Haarlem's Dagblad
Jonge werkloozen maakten een
Jubileumsschild.
■n~{
POFFERTJES en WAFELEN
WESSELING
Berlijnsclie
Ontstemming.
't Huwelijksbootje had
het druk in Juni.
NAJAARS-MODELLEN
Haarlem trekt inwoners
Fa. VAN BASTEN
Import van haring in België
afhankelijk van
invoervergunning.
Tijdens de feestweeh zal het
aan hun gebouw lichten.
Het belangrijkste
56e Jaargang No. 16921
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Zaterdag: 20 Augustus 1938
Abonnementen per week f0.25. p maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25 franco per
post f3.55. losse nummers t> cent per ex.
Advertentiên i 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.3S. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabounecuentstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elk®
regel ineer f 0.15. Groentjes «ie rubriek.
O
De Berlijnsche pers is zeer ontstemd over
de jongste redevoeringen van Roosevelt en
zijn minister van Buitenlandsche Zaken, Cor-
dell Huil. Het is duidelijk dat Duitschland
zijn handelsrelaties met de Vereenigde Staten
gaarne zou verbeteren. Het heeft pogingen tot
toenadering gedaan. Roosevelt en Cordell
Huil hebben die beantwoord met de totali
taire staten openbare standjes over hun be
leid te maken en opnieuw te kennen te geven,
dat het oorlogsgevaar eigenlijk alleen uit dien
hoek te duchten is. Dit ergert Berlijn. Het
begrijpt niet dat men de autoritaire staten te
dezen aanzien zooveel meer wantrouwt dan
de democratisch-geregeerde. En als het zegt
dat een parlementaire bewindsvorm geen
waarborg is tegen het ondernemen van een
oorlog heeft het ongetwijfeld gelijk. Maar de
meeste menschen vinden den autoritairen
regeeringsvorm in dit opzicht veel gevaarlij
ker en daarbij baseeren zij hun meening niet
alleen op de geweldige verheerlijking van het
militairisme die in deze landen heerscht en
die zeer opvallend verschilt van de houding,
die de andere volken op dit punt aannemen,
maar ook op de historie.
Het is niet te loochenen dat de historie
bewezen heeft, dat autoritaire regeeringsvor-
men, met de opvoeding van de volken in
krijgshaftigheid-als-levensideaal, schier on
vermijdelijk tot oorlog voeren. De voorbeelden
zijn talloos. Men kan ze in de Oudheid vinden
en er den strijd van Sparta tegen Athene, de
historie van het Romeinsche Rijk en nog veel
meer bij citeeren, men kan met niet minder
resultaat de moderne geschiedenis gaan raad
plegen. 'Als Frankrijk zoo beducht is voor de
autoritaire staten als nu al sinds jaren tel
kens weer blijkt, dan heeft het daarvoor re
denen te over in zijn eigen vaderlandsche
geschiedenis. Het zal er straks nog eens in het
bijzonder aan herinnerd worden als op 5 Sep
tember de herdenkingsartikelen en -boeken
over Lodewijk XIV zullen verschijnen. Want
op dien dag zal het drie eeuwen geleden zijn
dat deze veroveraar en onruststoker in Euro
pa, als „de Zonnekoning" door de historie in
een vreemd verheerlijkend licht geplaatst,
werd geboren. De Fransche geschiedenis biedt
overeenkomstige herinneringen aan de beide
Napoleontische tijdperken, gekenmerkt door
wapenroem, maar in beide gevallen tenslotte
door ondergang en uitputting van Frank-
rijks Europeesche hegemonie. „We begrijpen
het heel goed", zei mij van den zomer een
oude Franschman, „want wij zijn vroeger ook
zoo geweest".
Niet alleen in de Fransche historie zijn
deze voorbeelden te vinden. Ook in de Duit-
sche ieder herinnert zich de geweldige be
wapening van Duitschland, die aan den oor
log van 1914 voorafging, al was het régime
van de Hohenzollerns dan minder autoritair
dan het huidige en in die van vele andere
landen, teveel om op te gaan noemen. Er
komt bij dat de menschelijke natuur nu een
maal meebrengt dat autoritaire regeerings-
vormen een zekere hoogspanning in binnen-
en buitenland verwekken die veelal tot uit-
barstingen leidt. Burgerlijke dictituren heb-
ben daarbij een beperkten levensduur twin-
tig jaar schijnt zoo ongeveer het maximum -
en als regel is gebleken dat zij tenslotte hun j
toevlucht in oorlogen moesten zoeken om
zichzelf te redden. Nu kan men in Berlijn wel
beweren dat dit alles niets bewijst en dat men
daar nu een autoritair bewind heeft dat alle
vorige ervaringen beschaamd zal doen staan,
maar de interventie in Spanje, de verovering
van Oostenrijk, de houding jegens Tsjecho-
Slowakije zijn voor verreweg de meeste men
schen in andere landen even zoovele redenen
om daaraan te twijfelen. En de voorbeelden,
door Italië's aanval op en verovering van
Abessinië gegeven en door Japan's oorlogen
in Mandsjoekwo en China het woord „con
flict" misleidt heusch geen mensch zijn al
evenmin bemoedigend. Daarbij wekt de zon
derlinge economie van de autoritair-gere-
geerde staten bezorgdheid en hebben de Jo
denvervolgingen Duitschland's goeden naam
in de democratische landen ontzettend bena
deeld. Wat Roosevelt en Cordell Huil gezegd
hebben schijnt Berlijn te verbazen en teleur
te stellen. Maar het heeft in de democratisch-
geregeerde landen geen verbazing gewekt. We
zijn allemaal beducht hoe het met de dicta
turen zal gaan. Vergissen we ons, zooveel te
beter. Wij zouden hierin niets liever doen dan
ons vergissen. Maar wij zijn verre van gerust.
R. P.
Haarlem in cijfers.
Volgens de statistische gegevens van de ge
meente Haarlem bedroeg het aantal geboor
ten, berekend per 1000 inwoners over een vol
jaar, in de maand Januari van dit jaar 17.90,
in Februari 20.09 en in Juni 19.71 (vorig jaar
Juni 15.59.) Het sterftecijfer bedroeg over Juni
8.83 tegen 7.34 in Juni 1937. Het vestigingscij-
fer bedroeg in dezelfde maand in 1938 70.28
en in 1937 81.05. Het vertrekcijfer was resp.
64.31 en 62.58.
Huwelijken.
Bij de huwelijken heeft zich dit jaar in Juni
het merkwaardige geval voorgedaan, dat er
veel meer paartjes in Juni dan in Mei in het
huwelijksbootje zijn gestapt. In Mei werden
in totaal 95 huwelijken voltrokken en in Juni
133. terwijl dit aantal in 1937 slechts 108 was.
Van de in het eerste half jaar voltrokken 487
huwelijken werden er 200 kerkelijk ingezegend.
Nog veel buitenlanders.
Hoewel het aantal zich in onze stad vesti
gende buitenlanders nog vrij aanzienlijk is,
valt er toch een kleine vermindering te con-
stateeren in vergelijking met verleden jaar.
Toen zijn nl. 270 buitenlanders in Haarlem ko
men wonen en in het eerste halfjaar van 1938
255. Hieronder waren 9 Amerikanen, 6 Bel
gen, 144 Duitschers, 7 Engelschen, 2 Fran-
schen, 34 Hongaren, 14 Italianen. 31 Oosten
rijkers, 3 Polen, 17 Tsjecho-Slowaken, 6 Zwit
sers, overige nationaliteiten 6, zonder natio
naliteit eveneens 6.
Onze Bloembollencultuur.
Stijging in aantal K.G. en geldswaarde.
Volgens de officieele opgave van het Cen
traal Bureau voor de Statitslek te 's-Graven-
hage bedroeg de bloemibollenuitvoer in Juli
1938: 159.339 K.G., ter waarde van f 98.513
(tegen 125.055 K.G., ter waarde van f 82.399
in Juli 1937)
In het tijdperk Januari—Juli 1938 bedroeg
de uitvoer 5.085.117 K.G. ter waarde van
f 3.322.406 (tegen 3.973.310 K.G. ter waarde
van f 2.471.766 in het tijdperk Januari—Juli
1937).
Haarlem
Gr. Houtstr. 19
Damesconfectie - Pelterijen
bericht de ontvangst van nieuwe
(Adv. Ingez. Med.)
489 personen meer gevestigd
dan vertrokken.
Dat Haarlem nog aantrekkingskracht voor
vele Amsterdammer-s bezit, behoeft vermoe
delijk niet gememoreerd te worden, doch het
is altijd de moeite waard vermoedens met cij
fers te kunnen bevestigen. Welnu in het eer
ste halfjaar hebben zich 819 Amsterdam
mers in Haarlem gevestigd, ferwijl er slechts
689 hiervandaan naar de hoofdstad vertrok
ken. Voor onze stad dus een overschot van 130
personen. Eveneens een overschot had men
tegenover de gemeenten Haarlemmerliede,
Heemstede en Velsen. Daarentegen was er een
verlies te boeken tegenover Bennebroek en
Bloemendaal. Vooral Bennebroek bleek sterk
in trek te zijn, want er vertrokken 36 Haar
lemmers naar die gemeente, terwijl slechts 9
personen uit Bennebroek in Haarlem kwa
men. In Bloemendaal vestigden zich 331
Haarlemmers, waartegenover slechts 221 ves
tigingen uit Bloemendaal in Haarlem ston
den. In totaal prefereerden 4606 personen
onze stad boven andere plaatsen in ons land,
een houding welke door 4123 anderen niet
werd gedeeld, want zij vertrokken, hetzij uit
voorkeur voor een andere woonplaats, hetzij
uit noodzaak, naar elders.
Groote Houtstraat 155 - Telef. 11159
Voor TAPIJTEN en LINOLEUM
(Adv. Ingez. Med.)
's-GRAVENHAGE, 20 Augustus.
Naar wij vernemen heeft de Belgi
sche regeering bij K. B. van 10 Au
gustus j.l. den invoer van gedroogde,
gerookte of gezouten haring afhanke
lijk gesteld van een invoervergun
ning. Dat dit besluit zeer nadeelig
voor de Nederlandsche haring-
visscherij is, is duidelijk, want tot nu
toe was de Nederlandsche invoer ge
heel vrij
Reeds zijn verschillende auto's, die
haring naar België vervoerden, aan de
Nederlandsch-Belgische grens aange
houden en teruggestuurd, wanneer
geen vergunning kon worden getoond.
De vereeniging Handelsbelangen te
Scheveningen heeft zich in verbinding
gesteld met het departement van
Economische Zaken ter bespreking
van den nieuwen toestand door dit
Belgische Koninklijke Besluit ge
schapen.
Het nieuwe Postkantoor te
Heemstede.
Komt aan den Binnenweg.
Naar wij uit betrouwbare bron ver
nemen is het buitenplaatsje „Land
en Spaarnzicht" aan den Binnenweg,
schuin tegenover het Res Novaplein,
aangekocht voor den bouw van het
nieuwe postkantoor te Heemstede.
Met schoolbouw in Florapark
wordt spoed betracht.
Het afbreken van de villa in het Flora
park, waar de nieuwe openbare school voor
Haarlem-Zuid zal worden gebouwd is dezer
dagen gegund. Daar er in deze villa nog
eenig beeldhouwwerk en houtsnijwerk voor
komt, moet de slooper nog een aardig bedrag
toebetalen. Naar wij vernemen zal met den
bouw der nieuwe school spoed betracht wor
den.
VERKEERSDAGEN.
Door het Verbond van Vereenigingen voor
Veilig Verkeer zullen op Dinsdag 27 Sep
tember, Woensdag 28 September en Don
derdag 29 September a-s. in ons land Ver-
keersdagen worden gehouden, teneinde de
weggebruikers nog eens nadrukkelijk te herin
neren aan den plicht om in eigen en anderer
belang de verkeersregelen nauwlettend in acht
te nemen.
Zoo ziet het verlichte jubileumschild, dat de
jeugdige werkloozen maakten, er aan den
voorkant uit en
Hoe het er van voren en.,
van den achterkant uitziet:
In de feestweek, welke ter eere van
het regeeringsjubileum van HM. de
Koningin georganiseerd zal worden
en die nu al nader komt. zal de gevel
van de Centrale Werkplaats voor
jeugdige werkloozen. Spaarnwouder-
straat 12, versierd zijn met een ver
licht schild. Ongetwijfeld zal dit schild
veler belangstelling trekken. De lamp
jes rondom zullen achtereenvolgens
uit en aan gaan zoodat t den Indruk
geeft alsof er een gekleurde slang
omheen cirkelt. Zooiets levendigs valt
natuurlijk zeer op en waar ook de
overige illuminatie in de nationale
kleuren op aantrekkelijke manier is
uitgevoerd zal het geheel ongetwijfeld
een prachtige bijdrage vormen tot de
feestkleedij, waarin onze stad gesto
ken wordt.
Velen zullen als de feestweek er is al die
illuminaties alleen van den buitenkant be
wonderen en er verder aan voorbij gaan. en
dat is logisch want daarvoor is het feest. Maar
toch men zal goed doen bij dit schild voor de
Centrale Werkplaats van jeugdige Werkloozen
"til te blijven staan en zich te realiseeren
velke de keerzijde van deze flonkerende me-
laille is. Deze keerzijde vormt dit keer echter
geen tegenstelling tot den voorkant maar is
er geheel in harmonie mee.
Eigenlijk zouden we kunnen zeggen
dat het schitterende schild aan den
voorkant 't symbool is van den onge
twijfeld ook schoonen arbeid, waar
van we de bewijzen aan den achter
kant opmerken. Daar zien we nl. de
ingenieuze manier, waarop 270 lamp
jes met 1080 contactjes bevestigd en
met 168 draadjes verbonden zijn met
het toestel, dat den toevoer van de
electriciteit en de juiste distributie er
van verzorgt.
Al dit werk werd nl. verricht door
de Jeugdige Werkloozen die onder lei
ding van den heer T. H. Faber in de
Centrale Werkplaats aan de Spaarn-
wouderstraat arbeiden.
Het werkstuk is een resultaat van de afdee-
lingen electriciteit, bankwerkerij en schilder
werk. Het ontwerp is van den heer T. H. Fa
ber zelf en de teekening werd vervaardigd
door den heer J. van Lemel. den leider van de
afdeeling electriciteit, welke de mechaniek
van het schild construeerde. De bankwerkerij,
die onder leiding van den heer w. v. d. Heyde
werkt, leverde de voetstukken etc. De schil
ders zorgden uiteraard voor de frissche tinten.
De timmerafdeeling trok het geraamte op.
Alle onderdeelen van de mechaniek zooals ko
peren contacten, aansluitklemmen. contact-
armen, asjes met tusschenblokjes, snaar
schijven werden door de jeugdige werkloozen
zelf vervaardigd. Zoo kwam door samenwer
king tusschen de verschillende afdeelingen
een keurig stuk werk tot stand.
De dienst van de centrale werkplaats res
sorteert onder den directeur van den werk-
loosheidsdienst in Haarlem, dén heer J. Vader.
De jeugdige werkloozen, die op de arbeids
beurs bij een bepaald vak ingeschreven staan,
kunnen hier gelegenheid vinden om hun tijd
nuttig te besteden. Het perceel Spaarnwou-
derstraat 12 is een oud schoolgebouw dat de
werkloozen momenteel zelf bezig zijn van
binnen geheel te verbouwen. Het kantoor voor
den leider, den heer Faber. en het kantoor
voor personeele zaken, waar de administratie
van het werk met kaartsystemen door de jon
gens zelf wordt bijgehouden, de teekenkamer,
de electric!teifcs-, schilders- en bankwerkers
werkplaats zijn reeds gereed. De benoodigde
meubelen verstelbare teekentafels e.a. wer
den ook door de jeugd zelf gemaakt. Thans is
men hard bezig aan het inrichten van den
timmerwinkel en de meubelmakerij.
In den zomer werken hier ongeveer 30 jon
gens. Des winters ongeveer 80.
Het schild, dat in de feestweek van den ge
vel van hun gebouw zal stralen, zal getuigen
van hun kracht.
e. C v: -i" 'V f
Het woord is aan
Ralph Waldo Trine:
Wenscht gij een macht tn
de wereld te zijn? Wees dan
u zelf.
De ongeregeldheden in Britsch-
Gnyana.
GEORGETOWN. 20 Augustus. Tijdens
nieuwe ongeregeldheden te Georgetown in
Britsch Guyana, welke het gevolg zijn van de
staking van de arbeiders op de suikerplanta
ges. heeft de woedende menigte een deur
waarder doodgeslagen, terwijl verscheidene
politiemannen werden gewond.
dit is de andere kant. Hier krijgen we een beeld van het verrichte werk.
Duidelijk zien we ook hier den vorm van de kroon en de letter W. Het wiel op
den voorgrond zorgt al draaiende ervoor dat de lampjes, voorop op het schild
rondom aangebracht, overeenkomstig circuleeren, zoodat het 't effect krijgt
van een tollende verlichte slang.
Hedenmiddag is van de werf van de Ilaar-
lemsche Scheepsbouw Maatschappij de „Prins
Bernhard" te water gelaten, een schip van
700 ton, gebouwd voor het Gemengd Bedrijf
Vaartuigen dienst Suriname. Op de plechtig
heid van de tewaterlating komen wij nog in
ons blad van Maandag terug hier geven wij
reeds een foto van het schip even voor de
te water lating.
NOG STEEDS KUNT U HE E R L LJ K E
ETEN BIJ
GR. HOUTSTRAAT 176 TELEF. 10737
Wij bezorgen door geheel Haarlem en omstr.
(Adv. Ingez. Med.)
HEDEN: 14 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Haarlem trekt nog inwoners. 1
In de maand Juni zijn vele Haarlemmers
in het huwelijksbootje gestapt. 1
Het nieuwe Postkantoor te Heemstede zal
op een terrein aan den Binnenweg ge
bouwd worden. 1
Jeugdige Haarlemsche werkloozen hebbeu
een fraai jubileumschild vervaardigd,
dat tijdens de feestweek gebruikt zal
worden. 1
Bioscopen. 6
De Gemeenterekening van Heemstede over
1937 sluit met een batig saldo van
f 134.685. 10
BINNENLAND.
Onze gezant te Berlijn, mr. C. Ridder van
Rappard, is aan de gevolgen van het
hem overkomen auto-ongeluk overleden. 3
De minister van onderwijs verdedigt in een
Memorie van Antwoord de kweekschool
met vierjarige opleiding. 3
De minister van economische zaken stelt
verdere uitkeering van voorschotten aan
tuinders in het zicht. 3
BUITENLAND.
De Kleine Entente beraadslaagt te Bied
over de actueele Europeesche vraagstuk
ken. 2
In de Spaansehe wateren is wederom een
Engelsch schip tot zinken gebracht. 4
De Japanners hebben Poetsjau, een Chincc-
sche militaire basis aan de Gele Rivier,
bezet. 4
Barcelona Ls gisteravond tot driemaal toe
hevig gebombardeerd; cr vielen vele
slachtoffers. 4
ARTIKELEN.
R. P.r Berlijnsche ontstemming. 1
Plaat van de week: De Duitsche manoeu
vres. 3
Dr. E. van Raalte: De Interparlementaire
Unie vergadert in Den Haag. 4
Dr. W. G. N. van der Slcen: Per auto en
boot door Zuid-Afrika. 5
H. D. Vertelling: „De stem" door J. P.
Baljé. 5
J. H. de Bois: Litteraire kantteekeningen. 5
Financieel-economisch weekoverzicht
„Een zeker vertrouwen 5s bezig zich te
vormen 7
Ons wekelijksch knippatroon. n
G. H. W.: De „Queen Mary" vergaart nieu
wen roem. n
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op £0