r
Steradent
Vliegbooten voor de Indische marine
V-V-V-
Toestand der Prinses
gaat vooruit
Zomertijd eindigt
2 October
MAANDAG 19 SEPTEMBER '1938
HAAREEM'S DAGBESC
3
„Aviolanda" en „De Schelde" zijn met
den bouw bezig.
Een kijkje in de afdeeling montage en spantenbouw van de vliegtuigenfabriek
Aviolanda, te Papendrecht.
In het begin van dit jaar werd bekend, dat
de Fransche Dornierfabrieken speciaal voor
de Nederlandsche Regeering een type vlieg-
boot hadden ontworpen de Do. 24 K waar
van een groote serie in Friedrichshafen was
besteld. Tegelijk bleek toen. dat de Nederland
sche Regeering echter ook in ons land een
grooten order had geplaatst. De N.V. Avio
landa, te Papendrecht en de Koninklijke
Maatschappij „De Schelde", te Vlissingen,
kregen samen een order voor 18 van deze
vliegbooten, terwijl Aviolanda tevens opdracht
kreeg elke door Duitschland afgeleverde ma
chine naar ïndië te verzenden.
In samenwerking met „De Schelde", waar
'de vleugels met de 3 Cyclone Wright-motoren
vervaardigd worden, is Aviolanda thans in vol
bedrijf, zoodat men geen kans loopt de eer
ste zeeverkenner, annex bommenwerper, niet
in het begin van het volgende jaar te kunnen
afleveren.
Bij Aviolanda heeft de afdeeling metaal
bouw thans een groote vlucht genomen, mede
dank zij dezen order. En men brengt hier de
nieuwste vindingen in de practijk, zooals b.v.
het tegengaan van oxydatie. Vroeger werd
een vliegtuig geverfd, teneinde den invloed
van vocht zooveel mogelijk te verkleinen.
Naarstig werd naar geschikte verfsoorten ge
zocht, maar het euvel van onvoldoend hech
ten kreeg men niet onder de knie. Amerika,
dat al zooveel nieuws op het gebied van vlieg
tuigbouw presteerde, loste dit vraagstuk ech
ter ook op. Het procédé mag natuurlijk niet
verklapt worden, maar de naam, anodysatie
van duraluminium, zegt al eenigszins in welke
richting gezocht moet worden. Volgens dit
proces krijgen alle daarvoor in aanmerking
komende vliegtiïigonderdëelen een bescher
mend laagje, waarbij men bovendien het
voordeel heeft, dat na het proces de opper
vlakte der behandelde onderdeelen veel en
veel gladder is dan niet behandelde.
Twintig duizend teekeningen moeten ver
vaardigd worden voor men aan kan vangen
met den bouw van een vliegboot, welke dooi
de groote actieradius (enkele duizenden kilo
meters) de defensieve waarde van de Indi
sche luchtvloot moet opvoeren.
Vliegbooten voor de Nederlandsche Marine
in Nederland gebouwd
Dat „De Schelde" en Aviolanda er zich sa
men op toeleggen moderne vliegtuigen te bou
wen, die aan de hoogste eischen voldoen, doet
de kans. dat de Minister van Defensie orders
in het buitenland plaatst, verkleinen. Het mag
dan ook wel aangenomen worden, dat in de
toekomst, wanneer tot nieuwe bestellingen be
sloten zou worden, de activiteit welke thans
door Nederlandsche fabrieken ontwikkeld is
en wordt, gewaardeerd zal worden. Trouwens
deze hebben zich toch ook niet onaanzien
lijke offers moeten troosten om den order voor
18 vliegbooten in Nederland te houden.
Naar de directie van Aviolanda ons mede
deelde, zal het Papendrechtsche bedrijf, waar
ZELFWERKEND WASlhMIDDEL
10 CEPST
OVERAL VERKRIJGBAAR!
NV.HET KLAVERBLAD
HAARLEM
(Adv. Ingez. Med.)
Vreemdelingenindustrie op
Marken ondervindt geen
belemmering.
nu een kleine vier honderd man werk vindt,
zich in de toekomst ook gaan toeleggen op
het maken van eigen ontwerpen voor vlieg
tuigen. Tevens verwacht men binnenkort nog
een flinken order voor het vervaardigen van
parachutes en wel het Erv-in-vliegervalscherm,
dat, naar uit diverse proefnemingen is ge
bleken, momenteel wel als het betrouwbaar
ste is te beschouwen.
(Nadruk verboden).
U KEN'I' UW
KUNSTGEBIT
NIET MEER
Voordat U zich ter ruste
begeeft, roert U wat Ste-
radent in een bakje*)
warm (geen heet) water
en laat daarin Uw kunst
gebit gedurende den
nacht liggen. Haal het er
's morgens weer uit e-i
spoel het af (vooral niet
borstelen) en al was het
nog zoo verkleurd en
beslagen, U zult het haa
niet terug kennen, zoo
mooi, frisch en vlekke
loos is het weer geworden.
Aanbevolen door 10.000
Tandartsen voor het dage-
lijksch onderhoud van Uw
kunstgebit.
In bussen van 50 en 90 ct.
bij apoth. en drogisten.
Na slotting van 50 ct. op
postrck. no. 1IS63S van N.V.
Handclmij. Reckitts. Pharm.
afd.. De Bilt. ontvangt U franco
het hiernaast afgebeelde sier
lijke- bakje (met gepatenteerd
ventilatiesysteem) waarin plaats
is voor boren- en onderpebit
Proefbusje gratis op aanvraag.
(Adv. Ingez. Med.)
GEDROOGDE SUIKERBIETEN
ALS VEEVOEDER.
Proefneming op vrij uitgebreide
schaal.
Marker vrouwtje van bedelarij vrijgesproken.
De Amsterdamsche politierechter heeft von
nis gewezen in de strafzaak tegen het be
kende Marker vrouwtje Maretje van A., die
terecht heeft gestaan wegens bedelarij, subs,
wegens uitlokking daarvan. Ongeveer een
maand geleden was zij bij verstek tot drie da
gen hechtenis veroordeeld, doch van dit von
nis kwam zij in verzet. Bij de verzetbehande-
llng eischte de officier bekrachtiging van het
verstekvonnis (drie dagen hechtenis).
De politierechter sprak de vrouw echter vrij.
Hij overwoog, dat zij zich niet schuldig had
gemaakt aan bedelarij of uitlokking daarvan,
toen zij eenige kinderen opdracht had gegeven
voor fotografeerende bezoekers van het eiland
te poseeren. Dit diende volgens den politie
rechter te worden beschouwd als een contra
prestatie tegenover het geld, dat zij van de be
zoekers ontving.
SUIKERFABRIEK TE HALFWEG WERKT
MEDE.
Zooals bekend is, heeft de minister van eco
nomische zaken opdracht gegeven tot het on
derzoeken van de mogelijkheid, .suikerbieten
tot veevoeder te verwerken. Een commissie van
deskundigen onder voorzitterschap van den
regeeringscommissaris voor den akkerbouw en
de veehouderij heeft de bestudeering van dit
vraagstuk ter hand genomen
Aangezien eenige jaren geleden reeds op
kleine schaal proeven waren genomen met het
opnemen in mengvoeders van gedroogde sui
kerbieten en de resultaten daarvan gunstig
waren het verslag van het Provinciaal Vee
voederbureau voor Zuid-Holland over het sei
zoen 19361937 vermeldt b.v. dat zeer gun
stige ervaringen zijn opgedaan adviseerde
de commissie het nemen van een proef met
gedroogde suikerbiet en op groote schaal, op
dat het dan mogelijk zou zijn, een definitief
oordeel te vellen omtrent de waarde van het
gedroogd product voor de veevoeding.
De minister kon zich met dat voorstel ver
eenigen, zoodat voor het seizoen 1938—1939
gedroogde suikerbieten beschikbaar zullen
worden gesteld.
De suikerfabrieken te Halfweg en Putters-
hoek hebben zich bereid verklaard bij vol
doende belangstelling ieder ca. 1250 ton ge
droogd product te fabriceeren.
Ten einde den gewonen gang van zaken niet
te verstoren zal aan den handel het samen
stellen van mengvoeders met dit product wor
den overgelaten; de bemoeiingen van de sui
kerfabrieken zullen niet verder gaan dan het
beschikbaar stellen van het gedroogde onge-
malen product.
Deze fabrieken zullen dezer dagen aan fa
brikanten van en handelaren in veevoeders en
aan coöperatieve vereenigingen de gelegen
heid geven tot inschrijving voor de afname
van gedroogde suikerbieten, waarvoor wordt
gegarandeerd een suikergehalte van minstens
60 pet. en een vochtgehalte van hoogstens
10 pet.
Prijsverschil bij uitvoer van erwten
verdwijnt.
Voorloopige verlaging reeds Zondag ingegaan.
Van bevoegde zijde vernemen wij, dat over
wogen wordt, het prijsverschil bij uitvoer van
erwten af te schaffen.
Inmiddels is met ingang van 18 September
1938 het thans bij uitvoer geldend prijsver
schil ad 1.— per 100 kg. voor groene erwten
en ad 1.40 per 100 kg. voor split- en parel
erwten voorloopig verlaagd tot 0.50 voor
groene erwten en tot 0.70 voor split- en pa
relerwten.
Deze verlaagde prijsverschillen zullen gel
den voor alle exporttransacties, waarvoor het
prijsverschil op Zaterdag 17 September 1938
niet was gefixeerd. Exporteurs, die na 12 Sep
tember j.l. doch vóór 18 September 1938 ex
porttransacties hebben afgesloten, welke nog
niet ter fixatie werden aangeboden, zouden
echter alsnog in de gelegenheid worden ge
steld, hiervoor het vóór 18 September 1938
geldende prijsverschil te fixeeren, mits de
opgave van deze transacties, alsmede de hier
op betrekking hebbende bewijzen, hedenoch
tend, 19 September 1938. vóór 12 uur in het
bezit zouden zijn der Nederlandsche Akker-
bouw-Centrale.
Voorst wordt ons medegedeeld, dat de ter
mijn, waarbinnen fixatie van het prijsverschil
dient te worden aangevraagd, met ingang van
18 September 1938 van 8 dagen tot 4 dagen na
afsluiting der betreffende exporttransactie
wordt verkort.
Motor van Dieseltrein in brand
gevlogen.
Slechts geringe vertraging ondervonden.
Zondagmiddag omstreeks half vijf is op het
traject Eindhoven—Weert een der motoren
van den uit drie wagons bestaanden Diesel-
trein AmsterdamMaastricht ter hoogte van
Maarheeze bij Weert in brand gevlogen.
De bestuurder bemerkte dit bijtijds en bracht
den trein tot stilstand.
Men heeft den brand spoedig kunnen blus-
schen met de in den trein aanwezige appara
ten, waarna de wagon Is losgekoppeld.
De passagiers bewaarden hun kalmte en
stapten onmiddellijk over in de andere twee
wagons. De trein had slechts geringe vertra
ging. De beschadigde wagon is naar Weert
vervoerd, waar deskundigen een onderzoek
naar de oorzaak van den brand zullen in
stellen.
UITSLAG PRIJSVRAAG AANPLAKBILJET.
Zooals bekend is, hebben de maatschappij
der Nederlandsche Letterkunde en de Ko
ninklijke Vlaamsche Academie te Gent een
prijsvraag uitgeschreven voor een aanplak
biljet, dat de aandacht moet vestigen op de
uitgave van een reeks meesterwerken der Ne
derlandsche letterkunde van den vroegsten
tijd tot heden, welke uitgave verzorgd wordt
door de N.V. Uitgeversmaatschappij „Elsevier"
te Amsterdam en de N.V. Standaardboek
handel te Brussel.
De opzet van deze reeks is, in een 100-tal
deelen een f.ypeerend beeld van de Nederland
sche letteren van alle tijden te geven (dus
Jacob van Maerlant, Hooft, Vondel, Gezelle,
Couperus, etc.)
De jury kreeg in totaal 104 ontwerpen, waar
onder 26 uit Vlaanderen, .tp.beoordeelen. Hoe
wel de jury van oordeel was, dat geen der
inzendingen aan de verwachtingen' voldeed,
werd tenslotte het ontwerp onder motto
„Boekuil" met het uitgeloofde bedrag van f 300
beloond.
Na opening van het naambriefje bleek de
inzending onder het bovengenoemde motto
afkomstig te zijn van den heer Raf. de Buck,
kunstschilder te Gent.
Jeugdig wielrenner onder autobus
gedood.
Zaterdagmiddag om half twee is op de Prins
Hendrikkade te Amsterdam een doodelijk on
geval gebeurd. Een 15-jarige jongen, op een
racefiets zittend, werd aangereden door een
gemeente-autobus. De jongen kwam onder het
voorwiel terecht en werd op slag gedood.
Sultan van Langkat uit Nederland
vertrokken.
Hartelijk afscheid in Den Haag.
Zaterdag is de sultan van Langkat met zijn
gezelschap met den „Etoile du Nord" uit de
residentie vertrokken. Te tien minuten voor
half twee betrad de sultan met zijn echtge-
noote en dochters, alsmede het verdere gevolg,
het perron, begeleid door den heer Petrus
Blumberger, chef van het kabinet van den
minister van koloniën, den heer Van Kempen,
oud-gouverneur van Sumatra's Oostkust en
den heer Enthoven, van de Deli Maatschappij.
De eerste klasse wachtkamer was voor het af
scheid gereserveerd. Hier kwamen al spoedig
zeer velen den sultan en zijn gezelschap een
goede reis wenschen. In de eerste plaats
kapitein Romswinckel namens H.M. de Ko
ningin; verder waren onder de aanwezigen
vele oud-bestuursambtenaren terwijl ook
verschillende kennissen van de vertrekkenden
afscheid namen.
Het samenzijn droeg een zeer hartelijk ka
rakter. Uit alles bleek, dat de sultan zoowel
als zijn dames verrukt waren over het verblijf
in Nederland en over wat zij hier hadden ge
zien.
Te kwart voor twee reed de trein voor, nog
maals werden de handen geschut en de sultan
en de zijnen vertrokken, nagewuifd door de
zeer velen, met wie zij in vriendschapsbanden
waren verbonden.
Men meldt ons van officieele zijde, dat
de gezondheidstoestand van Prinses Ju
liana steeds vooruitgaande is
Toch gevoelt H. K. H. zich, tengevolge
van de hooge koorts in de eerste dagen
der ziekte, nog vermoeid.
De behandelende geneesheer acht het
waarschijnlijk, dat het vertrek naar
Soestdijk deze week zal kunnen plaats
vinden.
Gedurende de eerstvolgende weken zal
H. K. H. ook dan nog grootere inspannin
gen moeten vermijden.
(Adv. Ingez. Med.)
Moeilijkheden in de groep van den
heer Kiès.
Amsterdamsche bestuursleden uitgetreden.
Men deelt het A.N.P. mede, dat meenings-
verschillen in de door den uit de S.D.A.P. ge-
royeerden heer P. Kiès opgerichte politieke
groep, de z.g. „Troelstra-beweging Neder
land". hebben geleid tot uittreding van ver
scheidene bestuursleden van het gewest Am
sterdam.
Het voornaamste bezwaar der uitgetredenen
was. dat de groep door den heer Kiès te veel
in communistisch vaarwater zou zijn gebracht.
Slotzitting der Staten-Generaal.
Minister Van Boeyen spreekt korte sluitings
rede uit.
Zaterdagmiddag te kwart voor drie is de
vereenigde vergadering geopend van de beide
Kamers der Staten-Generaal tot sluiting van
de zitting, onder voorzitterschap van mr. W.
L. baron de Vos van Steenwijk, voorzitter der
Eerste Kamer.
De voorzitter doet voorlezen een Koninklijk
Besluit, waarbij de minister van Binnenland-
sche Zaken wordt gemachtigd Zaterdag 17
September te drie uur des namiddags zich te
begeven naar de vergadering der Staten-
Generaal, ten einde in een vereenigde verga
dering der beide Kamers de zitting in naam
der Koningin te sluiten.
De voorzitter benoemt een commissie, die
den minister in het gebouw zal ontvangen en
uitgeleide doen.
Deze commissie bestaat uit:
De Eerste-Kamerleden de heeren Van Asch
van Wijck en Fleskens, de Tweede-Kamerleden
Oud, Krijger, Bajetto en Van Lidt de Jeude.
Kort daarop treedt de minister van Bin-
nenlandsche Zaken, voorafgegaan door de le
den der commissie, de vergaderzaal binnen.
De heer Van Boeijen, plaatst zich achter
de ministerstafel en houdt de volgende slui
tingsrede:
De Koningin heeft mij opgedragen deze zit
ting der Staten-Generaal te sluiten.
Het thans afgesloten tijdvak uwer werk
zaamheid heeft zich allereerst gekenmerkt
door blijde uren van eensgezind herdenken
welke mochten worden beleefd bij de ge
boorte van H.K.H. Prinses Beatrix, en nog
onlangs bij de viering van het 40-jarig re-
geeringsjubileum van H. M. de Koningin.
Dank zij uw medewerking kon een aantal
voor het land van bijzonder gewicht zijnde
wettelijke maatregelen worden tot stand
gebracht. Zoo kreeg een herziening van de
Grondwet haar beslag en werden voor 's lands
verdediging van groot belang zijnde wijzi
gingen aangebracht in de Dienstplichtwet.
Wijders mocht de totstandkoming worden be
groet van een aantal maatregelen van wet-
gevenden aard, strekkende tot versterking van
het economische leven, terwijl uw aandacht
in zeer bijzondere mate was gericht op het
vraagstuk der werkloosheid.
De Koningin heeft mij opgedragen u dank
te zeggen voor den ijver en de toewijding door
u betoond.
In naam der Koningin en daartoe door
haar gemachtigd, verklaar ik de zitting van
de Staten-Generaal te zijn gesloten.
De voorzitter sluit, nadat de commissie den
minister heeft uitgeleid en in de vergadering
is teruggekeerd, daarop de vergadering.
Tienjarige jongen luisterde niet
naar goeden raad.
Te water gevallen en verdronken.
Omstreeks half zes is Zaterdagnamiddag
in de Binckhorsthaven de tienjarige J. J. Th.
R.. wonende aan de Noordpolderkade, te wa
ter geraakt en verdronken. De knaap was
daar" met een vriendje aan het wandelen en
had zich ondanks de waarschuwing van zijn
kameraad te dicht aan den waterkant bege
ven met het gevolg dat hij in de haven viel.
Een voorbijganger trachtte zoo spoedig moge
lijk den jeugdigen drenkeling te redden, doch
zakte daarbij zelf in de modder weg en moest
zijn poging opgeven, terwijl hij zelf met moei
te door een anderen voorbijganger op het
droge kon worden getrokken. Eerst na een
half uur dreggen gelukte het den knaap uit
het water te halen.
Een student van 15 jaar.
Aan de Rijksuniversiteit te Utrecht is dezer
dagen een student ingeschreven, die waar
schijnlijk de jongste in het land is. Hij heeft
zich opgegeven voor de wis- en natuurkundige
faculteit en is in Maart van dit jaar vijftien
jaar geworden.
Voor zoover men kan nagaan, is het de jong
ste student, die ooit aan öe rijksuniversiteit in
Utrecht werd ingeschreven. Op 10-jarigen
leeftijd had hij reeds de lagere school doorloo-
pen. Hij studeerde daarna op de H. B. S. en
slaagde voor zijn eindexamen met zeer hooge
cijfers.
De secretaris van het college van Curatoren
van de Universiteit, die ..Het Volk" het boven
staande mededeelde, wilde om begrijpelijke re
denen den naam van dezen voortvarenden jon
geman liever niet noemen
Nederlandsche jeugd dunkt
minister Chamberlain.
Telegram aan hem gezonden.
Op initiatief van den heer G. A. van der
Ree. hoofd eener openbare school voor u.l.o.
te Den Haag. is met onmiddellijke medewer
king van verschillende andere hoofden van
onderwijsinrichtingen en na gehouden rugge
spraak met een twintigtal der voornaamste
onderwijs-organisaties hier te lande, namens
de Nederlandsche jeugd net volgende telegram
aan minister Chamberlain gestuurd:
Prime Minister chamberlain,
Downingstreet
London.
The schoolgoing youth of Holland express
with deep emotion their admiration and gra
titude for the step you took on Sept. 15 in
the interest of world-peace and the salvation
of mankind. They pray that God may grant
you the strength to complete your task and
to crown it with success.
(De schoolgaande jeugd van Nederland ge
tuigt met diepe ontroering van haar bewon
dering en dankbaarheid voor wat u in het be
lang van den wereldvrede en voor het heil
der geheele menschheid op 15 September deed.
Zij hoopt vurig, dat God u de kracht moge
schenken om uw taak te volbrengen en haar
met succes te bekronen).
De minister van binnenlandsche zaken
heeft in een circulaire aan de gemeen
tebesturen eraan herinnerd dat de
vervroeging met één uur van den wet-
telijken tijd zal eindigen den tweeden
October a.s., te drie uur in den voor
middag.
Oostenrijksche passen vervallen
met 1 Januari a.s. t
Het Duitsche consulaat-generaal vestigt er
de aandacht op, dat de thans nog geldige
Oostenrijksche passen na 31 December 1933
hun geldigheid verliezen. Bezitters van Oos
tenrijksche passen moeten derhalve vóór de
zen datum, onder overleging van hun pas en
van drie foto's persoonlijk of schriftelijk een
Duitsche reispas bij het Duitsche consulaat-
generaal te Amsterdam, Museumplein 19,
aanvragen. Met de inruiling wordt op 19 Sep
tember begonnen.
Congres der R. S. A. P.
Te Rotterdam is Zaterdag het derde congres
der Revolutionair Socialistische Arbeiders
partij begonnen. De voorzitter, de heer H.
Sneevliet hield een beschouwing over de hou
ding van de R.S.A.P. tegenover den huidigen
toestand.
Het grootste gedeelte van de redevoering
van den heer Sneevliet werd besteed aan Ne
derland. Het fascisme achtte spr. een groot
gevaar voor Nederland. Het is niet waar,
dat het ledental der N.S.B. terugloopt, de wer
kelijkheid is anders.
Het militairisme in Nederland viert hoogtij
en volgens den heer Sneevliet is het kabinet-
Colijn gelijk aan het toenmalige kabinet
Poincaré. een kabinet van oorlogsvoorberei
ding. Aan het einde van zijn betoog, dat ruim
twee uur duurde, gekomen, zeide spr., dat
de R.S.A.P. zich niet verbeeldt de wijsheid in
pacht te hebben. De partij wil zich niet van
andersdenkenden afsnijden. Integendeel, zij is
een vijandin van het sectarische begrip, maar
niettemin zal zij blijven wat ze krachtens
haar beginselen is.
Het partij bestuurslid F. Bosman besprak de
resolutie betreffende het z.g.n. Londensche
bureau. Niettegenstaande het feit, dat er in
dit bureau heden ten dagen stroomingen
waar te nemen zijn. die het totstandkomen
van de vierde internationale ernstig belem
meren, achtte spr deze instelling vooral nu
van groot belang. De R. S. A. P. zal haar zelf
standige positie t.a.v. dit bureau natuur
lijk behouden. Ook zal zij geen enkele ver
antwoordelijkheid op zich nemen voor de door
het bureau gevoerde politiek, evenmin als
voor die der aangesloten partijen, groepen en
organisaties afzonderlijk.
De resolutie werd met algemeene stemmen
goedgekeurd.
Het congres betuigde verder zijn volle in
stemming met de poging om revolutionnair-
socialistische groepeeringen en partijen tot
aaneengesloten internationaal optreden in
internationaal verband te brengen op de
grondslagen van onverzoenlijken klassen
strijd, internationale solidariteit en het ge
bruik der oorlogsverhoudingen tot omverwer
ping van het kapitalistisch regiem.
In de middagzitting werd een resolutie aan
genomen, waarin de partij zich uitspreekt
voor de aaneensluiting van Nederlandsche re-
volutionnaire minderheden der arbeidersbe
weging in de Nederlandsche sectie van het
I. A. F., voor den strijd tegen den oorlog en
de nieuwe verslechteringen die de arbeiders
klasse bedreigen.
De bestuursverkiezing had het volgende re
sultaat: H. Sneevliet, voorzitter, T. Jansen,
secretaris en A. Langkemper, penningmees
ter.
