Haarlem's Dagblad
H
RADIOREDE VAN
.M. DE KONINGIN
De Koningin.
Dronken chauffeur
ONZE JUBIL
TENTOONSTELLING
Herdenkingsnummer
Het belangrijkste
56e Jaargang No. 16930
Uitgave Lourens Coster. Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
DirectieP. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Woensdag 31 Augustus 1938
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
RegelnbonnemenlstarieveD op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regel» f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes rie rubriek.
Het is wel met bijzondere warmte, ja met
geestdrift, dat de gelukwenschen van het
Nederlandsche volk op dezen 31sten Augustus
uitgaan naar Hare Majesteit de Koningin, die
vandaag veertig jaar het Hoofd van Staat is.
Dit Regeeringsjubileum, dat in de komende
feestweek nog tot zijn hoogtepunt gevoerd
moet worden, vervult ons met dankbaarheid
voor hetgeen de Koningin voor land en volk
heeft gedaan. Het is een dankbaarheid die
niet alleen daden, niet alleen feiten betreft,
maar in vooral niet minderen mate het no
bele voorbeeld, dat Hare Majesteit door haar
hooge levensopvattingen), hiaar onwankelba
re trouw en toewijding aan de moeilijke roe
ping en levenstaak, haar beschoren, aan ons
allen heeft gegeven. Wij zijn zeer trotsch op
onze Koningin en met recht. „Zwak staat de
troon, die niet op deugd is gegrondvest",
heeft de Engelsche staatsman Lord Randolph
Churchill eens verklaard en dit woord leidt
tot de logische conclusie, die Churchill in zijn
tijd die van Koningin Victoria ervoer
en die wij in onzen tijd ervaren: „Sterk staat
de troon die op deugd is gegrondvest". Deugd
in den ruimsten zin des woords, die ook ar
beidskracht en niet het minst de liefde tot
den medemensch omvat.
Er kan nimmer een Koning of een Koningin
geweest zijn die veertig regeeringsjaren heeft
doorgemaakt zonder dat gevaren zijn of haar
land en volk bedreigden, zonder dat min of
meer hevige crises het verstoorden. Het leven
der Koningin, het leven der volken heeft zulke
lange tijdperken van rust nimmer gekend.
Koningin Wilhelmina heeft dat ook moeten
ervaren. Haar regeeringstijd is tot dusver een
periode in de wereldgeschiedenis geweest,
waarin zich grooter veranderingen in de
menschelijke samenleving hebben voltrokken
dan wellicht ooit tevoren, waarin een ramp
ln het leven der volken heeft plaatsgevonden
de wereldoorlog die haar evenknie in de
wereldgeschiedenis niet kent, waarin de hoog
ste goederen van de moeizaam verworven cul
tuur der Oude Wereld zijn aangetast en be
dreigd. En wij weten allen dat dit critieke tijd
vak op dezen dag nog geenszins is afgesloten,
dat nieuwe gevaren Europa en ook ons land
bedreigen, dat wij onze Koningin als het lich
tend voorbeeld van trouw en standvastigheid
dat zij voor ons allen is zullen blijven noodig
hebben. God geve haar nog vele jaren! Ge
lukkig het volk, dat ondanks alle politieke ver
deeldheden en godsdienstige tegenstellingen, in
een tijd van zooveel aantasting van hooge
waarden, van zooveel onzekerheid en twijfel,
zijn eenheid toch gewaarborgd weet en beseft
in een hoogste ressort van nationaal bewind
waarin het onvoorwaardelijk vertrouwen stelt.
Ik wil hier herhalen wat ik enkele dagen ge
leden op deze plaats schreef in een vergelij
king met heerschende treurige toestanden in
eenige andere landen: de constitutioneele mo
narchie, gedragen door onze Koningin, heeft
haar deugdelijkheid voor ons volk in deze cri
tieke tijden wel ten volle bewezen. Het Huis
van Oranje heeft zijn eeuwenoude verbintenis
met het Nederlandsche volk opnieuw met on
wrikbare kracht weten te bevestigen en het
was of die stem der eeuwen tot ons sprak toen
Hare Majesteit het waarlijk Koninklijk
woord: „Wij willen ons zelf zijn en blijven!"
tot ons allen richtte.
Op een oogenblik als het huidige voelen wij
in het bijzonder de waarheid, de levenskracht,
den levensmoed van zulk een woord, dat niet
gebonden was aan een bepaalde conjunctuur,
aan een bepaald tijdstip, dat ook in de toe
komst nog tallooze malen zal worden aange
haald als de uiting van volkskracht en een
heid, die tenslotte alle geschillen overheerscht
en doet wijken waar gevaar voor die eenheid
ooit werkelijk zou kunnen dreigen. Wij hebben
onzen waarborg in het Huis van Oranje!
R. P.
Fransche standpunt tegenover
Tsjecho Slowakije bevestigd.
Bonnet verklaart in den ministerraad, dat de
aangegane verplichtingen zullen worden
nagekomen.
In ide gisterochtend gehouden vergadering
van den Franschen ministerraad heeft de mi
nister van buitenlandsohe zaken Bonnet een
uitvoerig overzicht gegeven van den buiten-
landsch-politieken toestand, voornamelijk met
betrekking tot de gebeurtenissen in het Verre
Oosten, den oorlog in Spanje, de Fransch-
Italiaansche betrekkingen en het Tsjecho-
Slowaaksche vraagstuk.
In het bijzonder heeft hij zeer uitvoerig ge
sproken over de Tsjecho Slowaaksche kwestie.
Het Fransche standpunt blijft onveranderd:
door een pact met Tsjecho Slowakije verbon
den zal Frankrijk het verdrag nakomen.
Tijdens het onderhoud, dat hij gedurende
zijn bezoek in Duitschland met Duitsche mi
nisters heeft gehad, heeft Vuillemin dat dade
lijk te kennen gegeven. Parijs acht dan ook een
Franschen stap te Berlijn om te herineren aan
de verplichtingen tegenover Praag overbodig,
vooral daar men iedere daad wil voorkomen,
welke bij den geest, die thans in Duitschland
heerscht, op onjuiste wijze zou worden uitge
legd. Het contact tusschen Parijs en Londen
is permanent.
De Fransche regeering gelooft aan de moge
lijkheid van een vreedzame regeling en hoopt,
dat de Britsche pogingen een vriendschappe
lijke oplossing van het geschil te verkrijgen
tot succes zullen leiden.
H.M. de Koningin heeft hedenmiddag de
hierna volgende rede gehouden, welke door alle
Nederlandsche zenders is uitgezonden:
Op den dag, waarop ik voor 40 jaar krach
tens de grondwet, na volbrenging van mijn
18de levensjaar, de teugels van het bewind
overnam van mijne dierbare moeder, die als
regentes tijdens mijne minderjarigheid met
zooveel staatsmansschap en wijsheid het schip
van staat gestuurd had, gevoel ik mij gedron
gen mij rechtstreeks tot mijn geheele volk te
wenden, teneinde het te danken voor het ver
trouwen, dat het mij geschonken heeft in die
lange reeks van jaren, en voor de steeds over
nieuw betoonde liefde en aanhankelijkheid.
Beide zijn mij een bron van kracht ge
weest, vooral in bewogen tijden en in dagen
van zorg en spanning. Zonder deze ware het
mij niet mogelijk geweest, mijn taak te vol
brengen.
Na het overlijden van mijnen onvergetelij-
ken vader, toen ik reeds als kind tot den
troon geroepen werd, gingen al spoedig mijne
oogen open voor de groote verantwoordelijk
heid en de veel omvattende plichten die mij
wachtten en voor de hooge eischen, die aan
mijn ambt gesteld worden.
Op dien indrukwekkenden en nimmer door
mij te vergeten gang naar de Nieuwe Kerk in
Amsterdam, alwaar ik beëedigd en ingehul
digd werd, was ik diep doordrongen van het
tekortschieten van menschelijke wijsheid en
van menschelijk willen en kunnen, en over
tuigd dat in dit tekort niet anders dan door
God zelf kon worden voorzien.
Het zij ons gegeven de 40 jaar die thans
achter ons liggen, in het licht van zijn lei
ding te zien.
Dan welt als vanzelf een danktoon op uit
ons hart voor uitkomst in zorgvolle tijden,
voor onverwachte wending van ongunstige
omstandigheden, voor zooveel, dat ons be
spaard bleef, naast het goede dat ons deel
werd.
Op een dag als deze denk ik meer dan ooit
met dankbaarheid en weemoed terug aan den
steun, welken ik tijdens ons huwelijk van de
zijde van mijn geliefden echtgenoot bij de
vervulling van mijn taak mocht ondervinden,
en tevens aan de hartelijke en onverflauwde
belangstelling van mijne moeder, en haar
begrijpen van mij met mijne plichten en
moeilijkheden, in één woord, van al wat ik tot
haar bracht.
Met erkentelijkheid en waardeering gedenk
ik de bekwaamheid en toewijding van_ de
raadslieden der kroon, die in ernstige, ja soms
benarde tijden tot het bewind werdeir geroe
pen, die zich voor 2ulk een moeilijke en veel
omvattende taak geplaatst zagen en ook heden
nog zien. Ook gaat mijn dank uit naar allen
die in trouwe plichtsbetrachting het moeder
land of Nederland onder de keerkringen die
nen of eertijds hun krachten aan dien dienst
gaven. Onverschillig of zij eene vooraanstaan
de dan wel een meer bescheiden plaats in 'den
staatsdienst hebben ingenomen of nog in
nemen, zij waren en zijn allen van nabij of
uit de verte mijn medewerkers en hebben, ieder
op zijne wijze, bijgedragen tot het welzijn van
den staat in het afgeloopen tijdperk.
Ongetwijfeld herinneren zich de ouderen
onder mijne toehoorders de rust en den toe-
ne.menden voorspoed, zoo hier als over zee,
welke den tijd van het regentschap mijner
Moeder kenmerkten, gunstige omstandighe
den. die voortduurden tot het uitbreken van
den wereldoorlog, doch welke door deze ge
beurtenis een plotseling einde namen.
De zorgvolle jaren van den wereldbrand, te
midden waarvan ons gebied onzijdige maar
daarom niet onbedreigde eilanden vormde,
blijven steeds in het geheugen van hen, die ze
medemaakten, voortleven. Nog altijd onder
vinden de volken de gevolgen van dien nood-
lottigen strijd, niet het minst in het econo
misch leven, dat met zooveel bezwaren te
kampen heeft bij zijn pogingen zich te her
stellen.
Toch vormen deze gevolgen geen onoverko
melijken hinderpaal, die niet in de toekomst
met bereidwilligheid en vereende krachten zou
kunnen worden weggeruimd, opdat de zoo
noodige rust en het vertrouwen terugkeeren en
economische ontplooiing, gepaard gaande met
verbetering van sociale omstandigheden, tot
stand kome.
Mijne gedachten en warme deelneming gaan
uit naar de velen, die door den nood der tijden
zwaar getroffen zijn en wier geduld op zoo
groote proef wordt gesteld.
Intusschen is het niemand gegeven met ze
kerheid in de toekomst te zien. Ik wil mij hier
dan ook beperken tot een woord, dat ik wensch
te richten tot de jongeren, die geroepen zul
len worden in een volgend tijdperk op ieder
gebied der maatschappij opbouwend werk te
verrichten, onverschillig in welk deel van het
rijk.
Ik wensch hen te wijzen op de groote ver
antwoordelijkheid, die op hen rust; want van
hun karakter, flinkheid, voortvarendheid, aan
passingsvermogen en helder inzicht zal de
terugkeer tot betere tijden in hooge mate af
hankelijk zijn. Hun zal waarschijnlijk een
zeldzame kans geboden worden te toonen wat
hun vernuft en noeste arbeid vermogen voort
te brengen.
De grondslagen waarop ons staatsbestel
rust, en de hoogste en heiligste goederen die
door de eeuwen heen het onvervreemdbaar
eigendom van ons volk zijn geweest, vormen
een hechten bodem om die toekomst op te
doen verrijzen.
Niet behoorend tot een omlijnden of afge
sloten tijdkring, zijn zij evenzeer het erfdeel
dier jongeren gelijk zij dat geweest zijn van
de opeenvolgende geslachten die hun vooraf
gingen. Mits met vertrouwen en met oordeel
toegepast, kunnen zij zich steeds verjongen
en aanpassen aan de behoefte van den tijd,
gelijken tred houdend met de ontwikkeling
en ontplooiing van ons vblk.
Met gerustheid in dit opzicht zie ik in onze
toekomst, nu ik menigmaal getuige mocht zijn
van de bereidwilligheid, den ernst, en de
geestdrift die het jongere geslacht bezielen
voor de groote taak die het wacht.
Op het onafzienbare arbeidsveld, dat zal
moeten worden ontgonnen, zie ik in gedachten
Mijne Kinderen, ieder op eigen gebied, aan
die taak medewerken, de idealen van hun tijd-
genooten deelende, hen begrijpende en door
hen begrepen.
Moge het Mijner Dochter gegeven zijn, wan
neer Zij eenmaal tot den troon geroepen
wordt, met raad en daad door hen gesteund
en door hun liefde en vertrouwen gedragen.
Mijn geliefd volk met wijsheid en beleid naar
een gelukkige en voorspoedige toekomst te
leiden.
U allen dankend voor uw medeleven met
Mij op dit hoogtij, onverschillig of gij in het
moederland, in Nederlandsch-Indië, Suriname,
of Cuxagao woont, dan wel in het buitenland
toeft, besluit Ik met den wensch. dat deze her
denking het besef van ons aller samenhoorig-
heid moge verlevendigen en dat wij ons be
wust mogen zijn een te zijn in willen, streven
en offervaardigheid waar het geldt de hoogste
belangen van volk en rijk. Dat God daartoe uw
en Mijn gemeenschappelijk streven met Zijn
zegen krone.
De uitzending, welke begon met het spelen
van het Wilhelmus, werd ook gesloten met
het Wilhelmus, dat nu door een koor werd
gezongen.
veroorzaakt botsing
met autobus.
Aanrijding op de
Amsterdamsche Vaart.
Ongeluk liep nogal goed af.
OP de Amsterdamsche Vaart na
bij de Liebrug onder Haarlem-
merliede is gisteravond om
streeks elf uur een ernstig ongeluk
gebeurd. Een auto bestuurd door den
heer W. uit Utrecht, die onder invloed
van sterken drank verkeerde, is met
een hevigen klap tegen een autobus op
gevlogen die aan de achterzijde totaal
vernield werd. Gelukkig bevonden zich
in de autobus slechts drie personen
die niet gewond werden. De chauffeur
van de auto kreeg 'n ernstige snij wond
aan zijn pols waardoor ook een slag
ader werd geraakt. De man die hevig
bloedde is na door een passeerende
militairen dokter te zijn verbonden
naar het St. Elizabeths Gasthuis over
gebracht. Na in het ziekenhuis behan
deld te zijn kon hij weer huiswaarts
keeren.
De Utrechtsche automobilist reed hevig
slingerend in de richting Haarlem toen ter
hoogte van de Liebrug een autobus naderde
van een „wilde" onderneming uit Amsterdam
die een dienst op Apeldoorn onderhoudt,
doch nu een proefrit op het traject Haarlem-
Amsterdam maakte. De autobus werd bestuur
door den eigenaa. terwij] twee chauffeurs
den tocht eveneens meemaakten.
De autobuschauffeur zag den hevig slinge
renden wagen naderen en gooide zijn stuur
om waardoor de touringcar tegen een
boompje botste en dwarse over den weg kwam
te staan. Met een hevigen klap vloog de per
sonenauto tegen het achterstuk van de auto
bus op dat finaal werd afgerukt. Ook de luxe
auto kreeg aanzienlijke schade. Alle ruiten
waren stuk, waardoor een regen van glas
scherven op den weg terecht kwam.
Verwonderlijk genoeg was niemand ern
stig gewond, alleen de chauffeur van de auto
kreeg het reeds bovengenoemde letsel aan zijn
linkerpols.
Tegen den bestuurder van de personenauto
is proces-verbaal opgemaakt, terwijl de beide
beschadigde wagens naar Halfweg zijn ge
sleept.
De Jubileumtentoonstelling van Haar
lem's Dagblad in de Tijdingzaal van
onze kantoren in de Groote Houtstraat
blijkt zeer de aandacht tc trekken. Na
de opening, welke gistermiddag ge
schiedde, stroomden reeds dadelijk de
belangstellenden toe en zoo is het den
heelen middag en ook hedenmorgen
gebleven. Wij herinneren er nogmaals
aan. dat deze zeer interessante expositie
'.e bezichtigen is van negen uur 's mor
gens tot half zes 's avonds. A.s. Zondag
zal zij gesloten zijn.
Het woord is aan.
Ovidius:
Het is geen kleinigheid, den
scepter met sterke hand vast
te houden.
Nederlandsche gebieden tot elkaar
gebracht.
De „Meeuw" vliegt in 5'/t uur van Curasao,
naar Suriname.
Zooals wij reeds eerder meldden, maakte een
der K.L.M.' Lockheed super electra vliegtui
gen in de West, de Meeuw, een geslaagde
proefvlucht van Curasao naar Paramaribo.
Eenige gouvernementsambtenaren wenden
daar in de gelegenheid gesteld een rondvlucht
van ongeveer 700 K.M. mede te maken langs
de kust en over het binnenland van het Suri-
naamsche grondgebied.
Zondag j.l. aanvaardde de Meeuw de terug
reis en heeft daarbij den afstand Paramaribo
—Curasao ditmaal rechtsreeks dus zonder
tusschenlanding in Trinidad, afgelegd.
Wanneer men bedenkt, dat de bootreis van
Curasao naar Suriname zeven dagen vergt., is
het belang van deze vlucht duidelijk. De af
stand van ongeveer 1700 K.M. werd n.l. in 5' '2
uur gevlogen. Dat wil dus zeggen, dat deze
beide Nederlandsche koloniën tot op belangrijk
minder dan één dagreis afstand van elkaar
zijn gebracht hetgeen in de toekomst ongetwij
feld bijdragen zal tot een versterking der
banden tusschen onze gebiedsdeelen in de
West.
"SATERDAG a.s. zal in verhand met
het veertigjarig regeeringsjubileum
van H.M. de Koningin ons blad een
rijk met foto's geïllustreerd herdenkings
nummer uitgeven. Wij hebben o.a. be
reid gevonden een artikel voor dit num-
ner te schrijven:
Jhr. mr. F. Beelaerts van Blokland,
vice-president van den Raad van State;
prof. dr. J. Huizinga, hoogleeraar te
Leiden;
prof. dr. J. R. Slotemaker de Bruine,
minister van Onderwijs
mr. dr. D. Fock, oud-gouverneur-gene
raal van Ned. Indi'è;
prof. mr. A. C. Josephus Jitta, buiten
gewoon hoogleeraar te Delft.
HEDEN: 10 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Streng toezicht der Haarlemsche politie
op het aantal passagiers in tram en
autobus 2
Ook te Haarlem is een geval van kinder
verlamming voorgekomen. Er behoeft
volgens de autoriteiten geen reden tot
ongerustheid voor uitbreiding te bestaan. 2
Dr. J. S. Bartstra te Haarlem wordt hoogst
waarschijnlijk de eenig voorgedragen
eandidaat voor hoogleeraar te Amster
dam in de vacaturé Prof. dr. II. Brug
mans. 2
Een dronken automobilist heeft op de Am
sterdamsche vaart een botsing veroor
zaakt met een autobus. 1
Voor de feestweek is te Haarlem de ver
plichte winkelsluiting buiten werking ge
steld. Alleen de Zondag is uitgezonderd. 2
Een aap te Haarlem gedeserteerd. Hij
wildeschoenen koopen. 1
Het Konïnginnefeest in Haarlem en om
geving. 9
BINNENLAND.
De radiorede van H.M. de Koningin. 1
Hoofdmomenten uit het leven van onze
Koningin. 2
De proclamatie, welke de Koningin op 31
Aug. 1898 heeft uitgevaardigd. 2
De ex-gouvernante van H.M. de Koningin
vertelt over de kinderjaren van onze
Vorstin. 3
De eerste regeeringsdaad 'van de Koningin
in 1898. 5
Te Gilze is een militair vliegtuig tegen een
boom gevlogen; de twee inzittenden zijn
gewond. 5
BUITENLAND.
Het Britsche kabinet zal zijn pogingen
om een regeling van het Tsjechische
vraagstuk te vinden voortzetten. 4
De verdedigingslinie van Hankau houdt
nog stand tegen het offensief van de
Japanners. 4
Benesj heeft gisteren twee Sudeten Duit
sche vertegenwoordigers ontvangen. 4
SPORT.
Wals komt in den eindstrijd om het we
reldkampioenschap staveren. 7
John Cobb slaagt er niet in Eyston's re
cord te verbeteren. 7
ARTIKELEN.
R. P.: De Koningin. 1
Van een bijzonderrn correspondent: Het
nieuwe plan van Praag. 4
J. H. de Bois: Kunst in Haarlem en daar
buiten.
H. D. Vertelling: Botsende Karakters. 6
