Haarlem's Dagblad
Chamberlain heden bij Hitier
Britsche premier
Reacties
Chamberlain's Reis.
vanmorgen vroeg per
vliegtuig vertrokken
De belastingen te Haarlem.
Levens.
BERICHT
Chamberlain's
historische reis.
Het belangrijkste
56e Jaargang No. 16943
Uitgave Lourens Coaler, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
A dm in. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Donderdag 15 'September 1938
Abonnementen per week f0.25. p maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummer» 6 cent per ex.
Advertentiën t 1-5 regels f 1.75. elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes tie rubriek.
Het plotselinge, door niemand verwachte
besluit van den Britschen minister-president
Neville Chamberlain, om Adolf Hi tier een
bezoek te brengen teneinde te trachten tot
overeenstemming te komen, heeft ongetwij
feld in de geheele wereld diepen indruk ge
maakt. Er blijkt uit, dat het Chamberlain
diepe ernst is met zijn streven naar een op
lossing die den vrede in Europa redt. Die ge
dachte wordt versterkt als men overweegt, in
welke bewoordingen de Duitsche Führer
zich pas nog over Engeland, over zijn beleid
en over de democratisch geregeerde staten in
het algemeen heeft uitgelaten. In de geschie
denis der internationale verhoudingen is dit
ongetwijfeld hetgeen men in Den Haag zou
noemen „een nieuwe figuur", een nieuwe
wijze van handelen. Dat de premier van een
machtig rijk de eerste is om in een met oor
logsgevaar bezwangerde sfeer den tegenstan
der, die zijn beleid pas nog in het openbaar
met minachting bejegend heeft, om een on
derhoud te vragen teneinde daarin gezamen
lijk den weg naar den vrede te zoekendat
is nimmer vertoond. En met weemoed denkt
men aan 1914. Er waren toen geen vliegtui
gen waaraan minister-presidenten het kost
bare doch veege lijf voor zulke lange reizen
wilden toevertrouwen. Maar er waren auto's
en treinen genoeg. Als men denkt aan de
mogelijkheid, dat toen op het beslissende
oogenblik de Fransche minister-president
René Viviani den Duitschen Rijkskanselier
Von Bethmann Hollweg had kunnen bezoeken,
of dat de Engelsche premier Asquith zulk een
reis zou hebben ondernomendan huivert
men even bij het besef, dat zulke pogingen
toen niet beproefd zijn. Maar er gelden meer
verschillen met 1914. Toen was er nog de
meening dat de oveiwinning behalve glorie
ook grooter macht en welvaart zou brengen.
Toen zag men den oorlog nog als een belang
wekkend avontuur, dat trouwens wel zeer
snel tot een beslissing zou leiden, want
nietwaar: die moderne bewapening! Het kon
immers niet lang duren! Toen beseften de
volken nog niets van de poel van ellende
waarin zij gestort zouden worden, vier jaren
en vier maanden lang, en van den nasleep
van verwording en ontwrichting der beschaaf
de wereld, die volgen zou. Toen was de ont
zaglijke campagne, in onzen tijd tegen de
beestachtige misdadigheid van oorlog ge
voerd, ook nog niet ontketend. Want gij ver
gist u als gij meent, dat die in de gemoederen
der volken-zelf geen uitwerking heeft gehad.
Thans heerschen overal afkeer en angst je
gens den oorlog.
Een zeer zware taak is het, die de zeventig
jarige Britsche premier op de schouders
neemt. Wat hij precies zal voorstellen, wat
hij Hitier zal aanbieden, weten wij niet. Het
is waarschijnlijk te achten dat hij van den
Führer een duidelijke preciseering van diens
wenschen en doeleinden zal vragen, niet
alleen wat TSjeeho-Slowakije, maar ook wat
andere, zoowel hangende als in de toekomst
dreigende geschillen betreft. Het is voorts
aan te nemen dat hij ten aanzien van
Tsjecho-Slowakije zekere concessies in zijn
zak zal hebben. Het Times-artikel van dezen
morgen, dat aanvaarding van de juistheid
van zelfbeschikkingsrecht voor de Sudeten-
Duitschers bepleitte, gaf een hoopvolle aan
wijzing. En dan is het te hopen dat Chamber
lain zich wat de toekomst betreft op het
standpunt: „Wij wenschen een welvarend
Duitschland, ook in ons eigen en in Europa's
belang", zal plaatsen. Na zijn terugkeer zal hij
zijn regeering natuurlijk moeten raadplegen
over verscheidene besproken aangelegenhe
den. Wellicht zal hij zich tot het parlement
moeten wenden.
Hij heeft zijn onderhoud met Hitier aan
gevraagd „met het oog op den steeds critie-
ker wordenden toestand". Deze term zal velen
verontrusten, gebezigd als zij werd aan het
einde van een dag, waarop een zekere ont
spanning scheen ingetreden en o.a. door Lon
den was medegedeeld, dat een onderhoud
tusschen den Franschen minister van Bui-
tenlandsche Zaken Bonnet en den Engelschen
ambassadeur te Parijs Sir Eric Phipps tot
rooskleuriger inzicht in den toestand had
geleid. Men moet evenwel in aanmerking ne
men dat Chamberlain tegenover sommige
politieke kringen in eigen land en ook tegen
over het buitenland zich genoopt zal hebben
gevoeld het Britsche „prestige" oh hatelijk
woord dat de volken-relaties zoo vaak be
ïnvloedt te handhaven door zijn ongewone
reis aan te duiden als een daad, slechts in
uiterste noodzaak ondernomen. Hier moet
men zeer zeker diplomatieke termen onder
scheiden en dus niet een te groote ongerust
heid voelen.
De Hemel geve dat Chamberlain's reis met
succes worde bekroond. De gansche wereld
zal haar uitkomsten in groote spanning
afwachten.
R. P.
Engeland kan op Australië
rekenen.
Grootst mogelijke steun indien
de omstandigheden het nood
zakelijk maken.
De regeering van het gemeenebest
van Australië zoo meldt Reuter uit
Canberra heeft besloten Groot
Brittannië. indien de internationale
omstandigheden zulks noodig maken,
in iedere actie den grootst mogelijken
steun te verleenen.
f** EHEEL onverwacht kwam Woensdagavond de offi-
ciëele tijding uit Londen, dat de Britsche minister-presi
dent Neville Chamberlain zich heden per vliegtuig naar
Duitschland zou begeven om in verhand met den internatio
nalen toestand een onderhoud met Hitier te hebben.
Chamberlain had in den loop van den dag door bemidde
ling van den Britschen ambassadeur te Berlijn den Führer
het volgende telegram doen toekomen:
Het woord is aan.
Wijnaendts Francken:
Zedel\jke moed is zeldzamer
dan lichamelijke.
Geen 185, maar 195 opcenten
op Personeel?
]\/I ET het oog op den steeds kritieker wordenden toestand
stel ik IJ voor onmiddellijk tot V te komen om te
trachten een vreedzame oplossing te vinden. Ik stel voor per
vliegtuig te komen en ben morgen (Donderdag - Red.) ge
reed om te vertrekken. U gelieve mij het vroegste tijdstip
waarop en de plaats waar gij mij kunt ontvangenmede te
deelen. Gij zoudt mij ten zeerste verplichten door een zeer
spoedig antwoord
(w.g.) NEVILLE CHAMBERLAIN.
Hitler antwoordde daarop, dat hij gaarne bereid ivas den
Britschen minister-president op 15 September te ontvangen.
Chamberlain is hedenmorgen om 8.55 uur per Britsch
lijnvliegtuig van Heston vertrokken en werd tegen 1 uur te
München verwacht. Na een korte rustpoos zou hij zich naar
Berchtesgaden begeven.
Ook verhooging van de Gemeentefonds
belasting
De Raad van Haarlem nam Woensdagmid
dag het voorstel van B. en W. aan om te
voldoen aan de aanschrijving der regeering
om de opcenten op de Personeele Belasting
voor 1938 te verhoogen van 185 op 195.
Uit ae gedachtenwisseling bleek, dat de
raadsleden algemeen dezen eisch der re
geering betreuren, omdat het standpunt van
B. en W. die al het mogelijke gedaan heb
ben om de regeering alsnog te overtuigen
van het feit, dat het ongewenscht is de op
centen te verhoogen, in verband met de
positie van Haarlem ten opzichte van de
randgemeenten, die laegre belastingen hef
fen werd gedeeld. De raadsleden gevoelden
zich in een dwangpositie geplaatst, omdat
als de raad niet aan den eisch van de re
geering zou voldoen de door Haarlem ge
vraagde extra-uitkeeringen uit het Werk-
loosheidssubsidiefonds gevaar loopen.
Slechts 2 leden stemden tegen het voorstel
van B. en W. (de heeren Castricum en
Peper).
De heer E. v. d. Wall, wethouder van
financiën, deelde mede dat de 10 extra op
centen op de Personeele Belasting voor 1938
vermoedelijk f 50.000 zullen opbrengen.
Voorts deelde de wethouder nog mede, dat
het college van B en W. nog met de regeering
correspondeert over het verlangen der re
geering om voor het belastingjaar 1938—1939
het aantal opcenten op de Gemeentefondsbe
lasting van 55 op 75 te brengen. Er is nog
niet mede te deelen of die onderhandelin
gen voor Haarlem het gewenschte succes zul
len hebben.
\Joto uiivaui^e. (tiyzancUeUeclcn
•zie. ttien d& (vcabinet
buitenland
LONDEN Nieuwe hoop geschept. WASHINGTON .'„Onge
looflijk." BERLIJNVoldaan en opgelucht. PARIJS: Zoowel
verbaasd als verheugd. PRAAG: gereserveerde vreugde.
GENÈVE: sceptisch.
Daar zit ik in mijn luien stoel gedoken
En neem, als eiken dag, mijn dagblad op;
Mijn oog vliegt naar een grooten vetten kop.
Wat onheil is er nu weer losgebroken?
Die moeilijkheden die er steeds weer rijzen,
Die raken toch je kouwe kleeren wel
En werken danig op je zenuwstel
Ik ga al aardig (neen, onaardig) grijzen.
Die griezelige dingen in de kranten,
Het dagboek van een hachelijken tijd,
Al wat de klok slaat afgunst, strijd en nijd.
Gevaren dreigen ons van alle kanten.
Ik leg de krant neer en ik peins toch even:
Wat heeft de mensch van zijn bestaan
gemaakt.
Hoe zijn wij hooploos van de kook geraakt.
Wij, uitverkoren tot het menschenleven.
Ik kijk omlaag, daar ligt een trouwe makker.
Mijn kleine „Schot", te soezen aan mijn voet.
Zijn oogen kijken uit zijn ruige snoet.
Stil naar mij op en niet volkomen wakker.
Ik zeg wat en het doet hem hoorbaar gapen.
Hij kwispelt even met zijn eindje staart
En meer reactie is het hem niet waard,
Hij sluit zijn oogen, want hij wil wat slapen.
Hij wist zijn dag weer prachtig te besteden.
Heeft machteloos getierd tegen een kat,
Die veilig starend op een schutting zat.
Hij is nu vermoeid en met zichzelf tevreden.
Straks zal de vrouw hem weer zijn eten
geven
En gaat de baas een eindje met hem om,
Wanneer hij uitgepeinsd is op 't waarom
Schelden de menschen dat een hondenleven?
P. GASUS.
Zij, die zich met ingang van 1 October
per kwartaal abenneeren, ontvangen
de in September nog te verschijnen
nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE.
Groote menigte juichte den
Staatsman bij zijn vertrek toe
LONDEN, 15 September (A. N. P.) Om
tien minuten over achten is Chamberlain
vanochtend uit Downingstreet vertrokken.
Een geweldige menigte juichte hem toe. De
premier nam de hulde met een glimlachend
en een gelukkig gezicht in ontvangst. Cham
berlain was vergezeld van Sir Horace Wilson
en William Strang, den directeur der afdee-
ling Midden Europa van het ministerie van
buitenlandsche zaken. De weersomstandig
heden zijn niet bijzonder gunstig voor vliegen
en waarschijnlijk zal het vliegtuig, een dei-
modernste toestellen van de British Airways
onderweg veel regen ontmoeten.
Aangezien Chamberlain geen Duitsch ver
staat en Hitier geen Engelsch kent, zal
Strang aan Britsche zijde als tolk optreden.
Lord Halifax, Sir Alexander Cadogan, Lord
Brocket. Lord Londonderry en vertegenwoor
digers der Duitsche ambassade te Londen
waren aanwezig bij het vertrek van Cham
berlain van het vliegveld te Heston.
Voor zijn vertrek verklaarde Cham
berlain:
Ik vertrek om den Duitschen rijks
kanselier te ontmoeten, daar de toe
stand mij zoodanig voorkomt, dat
persoonlijke besprekingen tusschen
hem en mij nuttige resultaten kun
nen hebben. Mijn politiek is steeds
geweest te probeeren den vrede te
verzekeren en de gereede aanvaar
ding door den Führer van mijn voor
stel moedigt mij aan te hopen, dat
mijn bezoek aan hem niet zonder
resultaat zal zijn."
De Duitsche zaakgelastigde wenschte Cham
berlain geluk met zijn grootmoedig initiatief.
Op het oogenblik dat Chamberlain in het
vliegtuig plaats nam, ontving hij uit handen
van Lord Londonderry, die toen juist aan
kwam, een boodschap, waarvan hij glim
lachend kennis nam.
Het publiek werd door politie op een af
stand gehouden. Er werd gejuicht en geroe
pen: „Leve Tsjecho Slowakije".
Het toestel werd bestuurd door C. N. Pelly
van de British Airways met Kling als tweeden
piloot.
De Duitsche ambassadeur Sir Neville Hen
derson is vanmorgen uit Berlijn te München
aangekomen, waar hij Chamberlain zal ver
welkomen.
Zeer goed ingelichte Berlijnsche kringen zijn
volgens United Press van meening, dat Hen-
lein niet bij de ontmoeting tusschen Hitier en
Chamberlain aanwezig zal zijn. Zij verklaren
dat, tot zoover men thans kan oordeelen
slechts officieele Duitsche en Britsche regee-
ringspersonen hierbij tegenwoordig zullen
zijn, o.a. Von Ribbentrop, Strang, een lid van
de missie Runciman en wellicht Von Weis-
sacker.
Nader meldt men ons:
MÜNCHEN, 15 September (D.N.B./
A.N.P.) Minister-president Cham
berlain is vanmiddag om half één per
vliegtuig te München aangekomen.
Kinderverlamming te Haarlem.
Geen enkele reden tot ongerustheid.
De directeur van den Gemeentelijken Ge
neeskundigen Dienst te Haarlem, dr. W. B.
Smit, verklaarde ons dat er
geen enkele reden tot ongerustheid be
staat over de gevallen van kinderver
lamming die zich in Haarlem en de
omgeving hebben voorgedaan.
Er zijn zoo verklaarde dr. Smit in ons
land drie haarden van de ziekte geweest:
Gouda, Enschedé en Venlo. Nu zijn er buiten
die haarden ook wel in eenige andere ge
meenten gevallen geconstateerd, maar er zijn
geen nieuwe haarden gevormd.
Tet Haarlem is het ook bij de twee
gevallen gebleven. De tijd waarin voor
besmetting gevreesd moet worden
5 tot 10 dagen is sindsdien al ver
streken zonder dat er een nieuw ge
val is bijgekomen.
De twee Haarlemsche gevallen, die van
medisch standpunt bekeken, niet ernstig zijn,
hebben gelukkig een bevredigend verloop.
Wat de omgeving betreft is het ook gebleven
bij het eene geval te Hoofddorp en te Hille-
gom.
HM. DE KONINGIN WANDELT IN HET
VONDELPARK.
AMSTERDAM. 15 September. Vanmorgen
heeft H.M. de Koningin van het mooie na
jaarsweer geprofiteerd en een wandeling ge
maakt in het Vondelpark waarheen zij zich,
vergezeld van een hofdame, per auto begaf.
NZE kantoor brievenbussen zijn zeer
ruim. Maar dat is ook ten volle noodig.
om de stapels brieven te ontvangen, die
op Groentjes in Haarlem's Dagblad
binnenkomen.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
De opcenten np de Personeele Belasting
voor hel jaar 1938 zijn voor Haarlem
van 185 op 195 gebracht. 1™ 4
Geen enkele reden tot ongerustheid inzake
de gevallen van kinderverlamming m
Haarlem en omgeving.
De Haarlemsche raad zal voortaan als
regel om de 3 weken vergaderen. 4
De meerderheid van het college van B. en
W. is voor demping der Bake nesse -
gracht, de minderheid is daartegen. l
B. en W. van Haarlem stellen voor in be
ginsel tot demping van de Bakenesser-
gracht te besluiten.
Natuurbescherming is noodig, vooral in ae
omgeving van Haarlem. 15
Ook automatische verkeerssignalen op de
kruispunten Zijlstraat—Ged. O. Gracht
Nassaulaan en Jansstraat—Korte
Jansstraat—Ridderstraat te Haarlem 13
Werkverruiming voor bouwvakarbeiders
te Haarlem. O.a.. bouw van 100 woningen
in Haarlem-Oost. 13
BINNENLAND.
Er worden pogingen in het werk gesteld
het gezonken motorschip „Nippon of
zijn lading te bergen.
De Karimata zal Juli 1939 naar Indie ver
trekken. 3
Ervaringen op zee bij een reis naar Indie
en terug. 3
BUITENLAND.
De Britsche minister-president Chamber
lain is vanmorgen per vliegtuig naar
Duitschland vertrokken om een onder
houd met Hitler te hebben. 1 en 5
Mussolini adviseert: Volksstemming voor
alle nationaliteiten in Tsjecho Slowakije 2
Het nieuwe Duitsche luchtschip heeft een
geslaagde proefvlucht ondernomen. 5
Te Falkenau in het Sudeten Duitsche ge
bied zou zich een zeer ernstig incident
hebben voorgedaan; het Tsjechische
persbureau publiceert een tegenspraak. 5
ARTIKELEN.
R. P.: Chamberlain's reis. 1
H. D. Vertelling: De moord in het souter
rain. 4
B. K.: Erich von Stroheim zorgt voor een
„Alibi" 7
Voor de Vrouw. ij
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op Q
