PROCLAMATIE
LUCAS SCHERMER.
-v-v-v-
10 CENT
FRANS HALS THEATER
MAANDAG 5 SEPTEMBER 1938
H A A R L E M'S DAGBLAD
3
Ons moge deze poëzie, die het onschuldige
Epaarne bevolkt met satyrs, wilde dieren,
pijl en boog voerende nimfen, ja zelfs met den
Griekschen Wijngod, vreemd voorkomen, de
18e eeuw, die zoo sterk onder de invloed dei
'Klassieken staat, vond in deze dichttrant
niets bijzonders. Het wemelt in deze periode
van Herders- en Visscherszangen en een rivier
die er geen stroomgodin op nahield, telde een
voudig niet mee. Deze kunst is, zei Kloos zeer
terecht, als oud porcelein met slingers en
krullen, met poppetjes en bladfestoen schijn
baar-onzinnig en dolgrillig versierd. Men moet
lééren „de vreemde aantrekkende bevalligheid
der fijne kontoeren. de zachte kleuren, die in
hun teedere en toch sterke onderlinge tegen
stelling een harmonisch geheel vormen" te be
wonderen en er de schoonheid van te ont
dekken.
Met herderszangen was Lucas Schermer als
dichter begonnen, maar zijn Muze
die 't buitenleven mint
En steets haar veltdeun strooit onachtzaam
in den wind,
(is dat niet aardig en beeldend uitgedrukt?)
kreeg weldra een andere taak. De Spaansche
Successie-oorlog inspireerde den dichter tot
tal van heldenzangen in den stijl dier dagen.
Wij kunnen ze evenmin bewonderen als het
drama-in-vijf-bedrijven „Meleager en Ata-
lante", waarin naar onzen smaak veel te veel
„geweeklaagd en gestorven" wordt.
Maar aan de uren die ik nu met Scher
mers poëzie heb doorgebracht, blijf ik toch
een goede herinnering behouden. Hij was een
dichter zooals die in zijn tijd zijn moest. Over
woekerd door modewoorden, door vertoon,
door mythologische rompslomp, is heel zijn
werk, maar toch kan de toegewijde lezer er
de bewijzen van waar dichterschap in ont
dekken.
P. H. SOHRÖDER.
1) In de Doodboeken van de Herv. Kerk
vindt men op 16 Pebr. 1711: Een openingh in
de groote Kerck voor de soon van Adriaen
Schermer in de middel Kerck. Voor de roef
lijkkleed) 3—
Acht gewonden bij autobotsing.
Toestand van vijf van hen ernstig.
Hedennacht te ongeveer half twee
zijn op den Rijksstraatweg te Naar-
den bij de Louise de Colignylaan twee
personenauto's in volle vaart tegen
elkander opgebotst, met het gevolg,
dat acht inzittenden, waaronder één
dame, gewond werden.
Op het hulpgeroep schoten direct
omwonenden toe, die onmiddellijk ge
neeskundige hulp inriepen. Zeer spoe
dig waren dan ook drie artsen ter
plaatse, die de eerste hulp verleenden.
Het bleek, dat acht personen ge
wond waren, die met spoed werden
overgebracht naar de Majella-stich-
ting te Bussum. Drie hunner te Am
sterdam woonachtig, konden, na ver
bonden te zijn, per auto huiswaarts
keeren. De toestand van de vijf ande
ren was evenwel zóó ernstig, dat zij ter
verpleging in het ziekenhuis moesten
worden opgenomen.
Naar wij bij informatie vernamen,
is de toestand van enkelen niet zonder
gevaar.
De beide wagens werden bij de he
vige botsing zwaar beschadigd en zijn
later weggesleept.
BEKROONDE KINDERTEEKEN1NGEN.
Uitslag prijsvraag: „Maatschappij
Arti et Amicitiae".
De tentoonstelling van kinderteekenin-
gen, welke onder auspiciën van het huldi
gingscomité Amsterdam 1938 ter gelegenheid
van het regeeringsjubileum van onze Konin
gin in het Stedelijk Museum te Amsterdam
wordt gehouden, is Zaterdagmiddag geopend.
In groep B, teekeningen van kinderen niet
ouder dan 14 jaar, is de eerste prijs gewonnen
door Hanneke de Heer, te Bloemendaal.
(Adv. Ingezs. Med.)
Het vermiste kind uit Beverwijk
terecht.
Het was naar haar grootmoeder in Putten
gebracht.
Door de ijverige nasporingen van de Bever
wij ksche politie is het in Zandvoort vermiste
kind terug gevonden bij haar grootmoeder in
Putten op de Veluwe, waarheen het door de
moeder was gebracht.
Wel is de moeder uit de ouderlijke macht
ontzet, doch zij is niet strafbaar voor het feit,
dat zij haar kind van haar huis naar Putten
heeft overgebracht; nadat het kind uit eigen
beweging bij haar was teruggekomen.
Hoe het kind aan het waakzame oog van
haar onderwijzeres en het overige personeel, en
eveneens aan dat van alle andere kinderen is
ontsnapt, blijft een raadsel, te meer daar het
strand onmiddellijk na haar vermissing tot
aan den Zeeweg werd afgezocht.
Carl Schiiricbt commandeur
Oranje-Nassau.
Zaterdag heeft minister Slotemaker de
Bruine den heer Carl Schuricht in zijn kabinet
ontvangen en hem gecomplimenteerd met de
wijze, waarop hij vele jaren achtereen tijdens
het zomerseizoen te Scheveningen de concer
ten van het residentie-orkest in het Kurhaus
geleid heeft. De minister bracht hem voorts
dank voor wat hij. hier en elders, doet voor de
hedendaagsche Nederlandsche scheppende
toonkunst welker werken hij in binnen- en
buitenland op het podium brengt, en deelde
hem ten slotte mede. dat Hare Majesteit de
Koningin hem uit hoofde van zijn bijzondere
verdiensten voor het Nederlandsch muziek
leven benoemd heeft tot commandeur in de
orde van Oranje-Nassau.
Vernieuwing der grensbataljons.
Dienst op telegraaf- en telefoonkantoren
uitgebreid.
Naar wij vernemen zijn als gevolg van de
verlenging van den eersten oefentijd, de
dienstplichtigen der lichting 1938 n, behoo-
rende tot de eerste bataljons der regimenten
infanterie op 2 September j.l. overgegaan naar
de tweede bataljons (grensbataljons)ter ver
vanging van de dienstplichtigen der lichting
1938 I, die op dienzelfden datum met groot
verlof zijn vertrokken.
Op 2 September zijn derhalve de nieuwe
tweede bataljons hun nieuwe garnizoenen bin
nengerukt. In de eerstvolgende dagen worden,
teneinde deze batajons zoo spoedig mogelijk
gereed te doen zijn voor de hun toegewezen
taak, de daartoe noodige oefeningen ge
houden.
Gelet op de huidige omstandigheden zijn
tevens de onderdeelen van het korps militaire
politietroepen, die met de .bataljons moeten
samenwerken, in die oefeningen ingeschakeld,
terwijl mede de dienst op telegraaf- en tele
foon kantoren is uitgebreid.
Staalwalswerkeu hier te lande?
Plannen van Amerikaansch consortium.
Naar wij vernemen wordt door Ame-
rikaansche belanghebbenden de mo
gelijkheid overwogen tot het oprich
ten van een staalwalswerk hier te
lande.
Het zou in de bedoeling liggen plaat-
en betonijzer, rails en stalen damwan-
den te walsen voor levering hier te
lande alsmede voor export.
ZELFWERKEND WASCMIMIDDtL
OVERAL VERKRIJGBAAR T
N V. HET KLAVERBLAD
HAARLEM
(Adv. Ingez. Med.)
1688 5 September 1938.
ER zullen wel niet veel Haarlemmers zijn
die ooit van Lucas Schermer hebben
gehoord en ik vermoed, dat zij die zich
wel eens hebben bezonnen op de beteekenis
van den naam Schermerstraat, eerder aan
den polder dan aan den dichter hebben ge
dacht. En toch heeft het overlijden van geen
onzer poëten meer algemeene deernis ver
wekt dan het zijne. Hij was dan ook pas 22
jaar, toen zijn vrienden hem ten grave droe
gen. Maar dat was niet de eenige grond voor
de groote deelneming. Er ging in den jonkman
een dichter verloren die naar de opinie dier
dagen, hadde hij langer geleefd „voor Neder
land mooglijk waar geweest een tweede Von
del". Wellicht is dat wat overdreven. We moe
ten altijd een beetje voorzichtig zijn met uit
latingen van de achttiende-eeuwsche pen
voerders, want zij raakten sneller tot het
kookpunt van bewondering dan wij. In de 29
Latijnsche en Nederlandsche lijk- en graf
dichten die aan de verzamelde „Poëzy" van
Schermer zijn toegevoegd, lezen wij van blad
zijde tot bladzijde uitlatingen als: De Muzen
met „opgekrabde wangen" beweenen zijn on
tijdig verscheiden: de flonkerstar der Poëzy
is verduisterd; het doorluchtig spiegelglas,
waarin men klaar de Dichtkonst las, is gebro
ken; de gansche Zangberg zit versuft van
rouw; Apollo's zonen scheuren zich de boe
zems open van smart; de Zang-nymph staat,
bedwelmd, met rouwgewaad omhangen. En
in dien trant gaat het voort. Ons lijkt dat
alles vrij onwijs gepraat, getuigend van gren-
zenlooze overschatting. Maar wie nagaat wat
Lucas Schermer in zijn kortstondig leven
heeft saamgedicht, ervaart toch dat hij te
midden zijner tijdgenooten een man van be
teekenis is geweeest en dat zijn gedichten be
loften in zich dragen die hij helaas niet heeft
kunnen gestand doen.
De zoon van Adriaen Schermer en Hester
van der Heyden, „beide uit deftigen geslach
te gesprooten, beide onbesprooken van leven",
werd 5 September 1688 te Haarlem geboren.
Hij moet een buitengewoon helder verstand
hebben gehad, want reeds in 1703 was hij ge
reed naar de Leidsche Universiteit te vertrek
ken, waar hij in de theologie zou gaan studee-
ren en toen stond reeds een reeks Latijnsche
verzen op zijn naam. „Deze gaven", zegt zijn
vriend en levensbeschrijver Pieter Vlaming,
„huisvestten in een teder doch reyzig
lichaam: blond was zijn hoofdhair, en blank
zijn verw; minzaem zijn uitzicht en vrolijk de
opslag der oogen. Hij was altoos schertsende
doch met aertige slagen, die geenen angel in
de wond lieten. Zijn lieftalligheidt bekoorde
zelfs den geenen, wiens vereelte tong geenen
smaek in letteren vondt en zijn zedigheit won
de liefde der Geleerden". Teder, dat wil zeg
gen: zwak, was hij van kindsbeen af. Zijn
kwaal, het graveel, waaronder men niersteen
heeft te verstaan, moet hem al zeer jong'ge
kweld hebben en dwong hem de langdurige
studie der theologie te verwisselen voor de
kortere der Rechten. Nog voor hij zijn laatste
examen had afgelegd, nam de dood hem
weg. 1) Als men nu bedenkt, dat hij de lijvige
bundel poëzie die zijn erfenis vormt en waar
van hij de uitgave nog grootendeels zelf be
zorgde, schreef in de geringe tusschenpoozen
van verlichting die-zijn kwaal hem liet, dan
gevoelt men bewondering voor zijn toewijding
en geestkracht. Slechts zelden spreekt hij in
zijn gedichten van zichzelven. Het eenige per
soonlijke gedicht dat ik vond, is getiteld: „Af
keer van de waereld, uitgegalmt in mijn on
dragelijke Pijn". Het is geen meesterstuk,
maar menschelijk en ontroerend. De eerste
strophe luidt:
Sla doch vol mededogen
Uw aldoorstralende oogen
Genadiglijk, o Heer!
Door 't drift der wolken neer;
Aanhoort de zuchten glippen,
Van stamelende lippen
Gezonden tot uw troon,
Aanziet uw knegt in lijden,
En worstelen, en strijden
Met duizend felle doön.
Voor Haarlem heeft Lucas Schermer een
bijzondere beteekenis. Hij wijdde n.l. een
tweetal zangen aan typisch-Haarlemsche on
derwerpen: „Het Haarlemmerhout" en „Het
Sparen", waarbij J. van Vianen kopergravures
maakte naar aardige teekeningen van Jan
Goeree. Om eerlijk te blijven moet ik zeggen
dat deze gedichten niet oorspronkelijk zijn,
maar vrije vertalingen uit het Latijn van den
Amsterdamschen Stadssecretaris Mr. Jan de
Wit, eigenaar van de hofstede het Huys te
Bijwegh onder Bennebroek.
Op het oog passen ze echter volkomen in
het oeuvre van Schermer. Doordrenkt met het
werk der Klassieken, vertaler van fragmenten
uit Juvenalis en Ovidius, vereerder van Ver-
gilius' herderszangen moest hij wel zijn ver
zen doorspekken met Grieksche en Romein-
sche goden en andere mythologische figuren.
Voor hem is het „ruischend Sparen, drie, vier
maal zuiverder als helder kristalijn", dan ook
de schuilplaats van Stroomgodinnen, lieftal
lige herders en herderinnetjes met bloote,
schoone voeten. Amintas zit er te hengelen,
maar peinst reeds hoeveel kusjes hij voor de
vangst „van Delia's wangen en lipjes plukken
zal, gevlochten in haar armen". Jonge Haar-
lemsche knapen gaan er met hun vriendin
netjes spelevaren. Dat komt ook tegenwoordig
nog voor, maar men maakt thans het meisje
zijner keuze op eenigszins andere wijze deel
genoot van z'n hartsgeheimen. Hoor Scher
mers minnaar klagen;
Uw zachte lipjes gloeien (Zoo spreekt hij),
Engelin, als kersen, malsch en root,
Of als moerbeziën, die aan haar takken
bloeien,
Helaas, de wint verstrooit mijn zuchten!
zeg mijn hart.
Zult gij dan eeuwig mij uw' wedermin
ontzeggen.
Terwijl uw koelheit zelfs het koude
marmer tart?
Een ander verhaalt aan zijn meisje de droeve
historie van de nimf Tulipa
Tulipa, net getooit, die daag'lijks, vlug van
schreên,
Gewoon was 't wilt gediert te treffen met
haar schichten
en die den God Bacchus in liefde deed ont
vlammen. Maar eens, als zij alleen „loopt in
de bloemen dooien", ontdekt haar een troep
Satyrs. Zij snellen haar achterna, bijna heb
ben zij haar ingehaald, als Bacchus haar ker
men hoort en toeijlt.
Tulipa echter, is verdwenen.
Hij zag, o wonder! slechts gestreepte
blaatjes staan
Van alderhande verw, voor haar gekrulde
hairen,
Een rijzig steeltje voor haar netgevormde
leên
De nimf is in een tulp veranderd en zoo is
de bollenhandel ontstaan.
De Oranje-Vereeniging Prins Bernhard in Haarlem-West hield Zaterdagmiddag
een bloemencorso. Overzicht bij het vertrek van het Brouwersplein.
Hedenavond zal in het Gem. Concertgebouw de Oranje-Cantate „18801938"
worden opgevoerd. Hierboven de dans om den Oranjeboom, de heraut kondigt
de geboorte aan van Prinses Beatrix.
Op het Spaaren.
Oïilv're Vliet, die met uw kriftallyne ftroomen
De Kermerlandfc ftreek al kronkelend doorfnyd
Wie zou 'tniet lufterfaan uw lommerryke zoomen,
Daar 't fneeuw wit Zwaantje zwemtzyn uitgekogtetyd
Of in een fpeeljacht, of in 'twand'lcn te befteeden?
Myn geeft is fteeds verliefc op uw bekoorlykheeden.
Een reuzenkind aan het blokken
spelen?
Neen! De optocht van 6 September wordt
voorbereid.
Men zou kunnen denken dat er in het per
ceel Korte Wolstraat 4 een reuzenkind aan
het blokkenspelen is geweest. Want daar lig
gen twee groote blokken van hout, en op één
ervan staan weer allemaal kleinere vierkante
blokjes en op beide staat in het midden on
geveer nog een groot blok.
Maar het zijn geen kleine kinderen van
reuzen, die zich met deze blokken amuseeren.
doch het zijn groote kleine menschen, die
zich in allen ernst met dit materiaal bezig
houden. Want de blokken staan in de werk
plaats van decor- en reclameschilders de
firma Misset en Zn., en straks zullen ze, als
ze eenmaal op wielen gezet zijn, meerijden in
den allegorischen stoet op 6 September als de
Vredeswagen en de wagen, waarop Frans
Hals en andere schilders uit Haarlem's verle
den een plaats zullen krijgen. Het groote blok
vormt den wagen zelf. het stuk middenin is
de zetel voor de hoofdfiguur, en de kleinere
blokken zullen als zitplaatsen voor de bij
figuren dienen.
Herman Moerkerk, de geestelijke vader
van den allegorischen optocht is bezig om met
de hulp van den heer Misset zijn geesteskin
deren op te voeden en zoodanig toe te rus
ten dat zij op 6 September a.s. den volke met
trots getoond zullen kunnen worden. De
heer Moerkerk heeft niet alleen de teekenin
gen voor den optocht gemaakt, ook de uitvoe
ring van zijn ideeën gaat geheel onder zijn
leiding. Geen detail ontsnapt aan zijn aan
dacht.
De aankleeding van de wagens voor den
stoet wordt tot in de finesses bekeken.
Zoo is de kleur van den Frans Hals-wagen
hier en daar onregelmatig. Een fout in de uit
werking? Oh neen, het is heelemaal opzet.
De verf mag niet „dood" zijn. De stoet be
weegt, en ook alles aan de wagens moet be
wegen. En daarom wordt zelfs in de verf
„vaart" gelegd, zooals dat in vaktermen heet.
U herinnert zich de uitspraak van den heer
Moerkerk nog? Dat de optocht „als een
zucht" door Haarlem's straten moet gaan?
Welnu, de heer Moerkerk meent het.
Achterop den zetel van Frans Hals, die weer
op het middenblok opgesteld is, worden krul
len aangebracht.
„Dan zijn we het evenwicht van dat vlak
tenminste kwijt" vindt de ontwerper. Meestal
kost het moeite evenwicht te vinden, maar
hier wordt er juist naar gestreefd om het
kwijt te raken! Slingers van bespoten bla
deren worden aan den buitenkant der wagens
gehangen. Met steeds een „knots" ertusschen
Een knots, dat is, geachte lezers, niet volgens
het Nederlandsch woordenboek van Koenen,
maar wel volgens dat van Moerkerk dat we
intusschen alleen ter gelegenheid van den op
tocht zullen opslaan een sierlijke slinger
blaren, die uitloopend van vorm omlaag
hangt.
De ontwerper bekijkt zijn producten van
dichtbij en van verre, met wijd open en met
toegeknepen oogen, en intusschen wandelt
z'n isgaar van den eenen mondhoek naar den
anderen.
Details zijn het, die hij bekijkt, details en
het geheel. De kleuren zijn met uiterste zorg
aangebracht, de ornamenten worden pas na
veel overwegingen uitgevoerd.
Dat zijn goede voorteekens voor 6 Septem
ber, als de optocht voor 't eerst en tevens voor
't laatst tot volwassen leven gewekt zal
worden.
Want als iets in zijn geheel slaagt kan men
er zeker van zijn dat de grootste zorg aan de
kleinigheden besteed is.
Aan de Burgerij van Haarlem:
De NATIONALE FILM „40 JAREN" MOET
door iedereen gezien en gehoord worden.
Daarom zullen op DINSDAG 6 SEPTEMBER
in het
4 voorstellingen worden gegeven, aangevuld
met de beroemde documentaire van Poly
goon. Aanvang 2 uur, 4.30, 7 en 9.15 uur.
Alle filmopnamen van deze dagen bij ons het
eerst in de „bliksemreportage van Polygoon".
BOVENDIEN op Dinsdagmorgen speciale kin
dervoorstelling, aanvang 10 uur, waarin ais
hoofdnummer „De kinderen van kapitein
Grant", naar het beroemde werk van Jules
Verne - Populaire prijzen.
(Adv. Ingez. Med.)
Duitsche grens gedeeltelijk
gesloten.
In verband met de gevallen van kinder
verlamming.
Met ingang van Zaterdag is door de Duit
sche autoriteiten besloten om de grens voor de
aan Twente en den Gelaerschen Achterhoek
grenzende gebieden te sluiten voor kinderen
tot en met veertien jaar. Deze maatregelen
zijn genomen, omdat in het Duitsche grens
gebied tot dusverre nog geen kinderverlam
ming is voorgekomen. Men tracht door deze
grenssluitlng verbreiding van de ziekte te
voorkomen.
In Enschedé zijn reeds achttien gevallen van
kinderverlamming geconstateerd.
Als gevolg van de Duitsche maatregelen zijn
reeds verschillende reizigers met kinderen be
neden 14 jaar in hun gezelschap in moeilijk
heden gekomen. Men verwacht, dat het verbod
tot alle grensovergangen in ons land zal wor
den uitgebreid.
KNAAPJE ONDER AUTO GERAAKT EN
GEDOOD.
In de Oerlesche straat te Tilburg is Zater
dagmiddag om vier uur een achtjarig knaapje.
Frans van H., die bij het spelen den rijweg
overstak, door een auto gegrepen en vrijwel op
slag gedood.
Het ventje had de auto niet gezien, daar hij
achter een anderen wagen vandaan kwam.
