Haarlem's Dagblad
Spoorweg- en Auto-tunnel
Duitsche autoriteiten
wenschen spoedige hervatting
der onderhandelingen
Zat tiiitet fkaaudaeen
tegetiup aankondigen
te Velsen?
Gedachten bij een Film
DE PLANNEN AAN DEN
MINISTER AANGEBODEN
Groot aantal buiten
landers in ons la nd.
Schuschnigg heeft een
instorting.
Fransche pers over Sudeten
Duitsche vraagstuk.
Het belangrijkste
56e Jaargang No. 16938
Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Vrijdag 9 September 1938
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 tnaauden f 3.25. franco per
post f 3.55. losse nummers 6 cent per ex»
Advertentiëm 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60, elk*
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
De Nationale film „Veertig Jaren" is in an
dere steden en ook in Haarlem geprolongeerd.
Dat was te verwachten. Maar ik hoop en ver
wacht eigenlijk ook, dat verdere verlenging
van de voorstellingen-reeks zal volgen. Niet
alleen omdat deze schepping zoo gelukkig in
vondsten en samenstelling en zoo knap en
fijn van regie is en zoo uitstekend wordt ge
speeld niet alleen om het schoone feest dat
tot haar wording heeft geleid, maar ook en
wel degelijk omdat ik geloof dat zij ons allen
een aanmoediging, een versterking van ons
Nederlandsche zelfbewustzijn geeft in een
moeilijken tijd. Dat is van veel belang.
Laat ons niet denken dat wij zoo'n aller
voortreffelijkst volk vormen, en evenmin dat
wij het beste volk van Europa zouden zijn, of
iets dergelijks. Laten we met Hollandsche
nuchterheid blijven beseffen dat in de vaak
uitbundige lof, in deze dagen door vele bui
tenlanders aan het Nederlandsche volk toe
gezwaaid, een mate van gelegenheids-phrase-
rie zit die we als zoodanig moeten herken
nen. Opgeschroefd nationalisme heeft ons
trouwens nooit goed gelegen en superieure
volken bestaan niet. Ze hebben alle hun
deugden en hun gebreken. Die laatste vast te
stellen, allerlei fouten in de maatschappelijke
samenleving te critiseerendaarin is de
Hollander sterk genoeg. Voorzoover politieke
oppositie-groepen hem er niet in voorgaan is
hij er zelf al meer dan genoeg toe geneigd.
Als individualist is hij bereid tot critiek, tot
mopperen, soms tot den sterkeren vorm die
minder elegant als „kankeren" wordt aange
duid.
Daarom is het des te beter dat deze film
hem, die toch geen nationale zelfverheerlijker
zal worden, tot de gedachte moet brengen dat
èr in ons land in die veertig jaren tijds niet
alleen een massa goeds tot stand is gekomen
maar dat er ook veel nieuwe ondernemings
geest is gegroeid. En dat juist in de laatste
Vierentwintig jaren, beginnend in dien nood-
lottigen zomer van 1914, tegen de moeilijk
heden in zooveel is ondernomen en met suc
ces ontwikkeld. Dat zullen mijn lotgenooten-
Jn-den-middelbaren-leeftijd en ook de oude
ren het best beseffen, beter dan de jeugd,
Want wij hebben den rustigen tijd vóór 1914
gekend. Daar wordt vaak met weemoed aan
herinnerd. Het was toen zoo goed, zoo vredig
en zoo rustig. Er waren wel sterke politieke
tegenstellingen.... nou ja, die zijn er altijd
geweest.... maar het algemeene beschavings
peil in Europa stond in velerlei opzicht hoo-
ger dan nu, vele erkende waarden in het
menschenleven troonden onaangevochten in
den hooge, een rustige verdere ontwikkeling
scheen gewaarborgd en de Europeesche oor
log scheen slechts een theorie. Bijna niemand
geloofde werkelijk aan zijn mogelijkheid. Er
Was immers een evenwicht! Terwijl nu
Dat is één kant van dat betreurde verleden.
Een andere is, dat er toen heel wat minder
fut en initiatief in ons volk zaten, dat wij in
Europa als secuur maar traag golden, dat wij
op velerlei gebied, waarop Nederland tegen
woordig als volkomen gelijkwaardig of zelfs
als uitblinker erkend wordt, achter de feiten
aanhobbelden. Op die gebieden waren
wij veelal kat-uit-den-boom-kijkers. Er
werd veel minder moedig aangepakt,
veel minder risico genomen dan in de
latere jaren, toen de tegenslag was gekomen.
Dat is niet verwonderlijk: als h^t een volk
goed gaat en het wordt niet door gevaren be
dreigd, loopt het immer de kans in gezapige
rust te geraken en zoo'n beetje in zelfgenoeg
zaamheid „op zien komen te spelen". Niet al
leen de individueele mensch maar ook het
volk wordt juist door tegenslag tot krachtig
handelen, tot durf en ondernemingsgeest ge
wekt.
Die film bewijst dat wel sterk. Ik moet eerlijk
erkennen dat zij soms ontroerde. Velen van
mijn tijdgenooten en ouderen moeten evenals
ik het gevoel gehad hebben dat wij die tien
tallen jaren weer herleefden en door al dien
strijd en verzet toch een sterker Nederland,
sterker wordend in de wilde branding der
tijden, zagen groeien.
Daarom zijn de buitenlandsche commen
taren, die nu op het Nederlandsche volk
gegeven worden, toch ook wel belangwekkend.
Want als men de gelegenheidsphraserie er
buiten laat, daar doorheen kijkt, rest toch een
erkenning die ons een kwart eeuw geleden
nooit zoo gegeven zou zijn. De beoordeeling
van dien tijd luidde anders.
H.M. de Koningin heeft een beroep op de
huidige jeugd gedaan en er haar vertrouwen
in uitgesproken. Ook de film beroept zich op
de jeugd. En ik geloof dat dit vertrouwen ge
grond is: dat de jeugd-van-nu sterk is en
goede vooruitzichten heeft, opgroeiend in het
besef ervoor te moeten strijden en levend in
een meer durvend, sterker doorzettend en ook
hooger erkend Nederland dan haar voorgang
ster: de jonge generatie vóór 1914.
R. P.
Begrootiiigsoverscliot goed voor
karaf met glazen.
In de dwerggemeente Barwoutswaarder
bleek bij het vaststellen der gemeentereke
ning. dat de ontvangsten van den kapitaal-
dienst f812,66 bedroegen en de uitgaven
slechts f 806.28, zoodat er dus een batig saldo
van f 6,38 Vas.
Met algemeene stemmen werd volgens Het
Volk besloten voor dit begrootingsoverschot
een karaf met glazen voor de raadkamer aan
te schaffen. De vroede vaderen moesten tot
dusver hun dorst met water uit een lampet
kan lesschen..,.
Nota van Engeland
aan Berlijn
LONDEN, 9 September. (Reuter-
A.N.P.) De terugkeer van Chamber
lain naar Londen en zijn conferen
ties met de overige ministers, bene
vens de bijeenroeping van het ka
binet voor een Maandag te houden
zitting, hebben in de pers vele ver
onderstellingen opgeworpen.
Verschillende diplomatieke corres
pondenten beweren, dat de eerste mi
nister en zijn collega's beraadslagen
over de vraag of een nota aan Berlijn
zal worden gezonden, waarin gewe
zen zou worden op de vermoedelijk
ernstige gevolgen van een recht-
streeksche Duitsche actie tegen
Tsjecho-Slowakije.
De Times schrijft op geruststellen
den toon, zeggende dat er in de
ontwikkeling van gisteren te Londen
niets is, dat nieuwe ongerustheid
zou kunnen wekken, veeleer het te
gendeel. De toestand in Midden-
Europa is niet plotseling alarmeeren-
der geworden. De Daily Herald noemt
de bijeenroeping van het kabinet op
Maandag een voorzorgsmaatregel en
schrijft dat de toestand in Tsjeeho-
Slowakije in de eerstvolgende drie,
vier dagen of aanzienlijk verbeteren
zal, of wel zoo critiek zal worden
dat besluiten van het ernstigste be
lang genomen kunnen moeten wor
den.
In een hoofdartikel schrijft de Daily
Telegraph: „De vrede kan alleen
worden verstoord door een optre
den van buiten af. Het is nog mogelijk
te hopen, dat de Tsjechische re
geering en de Sudeten-Duitschers
aangemoedigd zullen worden om zich
er toe te zetten de details uit te wer
ken van de regeling, die voor be
sprekingen open is gebleven".
HET VRAAGSTUK
DER SUDETEN
DU1TSCHERS
NEURENBERG, 9 SEPTEMBER (Reuter).
ALVORENS toe te stemmen in de hervatting van de onderhande
lingen, zullen de Sudeten Duitschers naar verluidt er op aan
dringen, dat Hitier zijn steun verleent ten behoeve van een zware
bestraffing van de betrokkenen bij het incident van Moravisch Ostrau,
aangezien zij van oordeel zijn, dat de bij vroegere incidenten
betrokkenen een te lichte straf hebben gekregen.
De Duitsche autoriteiten wenschen echter een zoo spoedig moge
lijke hervatting van de onderhandelingen, teneinde Hitier de gelegen
heid te geven in zijn redevoering van Maandag aan te kondigen, dat
een regeling op handen is.
AUTO-TUNNEL TEN
OOSTEN VAN VELSEN
Met de door Ged. Staten van Noordholland
goedgekeurd uitbreidingsplanen van de ge
meente Velsen, vastgesteld in de raadsverga
dering van 15 September 1936, konden een
zevental belanghebbende grondeigenaren niet
accoord gaan, weshalve zij beroep instelden
bij de Kroon.
Donderdag behandelde de Raad van State,
afdeeling geschillen van bestuur, deze beroe
pen.
Namens eenige apellanten zeire mr. J. Worst
uit Amsterdam, dat o.a. voor een aantal stuk
ken grond een minimum van 10 H.A. per villa
als voorwaarde door de gemeente is gesteld,
hetgeen in den tegenwoordigen tijd practisch
onbereikbaar moet worden genoemd. Dit kan
volgens hem de bedoeling van den wetgever
niet zijn geweest. Een zoodanig voorschrift
is onredelijk en ondoelmatig meende pleiter.
Voorts maakte spr. namens een van de recla
manten bezwaar tegen de aanwijzing van den
grond voor een nieuwe begraafplaats, waar
door die reclamant zou worden benadeeld, ter
wijl de gemeente nog voldoende andere ter-
In de ter perse zijnde Augustus
aflevering van het maandschrift van
het Centraal Bureau voor de Statistiek
zijn gegevens opgenomen betreffende
het verkeer van buitenlandsche reizigers
in Nederland in de maand Juli. In deze
maand overschreed het totaal aantal
overnachtingen de honderdduizend.
Het aantal overnachtingen van reizi
gers afkomstig uit de voornaamste lan
den vindt men in onderstaanden staat:
Duitschland 28.833
Vereenigde Staten 15.391
Engeland 12.379
België 6.936
Frankrijk 6.655
Zwitserland 4.401
Zweden 2.469
Tsjecho-Slowakije 2.199
Italië 2.001
Overige landen 20.052
In Amsterdamsche hotels arriveerden
11.879 buitenlandsche gasten, die te
zamen 33.422 nachten aldaar doorbrach
ten: Den Haag (zonder Scheveningen)
en Rotterdam telden resp. 15.375 en
11.396 overnachtingen. Belangrijk was
het verblijf van vreemdelingen in de
Noordzeebadplaatsen; het aantal over
nachtingen bedroeg 24.758 of 24.4 pCt.
van het totale aantal.
reinen voor inrichting tot begraafplaats be
schikbaar zou hebben.
Mr. Van Löben Seis, namens eenige andere
belanghebbenden optredend, wees erop, dat
volgens het oude plan (1921) de terreinen bij
de Ruïne van Brederode bebouwd mochten
worden en dat dit ingevolge het nieuwe plan
vrijwel onmogelijk is. Natuurlijk moet het
terrein waarop de Ruïne staat onbebouwd
blijven, evenals de onmiddellijke omgeving
daarvan, doch het is volstrekt onnoodig, daar
voor 15 H.A. weiland enz. als onbebouwde
omgeving te bestemmen.
Mr. Th. Donner, die voor Ged. Staten op
trad, zeide, «dat de voorbereiding grondig is
geweest. Spreker bestreed de ingediende be
zwaren.
Ir. J. A. Verhoef, directeur van Openbare
Werken te Velsen, betoogde, dat getracht is
een bebouwing te ontwerpen welke rekening
houdt met de verwachtingen voor de toe
komst en met de belangen der grondeigenaren.
Terreinen rondom de bebouwde kom zijn voor
inrichting tot begraafplaats niet beschikbaar.
Het door een der reclamanten bedoelde ter
rein grenst aan de begraafplaats Westerveld,
hetgeen een practische keuze moet worden ge
noemd en in elk geval minder bezwaarlijk
dan dat daarvoor een nieuw terrein elders
ware bestemd.
Spr. deelde nog mede, dat hij dezer
dagen van den hoofdingenieur-direc
teur van den Rijkswaterstaat een
schrijven heeft ontvangen, waaruit
blijkt, dat het de bedoeling is, een
autotunnel onder het Noordzeekanaal
ten Oosten van Velsen aan te leggen.
Bovendien wordt overwogen een
spoorwegtunnel op een andere plaats
te bouwen.
Deze plannen zijn thans aangeboden
aan den minister van Waterstaat.
De Koninklijke beslissing inzake de
tegen het uitbreidingsplan van Velsen
ingediende bezwaren volgt later.
WEENEN. 9 September.
Schuschnigg heeft een zenuw
instorting gehad die van zoo ernsti-
gen aard is, dat personen, die in nau
we relaties tot hem staan, vreezen,
dat dit tot gevolg zou kunnen hebben,
dat het proces, dat tegen hem wegens
volksverraad zal worden gevoerd,
verschoven zal moeten worden.
Ook maken de geneesheeren zich
bezorgd over den gezondheidstoestand
van gravin Vera Fugger-Czemin.
Bürckel weigert haar huwelijk per
volmacht met Schuschnigg te erken
nen. Ook de toestand, waarin
Schuschnigg verkeert, schijnt de zor
gen van Vera Fugger nog aanmer
kelijk te verzwaren. (United Press.)
Excelsiorvoor toekenning van
autonomie aan de Germaansche
streken.
„Epoque": Hitler's vergissing
zal ontzaggelijk zijn.
PARIJS, 9 September (Havas). Ten aan
zien van het Tsjecho Slowaaksche probleem
schrijft Bourgues in den Petit Parisien: „Wan
neer het om normale onderhandelingen ging
tusschen twee partijen zou een accoord reeds
thans volkomen mogelijk lijken. De Sudeten
Duitschers streven er niet bijzonder naar op
genomen te worden door het rijk, waarin zij
verdronken zouden zijn in de nationaal socia
listische massa, zooals de bittere ervaring der
Oostenrijkers bewijst. Zij geven er de voorkeur
aan volledige autonomie te verwerven binnen
het kader van den Tsjecho Slowaakschen
staat, waarin zij natuurlijk geroepen zouden
zijn de belangrijkste rol te spelen. Om die
zelfde reden voelen de Sudeten Duitsche lei
ders geen enkele geestdrift voor de gedachte
van een plebisciet, dat door de Hitleriaansche
kringen in Duitschland bepleit wordt. Er kan
hierover geen enkele twijfel bestaan, aange
zien zij zelf dit verklaard hebben tegenover
bevoegde personen".
In den Excelsior schrijft Colrat: .Buiten de
gewelddadige oplossingen is er geen andere
oplossing dan toekenning van breede autono
mie aan die streken, die bewoond worden door
een bevolking van Germaanschen oorsprong
en cultuur en deze oplossing zal slechts geldig
zijn, wanneer de autonomie oprecht en loyaal
wordt toegepast door beide partijen en de
Duitschers en Tsjechen verzoent".
In den Epoque schrijft De Kérillis: „Zoolang
het nog tijd is, tot de laatste minuut en met
al onze krachten, moeten wij Hitier waar
schuwen. Zijn vergissing zal ontzaggelijk zijn,
wanneer hij zijn politiek grondvestte op het
in gebreke blijven va,n Frankrijk. Frankrijk
zal in 1938 evenmin als België in 1914 in ge
breke blijven en Engeland zal volgen en an
deren eveneens".
Blum schrijft in de Populaire: „Het probleem
is nog steeds hetzelfde: „Tegelijkertijd de on
afhankelijkheid van Tsjecho Slowakije en den
vrede in Europa handhaven. De oplossing is
nog altijd dezelfde voor de groote democra
tieën; duidelijke standpunten innemen, een
duidelijke taal spreken. Berlijn moet begrij
pen, dat men niet verder kan gaan, omdat men
reeds te ver gegaan is".
In de Humanité schrijft Péri tenslotte: „Men
kan Tsjecho Slowakije niets meer vragen. Alle
Fransche ministers zijn het, naar wij veron
derstellen daarover eens. Nog iets meer vra
gen zou gelijkstaan met het verzoek te Praag
een nationaal socialistischen burgemeester aan
te stellen of een schijnregeering, die gehoor
zamen zou aan de bevelen van Berlijn. De dag,
waarop men dat zou doen. zou de eerste dag
zijn van den oorlog. Dien dag zou Duitschland
gelooven, dat het alles veroorloofd is en wij
zouden een tijdperk binnentreden van omver
werpingen en avonturen. Wanneer men dat
deed. is niet meer duidelijk wie nog het leven
en de vrijheden van onze medeburgers zou
kunnen beschermen. Londen en Parijs moeten
met duidelijke en verstaanbare stem, teneinde
door het Duitsche volk gehoord te worden, zeg
gen dat het avontuur, dat de Führer voorbe
reidt. tegelijkertijd een misdaad en een zelf
moord voor Duitschland zou zijn".
Het woord is aan.
Emerson:
Het sieraad van een huis
zijn de vrienden, die er ver-
keeren.
Shirley Temple in kleuren
(Shirley Temple zal de hoofdrol
vervullen in een film, die geheel
in kleuren zal worden gemaakt.)
Shirley gaat ook kleur bekennen,
Naar het allernieuwste plan,
Zij zal er wel gauw aan wennen.
Ook al krijgt z' een kleur ervan.
Weliswaar heeft men voor dezen
Hier en daar weieens betreurd:
Shirley kan zoo aardig wezen.
Maar ze wordt wat sterk gekleurd.
Dat placht echter niet te doelen,
Op het stemmig wit en zwart.
Maar op 't werken op 't gevoelen
Van het filmpublieke hart.
Straks zullen haar gouden krullen
En het blosje op haar wang
Bioscooptheaters vullen
Dag aan dag en rang op rang.
Wetend hoe in schoonste kleuren
Shirley Temple wordt gemaald.
Als van haar, zoo niet in geuren.
Toch in kleuren wordt verhaald.
Shirley's wereldroem verklaart wel,
Dat ik niet voorspellen hoef,
In het bioscopen kaartspel
Wordt haar kleur een nieuwe troef.
ONZE JUBILEUMSTENTOON-
STELLING.
De tentoonstelling in onze Tijdingzaal is
Donderdagavond gesloten en wij mogen zon
der overdrijving zeggen, dat zij een groot
succes is geworden. In de negen dagen van
openstelling hebben 5733 bezoekers haar be
zichtigd en er hebben ons slechts uitingen
van waardeering, en in zeer groot aantal be
reikt. Wij benutten deze gelegenheid, om
onzen zeer oprechten dank te brengen aan
allen, die door het beschikbaarstellen van
souvenirs aan de 40-jarige regeeringsperiode,
zoo belangrijk tot het welslagen van deze
expositie bijdroegen.
Vuurpijlen namen verkeerden
koers.
BATAVIA 9 September (Aneta'A N P.)
De eenige stoornis, welke werd gemeld bij de
viering der jubileumfeesten, kwam te Ma-
lang voor.
Door een constructiefout in het vuurwerk,
dat werd afgestoken bij de sluiting van de
feestelijkheden, werden 23 personen door
vuurpijlen getroffen. Acht gewonden moesten
met brandworiden in het ziekenhuis worden
opgenomen.
HEDEN: 16 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Den minister van Waterstaat zijn plan
voor een auto- en een spoorwegtunnel
te Velsen aangeboden. 1
De kosten van Armenzorg te Haarlem in
verhouding met andere grootee gemeen
ten 4
BINNENLAND.
De Karimata zal den arbeid staken; het per
soneel Is ontslag aangezegd. 2
Het werkloosheidspercentage blijft nog
dalen. 3
Doordat de „Oranje" op de helling bleef
zitten, is de tewaterlating aanzienlijk
vertraagd. 3
De K. L. M. heeft plannen tot bekorting
van de Indië-lijn. 3
Na afloop van den gala-avond in den Ara-
sterdamschen Stadsschouwburg heeft de
Koninklijke familie een rit door de ver
lichte hoofdstad gemaakt. 3
BUITENLAND.
Schuschnigg heeft een ernstige zenuwin
storting gehad. 1
Het Engelsche kabinet zou overwegen een
nota aan Berlijn te zenden. 1
De Duitsche autoriteiten wenschen spoe
dige hervatting van de onderhandelin-
I gen met dc Tsjechen. j
Dc Japanners zijn van oordeel, dat Hankau
spoedig zai vallen. 4
Bij een spoorwegongeluk in Frankrijk zijn
vijf personen om het leven gekomen. 4
De Sudeten Duitschers voerden met Hodza
een bespreking over het incident to
Moravisch Ostrau. 4
FASCISTISCHE RAAD ZAL 1 OCTOBER HET
RASSENVRAAGSTUK BEHANDELEN.
De Groote Fascistische raad zal den eer
sten October bijeenkomen en oa. het rassen
vraagstuk en den politieken toestand be
spreken.
Sport in 't Kort.
SPORT.
ARTIKELEN.
R. P.: Gedachten bij een Film. j
Van een bijzonderen correspondent: De
Schelde in het geding. 4
Jhr. dr. J. C. Mollerus: „De klant is Ko
ning. 4
Carol Sugar over den Braven Hendrik, den
spreekwoordelijken modelknaap. <j
Voor de Jeugd. 9
Dc Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op jj
