Haarlem's Dagblad
Ter Medische
Tentoonstelling
Muizenissen.
Openingsvlucht
naar Australië
volbracht
tiet belangrijkste
^»5e Jaargang No. 16881
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soenduplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM ES ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Dinsrlap 5 Juli 1938
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën: 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Kegel abonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Begrafenis
aankondigingen
Jan van Gysen stierf in 1722 te Amsterdam
en zijn nabestaanden lieten bij de firma En
schedé de volgende aankondiging drukken:
Jan van Gysen, Poëet die nimmer schreef
als op maat.
Het Lyk zal uytgedragen worden in de
Egelantierstraat
Ten huize van Belleflam, Haarsnyder,
daar hij woonden
En aan de Buuren steeds zijn goede
gunst betoonden.
't Is aan de Zuyd-zy, by de derde Dwars
straat. om wel te verstaan
En om niet verkeert of door abuys
voorby te gaan.
Zoo zult gy daar de Baar voor de Gang
zien praaien
Daar men 't Lyk met ordentelykheid op
zal haaien.
Noch groote gevoeligheid noch distinctie
treden uit dit document naar voren. Een veel
eer statistischen geest ademt daarnevens het
doodsbericht van Reinier Bolswaart, over
leden in 1661. Het bewijst bovendien dat de
medische wetenschap van die dagen, hoe
primitief zij dan ook was in vergelijking met
weten en werken der medici in de twintigste
eeuw, wel prat kon gaan op patiënten die
zeer hooge leeftijden bereikten. Want omtrent
Reinier zijn huisvrouw Biedes Jans en haar
vorige mannen wordt het volgende getuigd:
Ik meen van veertig jaar heeft hy Turf
gedraagen.
Nu is hy van de Dood gantsch ter neer
geslaagen;
Die goede Ouden Man was vyf en
negentig Jaar
Doen hy met zyn Biedes Jans nog wierd
een Egte Paar.
Het schijnt God belieft de Weduw nog
te spaaren;
Het Is haar Vierde Man gesturven met
veel Jaaren.
De eerste doen hy sturf was zestig Jaaren
Oud,
De tweede honderd zestien, doe was die
Man weer koud:
De derde honderd dertien, het einde zynes
Leeven
Heeft hem door den Dood op 't lesten
nog begeeven;
Den overleedene Man is zes en negentig
oud,
Des nagelaaten Weduw is vier en
negentig stout
Achteraf komt dan nog deze ietwat achte-
looze uiting van deelneming: „Wat valt het
scheyden zuur, voor de Oude is 't een kruys".
En voor diegenen die zich interesseeren in
Biedes Jans' einde ligt er dan een aankondi
ging, waaruit blijkt dat zij zelf in 1665 over
leed, dus op 98-jarigen leeftijd.
Veel korter en nuchterder is het zakelijk
overlijdensbericht van „Annetje Visser, an
ders genaamd Annetje met het Kleine
Hoofdje, Bejaarde Dogter van 98 jaar".
De gemiddelde duur van het menschen-
leven schijnt toch in die tijden korter ge
weest te zijn dan nu. Maar wie aan de zuige
lingensterfte en de epidemieën ontsnapten
hadden blijkbaar toch vaak zeer groote taai
heid.
De bevolkingsstatistiek was slecht verzorgd,
maar een geval als dat van Biedes Jans en
haar vier mannen geeft ons een treffenden
indruk.
Ter tentoonstelling in het Frans Hals Mu
seum ligt o.a. ook een zeer oud document uit
het Haarlemsche gemeente-archief: de aan
stelling van Claes van Sparenwoude tot Chi
rurgijn op een salaris van 20 pond Hollandsch
per jaar. Dat is het oudste historische stuk.
Er zijn er nog tallooze andere die belangstel
ling wekken.
HET PALEIS VAN JUSTITIE
TE HAARLEM.
EEN HALVE EEUW GELEDEN WERD MET
DEN BOUW BEGONNEN.
Het is thans juist een halve eeuw geleden
dat begonnen werd met den bouw van het Pa
leis van Justitie in de Jansstraat. Er is nog al
lang over gewerkt, want pas op 15 September
1390, dus na ruim 2 jaren, werd het nieuwe ge
bouw door den Minister van Justitie plechtig
ingewijd.
Vóór 1890 was het Gerechtsgebouw in de
Zijlstraat gevestigd, op de plaats waar later
het oude Postkantoor stond (hoek van de No-
belstraat). De grond waarop dit gebouw stond
was van de gemeente, want in 1890 werd het
eigendomrecht overgedragen aan het rijk. De
gemeente kreeg in ruil daarvoor van het rijk
een terrein in de Smedestraat. waarop destijds
het Postkantoor stond. Op dien grond werd
toen het Politiebureau gebouwd. Het was dus
in dien tijd een verhuizing van verschillende
openbare diensten!
Het Gerechtsgebouw is in de laatste jaren
te klein geworden, daarom werd het Kanton
gerecht overgebracht naar het gebouw aan
den overkant van de Jansstraat, waar voor
heen de Provinciale Griffie gehuisvest was.
Een studiebeurs voor de
Universiteit.
Voor een Haarlemmer beschikbaar.
Ter verkrijging van de met den aanvang
van het nieuwe studiejaar vrijkomende beurs
voor studie aan een Universiteit kunnen ver
zoeken (op zegel van 30 cent) worden inge
diend bij Burgemeester en Wethouders van
Haarlem vóór of op 15 Juli 1938.
Aanvragen na dien datum komen niel mes.
in aanmerking.
Nadere inlichtingen zijn verkrijgbaar ter
gemeente-secretarie 5e afdeeling.
(Te Weesp heeft een muis met zijn
staart kortsluiting in het net van
het P.E.N. veroorzaakt, waardoor
de aangeslotenen een uur lang
zonder stroom zaten.)
Een nietig oorzaakje reeds kan,
Dat is al vaak genoeg gebleken,
In zijn gevolgen nu en dan.
Zich zeer onevenredig wreken.
Dit incident wijst er weer op,
Was deze muis, zoo avontuurlijk,
Verlekkerd op een Weesper mop,
't Zij letterlijk dan wel figuurlijk?
Hoe 't zij, dit dier had geen emplooi.
Voor leeuwen netten door te knagen,
Dat klinkt in oude fabels mooi.
Maar past niet meer in onze dagen.
't Ging zeker dus op rooftocht uit,
Een muis kan ook op lucht niet teren.
En moest, bij 't zoeken naar zijn buit.
Een stroom (electrisch dan) passeeren.
En bij dien stroom vond het zijn graf.
Eén piep misschien nog. toen het zwijgen,
Ach, waarom moest, vraagt men zich af,
Dit muisje nou zoo'n staartje krijgen?
P. GASUS.
NIEUWE SUBST. OFFICIER
VAN JUSTITIE.
Mr. N. J. G. SIKKEL BENOEMD.
Tot subst. officier van Justitie bij de Arr.
Rechtbank alhier is benoemd mr. N. J. G.
Sikkel, thans Ambtenaar van het O M. bij de
Kantongerecht in het Arr. Middelburg, ter
standplaats Middelburg.
Mr. Sikkel werd 1 September 1897 te 's-Gra-
venhage geboren en studeerde te Amsterdam
aan de Vrije Universiteit. Hij voleindigde zijn
studie in 1925 en vestigde zich daarna als ad
vocaat te Sneek; tegelijkertijd was hij waar
nemend Ambtenaar O.M. bij het Kantonge
recht in Leeuwarden. Sedert Augustus 1926
is hij Ambtenaar van het O.M. bij de Kan
tongerechten in het Arr. Middelburg. Sinds
1 Februari 1934 is hij ook werkzaam als waar
nemend officier van Justitie bij de Arr. Recht
bank te Middelburg.
Mr. Sikkel is lid van de Geref. Kerk in Her
steld Verband.
EXAMENS.
Toonkunst
Bij de te 's Gravenhage gehouden Staats
examens voor Muziek is voor piano lager-
onderwijs geslaagd mejuffrouw C. A. Leeu
wenberg te Heemstede, leerlinge der Toon
kunst-Muziekschool alhier.
Dr. L. C. Kersbergen, voorzitter van de Nederlandsche Maatschappij tot bevor
dering der geneeskunst beantwoordt de rede van den burgemeester van Haar
lem, Dr. J. E. Baron de Vos van Steenwijk tijdens de officieele ontvangst ten
Stadhuize van Hoofdbestuur en afgevaardigden ter 89ste algemcene vergadering
van de Ned. Mij. tot Bevordering der Geneeskunst, welke gistermiddag plaats
vond.
HET LAGER ONDERWIJS TE
HAARLEM.
TOESTAND IN 1937 BIJ IIET OUDE
GEBLEVEN.
Aan het verslag omtrent den to«tand van
het lager onderwijs te Haarlem gedurende het
jaar 1937, uitgebracht aan den Gemeenteraad
door de Commissie van Plaatselijk Toezicht
op het L.O. alhier, is het volgende ont
leend
Veranderingen ten gunste kunnen niet ver
meld worden. Alles bleef fci het oude. Den
wethouder voor het Onderwijs en den Ge
meenteraad ontbreekt elke bewegingsvrijheid
op het terrein van het onderwijs. Toch wor
den de belangen van het kind, waar zulks
maar eenigszins mogelijk is, in het oog ge
houden. De Haarlemsche Vereeniging voor
school en mondverzorging is opgericht en het
initiatief werd genomen om op de scholen
melk te verstrekken, waarvoor eveneens een
Comité in het leven geroepen werd. Daar ook
van hooger hand deze melkverstrekking de
belangstelling heeft is aan het comité alhier
verzocht, met het doen van verdere stappen
nog even te willen wachten. De Onderwijs-
Verkeerscommissie deed weer prachtig werk.
Het Openbaar Onderwijs.
Het verslag maakt melding van de plannen
tot stichting van een nieuwe school voor
gewoon L.Ö. in het Noorden van de stad
en een in het Ramplaankwartier en van
de verplaatsing van school 17 naar het Flora
park. Het denkbeeld, een afzonderlijke school
voor imbecillen op te richten, juicht de com
missie toe.
Van hooger hand werden eenige eischen ge
steld. waaraan helaas voldaan moest worden,
maar die de commissie moeilijk in het belang
van het onderwijs kan achten: o.a. vermin
dering van de extra-belooning van het onder
wijzend personeel der Dagopenhichtschool;
salarisvermindering van de onderwijzers bij
het Buitengewoon Onderwijs, voor zoover zij
vóór 1 Januari 1934 zijn benoemd.
Haarlem neemt zijn eerste proef met Per-
soonlijkheidsonderwijs en wel aan school 16.
in de 3e klasse. Wat in lange jaren niet ge
beurd is, geschiedde in 1937:
het totaalcijfer der leerlingen van openbare
dagscholen steeg en wel van 7195 in 1936 tot
7224 in 1937, hetgeen een vooruitgang be-
teekent van 29 leerlingen. In 1937 bezochten
919 leerlingen de U.L.O.-scholen tegen 882 in
1936, voor de opleidingsscholen bedroegen deze
cijfers respectievelijk 1233 en 1251.
Naar het bijzonder Onderwijs gingen 135
leerlingen over. Uit andere gemeenten be
zochten 99 leerlingen de Haarlemsche Open
bare scholen.
De gezondheidstoestand is goed geweest,
het schoolverzuim was minder dan in 1936.
De aandacht wordt voorts gevestigd op ver
beteringen. die aan verschillende schoolge
bouwen noodig zijn en op andere verbetaiin-
•fn die zijn aangebracht.
Bij het U.L.O. viel een vermeerdering van
t leerlingenaantal met 37 te constateeren
Bijzonder onderwijs.
Het aantal leerlingen, dat op de bijzondere
scholen onderwijs genoot, bedroeg eind De
cember 1937: 10626 tegen 10452 in 1936 en
nam dus toe met 174.
De gezondheidstoestand der leerlingen
was goed.
De gemeente telde op 31 December 1937"
12 Prot. Chr. scholen, 2 Doopsgezinde scholen
24 R.K, scholen, 1 Montessorischool, 1 R.K
school van B.O., 1 R.K. Vervolgcursus, 1 Ver
volgcursus voor B.O.
Verbeteringen aan eenige schoolgebouwen
werden aangebracht, andere verbeteringen
blijven noodzakelijk.
Evenals in 1936 werden ook in 1937 2 nieuwe
bijz. scholen voor Voorbereid. L.O. geopend
Het zijn mooie gebouwen, die volkomen be
antwoorden aan de eischen, die men aan
dergelijke scholen stellen mag.
Het wordt hoog tijd. dat aan de school
van voorbereidend onderwijs in de Jansstraat
iets gedaan wordt. Dit is een wensch, die de
Commissie nu reeds een tiental jaren telkens
moet herhalen. Licht, lucht en ruimte ont
breken: terecht werd deze school 10 jaar ge
leden dan ook afgekeurd. Ook de school in
de Smedestraat is een zeer oud en ouder-
wetsch gebouw en steekt wel zeer ongunstig af
bij hare zusteren aan den buitenkant der
stad. Met aandrang worden deze twee scholen
in de aandacht van de overheid aanbevolen.
DE BLOEMBOLLENSTREEK IN
DE CRISIS.
DE DALING VAN INKOMEN EN VERMOGEN
De belasting-gegevens over het dienstjaar
1936—1937, die door het Centraal Bureau voor
de Statistiek zijn verzameld en gepubliceerd
brengen op enkele onderdeelen een eerste be
gin van terugkeerende welvaart in de bloem
bollengemeenten tot uitdrukking. Zoo blijkt
b.v. het hoofdelijk inkomen in Lisse en Sas-
senheim voor het eerst na een heele reeks van
jaren weer eenige stijging te hebben onder
gaan in vergelijking met het voorafgaande
jaar. Als dit beschouwd mag worden als een
symptoom, dat de economische inzinking in
de bloembollenstreek haar dieptepunt heeft
overschreden, dan is het nu het goede moment
om de balans op te maken van den financiee-
len teruggang, dien de jaren sedert 1930 de be
volking van deze gemeenten hebben gebracht.
In het belastingjaar, dat den werkelijken
toestand van 1929 tot grondslag had. waren
er in Nederland per 1000 inwoners 238 aange-
slagenen in de rijksinkomstenbelasting; in het
belastingjaar 19361937 was dit getal vermin
derd tot 150,, hetgeen neerkomt op een daling
met 37 pet.
Voor de bloembollengemeenten Hillegom.
Lisse. Noordwijkerhout en Sassenheim bedroeg
het aantal belastingplichtigen bij den aan
vang van het besproken tijdvak per duizend
zielen: Hillegom 252. Lisse 243. Noordwijker-
hout 200 en Sassenheim 222. In Hillegom en
Lisse was het aantal belastingplichtigen dus
hooger dan het rijksgemiddelde. Voor 1936—
1937 komen deze gemeenten echter slechts tot
een aantal aangeslagenèn in de rijksinkom
stenbelasting van: Hillegom 131. Lisse 113.
Noordwij kerhout 71 en Sassenheim 89. alles
weer per duizend inwoners. Nu ligt dus ook
het cijfer van Hillegom en Lisse ver beneden
het rijksgemiddelde. De teruggang, die zooals
hier boven berekend. 37 pet. bedroeg voor het
geheele land, was derhalve in Hillegom 48 pet.
Lisse 53 pet.. Noordwijkerhout 64 pet. en Sas
senheim 60 pet.
In alle vier genoemde gemeenten was de te
ruggang van het aantal belastingplichtigen
dus aanzienlijk grooter dan het rijksgemid
delde. maar ook de onderlinge verschillen, va-
rieerend van 48 tot 64 pet. zijn opmerkelijk
groot.
Het belastbaar inkomen per hoofd der be
volking bedroeg in 1929 voor het geheele land
f 550, het is gedaald tot f 312 en onderging
dus een vermindering van 43 pet.
In de besproken gemeenten bedroeg het be
lastbaar inkomen per inwoner aanvankelijk:
Hillegom f 664, Lisse f 795, Noordwijkerhout
f 460 en Sassenheim f 739. Alléén Noordwijker
hout kon dus het rijksgemiddelde niet halen,
in de andere^drie gemeenten stak het hoof
delijk inkomen vrij ver boven dat gemiddelde
uit. Thans echter bedraagt het: Hillegom
f 256, Lisse f 251, Noordwijkerhout f 112 en
Sassenheim f 203. In procenten uitgedrukt,
daalde het hoofdelijk inkomen dus in Hille
gom met 61 pet., in Lisse met 68 pet., in Noord
wijkerhout met 75 pet. en in Sassenheim met
72 pet.! Er zijn dan ook slechts weinig ge
meenten in Nederland, waar de gevolgen van
de crisis zóó gevoelig zijn aangekomen.
Ten aanzien van het vermogen van de bur
gerij geven de belastingcijfers een beeld, dat
al even somber is. Het getal aangeslagenen
in de vermogensbelasting liep in het geheele
land terug van 24.9 tot 20.3 per duizend zielen
dat wil zeggen met 18 pet. In de genoemde ge-
meenten was de teruggang evenwel véél ster
ker. Het aantal aanslagen per duizend inwo
ners verminderde in Hillegom van 23.7 tot 16.1.
dus met 32 pet.; in Lisse van 30.0 tot 20.4, dus
met 32 pet.; in Noordwijkerhout van 22.9 tot
11.1 of met 51 pet. en in Sassenheim van 31.0
tot 14.6 dus met 53 pet.!
Daarnaast zagen natuurlijk de gegoede in-
gezetenen, die ook thans nog in de vermogens-
belasting zijn aangeslagen, hun bezit even
eens terug loopen. Het gevolg van dit alles is
dat het totale aangeslagen vermogen van de
burgerij in Hillegom daalde van 21.2 millioen
tot 10.1 millioen, dus met 53 pet.! In Lisse liep
het gezamenlijke vermogen terug van 30.4 tot
14.5 millioen, of 52 pet. Nog erger is het ii
Noordwijkerhout en Sassenheim. In Noordwij
kerhout daalde het totale vermogen van de
aangeslagenen van 9 tot 3.6 millioen. of met
60 pet. en in Sassenheim zelfs van 18.8 tot 6.3
millioen. dat wil zeggen met 66 pet.!
Vergeleken met Lisse, Noordwijkerhout
Sassenheim is Hillegom er dus nog vrij goed
afgekomen maar in alle vier gemeenten is de
teruggang zoowel op het punt van de inko
mens ari op dat van de vermogens aanzienlijk
grooter gewee dan het rijksgemiddelde.
Het woord is aan
Lichtenberg:
Het is een gulden regel dat
men de menschen niet naar
hun meeningen moet beoor-
deelen maar jiaar datgene,
dat die meeningen van hen
maken.
Haarlem's werkloozen-aaiital
beneden de 5000
Voor het eerst sinds vele jaren.
In de afgeloopen week daalde het aantal
werkloozen te Haarlem met 42.
Het cijfer is nu 4999.
Haarlem heeft dus thans voor het
eerst sinds vele jaren minder dan 5000
werkloozen.
Dit is een verheugend verschijnsel want er
blijkt uit, dat er inderdaad eenige verbete
ring op de arbeidsmarkt te Haarlem is waar
te nemen.
Het aantal werkloozen is nu 183 beneden
het cijfer van begin Juli 1937 en 1065 beneden
dat van 1936.
Uit de Gereformeerde Kerk te
Haarlem.
Vóór 50 jaar namen de dolecrenden
de Ridderstraat-kerk in gebruik.
28 Augustus 1888 nam de Nederduitsche Gere
formeerde gemeente (doleerenden) het kerk
gebouw in de Ridderstraat in gebruik. Dit zal
dus aan het eind der volgende maand juist
50 jaar geleden zijn.
Wij herinneren er aan dat deze Gerefor
meerde kerk C, ruim 20 jaar geleden vereenigd
werd met de kerken A (Ged. Oude Gracht) en
B Klein Heiligland.
Toen de kerk aan den Kloppersingel gereed
was werd het kerkgebouw in de Ridderstraat
buiten gebruik gesteld.
EEN GIFT VAN 3000.
VOOR DE NIEUWE NED. HERV. KERK IN
HAARLEM NOORD.
Ds. M. G. Blauw. Ned. Herv. predikant in
Haarlem-Noord, ontving voor den bouw van de
Emmanuelkerk een gift van f 3000.
INSTITUUT VOOR ARBEIDERSONTWIK
KELING
De sluitingsavond van den cursus 1937 "38
der Plaatselijke Kaderschool van het Instituut
voor Arbeidersontwikkeling heeft plaats Don
derdag 7 Juli a s. in „Rosenhaghe", Hoofman-
Na de pauze zal mr. J. in 't Veld, burge
meester van Zaandam, spreken over: „Gees
telijke vrijheid en economische gebonden
heid".
Te Batavia is bericht ontvangen,
dat de PK-AFM op de eerste
vlucht naar Australië in den ge-
regelden dienst om 14.25 te
Sydney is aangekomen. (Aneta).
HEDEN: 12 PAGINA'S
DE SPRONG DOOR DEN BRANDENDEN HOEPEL. Nee, dit is niet de aankon
diging van een bekend circusnummer doch slechts een van de lichaams-
icfeningen waaraan de Italiaansche partijfunctionarissen in het .Forum Mus
solini" te Rome onderworpen werden Onder het toezicht van den Duce sloeg de
secretaris der fascistische partij, minister Starace een uitmuntend figuur. U ziet
hem hier door een brandende hoepel springen. Er stond ook nog een sprong
over bajonetten op het programma.
Begrafenisaankondigingen ter medische
tentoonstelling.
De openingsvlucht van de K. L. M. op
Australië is volbracht.
„Meer en Bosch" krijgt een school voor het
epileptische kind.
Een tentoonstelling gewijd aan Betje
Wolff in de Stadsleeszaal.
Landbouwcrisismaatregelen zullen van
langen duur zijn.
Nederlandsche démarche te Mexico.
De drijvende dagnijverheidsschool „Ko
ningin Wilhelmina" uit Sliedrecht ver
trokken.
Het Haagsche stadhuis zal volgens het
plan Luthmann worden gebouwd.
Polen op zoek naar een coalitie.
De vroegere leider der Oostenrijksche so
ciaal-democraten dr. Otto Bauer is over
leden.
Franco's artillerie heeft Madrid fel be
schoten.
Hankau bereidt zich krachtig ter verdedi
ging voor.
Dc ontvangst ten stadhuize van het hoofd
bestuur cn afgevaardigden van de Mij.
tot Bevordering der Geneeskunst.
ARTIKELEN, ENZ.
H. D. Vertelling: De Dertiende door J. Po-
tapenko
Van onzen Parijschen correspondent: De
Tour dc France.
Bijzondere correspondentie: De laatste
week van Wimbledon.
K. de Jong over het Concert der H. O V.
Dr. p. H. Schroder: Het lustrumspel Jan
Klaassen.
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen OD
