NAAR INDÏE
EN TERUG.
Wordt de Nippon nog
geborgen?
Aspirin
Ervaringen op Zee.
DONDERDAG 15 SEPTEMBER 1938
HAARLEM'S DAGBLAD
3
Pogingen zullen in het werk worden
gesteld.
Enkele angstige uren voor de
bemanning.
Omtrent het gisternacht nabij het lichtschip
Wandelaar na aanvaring gezonken Zweedsche
motorschip Nippon, vernemen wij, dat er nog
eenige hoop bestaat tot het geheel of gedeel
telijk bergen van schip en lading, welke uit
ongeveer 9.000 ton stukgoed bestaat. De ber
gingspogingen zullen worden gedaan door de
firma L. Smit en Co., in samenwerking met de
Union de Remorquage et de Sauvetage te Ant
werpen.
De bergingssleepbooten Zwarte Zee en Go
liath zijn Woensdagmiddag wederom van Vlis-
singen naar het gezonken schip uitgevaren.
De geredde bemanning van de Nippon zal
hoogstwaarschijnlijk heden van Vlissingen
naar Rotterdam vertrekken.
Bij het keeren van het getij heeft de Nippon
zich iets opgericht, waardoor het bovenschip
vlakker is komen te liggen. De bovendekken
waren bij laag water zichtbaar.
Angstige uren in de
sloepen.
De bemanning van het m.s. „Nippon" is
Woensdagmiddag door de Belgische sleepboot
„Goliath" te Vlissingen aan wal gebracht. De
opvarenden telden 45 personen, onder wie de
vrouw van den kapitein en drie Duitsche pas
sagiers.
De kapitein, de heer Boril. noch een zijner
officieren wenschten een enkele mededeeling
te doen. Van een lid van de bemanning ver
namen wij, dat de „Nippon" 's nachts te on
geveer twaalf uur door het Fransche s.s.
„Aisne" midscheeps aan bakboord zijde is aan
gevaren. Een groot gat ontstond, waardoor het
water onmiddellijk binnenstroomde. Het groot
ste deel der bemanning lag te kooi en schrikte
hevig op. Het water stond onmiddellijk in de
verblijven, zoodat allen niet anders konden
redden dan hun lijfgoederen, waarop zij naar
het dek snelden.
Dank zij het kalme optreden van den ka
pitein en de officieren ontstond geen paniek.
Terwijl het schip zinkende was. werden in
koortsachtige haast de beide sloepen gestre
ken, waarin alle opvarenden plaats namen.
Ofschoon het Fransche s.s. „Aisne", dat in de
nabijheid was gebleven, eveneens een red
dingsloep uitzette, behoefde deze geen dienst
te doen.
Na ongeveer drie uur in de sloepen te heb
ben rondgedreven, waarbij men moest aan
zien dat de „Nippon" in de diepte verdween,
werd een sloep opgepikt door een Belgische
visschersboot en naar Zeebrugge gebracht.
Korten tijd later werd de andere sloep door
de „Goliath" opgepikt.
De bemanning heeft alles moeten achter
laten. Alleen de scheepspapieren konden nog
worden meegenomen.
Piet Hein ziet zijn vloot terug.
Schepen liggen voor zijn standbeeld te
Delfshaven.
Woensdagochtend is de vloot van Piet Hein,
die gedurende de jubileumfeesten op de Maas
te Rotterdam zudk een schitterend schouwspel
bood, op officieele wijze te Delfshaven inge
haald.
Aan den voet van het standbeeld van den
vlootvoogd ligt een viertal van deze schilder
achtige schepen gemeerd. Voorloopig zal deze
vloot een maand in de achterhaven blijven
liggen. Zij leveren een beeld op alsof in het
hartje van het oude Delfshaven, met zijn vele
oude geveltjes en oude gebouwtjes, de historie
is herleefd.
Tien jaar geregelde luchtvaart in
Ned.-Indië.
Bijzondere frankeerzegels worden uitgegeven.
Ter herdenking van het tienjarig bestaan
van een geregelde luchtvaart in Nederlandsch-
Indië, welke 1 November 1928 aanving, zullen
daar te lande twee bijzondere frankeerzegels
worden uitgegeven, in de waarden 11V2 cent
en 20 cent. Deze frankeerzegels worden ver
kocht met een toeslag van 5 cent. waarvan
de netto-opbrengst zal worden uitgekeerd aan
de Koninklijk Nederlandsch-Indische Vereeni-
ging voor luchtvaart ten behoeve van het Ne-
deriandsch-Indisch Luchtvaartfonds.
De zegels worden in Indië verkrijgbaar ge
steld van 15 t/m 31 October 1938 en zullen hier
te lande gedurende denzelfden termijn aan
de philatelistenloketten verkrijgbaar zijn. Zij
worden voor het gebruik gelijkgesteld met ge
wone Indische frankeerzegels en blijven gel
dig tot en met 30 November 1938.
De zegels zijn uitgevoerd in rotogravuredruk
in de kleuren sepia en muisgrijs. Het formaat
is 30 x 23 m.M.
MESSENSTEKER AANGEHOUDEN.
Zooals gemeld, heeft een onbekende man,
die Maandaganacht bij een vrouw- in een per
ceel aan den Amstel te Amsterdam op bezoek
was, haar na een oneenigheid met een mes in
de zijde gestoken. De vrouw moest in het Bin
nengasthuis worden opgenomen. De man wist
in het duister te ontkomen.
Woensdag reeds heeft de politie de hand op
den dader, een twintigjarig jongmensch,
kunnen leggen. Hij is ingesloten en zal dezer
dagen voor den officier van Justitie worden
geleid.
Scliippersjongen kon niet
zwemmen.
Bij kapseizen van het schipp slechts met de
grootste moeite gered.
Woensdagavond is de uit sintels bestaande
lading van het 40tons groote motorschip „Vo-
lenta" van schipper Snoey te Capelle aan
den IJsel gaan schuiven, waardoor het schip
kapseisde en voor de scheepswerf der fa. A.
Vuyk en Zn. in den Hollandschen IJsel zonk.
Aan boord bevonden zich de knecht en een
zoon van den schipper De knecht wist zich
zwemmende te redden; de zoon van den schip
per evenwel, die de zwemkunst niet machtig
was. kon slechts met de grootste moeite wor
den gered
Hoe moet jongen snij verheids-
onderwijs geregeld worden?
Commissie geïnstalleerd.
De in 1933 op instigatie van de Vereeniging
tot bevordering van de vakopleiding voor
handswerklieden in Nederland gestichte Ne-
derlandsche centrale voor de vakopleiding,
waarvan lid zijn de belangrijkste ver-
eenigingen van leerkrachten bij het Nijver
heidsonderwijs en die van ingenieurs en tech
nici, naast de groote vakcentrales iC.N.V.,
Ned. Vakcentrale, N.V.V., en R.K. Werklieden
verbond) en het Verbond van Nederlandsche
Werkgevers, heeft in de eerste plaats tot taak.
voor Nederland de internationale contacten
op het gebied van de vakopleiding te onder
houden. Daarnaast behartigt deze centrale
de belangen van de vakopleiding hier te
lande.
In verband met dit laatste is een commissie
in het leven geroepen met de opdracht, rap
port uit te brengen over de organisatie en de
inrichting van de opleiding tot geschoolde
vaklieden in industrie en ambacht. De groote
verschuivingen in de techniek der voortbren
ging gevolg van een zeer snel doorgevoerde
mechanisatie en rationalisatie van den arbeid
maakt een heroriënteering op het gebied
van de vakopleiding dringend noodzakelijk.
De commissie werd onlangs te Amsterdam
geïnstalleerd door der voorzitter der Cen
trale, den heer M. Worp te Delft. In de com
missie hebben zitting, behalve de voorzitter,
de heeren Th. W. Bastiaanse te Rotterdam,
Ir. W. van Dorp te Eindhoven, ir. Z. Th. Fet
ter te Eindhoven. A. L. Hengeveld te Haarlem.
E. W. de Jong te 's-Gravenhage, C. van der
Lende te Amsterdam. G. N. Meurs te Leiden,
R. C. van Ree te Eindhoven, J. Schipper te
Utrecht, mr. P. Steinz te 's-Gravenhage, Jos.
Veldman te Utrecht, Ir. J. van der Waerden
te Amsterdam en E. B. Wirtz te Amsterdam.
Noury en Van der Lande te
Deventer bestaat honderd jaar.
Het honderd-jarig bestaan van het Noury
van der Lande concern te Deventer, dat op
17 Sept. a.s. zal worden gevierd, is één van die
merkwaardige feiten uit de geschiedenis van
de Nederlandsche handel en industrie, die
zeker niet onvermeld mogen blijven. Oor
spronkelijk alleen bestaande uit meel- en
oliefabrieken, is het bedrijf gedurende de af-
geloopen eeuw en vooral tijdens de laatste
vijf en twintig jaren uitgegroeid tot een con
cern van groote nationale en internationale
beteekenis, dat verscheidene fabrieken in
binnen- en buitenland omvat en zich bezig
houdt met de fabricage van de meest uit-
eenloopende producten en grondstoffen.
De meel- en oliefabrieken werden in 1888
gesplitst in twee afzonderlijke bedrijven, de
meelfabrieken te Deventer, de oliefabrieken
oorspronkelijk te Kleef, en later in Emmerik
aan den Rijn, waar thans een groote moder
ne fabriek een voorname plaats op de Duit
sche oliemarkt inneemt.
De uitgebreide onderzoekingen en erva
ringen in het bedrijf te Emmerik konden la
ter worden toegepast in de in 1933 in Frank
rijk gestichte oliefabrieken: de Société In-
dustrielle et Commerciale „La Nourylande",
gelegen te Venette bij Compiègne.
De resultaten van deze onderzoekingen leid
den tot het ontstaan van meelverbeterings-
middelen. Voor den verkoop van deze pro
ducten werden verschillende maatschappijen
opgericht, de N.V. Internationale Oxigenium
maatschappij „Novadel" te Deventer; Nova
del Ltd. Londen; Novadel Agene Corporation,
Newark N.J. U.S.A.; Oxyde G.m.b.H. Dussel-
dorf.
In 1926 kwamen de plannen tot oprichting
van een chemische industrie in Nederland tot
uitvoering door de stichting van de N.V. Elec-
trochemische Industrie te Roermond.
Door het contact met alles wat op graan,
meel en brood betrekking heeft, ontstond de
fabricatie van bakkerijgrondstoffen en wel in
de eerste plaats gist. De uitgebreide en be
langrijke onderzoekingen op het gebied van
de gistfabricage hadden de stichting van een
gistfabriek in Frankrijk tot gevolg: La Socié
té Industrielle de Venette, welke binnen en
kele jaren een bedrijf is geworden, dat op de
Fransche gistmarkt een rol van beteekenis
speelt.
De verkoop van de verschillende bakkerij
grondstoffen als moutextract, broodcrêmes
enz. werd ter hand genomen door de N.V.
Demba te Deventer.
Na uitvoerige onderzoekingen kon ook tot
de fabricage van citroenzuur worden overge
gaan, waardoor Noury van der Lande de
eenige Nederlandsche firma is, die citroen
zuur fabriceert.
Ook op het gebied van de bereiding van al
cohol is Noury van der Lande werkzaam
geweest. Van "de Iersche regeering verkreeg
men de vereerende opdracht tot het ontwer
pen van plannen voor den bouw en inrichting
van vijf fabrieken voor de winning van spiri
tus uit aardappelen, welke na menging met
benzine als brandstof voor auto's in den han
del wordt gebracht.
Door de lijnoliefabricage bestond reeds lang
het contact'met de verf- en lakfabricage.
hetwelk tot gevolg had. dat Noury van der
Lande eveneens de fabricage van grondstof
fen voor de verffabricage ter hand nam. n.l.
van titaanwit en loodwit, de titaanwitfabri-
cage te Deventer, de loodwitfabricage te Gil
lingham in Engeland.
Een in de laatste jaren nieuw opgenomen
chemische bedrijfstak is de pharmaceutische
industrje de N.V. Nourypharma te Deventer,
welke zich bezig houdt met de fabricage van
pharmaceutische praeparaten en spécialités,
welke zich in korten tijd in de medische we
reld een goeden naam wisten te verwerven.
Het in Nederland gevestigde personeel der
N.V. en hare dochtermaatschappijen heeft
aan de directie ter gelegenheid van dit jubi
leum o.a. een serie gebrandschilderde ramen
van Joep Nicolas aangeboden, welke worden
aangebracht in de hal van het hoofdkantoor
te Deventer.
De N.V. zelf geeft ter gelegenheid van dit
jubileum een herinnerings-bord uit, ontwor
pen door den kunstenaar Charles Eyk en een
interessant gedenkboek, waarin de geschie
denis en ontwikkeling sedert 1838 worden be
schreven.
VEERTIGJARIG AMBTSJUBILEUM VAN
PROF. G. WISSE.
Ter gelegenheid van het veertig-jarig
ambtsjubileum als predikant van prof. G
Wisse oud-hoogleeraar aan de theologische
school der Christelijk Gereformeerde Kerk te
Apeldoorn bekend kanselredenaar en publi
cist, had een huldigingscomité Woensdagmid
dag in de groote zaal der A. M. V. J. te Am
sterdam een receptie belegd, waar velen van
de gelegenheid gebruik hebben gemaakt den
jubilaris en zijn echtgenoote geluk te, wen-
schen. Er waren vele leden en bestuurderen
van gemeenten, waarvan de jubilaris vroeger
voorganger is geweest en veile predikanten,
collega's zoowel als oud-leerlingen.
één stap! Daarom op
gepast en ook bij de ge
ringste verkoudheid on-
middellijk Aspirin nemen!
HET BEPROEFDE GENEESMIDDEL BIJ GRIEPI
20 tabletten in een buisie 75 cent.
(Adv. Ingez. Med.)
Sclieepsbikker van hangstelling
gevallen en verdronken.
De veertigjarige bikker M. Leenderts te
Rotterdam, is Woensdagmiddag, toen hij be
zig was met het verrichten van werkzaam
heden. langszij het motorschip Damsterdijk,
dat bij de Rotteraamsche Droogdok Maat
schappij in reparatie ligt, van een hangstelling
gevallen, te water geraakt en verdronken.
De Rivierpolitie heeft het lijk opgehaald
en naar het bureau aan de Parkhaven ver
voerd.
MAN VAN f 2000 BEROOFD.
Woensdagmiddag kwam een man, die met
een welvoorziene portefeuille eenige uren in
het hoofdstedelijk centrum van vermaak had
zoek gebracht, bij de politie van het bureau
Singel aangifte doen, dat hij was beroofd van
tweeduizend gulden.
De politie stelde onmiddellijk een onderzoek
in, met het gevolg dat een uur later twee
vrouwen en een man. als verdachten van
deze berooving, werden aangehouden.
Ik heb in mijn vorige brieven getracht u
een klein idee te geven van het leven van
onze kinderen in Indië en ik hoop dat ik daar
door vele ouders heb opgewekt om evenals
ik, hun kinderen te gaan opzoeken en daar
door niet alleen een mooie en interessante
reis te maken, maar ook een dankbare waar
men telkens weer aan terug moet denken en
die nooit meer uit de gedachten gaat. Zooals
ik misschien al schreef, ging ik met de Kota
Nopan, een vrachtschip met passagiers-
accomodatie en een dokter aan boord. Ik zou
dat iedereen aanraden, in ieder geval wan
neer men als ik, als dame alleen reist.
We gingen uit Rotterdam met 17 passagiers
waarbij zich aan tafel altijd 4 leden der be
manning voegden, n.l. de kapitein, de eerste
officier, de eerste machinist en de dokter en
we vormden al gauw als het ware één groote
familie zoodat we het maar half prettig von
den toen er in Genua nog 5 passagiers bij
kwamen. Binnen een dag waren we ook met
dezen de beste vrienden en het werd van be
gin tot eind een heerlijke reis. Men voert
feitelijk den heelen dag niet veel uit, maar
verveelt zich toch geen oogenblik. Er is op zee
altijd wat te beleven.
Sensatie.
Nu hadden we als vrachtboot springstoffen
aan boord en dat gaf toen we in de buurt van
Spanje kwamen, nog een heele sensatie, wat
we heel interessant vonden, vooral toen' alles
goed afliep.
We gingen door de straat van Gibraltar;
de zee was prachtig, de drie kinderen die we
aan boord hadden, lagen in bed en de groote
menschen genoten met hun allen van het
prachtige uitzicht: aan den eenen kant een
verlichte stad in Spanje en aan den anderen
kant een dito in Marokko. Daar zien we in
eens een verlichte kruiser aankomen; het
was de Hertog Hendrik die het oog op ons
schip kwam houden, daar men in Spanje wist
dat we munitie aan boord hadden. Het was
een eenig gezicht: onze verlichte vlag in top
en achter den Hertog Hendirk kwam een Hol-
landsche duikboot; die zouden ons dus bege
leiden. En dat was maar goed ook want een
kwartiertje later zagen we een geblindeerd
oorlogsschip op ons afkomen, dat dichtbij ge
komen. een heel sterk zoeklicht op ons liet
schijnen dat beantwoord werd door de Hertog
Hendrik. Van weerskanten werden er toen
seinen gegeven waar wij natuurlijk niets van
begrepen. Wat later zagen we den Spanjaard
aftrekken en werden wij dus vrij gegeven.
De kapitein kwam ons toen vertellen dat. als
de Hertog Hendrik er niet geweest was. we
vast en zeker hadden moeten meevaren naar
Ceuta, waar ze de munitie er hadden afge
haald. We zagen het oorlogsschip naar een an
dere vrachtboot gaan waarvan het in die wa
teren wemelde en het werd weer van alle
kanten belicht. Toen het gevaar geweken was.
riepen we met ons allen naar de H. H.; Wij
danken U, waarop het antwoord kwam:
Goede reis!
Nog een sensatie: zeeziekte.
Een minder spannende maar ook minder
prettige sensatie was natuurlijk de zeeziekte
waar ik nu ook flink over kan meepraten al
beweerde de kapitein dat hij heusch wel
ergere patiënten had meegemaakt, die van
het oogenblik dat ze aan boord kwamen af
tot ze in Indië kwamen niets waard waren. Ik
was het alleen maar een paar dagen in de
Golf van Biskaye maar toen was het ook
noodweer. En dat realiseerde ik eigenlijk pas
later toen ik een brief van mijn dochter uit
Rotterdam kreeg met een berichtje uit de N
R. C. over het hevige stormweer op de Kota
Nopan die ongeveer 50 uur bijgedraaid had
gelegen in de Golf van Biskaye en daardoor
3 dagen later in Genua zou komen. Zoo erg had
ik het nu ook weer niet gevonden, natuurlijk
omdat ik er geen verstand van had en de ka
pitein je altijd zoo heerlijk wist gerust te
stellen. Hij beweerde ook altijd dat we op een
vrachtboot zooveel veiliger voeren dan op een
„Karimata" Juli 1939 naar Indië
Van Terschelling terugkomende eerst in
het dok.
De „Karimata" zal. wanneer het weer dit
toelaat, heden naar Rotterdam worden ge
sleept.
De molen zal in Rotterdam dokken om een
nieuwe bitumastïeklaag te krijgen. Deze werk
zaamheden zullen ongeveer een week duren.
Daarna wordt de molen naar J. en K. Smit's
scheepswerven te Kinderdijk gesleept. Gedu
rende den winter zal de „Karimata" te Kin
derdijk blijven. Vermoedelijk in Juli (dat is
de gunstigste tijd) zal de sleepreis naar Ned.-
Indië aanvangen.
STEUN VOOR GOEDGEKEURDE POOT-
AARDAPPELEN OOGST 1938.
's-GRAVENHAGE. 14 September Naar wij
van bevoegde zijde vernemen, ligt het in het
voornemen voor goedgekeurde pootaardappe-
len van den oogst 1938 een steunregeling te
treffen, welke afwijkt van de regeling die
voor den vorigen oogst heeft gegolden, en wel
omdat de verkoop van goedgekeurd pootgoed,
vooral wat de prijzen betreft, een minder gun
stig verloop heeft.
Thans zal voor sommige rassen boven de
denaturatievergoeding reeds eerder een toe
slag kunnen worden verleend, daar een mi-
nisterieele beschikking verwacht kan worden,
waarbij van 3 October af reeds gelegenheid
wordt gegeven goedgekeurde pootaardappelen
te denatureeren en den steun daarvoor te
ontvangen.
Autobestuurder zwaar gewond in
zijn auto gevonden.
Waarschijnlijk tegen een steenen paal of in
een grinthoop gereden.
Op den provincialen weg te Limmen is een
ernstig auto-ongeluk gebeurd. Men vond op
Dinsdagavond op dezen weg onder de ge
meente Limmen een ernstig beschadigde
personenauto. De bestuurder, die alleen in den
wagen zat, was ernstig gewond. Met een pas-
seerende zieken-auto werd de man in be-
wusteloozen toestand naar het ziekenhuis te
Wormerveer overgebracht, waar hij eenige
uren later is overleden.
Het slachtoffer bleek te zijn de 26-jarige
gehuwde H. Moen uit Amsterdam.
Men weet nog niet, hoe het ongeluk is ont
staan. Vermoed wordt, dat de bestuurder te
gen een steenenpaal of in een grindhoop is
gereden.
passagiersschip dat zooveel mogelijk op tijd
moet varen, terwijl een vrachtboot het aller
eerst om de lading moet denken en daarom
dubbel voorzichtig moet varen. Toen gingen
er op een nacht nog een paar vaten carbid
aan het rollen die toen maar over boord wer
den gegooid om erger te voorkomen.
Na die paar stormdagen ging alles weer
best en waren we er ook aan gewend als het
eens een beetje ging waaien; we keken dan
met plezier naar die hooge golven en begre
pen dat zoo iets op zee wel meer voorkomt
Toen we in wat warmere streken kwamen,
begon de dag doorgaans al om 6 uur en
kwamen de meeste passagiers dan al boven
op het dek in morgencostuum voor het lek
kere kopje koffie en de heerlijke morgen
koelte. We bleven dan wel een uur zoo aan
dek en dat was heerlijk.
Er was aan boord ook een uitstekende bi
bliotheek zoodat ik heel wat mooie en nieuwe
boeken gelezen heb. 's Avonds werd er na
tuurlijk veel gebridged aan dek en dan kon
den wij ons niet voorstellen dat wij op zee
waren, zoo spiegelglad was die Indische
Oceaan. Maar voor we zoo ver waren, geno
ten we natuurlijk van de prachtige zons
ondergangen die niet te beschrijven zijn en
later van den mooien sterrenhemel, die ook
weer zoo heel anders is dan hier.
Over de reis zelf zou ik natuurlijk veel
meer kunnen schrijven, maar dat hebben
velen al vóór mij gedaan; alleen: die eerste
kennismaking met Indië toen we 's morgens
om 6 uur de baai van Sabang binnenkwamen
was wel een echte belevenis die je nooit ver
geet. De natuur doet je daar direct zoo tro
pisch aan en toen we aan wal gingen, zagen
we ook voor het eerst de Inlanders met weinig
aan en op bloote voeten, waar je ook weer
aan wennen moet. Wij zagen daar weinig
Europeanen. In Medan. onze volgende aan
legplaats natuurlijk veel meer; dat is op
diverse plaatsen een echt Europeesche stad.
In Singapore kwamen we helaas pas tegen
den avond aan, bleven op stroom liggen om
dat we toen al veel te veel over tijd waren en
de kapitein zoo gauw mogelijk weer weg wilde
als hij met lossen klaar was, zoodat hij geen
permissie gaf om van boord te gaan Maar
gelukkig ben ik daar op de terugreis geweest
en dat was wel de moeite waard.
Veilig in de haven.
Het einddoel van de reis was natuurlijk
Batavia of eigenlijk de haven van Priok. waar
men binnenkomt en de familie ziet; dat alles
doet wat rommelig aan net als hier bij het
vertrek. Het oponthoud aan de douane valt
zwaarder door de hitte; maar daarna in de
auto gedurende de rit naar Batavia, wordt de
herinnering aan Holland weer levendig, om
dat de tocht, langs de rivier gaat voorbij een
soort wilgenboomen en er nog niet veel pal
men of klapperboomen te zien zijn Boven
dien trof ik het want. het was voor Batavia
koel en er woei een heerlijke frissche wind.
Toen ik van boord ging, vond ik het wel een
prettig idee dat ik de terugreis met dezelfde
boot en dezelfde equipage zou maken. De
Kota Nopan deed n.l. een reis van 7 maanden
uit en thuis; dus behalve Batavia heen en te
rug, een reis iangs de Oostkust van Amerika.
De kapitein beloofde me veel van die reis te
vertellen en dat was verbazend interessant.
Ik heb daar veel van opgeteekend om er ook
in mijn brieven van te vertellen.
Een maand voordat we weer uit Indië zou
den gaan. kregen we bericht van de Rott.
Lioyd dat er op de terugreis 600 Hadjis (pel
grims) aan boord zouden komen die naar
Mekka gingen. We konden natuurlijk passage
op een andere boot nemen, maar als we èr
geen bezwaar in hadden, moesten we, even
voor het aan boord gaan. op nieuw ingeënt
worden tegen typhus, paratyphus, cholera en
pokken; dit alles voor rekening van de Maat
schappij.
Ik had geen bezwaar en heb daardoor ook
weer een heel interessante reis gehad, waar
over ik in een volgenden brief hoop te
schrijven.
MELWE TRANSFEROYEREEN-
KOMST MET DUITSCHLAND.
Tot 30 Juni 1941 geldig.
OOSTENRIJKSCHE SCHULDEN GEREGELD.
De regeeringspersdienst meldt:
De onderhandelingen tussc'nen de
Nederlandsche en Duitsche commis
sie, welke in Den Haag aangevangen
zijn, werden sinds 5 September te
Wiesbaden voortgezet en hebben op
13 September geleid tot overeenstem
ming over de volgende punten.
Een nieuwe transfer-overeenkomst,
welke een looptijd tot 30 Juni 1941
heeft, kwam tot stand. Daarbij werd
tevens geregeld de rentebetaling op
de kapitaalvorderingen van Neder
land op het voormalige Oostenrijk.
De bestaande clearing-overeen-
komst, welke een looptijd had tot 31
December 1938, werd verlengd tot 31
December 1939.
Voorts werden betalingscontingen
ten voor den uitvoer van Nederland
sche en Nederlandsch-Indische pro
ducten naar Duitschland vastgesteld
voor de periode van 1 October 1938
tot 31 Maart 1939.
Nadere bijzonderheden ten aanzien
van deze overeenkomsten zullen de
zer dagen worden bekend gemaakt.
Grafkelder der Nassau's te Breda
gesloten.
Plechtigheid in de Groote Kerk.
In het gerestaureerde gedeelte van de Groote-
of Onze Lieve Vrouwe-kerk op de markt te
Breda heeft Woensdag een bijzondere plech
tigheid plaatsgehad.
De grafkelder van de laatste leden der ge
slachten van Nassau en Oranje-Nassau is in
tegenwoordigheid van verschillende atitoritei-
ten gesloten met een nieuwen sluitsteen, welke
thans duidelijk de plaats aangeeft, waar de
stoffelijke resten van de laatste Nassau's zijn
bijgezet.
Men zal zich herinneren hoe het zoeken naar
onderaardsche gangen en gewelven in de
Groote Kerk leidde tot de ontdekking van een
grafkelder, waarin drie groote en een kleine
kist werden aangetroffen. Deze kelder bevond
zich onder het grafmonument van Engel-
brecht 3 en diens gemalin, doch na uitgebreid
historisch en anatomisch onderzoek bleek, dat
in den ontdekten kelder niet de overblijfselen
van Engelbrecht en zijn gemalin waren ter
aarde besteld.
Toen eenmaal de toegangstrap tot den kel
der was blootgelegd, vond men. dat de kelder
bestond uit twee gedeelten: een groote kelder
en een kleine, op welken laatsten het graf
monument was opgericht.
De plaats, waar de trap zich bevond was
aangegeven zoo ontdekte men later door
een vloertegel, waarin een kruis was uitge
houwen. In den eersten kelder lagen op ijzeren
rekken dp kisten met de stoffelijke overblijf
selen van Hendrik III, graaf van Nassau en
een vriend van Karei V, die in 1538 is over
leden. en van Renee van Chalon, Prins van
Oranje, graaf van Nassau die in het jaar 1544
is ontslapen. De kleine grafkelder onder het
monument bevatte de overblijfselen van Anna
van Egmond. gravin van Buren, eerste gema
lin van Prins Willem van Oranje, die in 1558
overleed, en van haar dochtertje Maria, het
eerste jong gestorven kind van Prins Willem I.
Met de uiterste zorg heeft men deze beide
kelders gerestaureerd, in zooverre dit noodig
was want omdat de kelder inderdaad herme
tisch gesloten was, is alles buitengewoon gaaf
bewaard gebleven.
Om de looden kisten met de stoffelijke res
ten der overleden voorouders van ons vorsten
huis waren eikenhouten sierkisten gemaakt.
Deze bleken echter bij de opgraving totaal
vergaan. Men heeft thans om deze oude loo
den kisten nieuwe laten maken van gebronsd
roodkoper, waarop in geel-koperen plaatjes
de namen der begravencn zijn gegraveerd. Op
deze wijze zijn de stoffelijke resten der vorste
lijke personen voor het nageslacht geconser
veerd.
Ook de „Noordam" van de H. A. L.
is prachtig ingericht.
Het m.s. „Noordam", dat heden zijn offi-
cieelen proeftocht zal maken en dezen herfst
in de vaart komt. is bestemd voor het vervoer
van passagiers en vrachtgoederen op den
dienst RotterdamNew York—Philadelphia.
De inrichting der passagiersverblijven
toont eenzelfde stijl als die op de ..Nieuw
Amsterdam", is toegepast. Vele architecten,
die van het vlaggeschip der Holland-Amerika
Lijn hebben gemaakt een verblijf, dat alge
meen bewonderd wordt, hebben ook aan dit
schip hun zorgen gegeven. Dit geldt ook voor
de decoratieve kunstenaars.
Voor de eetzaal van de „Noordam", ont
worpen door architect J. J P. Oud en uitge
voerd door de firma H. P. Mutters, is in
hoofdzaak gebruik gemaakt van blank teak
hout met spaarzame toepassing van coro-
mandelhout voor sommige plinten dekbladen,
zuilen, enz.
De tafels, afgedekt door micarta in room
kleur en goudgevlamd. zijn van teakhout,
met den voet in blank tombak. Ook de stoelen
zijn van teakhout, met een bekleeding van
groen leer. Boven het buffet een klok in
blank tombak met beeldhouwwerk van Han
Richters.
In de ronde hoeken is plaats ingeruimd
voor een tweetal piëdestals met beelden van
Herman Wezelaar: een harlekijn en een
danseres. De muzieksalon, door architect F.
A. Eschauzier ontworpen en door de firma H.
Pander en Zonen uitgevoerd, heeft een wand-
betimmering in mahonie bloemfineer van bij
zondere teekening, afgezet met plinten van
negerbrume kunsthars.
Rooksalon. veranda, bar en schrijfkamer
zijn ontworpen door architect J. P. L. Hen
driks, en uitgevoerd door de N. V. Nederland
sche Meubelfabriek Wageningen.
Voor lambriseering, raamomlijstingen,
schoorsteenomtimmering en meubilair van de
rooksalon werd Italiaansch notenhout ge
kozen.
Alle hutten zijn ontworpen en uitgevoerd
door den technischen dienst der Holland-
Amerika Lijn. Evenals op dc „Nieuw Amster
dam" werd voor de aankleeding een afwisse
ling van kleurenschema's toegepast.
