Haarlem's Dagblad
Sta SudeUkfeêied
aauDuiisetdaadaf
LONDENS ADVIES
Britsch-Fransche garantie inzake
nieuwe Tsjechische grenzen
De Oplossing.
Mevr. IRIS RAY
Petroleumauto op onbewaakten overweg
gegrepen.
De chauffeur omgekomen.
M.
Hitier zegt:
Bij Jupiter.
STOGMEN - VERVEN
aOTTGERiNG, TEL. 11561
EZRICKï
Het belangrijkste
56e Jaargang No. 16946
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Aigem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodiensl 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERl PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Maanilag 19 September 1938
Abonnementen per week f 0.25. p maand
f 1.10 per 3 maanden f3.25 tranen per
post f3.55. losse nummers 6 cent por ex.
Advertentiën i l-S regrU f 1.75. elke rrgel
meer f 0.3S Keelnmes f O.AO per regeL
Regclabonuementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regel» f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentje» (ie rubriek.
Het schijnt nu vrijwel zeker, dat de Zondag
te Londen tusschen de Engelsche en Fransche
regeeringen bereikte volledige overeenstem
ming de oplossing van de Tsjecho-Slowaak-
sche crisis zal brengen. Het feit dier volledige
overeenstemming is Zondagavond in een
Engelsch officiéél communiqué vastgesteld,
zonder nadere preciseering. Daarop zijn uit
voerige mededeelingen gevolgd van het Fran
sche persbureau Havas. Dat is geen officiëele
instelling, maar het staat niet vrij van de re
geering. Men moet het als „officieus" be
schouwen. Het heeft bericht dat Engeland en
Frankrijk de Tsjecho-Slowaaksche regeering
zullen voorstellen de gebieden, waarin de
Sudeten-Duitschers in de meerderheid zijn,
aan Duitschland af te staan. Verder zou de
onafhankelijkheid van Tsjecho-Slowakije
dan gewaarborgd worden niet alleen door
Frankrijk, maar ook door Engeland en Italië
en door alle aan het land grenzende staten,
namelijk Duitschland, Polen, Hongarije en
tenslotte ook door Roemenië.
Dat de lezing van Havas juist is wordt ver
der al bevestigd door een Times-artikel,
waarin wordt te kennen gegeven, dat een ge-
bieds-afstand in dezen zin Tsjecho-Slowakije
een betere waarborg voor zijn bestaan zou
geven dan het tot dusverre gehad heeft, en
verder door een communiqué van de Praag-
sche regeering zelf, dat vanmorgen is ver
schenen en waarin zij, mededeelend dat
Engeland en Frankrijk gezamenlijk voorstel
len hebben gedaan, een beroep op de bevol
king doet om in rustig vertrouwen op het re-
geeringsbeleid de komende gebeurtenissen
tegemoet te zien. Daaruit zou men reeds kun
nen lezen: de Praagsche regeering is tot toe
geven bereid. En geen wonder! In vorige ar
tikelen op deze plaats, waarin ik de wensche-
lijkheid en waarschijnlijkheid van een op
lossing als deze naar voren heb gebracht, heb
ik er bij herhaling de aandacht op gevestigd
dat Tsjecho-Slowakije mèt het Sudeten-
Duitsche gebied binnen zijn grenzen feitelijk
geen toekomst meer had en in voortdurend
gevaar voor burgeroorlog zoowel als voor een
oorlog met Duitschland zou blijven verkee-
ren. De thans blijkbaar te Londen aanvaarde
uitweg is de eenige mogelijke en hoe sneller
Tsjecho-Slowakije erin berust hoe beter het
voor het land zelve zal zijn. Niet overbodig is
het, er daarbij aan te herinneren dat in 1919
te Parijs de promotors van den nieuwen staat
vooral van Amerikaansche zijde gewaar
schuwd zijn tegen de opneming van de Sude
ten-Duitschers. Maar in de toen heerschende
sfeer, toen Duitschland machteloos was,
wilden zij niet anders en vonden te gemak
kelijk steun bij anderen. Het Tsjecho-
Slowaaksche gewrocht werd toen al ik
herinner het mij zoo goed omdat ik toen
correspondent te Parijs was en voortdurend
in de kringen der vredesonderhandelingen
verbleef een onderwerp van zorg voor de
toekomst. Wat moest dit op den duur opleve
ren? Er waren er onder de journalisten, die
het op heel wat minder dan een bestaans
mogelijkheid van twintig jaar taxeerden
Er zullen nu menschen zijn die zeggen:
Tsjecho-Slowakije is door de Engelschen en
Franschen in den steek gelaten. Op het
eerste gezicht moge dat zoo schijnen. Bij ver
der nadenken is het geenszins het geval. Het
wordt veeleer gered uit een onmogelijke situa
tie, als het nu maar toegeeft. Niet gevoels
overwegingen, maar motieven die op werke-
iijksbesef gegrond zijn moeten den doorslag
geven Omdat daar een Europeesche oorlog
mee vermeden wordt hebben wij allen, reden tot
dankbaarheid als de oplossing zich voltrekt
En laat ons tevens, als klein volk, dankbaar
zijn dat het zelfbeschikkingsrecht der volken
nog erkenning vindt en de Engelsche en Fran
sche openbare meening heeft beïnvloed bij
zijn duidelijken afkeer, om voor de kwestie
der Sudeten Duitschers in een oorlog betrok
ken te worden. Zij zijn Duitschers, laat hen
naar Duitschland terugkeeren omdat zij dat
zoo graag willen.
Bij de Engelsch-Fransche onderhandelin
gen te Londen heeft het den Britten blijkbaar
moeite gekost, te bewilligen in een garantie
hunnerzijds voor de nieuwe grenzen van
Tsjecho-Slowakije. Daarmee immers hebben
zij verplichtingen op zich genomen in Cen-
traal-Europa, hetgeen zij tot dusverre ver
meden hadden. Voor de Duitschers schijnt dit
minder aangenaam. De Franschen zullen het
ongetwijfeld als een niet gering diplomatiek
succes beschouwen en voor Tsjecho-Slowakije
is het van het hoogste belang.
Dengenen die weer zullen aanvoeren dat
Hitier nu zijn zin krijgt en vragen „waar hij
ooit zal ophouden" zou ik nog eens willen vra
gen of zij liever een Europeeschen oorlog ge
had hadden, of Versailles niet groote fouten
gemaakt heeft, die teniet gedaan moesten
worden en of wij niet blij moeten wezen als
dat zonder oorlog geschiedt.
Tenslotte nog dit: Hitier heeft tot dusver
nimmer, gestreefd naar het opnemen van
niet-Duitschers in zijn rijk. Hij is daar veeleer
afkeerig van. Hij zou de Tsjechen, bijvoor
beeld, niet gaarne hebben. En hij is geen
Alexander, geen Caesar, geen Napoleon
kortom: geen wereldveroveraar. Niet eens een
militair. Men moet niet te wild fantaseeren.
Moge Chamberlain's bezoek aan Godesberg
spoedig plaats hebben en nog iets goeds op
leveren. Een nieuwe basis voor samenwerking
in Europa schijnt nu weer te vinden.
R. P.
Chamberlain.
Het woord is aan.
Comtesse Diane.-
De tijd versterkt wat hij
niet vernietigt.
OMTRENT de besprekingen, die Zondag te Londen
tusschen de Britsche ministers Chamberlain, Halifax,
Hoare en Simon en de Fransche ministers Daladier en
Bonnet gehouden zijn, meldt de speciale correspondent van
Havas te Londen, dat de leidende Engelsche politici thans
tot de overtuiging gekomen schijnen te zijn, dat liet gevaar
lijk zou zijn, ontevreden elementen nog langer tegen hun
zin deel te laten uitmaken van de Tsjecho-Slowaaksche ge
meenschap. Men zou dus te Londen overwegen, de thans
nog aan de souvereiniteit van Praag onderworpen grens
districten, waar de Duitsche bevolking een uitgesproken
meerderheid heeft, aan Duitschland te doen afstaan.
AAR het oordeel van de verantwoordelijke Britsche kringen
zou deze rectificatie van de grens en het overbrengen van de
bevolking, dat hieruit zou kunnen voortvloeien, bij voorkeur dienen
te geschieden langs den weg van rechtstreeksche onderhandelin
gen onder controle eener internationale commissie, zonder gebruik
te maken van de minder soepele en minder snelle procedure eener
volksstemming, die overigens de andere minderheden, o.a. de Hon-
gaarsche en de Poolsche, er toe zou kunnen brengen, op haar beurt
eveneens een volksstemming te eischen.
de toonaangevende te Amsterdam voor stijlvol dansen,
opent de INSCHRIJVING voor door haar persoonlijk te Haarlem te geven CLUB-
LESSEN (voor begïnnenden en gevorderden). 20 lessen ƒ15.(kleine groepen 20.
Aanmelding „THE STUDIO", Westeinde 9, Telefoon 31077, Amsterdam.
(Adv. Ingez. Med.)
Wagen werd 400 meter
meegesleurd.
ZWOLLE, 19 September. Op den
onbewaakten overweg te Berkum, bij
Zwolle, gelegen in den provincialen
weg ZwolleOmmen, is vanochtend
een ernstig ongeluk gebeurd.
Even vóór acht uur is hier een
groote, met petroleum geladen vracht
auto van de American Petroleum
Company uit Zwolle door den snel
trein LeeuwardenZwolle, die om 8.14
uur in Zwolle moest aankomen, ge
grepen. De auto werd geheel vernield
en de chauffeur verbrandde in de
cabine.
Het ongeluk schijnt te wijten te zijn aan
onoplettendheid van den chauffeur. Ooggetui
gen vertelden, dat hij met een matig gange
tje de spoorlijn opreed. Zijn aandacht was
geheel geconcentreerd op een petroleumbus,
die aan de binnenzijde van het rood-witte hek
op de spoorbaan stond en die hij moest vullen.
Hij schijnt geen erg gehad te hebben in den
van links naderenden, met volle vaart rijden
den trein.
Een geweldige knal volgde en een
vuurstraal spoot voor de machine op.
De auto werd vierhonderd meter mee
gesleurd. Daar bleef het wrak voor op
de machine liggen. De trein moest
eerst achteruit gezet worden vóór
men het brandende- gevaarte er afge
haald had. Het verkoolde lijk van den
chauffeur vond men in de cabine. Met
weet nog niet, wie het slachtoffer is.
Dit is het tweede ongeval met doodelijken
afloop, dat dit jaar op dezen overweg is
gebeurd. Het vorig jaar werd een auto met
butagas door den trein gegrepen, waarbij de
chauffeur verbrandde en van het treinperso
neel machinist en stoker werden gewond. Een
ongeluk met 'n bus met schoolkinderen, van
wie gelukkig niemand ernstig werd gewond en
kleinere ongevallen komen voorts nog voor
rekening van dezen overweg.
De trein had zes en dertig minuten ver
traging. De locomotief was van voren be
schadigd.
Hoewei de mogelijkheid van een dergelijke
oplossing met het oog op de huidige om
standigheden en het gevaar dat hierin
schuilt van Fransche zijde moeilijk kon worden
verworpen, meenden Daladier en Bonnet hun
Britschen collegas er met nadruk op te moe
ten wijzen, hoe onrechtvaardig het zou zijn,
een dergelijk offer van de Tsjechische regee
ring te verlangen, zonder haar een compen
satie te bieden voor het verlies der natuurlijke
grens, die door het Sudeten-gebergte wordt ge
vormd.
De beide Fransche ministers hebben den
Britschen premier ertoe kunnen bewegen, zijn
collega's in het Britsche kabinet de noodzake
lijkheid te doen inzien, van een internationale
garantie geldend voor het nieuwe territoriale
statuut, terwijl de traditioneele oppositie in
officieele Britsche kringen tegen iedere ver
plichting op het vasteland van Europa hun
nog gisteren een dergelijk plan had doen ver
werpen.
De onafhankelijkheid van Tsjecho Slowa
kije zou zoodoende voortaan gewaar
borgd kunnen worden door een con
ventie naar het model van het verdrag
van Locarno, een conventie geteekend
door de aangrenzende staten
Duitschland, Polen, Hongarije, en Roe
menië alsmede door Engeland,
Frankrijk en Italië. Op grond hiervan
zou Tsjecho Slowakije moeten afzien
van de vroeger met Frankrijk en de
Sovjet-Unie aangegane verplichtingen
tot bijstand.
De regeering te Praag zal officieel door Pa
rijs en Londen op de hoogte gesteld worden
van de opvattingen der beide regeeringen en
uitgenoodigd worden, zoo spoedig mogelijk
haar meeninghieromtrent te laten weten.
Chamberlain rekent er namelijk nog steeds
op, zich Dinsdag of op zijn laatst Woensdag
naar Godesberg te kunnen begeven om opnieuw
Hitier te ontmoeten.
(Bij het bovenstaande teekenen wij aan
dat het Fransche persbureau Havas als een
semi-officieele instelling te beschouwen is,
in tegenstelling met het Reuterbureau, dat
geheel vrijstaat van de Engelsche regeering
Het is dus aan te nemen, dat het bericht
van den specialen correspondent van Havas
na raadpleging van de Fransche regeering is
opgesteld, al kan het natuurlijk niet ten
volle als een officieele mededeeling beschouwd
worden. Red.)
Fransche ministerraad bijeen.
Overeenkomst met de Britsche regeering
goedgekeurd.
PARIJS, 19 September (Havas). De mi
nisterraad is vanochtend op het Elysée onder
voorzitterschap van president Lebrun in ver
gadering bijeengeweest.
De bijeenkomst ving aan om 10.35 uur en
eindigde om 12 uur.
Na afloop der vergadering heeft minister
Sarraut den persvertegenwoordigers het vol
gende communiqué voorgelezen:
Daladier en Bonnet hébben verslag
uitgebracht van de onderhandelingen,
die zij te Londen hebben voortgezet en
van de voorwaarden, waarop met de
Engelsche regeering een overeenkomst
werd bereikt. De raad heeft met alge-
meene stemmen de verklaringen over
de houding van Daladier en de in
overeenstemming met de Britsche re
geering voorgestelde oplossingen goed
gekeurd."
Voor blikgroenten bij „Vooruitgang" u.a.
Koopt Uw WINTERPROVISIE nu.
p. blik
Andijvie 18
Snijboonen P 19
Snijboonen, extra 24
Spercieboonen 20
Spinazie 18
Worteltjes 24
Tuinboonen 25
Doperwten m. n 22
MET DIVIDENDBONS
p. blik
Doperwten m. I 25
Doperwten m. fijn 32
Doperwten fijn 40
Soepgroenten 10
Stoofsla 16
Appelmoes van
Goudreinetten
25
(Adv. Ingez. Med.)
IISSCHIEN hebt U vandaag geen
reden om een Groentje In Haarlem's
Dagblad te plaatsen.
Dan moet U het natuurlijk ook niet
doen.
Maar dit moge U er aan herinneren, het
vooral niet te vergeten, zoodra er, mor
gen of overmorgen, wel reden voor is.
aS*0PPeN
traatTrma,[4SteUr's
Haarlem
(Adv. Ingez. Med.)
(Op de Harvard Sterrenwacht
heeft men twee nieuwe manen
ontdekt in het stelsel van Jupiter,
ivaardoor het totaal aantal tot elf
is gestegen.)
O knappe Harvard Sterrenwacht,
Die ieder etmaal vele uren,
(De stille uren van den nacht)
Het firmament zit af te turen.
Uw vondst doet u weer alle eer,
Wie vindt zoo gauw bij al die sterren,
Maar eventjes twee manen meer.
En dan nog zulke extra verre
't Is nu een elftal bij elkaar,
Misschien zal men nog meer ontdekken,
Die in het Jupiterritoir
Den Jupiterriers licht verstrekken.
Wanneer wij uit ons aardsch bestaan,
Ter kwader ure allen samen,
Toch nog eens naar de maan toe gaan,
Dan zal ik een slim plan beramen,
Dan zal ik mij tot Jupiter,
(Natuurlijk met de luchtpost) wenden,
Dan zal 'k een maanbrief aan die ster,
Met overvloed van manen zenden.
Dan vraag ik of ik uit die elf
Een kleine en niet al te dure
Voor mijn gezin en voor mijzelf
Als rustig maanverblijf kan huren.
P. GASUS.
UW KLEEDINC VERZORGT
(Adv. Ingez. Med.)
Zij, die zich met ingang van 1 October
per kwartaal abonneeren, ontvangen
de in September nog te verschijnen
nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE.
HEDEN: 16 PAGINA'S
De Tsjechische aangelegenheid
moet thans voor goed beëindigd
worden.
LONDEN, 19 September. (Havas). Ward Price
meldt uit Berchtesgaden aan de „Daily Mail",
dat Hitier hem een interview heeft toegestaan,
waarin hij, na zich gekant te hebben tegen den
wil der Tsjechen, die zich verzetten tegen een
volksstemming, omdat de grondwet daarin niet
voorziet, verklaarde: „Ik ben overtuigd van
den ernst en den goeden wil van Chamberlain"
De Tsjechische aangelegenheid moet eens
en voor al en thans worden beëindigd.
Het was het bestaan van Tsjecho Slowakije,
de bondgenoot van Sovjet Rusland, vooruitge
schoven in het hart van Duitschland, dat mij
verplichtte een groote Duitsche luchtmacht te
scheppen, hetgeen Frankrijk en later Groot
Brittannië er toe bracht ook hun luchtvloten
uit te breiden".
Hitier vervolgt dan: „Indien na den oorlog
een machtig Duitschland zou hebben bestaan,
was het voor de Tsjechen nooit mogelijk ge
weest de Sudeten te onderdrukken. Zoodra
Duitschland zijn kracht had hernomen, kon
den de Sudeten Duitschers beginnen met zich
te verdedigen.
Indien Henlein gearresteerd wordt, zal ik
zelf leider der Sudeten Duitschers worden en
ik zal dan tevreden zijn te zien, hoe lang Be-
nesj dan nog voort zal kunnen gaan met zijn
decreten te publiceeren. Ik hoop, dat hij tegen
mij geen arrestatiebevel zal uitvaardigen."
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Het aantal ongelukken op den nieuwen
rijksweg blijft voortduren. 2
Voor de Immanuëlkcrk in Haarlem-Noord
is de eerste steen gelegd. 4
BINNENLAND.
Nabij Zwolle is een petroleumauto door
een trein gegrepen; de chauffeur is ver
brand. 1
De Zomertijd eindigt op 2 October. 3
Oostenrijksche passen vervallen met 1 Ja
nuari a.s. 3
Het prijsverschil bij uitvoer van erwten
verdwijnt. 3
BUITENLAND.
Het resultaat van de Londenschc bespre
kingen is een advies 't Sudetengebied aan
Duitschland af te staan. 1
Op een douanepost te Asch is van Duitsch
gebied uit een overval gepleegd. 2
Henlein heeft Sudeten Duitsche „vrijcorp
sen" gevormd, die langs de Sudetengrens
op Duitsch gebied komen te liggen. 5
De Tsjechische minister-president Hodza
heeft een volksstemming voor het Sude
ten Duitsche gebied van de hand gewezen. 5
Mussolini diong in zijn Zondag gehouden
rede aan op volksstemmingen in Tsjecho-
Slowakije. 5
SPORT.
Het honkbalteam van „Schoten" promo
veert niet. u
ARTIKELEN.
R. P.: De oplossing. i
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op 13
