo zat, van den motor viel. Zij werd
door de autobus overreden en op slag gedood.
De motorrijder kreeg geen letsel.
WEEKBERICHT
Coöp. „VOORUITGANG" U.A., Haarlem.
ROOMBOTER, per pond 74 ets.
Lucifers, per pak 6 ets.
Koffie, goede kwaliteit, p. y2 pond ÏO1/* ets.
Pinda blaadjes, per 3 ons 25 ets.
Limonade, per flesch33 ets.
Jam, per pot 20 ets.
Slaolie, per flesch a 6y maatje 45 ets.
Suiker, per pond 22 ets.
MET DIVIDEND BONS.
(Adv. Ingez. Med.)
Wij garandeeren U ABSOLUTE VERDELGING
Volgens speciale beproefde methode, onder
geheimhouding en schriftelijke garantie.
Zuiveringsonderneming „RADICAAL",
GEN. CRONJéSTRAAT 135 - TELEF. 11657.
(Adv. Ingez. Med.)
JAPANNERS RUKKEN OP NAAR
NANTSJANG.
NIEUWE CHINEESCHE VERSTERKINGEN
IN DEN STRIJD.
Uit Sjanghai wordt gemeld dat nadat de
Japanners de versperring in dc rivier bij Ma-
tang hebben ovex-wonnen, de Japansche troe
pen bij Pengtsjeh tusschen Matang en Hoe-
kau geland zijn. Hier wordt op het oogenblik
zwaar gevochten. De Chineezen hebben on-
dertusschen alle versterkingen die zij ter be
schikking hadden naar Hoekau gezonden,
waar een tweede verspex-ring in de rivier ge
maakt is en men wil trachten de Japanners
te verhinderen het Poyangmeer te bereiken en
Nantsjang aan te vallen.
In Noord-China en het gebied ten Z.W. van
Sjanghai gaan de Chineesche vrijscharen
voort met de verbindingen der Japanners te
storen. Voornamelijk bij Sjanghai waren
de guerilla-activiteiten zeer groot, zoodat de
Japanners sterke troepenafdeelingen daax--
heen gezonden hebben. In de nabijheid van
Sjanghai kon men verscheidèn malen een he
vig machinegeweervuur en kanongedreun
waarnemen. (United Press).
BOTSINGEN VAN WIELRIJDERS.
Ernstige aanrijding op de Julianalaan.
Zaterdagmiddag twee uur had op het rij
wielpad van de Julianalaan een ernstige bot
sing plaats. De 17-jarige K., wonende te
Haarlem, kwam met eexx 11-jarig meisje uit
Ovei'veen in botsing, tengevolge waarvan bei
den vielen. Het meisje kwam er betrekkelijk
goed af. doch K. had hoogst ernstige inwendi
ge wonden.
Hij werd door een passeerenden autobestuur
der naar zijn woning gebracht en door zijn
huisdokter behandeld. Het ongeluk is ver
moedelijk ontstaan doordat beiden tegelijker
tijd een vóór hen rijdend meisje wilden pas-
seeren.
Het 11-jarig meisje hield op het laatste
oogenblik haar gang in. tengevolge waarvan
zij met K. in botsing kwam.
Op den Hoogen Duin en Daalscheweg.
Zondagmiddag drie uur kwamen de 16-
jarige van R. en de 18-jarige B.. beiden uit
Amsterdam, per rijwiel van den Hoogen Duin
en Daalscheweg. Door de groote snelheid
vielen beiden midden op straat, tegenover
„Blokland".
De 16-jarige van R., had verschillende
schaafwonden aan zijn hoofd, die door dr.
Mansholt werden verbonden, waarna hij
per ziekenauto van Mathot naar het St.-Eli-
sabeths Gasthuis te Haardem werd overge
bracht. De andere kwam er met een paar
lichte schaafwonden af. De fietsen werden
beschadigd.
„ZOO ZONG DE GOUDEN
EEUW".
BEGIN VAN DE REPETITIES.
Morgen zal de eerste repetitie gehouden
worden in de „Doelen". Een ieder kent nu wel
den weg naar de „Doelen" want reeds voor
het derde jaar komen zangers en zangeressen
daar bij elkaar om een groot zangersfeest voor
te bereiden. Om acht uur begint de repetitie
voor dames, de heeren worden om kwart voor
negen verwacht
Voor dezen eersten avond blijft natuurlijk
geen zangeres of zanger thuis.
SUCCES VOOR FRANCO'S
TROEPEN.
'.1UIZENHOOGE GOLVEN AAN ENGELAND'S KUST. De pier van de Engelsche
badplaats Brighton had het in den storm die in de afgeloopen dagen op de
Noordzee woedde, zwaar te verantwoorden.
AANZIENLIJKE TERREINWINST BEHAALD.
SARAGOSSA, 4 Juli. In de laatste twee
dagen rukten de troepen van generaal Fraxxco
over het gansche front aan de rechter zijde
van den TeruelSagixnto straatweg verder
op en hebben in dien tijd over dat geheele
front een terreinwinst van 21 K.M. geboekt.
Daarbij werden een aantal dorpjes ingeno
men, 200 krijgSjgevangenen gemaakt en een
aanzienlijke bxxit aan oorlogsmateriaal ver
overd.
Deze opmarsch geschiedde over een terrein
dat uiterst moeilijk te begaan is en dat door
de regeeringstroepen sedert het uitbreken van
den vijandelijkheden buitengewoon goed ver
sterkt was. De stad Teruel ligt thans buiten
het bereik van het vijandelijk geschut.
(United Press).
Het woord is aan
Fliegende Blatter:
Menschenkennis verwerft
men niet door te trachten
de menschen te beoordeclen,
maar door te pogen hen te
begrijpen.
DRIE HAARLEMSCHE LEEUWEN
GEDESERTEERD.
EEN SAMENLOOP VAN OMSTANDIGHEDEN.
Indien men u, geachte lezer, alleen het feit
vertellen zou. dat thans bij een Haarlemschen
antiquair drie antieke zandsteenen leeuwen te
koop zijn. afkomstig van „De Doelen" in de
Gasthuisstraat, dan zou u ontstemd zijn.
Toornig zoudt u vragen: heeft ons stadsbe
stuur zoo weinig kunstgevoel en eerbied voor
onze historie, dat het, ter wille van wat zil
verlingen zulke dingen gaat verkoopen?
Maar een wijsgeer heeft het al gezegd: alles
weten is alles begrijpen!
Zoo is het ook met de Haarlemsche leeuwen
die gedeserteerd zijn tegen den wil van de
heeren van het gemeentebestuur, terwijl ook
de ambtenaren hun handen ln onschuld was-
schen. E^x samenloop van omstandigheden
is hier noodlottig geworden!
De leeuwen werkstukken van beeldhouw
kunst uit de 17e eeuw stonden op den trap
gevel van „dé Doelen" aan de binnenplaats.
De tand des tijds had er evenwel geducht aan
geknaagd, wat na drie eeuwen geen ongewoon
verschijnsel is Het was zóó, dat er gevaar te
duchten was. dat voorbijgangers door een af
gevallen leeuwenklauw getroffen zouden wor
den. Het was hier dus anders dan in de na
tuur. Een echte leeuw is als hij oud wordt
minder gevaarlijk voor den mensch. maar een
steenen leeuw, die in zijn glorietijd niet te
duchten was, wordt pas gevaarlijk als zijn
einde nadert.
Daarom gaf ons gemeentebestuur, dat
trouw waakt voor het we! en wee der burgers,
opdracht de gevaarlijke dieren naar beneden
te halen, opdat een beeldhouwer ln de gele
genheid zou zijn die te copiëeren. Dan zou
den de nieuwe ongevaarlijke leeuwen op den
Doelen-gevel gezet worden, terwijl een andere
bestemming voor de oude leeuwen gezocht
zou worden. Na drie eeuwen trouwen dienst
zouden ze ergens op den beganen grond gezet
worden, waar ze geen gevaar voor het publiek
konden opleveren. Zooiets als „op pensioen
gesteld".
De nieuwe leeuwen troonen nu op „den Doe
len". Er zijn kunstbeoordeelaars die de oude
leeuwen mooier vonden. Maar de nieuwe heb
ben in elk geval de verdienste, dat zij ln de
eerste 200 jaar geen neiging zullen hebben
het leven van de menschen, die in hun na
bijheid komen, te belagen.
De beeldhouwer die voor het na-hakken
zorgde, had natuurlijk de verplichting de oude
leeuwen, die hem als voorbeeld gediend had
den, weer in te leveren aan de gemeente.
Maar de dood overviel hem. Zijn nabestaan
den vonden in zijn atelier een menigte oude
modellen, waaronder ook de oude leeuwen. Zij
waren overtuigd, dat alles eigendom van den
beeldhouwer was geweest, zoodat tot verkoop
werd overgegaan.
Zoo kwamen de leeuwen in het bezit van
een Haarlemschen antiqxiair.
Toen het gemeentebestuur daarvan kennis
kreeg is nog getracht de gedeserteerde leeu
wen weer onder de gemeente-eigendommen
terug te voeren. Maar de antiquair; die op
volkomen normale wijze aan de dieren geko
men is, wil ze slechts afstaan tegen een prijs
dien ze naar hij meent waard zijn, ook al Is
die veel hooger dan hij er zelf voor betaald
heeft. De gemeente weigert zooveel te betalen
om de leeuwen weer in eigendom te ver
krijgen.
Vandaar dat de deserteurs tot op heden bij
den antiquair gèstald blijven.
HEDENAVOND om 10.30 uur
voor „PAVILLON RICHE".
REIST OP AVONDRETOURS.
(Adv. Ingez. Med.)
GROENTJES
werden in 1937 in Haarlem's Dagblad
geplaatst. Behoort U tot de weinigen,
die dit goede voorbeeld nog niet gevolgd
hebben? Herstel dit dan, beter vandaag
dan morgen.
HEDEN: 12 PAGINA'S
pag.
H.M. de Koningin is Zondag naar Zwitser
land vertrokken. 3
Dr. L. C. Kersbergen heeft heden de 89e
algemeene vergadering van de Mij. tot
Bevordering der Geneeskunst, welke te
Haarlem wordt gehouden, geopend. 3
Op de autostrada AmsterdamDen Haag
hebben in het afgeloopen weekeinde
twee ernstige ongelukken plaats gehad. 3
Oostenrijksche regeeringscommissarissen
naar een concentratiekamp. 4
Chamberlain waarschuwt tegen den oor
log. 4
De Japanners hebben de stad Swatau Za
terdag zwaar bestookt. 4
De Amerikaansehe vlieger-millionnair
Hughes is voor zijn wereldvlucht gestart. 4
De vroegere tenniskampioene Suzanne
Lenglen is overleden. 5
Helen Wills heeft bij de int. tenniswed
strijden te Wimbledon, het enkelspel ge
wonnen. 0
De Haarlemsche Voetbalbond in '37 '38. 8
ARTIKELEN, ENZ.
R. P.: Medische Historie. i
v. H.: Budge te Noordwijk. 5
K. de Jong over het Zangconcours van
Haarlem's Zanggenot. 9
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op 2
