Ashton Gwatkin confereert
met Henlein.
Thijs IJs knapt het weer op!
Legervliegtuig stort in
drukke straat.
Vreeselijke wraakmaat-
regel der Japanners.
MAANDAG 5 SEPTEMBER 1938
HAARLEM'S DAGBLAD
4
Het SudetenDuitsche vraagstuk.
99
Vooruitzichten niet zonder hoop'
DE medewerker van Lord Run-
ciman Ashton Gwatkin
heeft Zondag, in gezelschap
van den prins van Hohenlohe, te
Asch een bezoek gebracht aan Hen
lein, met wien hij een onderhoud
van anderhalf uur had.
Een der andere medewerkenden van
den Britschen bemiddelaar verklaar
de over dit onderhoud: „Gwatkin
heeft van zijn bespreking met Hen
lein een bevredigenden indruk ge
kregen. Natuurlijk moet men zich
voor overdreven optimisme wachten,
maar de vooruitzichten welke zich
openen na den terugkeer van Henlein
uit Berchtesgaden zijn niet zonder
hoop."
Havas verneemt voorts, dat Gwatkin zich
Zondagmiddag bij zijn terugkeer uit Asch
naar de Engelsche legatie heeft begeven
waar hij een onderhoud had met den gezant
Newton.
In hotel Alcron had hij vervolgens een be
spreking met Runciman, die direct daarna
met Londen telefoneerde.
Lord Runciman heeft gedurende het week
einde gelogeerd bij den aartsbisschop van
Praag, mgr. Kaspar. Zondagavond keerde hij
te Praag terug, waar hij Gwatkin ontving.
Reuter meldt dat te Londen nog geen in
lichtingen zijn ontvangen over het resultaat
van 't onderhoud van Heinlein met Hitter,
waarover, naar men gelooft, Zondag is ge
sproken door Henlein ij Ashton Gwatkin. Bij
afwezigheid van nauwkeurige inlichtingen is
de houding van Londen nog steeds een van
afwachten en toezien.
Te Londen is niets bekend van een aan
Runciman toegeschreven voornemen een be
zoek aan Hitier te brengen. Men hecht weinig
geloof aan een dergelijk bericht.
„Tsjechen moeten naar hun geboorte
land terugkeeren".
Naar het D.N.B. uit Praag meldt, heeft het
district Asch Zondag het dankfeest voor
den oogst gevierd waaraan ook Konrad
Henlein heeft deelgenomen.
Tijdens de betooging verklaarde afgevaar
digde Wollner o.a.: Een vergelijk tusschen de
Tsjechen en Sudeten-Duitschers is alleen mo-
geiijk op de basis van de acht punten van
Karsbad.
Voorwaarde daarvoor is, dat alle
Tsjechen, die das na 1918 het Su-
deten-Duitsche land zijn binnenge
komen, weer naar hun geboorteland
terugkeeren.
Wij voeren onzen strijd niet met oorlogs
middelen. aldus vervolgde Wollner, doch met
wettige middelen. Men moet daarom ook niet
weer in het geheim de eene plaats na de an
dere door militairen laten bezetten, maar lie
ver een beroep doen op de godin der gerech
tigheid. Het is niet in te zien. waarom men
thans opnieuw militaire maatregelen neemt,
terwijl men te Praag onderhandelt en Lord
Aanslag op den Egyptischen
koning?
Schot werd gelost, toen de koning van
wedstrijden terugkeerde.
Runciman te Praag is om een vreedzaam ad
vies te geven.
Ons zal met met dei-gelijke nieuwe maatre
gelen niet in onrust brengen, daar de Führer
wil, dat den 31 millioen Sudeten-Duitscher
op ondubbelzinnige wijze hetzelfde recht ten
deel zal vallen dat hun als deel van de groo-
te en trotsche natie toekomt.
ASHTON GWATKIN.
In den strijd om het recht zijn geen com
promissen meer mogelijk. De eischen van
Karlsbad zijn het uitgangspunt voor het ver
gelijk. Daarom zijn het niet de laatste, doch
de eerste eischen, welke wij moeten stellen,
aldus de spreker.
Tsjechische regeering op den Duitschen
Partijdag vertegenwoordigd.
De ministerieele raadsman van het Tsjechi
sche minister-presidium, Schmoranz en de
raadsman van het ministerie van Buitenland-
sche Zaken, Siom, zullen op uitnoodiging van
de Duitsche regeering het partijcongres te
Neurenberg bijwonen als vertegenwoordigers
van hun onderscheidenlijke departementen.
Koning Faroek.
Reuter vernam gisteren uit Alexandrië, dat
een aanslag gepleegd was op koning Faroek,
op het oogenblik, dat hij het zwembad van de
Sporting Club, waar hij de prijzen voor de
Egyptische zwemkampioenschappen had uit
gereikt, verliet. Een Syriër zou een schot op
hem hebben gelost, doch doordat een toe
schouwer er in slaagde het wapen van richting
te doen veranderen, werd niet de koning ge
troffen, doch twee andere toeschouwers, die
verwondingen aan de beenen opliepen. De ko
ning gaf blijk van groote koelbloedigheid en
keerde naar het paleis terug.
In het officieele communiqué over het voor
gevallene wordt van een aanslag op het leven
van den koning niet gesproken. De gearres
teerde Syriër wordt slechts beschuldigd van
het in zijn bezit hebben van vuurwapens.
Havas meldt, dat officieel bevestigd, wordt,
dat het onderzoek heeft uitgewezen, dat de
auto van koning Faroek reeds de zweminrich
ting had verlaten toen het schot weerklonk.
Uit de verklaringen van den Syriër blijkt,
dat deze zelf de revolver, die uit den zak van
een onbekend gebleven persoon was gevallen,
had opgeraakt, en dat bij het maken van dit
gebaar het wapen per ongeluk was afgegaan.
Elf dooden in Londensche
voorstad.
In de Londensche voorstad Edmon
ton heeft Zondagmiddag een ernstig
vliegtuigongeluk plaats gehad, dat
aan niet minder dan elf personen het
leven heeft gekost. Een militair vlieg
tuig, waarin als eenige inzittende zich
een sergeant bevond, vloog over het
Pymmespark en was gedwongen te
landen, waarbij het toestel omlaag
dook en in de drukke Dunholme Road
terecht kwam. Het kwam in botsing
met een schoorsteen en sloeg tegen
het dak van het huis, waarop de
benzinetank ontplofte. Drie huizen
raakten in brand, een groot aantal
personen, dat op het geluid van de
botsing naar buiten snelde, werden
door brandende benzine getroffen.
Tot de slachtoffers behooren de vlie
ger en eenige kinderen.
Op straat werd een spelende jongen door
het vallend toestel getroffen en gedood. In
het huis, waar het toestel op terechtkwam en
dat geheel verwoest werd. kwamen een moe
der en haar achtjarig ventje om het leven.
Onder de bewoners van Dunholme Road
zoo lezen wij nog in de Courant brak
een ware paniek uti. Velen kwamen hun hui
zen uitsnellen, hetgeen de gevolgen van de
ramp nog vergrootte daar thans velen hun
ner gegrepen werden door de vlammen der
brandende benzine en wrakstukken, die
dwars over de straat lekten.
Terwijl de ijlings toegeschoten politie de
tot duizenden personen aangroenende me
nigte op een afstand trachtte te houden, zag
men wanhopige moeders door de straat ren
nen, zoekend naar haar kinderen. Mannen
trachtten de geteisterde huizen binnen te
dringen om te zien of er nog wat te redden
viel. Een groot aantal personen liep in de al-
gemeene ver-warring brandwonden op terwijl
tevens verschillende personen wegens „shock"
naar het ziekenhuis moesten worden ver
voerd.
Met vereende krachten trachtte de brand
weer ut Edmonton, Tottenham en Enfield
den brand, die in no. 26 was ontstaan, te be
dwingen. Zij slaagde hierin ook, doch kon
niet verhinderen, dat het huis voor een groot
deel uitbrandde.
Een gedeelte der manschappen verzamelde
de verspreidde wrakstukken van het toestel,
die tot op 500 meter van de plaats des onheils
werden gevonden.
United Press meldt nader, dat van de 27 ge
wonden er verscheidenen nog in levensge
vaar verkeeren. Naar uit latere getuigenver
klaringen blijkt, heeft de piloot, toen hij
merkte, dat het toestel niet in de lucht te
houden was, gepoogd de aandacht te trekken
van de kinderen, die in de straat speelden,
en aldus een ramp te voorkomen. Rechtop
staande stortte hij toen met toestel en al
omlaag.
De overstroomingeii in Japan.
Een ooggetuige aan het woord.
Een Nederlander, die in Japan zijn werkkring
heeft, geeft in een brief aan een relatie hier
ter stede eenige bijzonderheden over de over-
stroomingsramp, die in Juli de omgeving van
Kobe getroffen heeft.
De schrijver zegt, dat iemand, die geen toe
schouwer van de ramp is geweest, zich moei
lijk een begrip hiervan kan vormen. Op pl.rn.
honderd meter afstand van zijn woning brak
een ondergrondsche rivier door de aarde heen
en vaagde de daarboven gelegen huizen, we
gen en alles wat er zich verder bevond, vol
komen weg. Honderden huizen in den omtrek,
gelegen in de richting van Kobe, werden vol
komen verwoest en wat eens een dichtbevolk
te streek was is thans slechts een zandvlakte,
bezaaid met steenen en wrakhout.
De schrijver verhaalt, hoe hij dien eersten
morgen een twintigtal Japanners in zijn huis
heeft opgenomen. Deze vluchtelingen waren
van al hun bezittingen beroofd en hadden als
eenig eigendom nog slechts hun doorweekte
kleeren over. Hij hadden zich door het water
heen een weg weten te banen naar schrijver's
woning, welke wat hooger gelegen is en geen
schade opliep.
Ook de asfaltweg van zijn huls naar Kobe
was verbroken en naar schrijver's meening
zou het nog wel een jaar duren, voordat de ver
binding weer eenigszins hersteld zal zijn.
Begin Augustus werd het gebied door een
nieuwe overstrooming getroffen, doch deze
was niet van zoo grooten omvang. Voor velen
bracht de nieuwe overstrooming echter nieuwen
tegenslag mee. omdat hun huizen, die pas
van modder en steenen waren ontdaan, thans
nogmaals onderliepen. De reservoirs van de
waterleiding liepen ernstige schade op, waar
door de watervoorziening gestremd was. Schrij
ver beschikte gelukkig over een pomp, die uit
komst bracht niet alleen voor hem en zijn
gezin, maar ook voor de geheele buurt, die er
een druk gebruik van maakte.
Troepenbewegingen in het
Rijnland.
Groote militaire drukte tusschen Karlsruhe
en Offenburg.
PARIJS, 4 September. Blijkens de
berichten van de correspondenten
van United Press aan de grens, zijn
aanzienlijke versterkingen der Duit
sche troepen aan den Rijn in den loop
der laatste 48 uur aangekomen.
Van Fransche zijde heeft men, ook niet in
de Maginot-linie. geen enkele maatregel ge
troffen. De verloven werden niet ingetrokken
gedurende het weekeind en de bevolking van
de grensplaatsen was onbekend met wat er.
aan gene zijde van de grens, op enkele hon
derden meters afstand, omging.
Op het station te Straatsburg was het de
gebruikelijke Zondagsche drukte van officie
ren en manschappen, die kwamen en gingen,
waaruit wel bleek, dat de verloven gehand
haafd waren en dat de manschappen niet
binnen de barakken moesten blijven. De
Fransche bladen zwijgen over dien Duitschen
maatregel en blijkbaar is alles, vooral ook 't
achterwege blijven van militaire maatregelen
aan Fransche zijde, erop gericht geen alarm
te slaan.
In het geheele Rijnland tusschen Offen
burg en Karlsruhe heerschte zeer groote
drukte, doch men kan geen aantallen der
troepen noemen. De straatwegen waren vol
militare vrachtwagens en overal, niet alleen
:n de barakken en nieuwe versterkingen, doch
ook elders, met name op het land. zag men
militairen. Velen verbleven namelijk gedu
rende den nacht in de boerderijen.
Blijkbaar zijn zeer strenge maatregelen ge
nomen om de troepenbewegingen geheim te
houden. De straatweg OffenburgBaden was
afgesloten en geen enkele buitenlandsche
auto mocht passeeren.
(United Press).
Tien dooden en veertig gewonden
te Rangoon.
Militairen en politie bezetten strategische
punten in de stad.
Bij botsingen te Rangoon tusschen Birma-
nen en Indische Mohammedanen, zijn tien
personen gedood en veertig gewond.
Militairen en politie hebben posten gevormd
op strategische punten der stad, teneinde te
voorkomen, dat de ongeregeldheden een
grooter omvang zullen aannemen.
Later op den dag hebben manschappen der
militaire politie geschoten op een menigte
Birmanen die het huis van een Indiër in
brand gestoken had.
„Osservatore Romano" brengt
hulde aan de Duitsche bisschoppen
Rechtvaardigheid der Christelijke zaak
nimmer zoo duidelijk gebleken, constateert
het blad.
Het Pauselijk orgaan „Osservatore Romano'
brengt hulde aan 't herderlijk schrijven der
Duitsche bisschoppen dat in de conferentie van
Fulda is opgesteld en wijst op den grooten
indruk, welke dit sschrijven heeft gemaakt
op de Duitsche katholieken. Het blad prijst
de kracht, waardigheid en moed, waarvan de
de bisschoppen het bewijs hebben geleverd.
Nooit is de rechtvaardigheid van de Chris
telijke zaak zoo duidelijk gebleken, aldus
wordt geconstateerd.
Dit jaar nog militaire dienstplicht
in Hongarije.
Hongaarsche minister-president kondigt
nauwere relaties met Italië en
Duitschland aan.
In een toespraak in de provincie heeft de
Hongaarsche minister-president Imredy me
degedeeld, dat in het najaar de militaire
dienstplicht zal»worden ingevoerd. De sport
organisaties zullen worden veranderd in or
ganisaties voor verplichte militaire voorbe
reiding en de soldaten, die aan hun dienst
plicht hebben voldaan, zullen in schietver-
eenigingen worden opgenomen.
Speciale wetten zullen worden gewijd aan
een stelsel, analoog aan de Italiaansche
„Dopo Lavoro" aan een gezinsinkomen en het
onderzoek voor het huwelijk.
Ten aanzien van de buitenlandsche politiek
zeide Imredy, dat de betrekkingen met
Duitschland en Italië nauwer aangehaald
worden en dat Hongarije zijn betrekkingen
met de kleine Entente wil normaliseeren.
Uit goede bron wordt verder vernomen,
dat de regeering besloten heeft tot een agra
rische hervorming, die voor een oppervlakte
van 57.000 hectare per jaar zal gelden. Een
derde deel van de onvervreemdbare bezittin
gen van meer dan 160 hectare en een vierde
van de vervreenidfeare bezittingen van meer
dan 270 hectare zullen in kleine stukken wor
den verkaveld.
De „Admiraal Karpfanger"
herdacht.
Duitsche koopvaardijvloot hijscht de vlag
halfstok.
De Duitsche koopvaardijvloot heeft van
daag naar Havas meldt ten teeken van
rouw over het verloren gaan van het zeilschip
..Admiraal Karpfanger". dat in Februari in
het zuidelijk deel van den Oceaan is verdwe
nen, de vlaggen halfstok geheschen. Aan
boord van dit schip bevonden zich zestig
personen.
Felle strijd aan het Ebro-front.
Spaansche Nationalisten bezetten Corbera.
Zaterdag is overal aan het Ebrofront de
strijd met felheid hervat. De strijd werd ge
opend met een bombardement door de lucht
macht en de artillerie, vervolgens kwam de
infanterie in actie. De regeeringstroepen
werden volgens berichten uit Burgos met
zware verliezen terug geslagen.
Het communiqué van het hoofdkwartier
van Franco meldt de bezetting van enkele
belangrijke stellingen in dezen sector, o.a. de
plaats Corbera. Voorts werden 21 vijandelijke
vliegtuigen neergehaald.
De troepen van Franco maakten te Cor
bera verscheidene honderden gevangenen en
hebben bovendien een hoeveelheid materiaal
buitgemaakt.
Het communiqué van het ministerie van
landsverdediging te Barcelona meldt o.a. de
bezetting van enkele heuvels aan het front
van Estremadura. In Andalusië werd een
vijandelijke aanval in den sector Van Vele-
zuela volkomen afgeslagen. Aan het oostelijk
front hebben de Francotroepen Zondagoch
tend hevige aanvallen ondernomen op de
stellingen in den sector van Gandesa. Ten
koste van zware verliezen slaagden zij erin
enkele heuvels te bezetten.
Waar bloedbad zou te
Taiwang door hen
aangericht zijn.
Het Chineesche Nieuwsbureau be
richt, dat de Japanners bij Taiwang
aan de spoorlijn TaukauTsingwa,
3780 onschuldige Chineezen in koelen
bloede hebben omgebracht, uit wraak
voor het dooden van Japansche
schildwachten door Chineesche
guerilla-benden. De Japanners veron
derstelden, dat de schildwachten door
•boeren uit de omliggende dorpen
werden gedood. Zij staken daarom de
dorpen in de omgeving in brand en
plaatsten mitrailleurs rondom, waar
mede zij hen, die uit de brandende
huizen vluchtten, doodschoten.
De anti-semitische maatregelen
in Italië.
Tal van Joodsche professoren ontslagen.
Als gevolg van de nieuwe anti-Joodsche
decreten der Italiaansche regeering zijn aan
de universiteit van Turijn vijftig professoren
ontslagen, aan de unversiteit van Florence
veertig en aan de universiteit van Milaan
twintig. Zij bekleedden bijna allen belang
rijke functies.
DE AARTSBISSCHOP VAN NEW-YORK
OVERLEDEN.
Kardinaal Joseph Heyes, de aartsbisschop
van New-York, is in het zomerkamp St. Joseph
bij Montecelli (staat New-York) overleden.
Joheph Heyes werd in 1867 te New-York ge
boren. Sinds 1919 was hij aartsbisschop. In
1924 werd hij tot kardinaal benoemd.
PKOEHAMMA
ONZE DACELIJKSCHE KINDERVERTELLING
Het mannetje had de twee vrienden naar een groote, haast onge
meubileerde kamer gebracht, waar hij gauw een kleine tafel dekte.
Toen Dickie en Snorretje gingen zitten, moesten ze onwillekeurig
lachen.
Ik geloof niet, dat je ergens zoo'n gastvrij onthaal krijgt! lachte
Snorretje. En daar kwam het mannetje al binnen met groote schalen
met eten.
En ik zal jullie vertellen, dat die twee vrienden smulden, hoor
Tjonge, binnen geen tijd was al het eten, dat zoo spoedig klaar
gemaakt was, alweer in de hongerige magen van Dickie en Snorretje
verdwenen.
En die arme oom Mopperniet, die loopt maar steeds te zoeken
Weten jullie, wat we zullen doen? We zullen de twee vrienden nog
maar even wat laten eten en dan gaan we morgen eens kijken, wat
die oom eigenlijk wel doet. Hij zal wel danig in angst zitten i
DINSDAG 6 SEPTEMBER 1938.
HILVERSUM I, 1875 M.
HILVERSUM II 301.5 M. en 415 M.
Nationaal programma, verzorgd door AVRO,
KRO, NCRV en VARA
8.00 Gramofoonmuziek; Causerie: „De zin
van de Nationale Hoogtijdag"; Orgelpel m.m.v.
het AVRO-Morgenwijdingkoor en solist. 8.30
Het KRO-koor en voordracht: „Koningin en
Vaderland". 9.— Muziekvereeniging „Patrimo
nium1', Amstelveen. 9.10 Gramofoonmuziek.
9.35 Muziekcorps van het Leger des Heils. 9.45
Wijdingswoord m.m.v. AVRO-Morgenwijding
koor. 10.NGRV.-orkest en de Koninklijke
Chr. Zangvereeniging „Excelsior", Den Haag.
10.45 Plechtige Nationale Gedachtenisviering
in de Nieuwe Kerk te Amsterdam M. m. v.
leden van het Concertgebouworkest en Toon
kunstkoor o.l.v. Prof. W. Mengelberg en solis
ten. (O.a. toespraak door Z. Ex. Dr. H. Colijn).
1.— Het VARA-orkest. (Om. ca 1.Berichten)
1.30 Het AVRO-Kinderkoor met orgelbegelei
ding. 2.— Het KRO-orkest. 2.30 Orgelspel. 3.
Reportage van de Nationale Huidebetoging
op de Dam te Amsterdam, eventueel afge
wisseld met gramofoonmuziek. 4.30 VPRO.
Herdenkingswoord en declamatorium. 5.
Voor de kinderen. 5.30 Declamatie met muziek.
6.— NGRV.-Fanfare. 6.30 VARA-orkest en
solist. 7.VARA-tooneel. (Om ca. 7.Be
richten. 8.— Berichten A.N.P. 8.10 NCRV-Har
monieorkest en toespraken tot de stamgenoo-
ten in Zuid-Afrika. (O.a. door Z. Ex. Dr. H.
Colijn). 8.30 Het NCRV-Harmonie-orkest en
gemengd koor. 9.00 Reportage van de Hulde
van de Nederlandsche Jeugd aan H.M. de Ko
ningin. 10.— Declamatorium m.m.v. het AVRO
Gemengd koor en orkest. 10.45 Orgelspel. 11.
Berichten A.NP. 11.15 Nederlandsche volks
liederen. Hierna: Slotwoord.
DROITWICH 1500 M.
11.20 Het Blech strijkkwartet. 12.20 Gramo
foonmuziek. 12.35 Radiotooneel met muziek.
1.05 De „Five Microtones". 1.15 Declamatie
1.35 Gramofoonmuziek. 2.20 BBC-Wels orkest
en soliste. 3.20 Gramofoonmuziek.. 4.05 Troise
en zijn Mandoline-orkest m.m.v. solist. 4.35
Gramofoonmuziek 4.50 Gramofoonmuziek met
toelichting. 5.20 Gramofoonmuziek. 5.50 Het
Alcoi1 Trio. 6.20 Berichten. 6.50 BBC-orkest.
740 Orgelspel. 8.05 De Band Waggoners m.m.v.
solisten. 8.50 Amusementsreportages. 9.50
Gramofoonmuziek. 10.Berichten. 10.25 Ame-
rikaansche volksliederen (gr.pl.) met toelich
ting. 10.55 BBC-Theaterorkest. 11.35 Joe Loss
en zijn Band. 11.5012.20 Dansmuziek (gr.-
platen).
RADIO-PARIS 1648 M.
8.109.20 en 10.10 Gramofoonmuziek. 12.40
Bailly-orkest. 3.05 Gramofoonmuziek. 4.20
Zang 4.35 Gramofoonmuziek. 5.20 Derveaux-
orkest. 6.20 Gramofoonmuziek. 7.20 Viool en
piano. 8.35 Kamermuziek. 9.501150 Radio
tooneel
KEULEN 456 M.
6.50 Gramofoonmuziek. 7.30 en 8.50 Het
Rheinische Landesorkest. 11.50 Rijkszending:
Rijkspartijdag 1938. 1.50 Gramofoonmuziek.
2.30 en 3.35 Populair concert. 4.10 Muzikaal
tusschenspel 4.20 Omroeporkest. 7.10 Gramo
foonmuziek. 8.20 Rijkszending: Rijkspartijdag
1938. 10.35 Gramofoonmuziek. 10.50 Omroep
koor en -orkest. 1220320 Toonkunstenaars
orkest en H Zangskar's ensemble.
BRUSSEL 322 M.
12.20 Gramofoonmuziek. 12.50 en 1.30 Om
roeporkest. 1.50—2.20 5.20 en 6.50 Gramo
foonmuziek. 8.20 Omroeporkest en gramo
foonmuziek. 10.3011.20 Gramofoonmuziek.
BRUSSEL 484 M.
12.50 Gramofoonmuziek. 1.en 1.30 Om
roeporkest. 1.50 Gramofoonmuziek. 5.20 Piano
voordracht. 6.35 Gramofoonmuziek. 8.20 Radio
tooneel met muziek. 10.3011,20 Gramofoon
muziek.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M.
8.20 Zie Keulen. 10.20 Berichten. 10.40 Kwar
tetconcert. 11.05 Berichten. 11.20 Gramofoon
muziek. 12.20—2.20 Nachtconcert (gr.pl.)
(1,15—1.26 Tijdsein).
