i
wilde zwanen"
LONDEN - PARIJS
NEW-YORK
De geboorte van den Zonnekoning.
NIEUWE GRACHT 98
ZATERDAG 10 SEPTEMBER 1938
HXAREEM'S DAGBITAD
4
Drie eeuwen geleden kwam
Lodewijk XIV ter wereld.
Dli boekje wordt U op aanvraag gaarne
toegezonden, alsmede het nieuwe prospectus.
U kunt het ook even afhalen aan ons
instituut: H. KWEKKEBOOM
Telefoon 15525. Oud-leerlingen die dit boekje
nog NIET ontvingen, worden beleefd ver
zocht even naam en adres op te willen geven.
PRIVé-LES OP ELK VERLANGD UUR
DIEN 5en December 1637 barstte een
zwaar onweer los boven het klooster
„de la Visitation" bij Saint Germain.
Een logge karos hield voor de poort
stil en haastig stapte een late reiziger uit. die
aanklopte.
Zuster Angélique! beval hij.
Met gebogen hoofd en gevouwen handen
schreed 'n nonnetje naar voren, maakte een
knieval, terwijl de portierster zich bescheiden
terug trok. Ruim een uur duurde het op fluis
tertoon gevoerde gesprek, toen na een weder-
zijdsche buiging, verliet de bezoeker haastig
het klooster en beval aan z'n koetsier:
Naar het Louvre!
Die late reiziger, die op weg was van Gros-
bois (waar hij 'n jacht had gehouden) naar
het kasteel van Saint Germain, was niemand
anders dan koning Lodewijk XIII, die een
kort bezoek had gebracht aan „zuster
Angélique", tot voor kort nog Louise de
Lafayette, hofdame van de koningin. Lode
wijk xm won steeds raad in bij made
moiselle de Lafayette en we durven dan ook
aannemen dat het op haar aanraden was dat
de koning naar het Louvre, de residentie van
zijn gemalin ging, inplaats van terug te
keeren naar het trieste, koude kasteel van
Saint Germain.
Madame, zulk 'n slecht weer overviel me
onderweg dat ik niet verder durfde gaan en
voor dezen nacht vraag ik u om onderdak.
Sire, ik dank de Voorzienigheid die mij
dit geluk en voorrecht verschafte
En aldus werd negen maanden later, den
eersten Zondag van September 1638, juist drie
eeuwen geleden op het kasteel van Saint
Germain, geboren Lodewijk XIV, de toekom
stige Zonnekoning.
In de Fransche geschiedenis wordt dikwijls
gesproken over een „enfant du miracle",
welnu men zou ook Lodewijk XIV aldus kun
nen noemen, want 't was voor niemand in
Frankrijk en Navarra een geheim, dat Lode
wijk XIII en Anna van Oostenrijk in onmin
leefden. Twee en twintig jaren lang duurde
reeds het huwelijk, de koningin is 37 jaar
oud, alle wijze raadgevingen van Sirmond,
's konings biechtvader zijn in den wind gesla
gen. Lodewijk XIII is doorloopend op de
jacht.
Nu leefde er in die dagen een eerbied
waardige priester, Claude Bernard, telg uit
het beroemde geslacht de Sassenay in Bour-
gondië. Hij was in zijn jeugd page van den
hertog van Bellegarde, had tallooze amou-
reuse avonturen en dus de noodige teleur
stellingen, hetgeen hem deed besluiten om
zich terug te trekken uit het mondaine leven,
om in een orde te worden opgenomen. Toen
Bernard tot priester was gewijd toonde hij
zich niet alleen een boetedoend zondaar, maar
men sprak er in Parijs ook over dat de
heilige Bernard de kracht bezat om zieken
te genezen, duivels uit te wijzen en wenschen
te vervullen en waar hij nu eenmaal deze
reputatie had, daar viel 't hem niet moeilijk
om dankzij voorspraak van zijn zwager, mar
kies de Messignac, kapitein van de garde van
Hertog van Anjou, toegang te vinden tot
het hof.
De al-machtige kardinaal ontving hem met
de grootste welwillendheid en vroeg hem of
of hij misschien een wensch had.
Monseigneur, op de kar waarop de
ter dood -veroordeelde naar het schavot wor
den gereden is het houten bankje waarop de
zondaar en ik, als biechtvader, moeten plaats
nemen niet vastgespijkerd. Dit hindert me
bij het prevelen van mijn gebeden en daar
om zou ik willen vragen, als gunst, om
Toegestaan, vader Bernard
Zooveel bewijzen van soberheid en een
voud troffen de Godsdienstige koningin en
groote sommen gelds gingen naar vader
Bernard om zijn armen te ondersteunen.
Eerst waren het goudstukken, later ver
kocht de vorstin een groot deel van haar
sieraden en in 1637, op voorspraak van de
Richelieu werd Bernard benoemd tot prior
van de abdij van Longpont, bij Soissons. Dien
zelfden dag nog snelde hij naar het Louvre,
vroeg om 'n spoed-audiëntie bij den Kardinaal
en smeekte: ik hoop dat u evenveel ijver en
invloed zult toonen om me van dezen post
te ontheffen, als die waarmede u me dezen
post hebt bezorgd.
Een hechte band ontstond tusschen vader
Bernard en Anne d' Autriche, die vooral ge
troffen was door het feit dat de heilige man
in al zijn gebeden smeekte om een Dauphin.
Die jaren van afzondering, nu haar gemaal
totaal onverschillig was geworden en slechts
eens per jaar, officieel een bezoek bracht
aan zijn gemalin .waren een kwelling voor de
arme koningin, die meer en meer verstrikt
werd in de netten van den afgunstigen her
tog van Orléans, !s Konings broeder.
In Frankrijk, in de provincie, deden de
vreemdste geruchten de ronde. Den 25sten
December 1635 zou een Oarmelieten zuster
in het hospitaal van Beaune, zuster Mar
guerite een droom hebben gehad, waarin het
Kindeke Jezus haar had aangekondigd dat
weldra de Dauphin zou worden geboren.
Twee jaren later (de wensch was niet in
vervulling gegaan) herhaalde zich deze pro
fetie in Marguérite's droom. Ongeveer ter
zelfder tijd vertelde een bedel-monnik, Fiacre
de Sainte Marguérite, op alle pleinen en
markten in Parijs, dat ook hij een droom
had gehad, welke hem de geboorte van een
troonopvolger verzekerde en Vader Bernard
bracht getrouw deze voorspelling over aan
de Koningin, die precies de condities volgde:
bedevaarttochten en de noodige schenkingen.
Den 3den November 1637 spoedde Fiacre zich
naar Bernard en kondigde hem aan, dat de
Heilige Maagd hem in een droom was ver
schenen. Zijne Majesteit moest worden ge
waarschuwd om haastig naar zuster An
gélique (ex-Louise de Lafayette) te gaan om
daar raad in te winnen De Koning was
op jacht, kwam eerst den 5den December
terug, enenkele dagen later zei Anna
van Oostenrijk tot Vader Bernard: „gij zijt
de eerste niet, die mij die gunst van God voor
speld hebt, maar ge zijt de eenige van wien
ik het geloof. Ik wil niet aan de juistheid van
uw beloften twijfelen".
En 't was deze blijde boodschap want
père Bernard kon 't geheim niet voor zich
bewaren welke van mond tot mond en van
dorp tot dorp en stad tot stad overging,
lang vóórdat den llden Mei van dat
jaar, officieel bekend werd gemaakt dat Hare
Majesteit in blijde verwachting was.
De minister van Staat, de Chavigny, door
vader Bernard in vertrouwen genomen, maak
te een diepe buiging voor Lodewijk Xm, die
reeds in den zadel zat om ter jacht te gaan.
Wat voor vervelend nieuws brengt go
nu weer?, vroeg de Koning norsch.
Het bericht, dat de Schepper zich ont
fermd heeft over uw koninkrijk
Is dit de waarheid, Chavigny?
Oui, Sire.
Zonder te antwoorden wendde de koning
de teugels van zijn paard en de hovelingen
volgden hem naar het Louvre. Brusk maakte
hij, daar aangekomen, een beweging dat
allen moesten wachten en alle majesteit ver
getend stormde hij de trappen op en storm
de de vertrekken van de koningin binnen.
Toen hij na een kwartier terugkeerde, riep
hij uit:
Ik hoop dat het een zoon is!Wat
een gezicht zal de hertog van Orléans trek
ken!
Een troonopvolger!
En dien eersten Zondag van de September
maand kwam Mademoiselle Filandre
den koning melden dat weldra de blijde ge
beurtenis zou kunnen plaatsvinden. Te elf
uur keerde ze terug: een zoon was ter wereld
gekomen, een Dauphin. De koning rende naai
de kraamkamer, omhelsde zijn gemalin, zijn
zoon. rukte de vensters open en schreeuwde
tot de menigte die met ongeduld op de bin
nenplaats van het kasteel van Saint Germain
wachtte
Het is een jongen!
Naar alle kanten stoven de koeriers weg
om aan land en volk de heugelijke tijding
over te brengen, dat dien 5den September,
geboortedag vankardinaal de Richelieu,
in de zelfde maand dat Anna van Oostenrijk
het levenslicht aanschouwde, de Dauphin
was geboren. Dien dag schreef kardinaal de
Richelieu aan de koningin dat hij voor den
jongen Prins evenveel genegenheid koesterde
als voor haar zelf.
Héél Frankrijk juichte. Hugo de Groot,
toen Zweedsch gezant te Parijs richtte een
schrijven aan zijn vorst: „Nooit en nimmer
heeft het volk zoo uitbundige vreugde ge
toond, nimmer zooveel aanhankelijkheid aan
den Koning. Uit dit alles blijkt hoe gelukkig
het volk is dat de wettige troonsopvolging ver
zekerd is".
Zoo kwam juist drie eeuwen geleden Lode
wijk XIV ter wereld.
En gevoegelijk zouden we dan ook onder
den titel „De geboorte van den Zonne-
koning" dit korte opstel kunnen sluiten, ware
het niet dat we ons nog zoo even 'n histo
risch feit van heel kort daarna herinneren.
Paus Urbanis VII had den heel jeugdigen
Dauphin een schitterend gewaad geschonken,
versierd met gouden lelies en met de gouden
bijen van Barberini. Lodewijk XIII zwaar
lijdend, lag op sterven en de biechtvader van
den kroonprins had hem bevolen te bidden
voor zijn vader. Maar de jonge prins, in vol
ornaat, trad het slaapvertrek van zijn vader
binnen en wijdbeens, met de handen op de
heupen, vroeg hij aan den stervende:
Vader, ben ik zoo niet mooinu ik
Lodewijk XIV heet?
Nog niet, murmelde Lodewijk XIII
Vier en twintig dagen later klonk de sinis
tere kreet: Le Roy est mort! Vive le Roy!
„l'enfant du miracle" begon zijn „oeuvre des
destruction". Hij moge het geluk hebben ge
had tijdgenoot te zijn geweest van een Molière,
een Racine, een La Fontainemaar het
volk heeft het recht, aan 't einde te vragen:
wat hebt ge van de erfenis gemaakt? En zelfs
de trotsche „Roi Soleil" zou verlegen zijn ge
weest om daarop te antwoorden.
HENRY A. TH. LESTURGEON.
OE WINTER STAAT
WEER WOR DE DEUR
MAAR. NOG tb
HET NIET TE
LAAT OM KOLEN
TE B£bT6LLBN
TE6EN20MER.
PB.IJZ.EN
FRANS PERQUIN
(Adv. Ingez. Med.)
WAT BRENGT:
R.K. VOLKSBOND.
DE ORANJE-CANTATE.
Naar aanleiding van mijn verslag (in het
blad van Dinsdag) over de uitvoering van de
Oranje Cantate voor de af deeling Haarlem-
Oost van „Koninginnedag", deelt de heer
Andries de Braai mij mede, dat hij alleen de
begeleiding van de cantate voor zijn rekening
genomen had, maar dat een niet in het pro
gramma genoemde pianist de pauzen met pia
nospel heeft aangevuld. In de zaal was dat
niet te zien, doordat de speler achter de piano
verscholen zat. Bovendien vermeldde het pro
gramma slechts den naam van één pianist.
Ik maakte in mijn verslag, naast waardee-
rende opmerkingen, gewag van eenige har
monische vrijheden, die ik bij dit tusschen-
spel constateerde. Die aanmerking komt dus
niet voor rekening van den heer De Braai,
wel mag die aanspraak maken op den lof,
dien ik hem bracht voor zijn verdienstelijke
begeleiding en de aardige fantasie over een
artistieke gavotte.
K. DE JONG
(Adv. Iiigez. Med.)
Voor den Politierechter.
Na het fuifje.
Als men des avonds flink feestgevierd heeft
en misschien meer gedronken heeft dan goed
is komt men huiswaarts keerend gemakkelijk
tot verkeerde dingen. Zoo verging het ook
een 25-jarige Zaanlander die na een „gezel-
ligen avond" van een voetbalvereeniging te
Koog aan de Zaan door twee agenten werd
aangehouden vlak voor een café dat den
veelbelovenden naam „De Waakzaamheid"
droeg.
„Was u maar waakzaam gebleven", zei de
Politierechter tot verdachte.
De feestvierder was namelijk over de aan
houding heelemaal niet te spreken geweest en
hij had dit niet onder stoelen of banken ge
stoken.
Nu kan men tegen de politie echter beter
beleefd zijn en dat moest de verdachte nu
tot zijn schade ondervinden.
Zes gulden of 3 dagen vroeg de Officier, de
rechter vond de beleediging nogal erg en zoo
kostte den jongeman zijn weinig vriendelijke
uitlating tegen de politie een tientje, daf men
op een "fuifje wel aangenamer kan beste
den....
De reden.
Als twee menschen elkaar klappen geven
dan bestaat daarvoor meestal een goede reden.
Het is tenminste al heel zonderling als men
iemand een stomp geeft als hij zegt dat in
uw duivenhok gebraden konijnen gestopt
moeten worden.
Waar de beleediging in deze opmerking
schuilt zal wel niemand duidelijk zijn, doch
een Beverwijksche chauffeur was over dit on
schuldig schijnende zinnetje dermate in woede
ontstoken, dat hij een tuinder die dit aan zijn
vrouw gezegd had. van de fiets had getrok
ken en hem een paar flinke stompen had ge
geven.
Politierechter: Hoe kwam je er nu toe om
zoo maar klappen te gaan ultdeelen?
Verd.: Nou ik zei, je moet je mond houden
anders geef ik je een klap en toen was het
al gebeurd.
De eisch luidde f 12 of 9 dagen en het von
nis was conform.
Beleediging.
In het vriendelijke Bennebroek was een
stalhouder minder vriendelijk tegen een
bloembollenhandelaar geweest en hij was zelfs
zoo ver gegaan om den ander voor een op
lichter uit te maken.
De beleedigde bloembollenhandelaar vertel
de dat verd. hem had toegevoegd:
Zoo mooie meneer met je mooien tuin wan
neer betaal je me nu eens?
De verdachte gaf hieraan dezen uitleg, dat
de getuige hem 78 gulden had beloofd zonder
deze belofte echter ooit in te lossen.
Je liegt het antwoordde de getuige kort
maar krachtig doch de rechter vermaande
hem op te passen. Deze waarschuwing hielp
echter niet veel want weer in de getuigen
bank teruggekeerd kon de beleedigde zich
niet bedwingen en voegde hij den verdachte
toe: „Sta niet te liegen, lafaard".
De vrouw van den bloembollenhandelaar
vertelde dat zij achter in den tuin zat en
toen hoorde dat er een woordènwisseling aan
den gang was. Ze had verdachte duidelijk
hooren zeggen: Je bent 'n leelijke oplichter,
je hebt de heele wereld opgelicht. Verder
neemt ie steeds z'n hoed overdreven diep
voor me af, zei de getuige, maar de rechter
was van meening dat men daar niets op te
gen kan hebben.
De officier vond het niet te pas komen dat
iemand die meent geld van een ander te
krijgen dit maar tracht te innen door te
schelden. Daar het hier een herhaling be
treft is een flinke boete gewenscht. Twintig
gulden of 12 dagen luidde tenslotte den eisch
waarmee de politierechter zich vereenigen
kon.
Buurvrouw.
Een goede buur is beter danzal een
los werkman uit Krommenie ook wel eens
gedacht hebben, want hij had het met zijn
buurvrouw niet bepaald getroffen. Tijdens
een twist op 25 Juni was het al heel erg ge
worden. Buurvrouw, een flinke 38-jarig we
duwe was op den tengeren buurman afgevlo
gen en had hem zoodanig bewerkt dat hij
nog dagenlang de sporen van dezen aanval
droeg. Ook de bovenkleeren waren hem van
het lichaam gerukt, zoodat buurman niet
erg veel met zijn buurvrouw op had.
„Hebt u wel eens meer last" vroeg de
rechter.
„Nou last bepaald niet maar ook geen voor
deel", antwoordde de getuige philosophisch.
Rechter tot verd.: „De inlichtingen over u
zijn slecht."
Verd. Dat begrijp ik niet. Ik heb altijd meer
gegeven dan gekregen.
Rechter: „Ja, zeker klappen
De getuige vertelde nog dat buurvrouw
hem ook met een klomp had geslagen. Bo
vendien had ze zijn kleeren totaal kapot ge
scheurd. De schade bedroeg drie gulden.
Dat hemd kon ik zoo kapot scheuren, zeide
verdachte, het was een oud hemd want Za
terdags trekt hij altijd schoon aan en mijn
kousen had ik aan een lijn gehangen en die
zijn heelemaal kapot gegaan door het glas
dat altijd op het erf ligt. En om haar bewe
ring meer kracht bij te zetten haalde ze
eenige kousen te voorschijn, doch de Politie
rechter stelde er niet zoo veel belang in.
In ieder geval mag u niet zoo agressief optre
den, zei de officier. Twaalf gulden of 9 dagen.
De politierechter deed er nog twee gulden
af en verzuchtte: „met zoo'n buurvrouw ben
je niet erg best af."
Nieuwe automaten bij de
Posterijen.
De Posterijen zullen in den loop dezer maand
een proef nemen met briefkaart-automaten.
Het platteland zal automaten krijgen voor
postzegels van V/2 en 5 cent.
De kleine Elsje zat op een krukje van spiegelglas en ze
had een prentenboek dat zooveel gekost had als het
halve KoninkrijkJa, jullie kunt gelooven dat de kinderen
het goed hadden Maar zoo zou het niet altijd blijven.
Hun vader die Koning over het heele land was, trouwde
met een erg booze Koningin, die heelemaal niet lief
voor de kinderen was. Dat konden zij op den eersten
dag al heel goed merken.
In het paleis was alles even prachtig. De kinderen
konden er heerlijk spelen en hier zie je hoe ze dan net
deden alsof er iemand op bezoek kwam. Maar toen de
booze Koningin gekomen was kregen zij niet meer
van die lekkere xaartjes en die heerlijke gepofte
appels van vroeger. De Koningin gaf ze zand in een
theekopje en zei dat ze daarmee maar tevreden
moesten wezen.
Het was nog heel vroeg in den morgen toen de
zwanen langs het kamertje in de boerderij vlogen
waar Elsje lag te slapen. Ze zweefden over het dak,
draaiden met hun lange halzen en klapten met hun
✓ieugels, maai niemana hoorde ot zag hen. Ze
moesten weer verder, hoog naar de wolken en heel
ver de wereld in. Na een poosje kwamen zij aan een
donker bosch, dat zich heelemaal tot aan het zeestrand
uitstrekte.
I Sprookje van H. C. ANDERSEN
VRIJWILLIGE BURGERWACHT HAARLEM
De Commandant van de Vrijwillige Burger
wacht Haarlem deelt mede dat de winteroefe-
ningen in de Inf. Kazerne aan den Kouden-
horn, Maandag 12 September a.s. ten 8.30 uur
n.m. een aanvang nemen.
De jaarfeesten van den R.K. Volksbond te
Haarlem hebben plaats op Dinsdag 4, Don
derdag 6, Zondag 9, Dinsdag 11, Donderdag 13,
Dinsdag 18, Donderdag 20, Zondag 23 en Dins
dag 25 October.
Alberdingk Thijm (gemengd tooneel) voert
op „Janus Tulp", blijspel van Justus van
Maurik, onder regie van Herman Moerkerk.
Donderdag 6 October wordt de algemeene
vergadering gehouden.
