Haarlem's Dc
Dagblad
HERBEZETTING
Wat Hitler geëischt zou hebben.
Godesberg.
Britsche pers over de
besprekingen te Godesberg
Spoortje spelen.
WARE CATASTROFE
IN DE VER. STATEN.
De besprekingen te
Godesberg
van Sudetenland
doordeTsjechen?
BERICHT
56e Jaargang No. 16950
Uitgave Louren9 Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Fostgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon Directie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600. Drukkerij 10132, L2713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- e
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
De Britsche minister-president Neville Chamberlain bij zijn aankomst op het
vliegveld van Keulen. Rechts de Duitsche minister van buitenlandsche zaken
Von Ribbentrop. Achter Chamberlain de Engelsche gezant te Berlijn, Sir Neville
Henderson.
Ive op Zon- en Feestdagen
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Vrijdag 23 September 1938
Abonnementen per week f0.25. p maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummer* 6 cent per
Advertenliën •- 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regel# f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentje# «de rubriek.
inkomst op het
landsche zaken
rlijn, Sir Neville
Het woord is aan.
(Een Amerikaansch mïllionair, die
een zeer uitgestrekt stuk grond
had gekocht, waarop zich nog een
niet meer gebruikte spoorlijn be
vond, benut deze nu om geregeld
door zijn bezit te rijden).
De speelgoedwinkel weet het wel,
Het uitverkoren jongensspel,
Is steeds nog spoortje spelen;
Zij drommen voor het winkelraam,
In onverzwakte aandacht saam,
Om in 't vermaak te deelen.
En als het zoontje op 't karpet,
Zijn spoorwegnet in werking zet,
Door vader hem gegeven;
Dan speelt ook vader met den trein.
Want jongens zullen jongens zijn,
Tot 't einde van hun leven.
De jongens in Amerika,
Doen 't allen andren jongens na,
De treintjesidealen,
Zijn niet een landelijk symptoom,
Maar als een dierbre jongensdroom,
Een internationale.
Een millionair is reeds een man,
Die jaloezie verwekken kan.
Nu is 't summum gekomen;
Een levensgroote eigen trein,
Dat moet toch wel het toppunt zijn.
Van alle jongensdroomen.
P. GASUS.
Augustinus:
Het is roemrijker den oor
log te dooden met het woord,
dan met het zwaard den
vrede te winnen.
In den naam van dit plaatsje aan den Rijn,
waar Hitler en Chamberlain gisteren en van
daag hun besprekingen hebben voortgezet, zul
len allicht sommige Nederlanders een hoop
vol symbool zien. De Hemel geve dat hun
hoop worde bewaarheid. Als Chamberlain
met leege handen zou terugkeeren zou het er
wel heel gevaarlijk uitzien met den Europee
sehen vrede. Dat wordt niet alleen bewezen
door den hoogen toon en de stijgende eischen
in de Duitsche pers maar ook door de oppo
sitie tegen het thans gevoerde beleid, die zoo
wel in Engeland als in Frankrijk tot uiting
komt en door den ondernemingsgeest in lan
den als Polen en Hongarije, waar men de
kans schoon ziet om zijn minderheden terug
te la-ij gen en bovendien gebiedsuitbreiding te
verwerven.
De oppositie in Engeland en Frankrijk laat
zich steeds luider hooren. Zij acht de politiek
van toegeven aan Duitsche eischen, in de hoop
dat daaraan door gemeenschappelijk overleg
een grens gesteld kan worden, gevaarlijk. In
Engeland huldigen zoowel bekende conser
vatieven die buiten de regeering staan als een
deel der liberalen en blijkbaar de geheele
Labour Party dit standpunt. In Frankrijk is
verschil van meening in het kabinet-Daladier
ontstaan. Hoewel dit nog niet tot ontslag van
ministers heeft geleid is het duidelijk dat een
spoedig succes der besprekingen in Godesberg
zou moeten blijken om de eenheid der regee
ring te kunnen handhaven.
En terwijl ik dit schrijf komen ontstellende
"berichten binnen. De speciale correspondent
varf Reuter te Asch seint, dat de Tsjechen
vanmorgen vroeg zijn begonnen met de her
bezetting van het Sudetenland en dat te
Oberlohma de Tsjechische opmarsch werd
gestuit door het Sudetenduitsche vrijkorps.
Eveneens uit Asch meldt Reuter, dat in het
grensgebied groote verontwaardiging is ge
wekt door nog onbevestigde berichten, dat
bij de herbezetting van het Sudetenland dooi
de Tsjechen vijftig Duitschers zouden zijn
gedood. Tegelijkertijd komt uit Godesberg de
merkwaardige mededeeling, dat de besprekin
gen van Chamberlain en Hitler, die om half-
twaalf vanmorgen zouden worden voortgezet,
•tot een later uur zijn uitgesteld, dat Cham
berlain een brief aan Hitier heeft gezonden
en dat deze dien brief zou beantwoorden.
Herbezetting van het Sudetenland door de
Tsjechen.... vijftig Duitschers gedood
het zijn nog onbevestigde berichten op dit
oogenblik. Hun bevestiging zou een zeer
ernstige zaak zijn. En het vertragen van be
sprekingen te Godesberg, de uitwisseling van
brievendit nieuws dat officieel is, geeft
niet den indruk dat gisteren meer toenadering
tot stand is gekomen en doet veeleer vermoe
den, dat Chamberlain het noodig heeft geacht
schriftelijke verzekeringen van Hitier te vra
gen eer hij verder wil gaan met besprekingen.
De Engelsche premier doet ongetwijfeld al
wat in zijn vermogen is om den Europeeschen
vrede te redden. Hij heeft daaraan een deel
van Engeland's prestige geofferd en staats-
prestige is in de oogen van velen een hoofd
zaak hij heeft zijn eigen bewind op het spel
gezet en een zeer moedige daad, nieuw in de
historie, volbracht. Het optreden van Cham
berlain wekt zeer zeker diepen eerbied. In zijn
eigen land, in Frankrijk en in andere landen
zijn er velen die er niet mee instemmen. Ik
heb ook brieven en eenige ingezonden stukken
ontvangen van lezers, die herinneren aan de
Duitsche ambities die in „Mein Kampf",
Hitler's boek, zijn opgesomd, opmerken dat de
minderheden in Duitschland erger geknecht
zijn dan de Sudeten-Duitsehers het ooit waren
en geen vertrouwen hebben in eenige onder
handeling met Hitier.
1 Eén dier lezers schrijft mij het volgende:
„Uw pacifisme is pacifisme onder den druk
der Duitsche wapenen. En heel Europa leeft
onder dien druk. Het wordt tijd dat daaraan
een einde komt. Niet door verder toegeven,
maar door dreiging met dreiging en daad met
daad te beantwoorden.Het is noodig, ook
deze opvatting eens in uw blad aan het woord
te doen komen."
Ik doe dat dan bij deze maar stem er geens
zins mee in. Als Chamberlain dreiging met
dreiging en daad met daad had beantwoord
was de Europeesche oorlog al weken geleden
uitgebroken. Laat men toch begrijpen dat dit
verreweg het ergste, het verschrikkelijkste
van alles is en dat zulk een ontzettende ramp
al het andere duizenden malen in beteekenis
overtreft!
Anderen verwijten mij dat ik in bepaalde
artikelen niet heb geschreven over het lot dat
Joden, pacifisten, socialisten e.a. in Tsjecho-
Slowakije zou treffen onder Duitsche over-
heerschmg. Natuurlijk ben ik daarmee be
gaan, maar het is niet mogelijk in ieder stuk
alle aspecten van een bepaalde zaak voort
durend weer op te sommen en ik vraag op
nieuw: wat is de grootste ramp? Zijn die Jo
den, pacifisten, socialisten plus alle andere
richtingen in Tsjecho-Slo vakij e en in vele
andere landen er soms beter aan toe als men
hen in massa gaat afslachten in een oorlog?
„Er is geen reden tot tevredenheid, ook niet
voor u", eindigt een briefschrijver, die op
merkt „dat het zwarte dagen voor het huma
nisme zijn."
Heb ik mij tevreden over den internatio
nalen toestand getoond? Ik ben er mij niet
van bewust. Wel heb ik voortdurend de aan
dacht gevestigd op iederen factor die hoop
geeft op vermijding van den oorlog, op iedere
wijziging in de traditioneele opvattingen om
trent staatsprestige, die kans geeft op toena
dering.
LONDEN, 23 Sept. (Havas) Een bijzondere
verslaggever van de Daily Express geeft de
volgende opsomming der eischen, welke Hitier
waarschijnlijk heeft gesteld:
1. Directe verkleining van het' leger van
Tsjecho Slowakije.
2. Indirecte controle op de Skodafabrieken
en een verbod voor deze fabrieken wapenen te
vei'koopen aan staten, die niet op goeden
voet staan met Duitschland.
Orkaan eischte reeds 441
dooden.
Fire Island en Westhampton
Beach letterlijk weggevaagd.
NEW YORK 23 Sept. Het aantal
dooden ingevolge de vloedgolf en
overstroomingen, veroorzaakt door
den orkaan, is gestegen tot 441. De
herstelde verbindingen hebben thans
den volledigen omvang der vernie
lingen in New England, New York en
New Yersey, aan het licht gebracht.
De schade aan eigendommen toege
bracht is gestegen tot boven 150 mil-
lioen dollar. Honderden menschen
worden nog vermist en in New Eng
land alleen zijn 5000 bewoners dak
loos.
De stad New London in Connecti
cut is gedurende 30 uur van elke
verbinding met daarbuiten verstoken
geweest. De stad is bovendien geteis
terd door een zwaren brand.
Verscheidene steden en dorpen in New
England zijn overstroomd. Andere werden
door het water bedreigd. De door de regens
gezwollen rivieren blijven nog steeds wassen.
Fire Island en Westhampton Beach op
Long Island zijn, uitgezonderd enkele huizen,
die ook zware schade hebben gekregen, let
terlijk weggevaagd. Op Fire Island werden
ongeveer 500 huizen vernield.
De verkeerswegen zijn geblokkeerd door
omgevallen boomen en duizenden forensen
ondervonden vertraging, aangezien de trei
nen niet verder konden. In Manhattan heeft
men urenlang in het donker gezeten door
storing aan de electrische leiding. De onder-
grondsche spoor werd tot stilstand gebracht.
De orkaan, die van West Indië noordwaarts
ging heeft Long Island, Connecticut, Rhode
Island en het westen van Massachusetts in
vollen omvang getroffen. Hij loeide ook over
Vermont en de grens van Canada, maar met
minder kracht. Alle geteisterde gebieden heb
ben krachtige maatregelen genomen om
plunderingen te vermijden, en de orde te
handhaven. President Roosevelt, heeft aange
maand, alles in het werk te stellen om den
nood te lenigen.
Het verheugt mij natuurlijk dat verreweg
de meeste inzenders mijn inzichten blijken te
deelen. Van de afwijkende meeningen heb
ik nu ook melding gemaakt. Ik kan niet al
die stukken pro en contra gaan opnemen.
Laat ons in Nederland het hoofd koel houden
en beseffen dat wij een sterk vereend volk
zijn, zooals de viering van het Regeerings-
jubileum pas nog heeft bewezen.... zoowel
aan onszelf als aan het buitenland. En laat
ons blijven hopen op een succes van diegenen,
die den oorlog trachten te verhoeden.
R. P.
3. Verbreking der bondgenootschappen van
Tsjecho Slowakije met Frankrijk en Sovjet
Rusland.
4. Voorafgaande goedkeuring door Berlijn
van ieder nieuw bondgenootschap van Praag.
Volgens de Daily Express zou Chamberlain
hebben geëischt:
1. De benoeming van een gemengde commis
sie om de nieuwe grenzen vast te stellen.
2. Onmiddellijke demobilisatie der legers van
Tsjecho Slowakije en Duitschland.
3. Een oproep tot den vrede door de regee
ringen van Engeland, Frankrijk, Duitschland
en Italië.
4. Internationale garantie van de nieuwe
grenzen van Tsjecho Slowakije.
Ward Price meldt aan de Daily Mail dat
Duitsche kringen van meening zijn, dat de be
raadslaging slechts gedurende een bepaalden
tijd kan worden voortgezet. Daarna zal het
Duitsche rijk 1 zijn vrijheid tot handelen
hernemen. Ward Price meent evenwel te we
ten dat de Rijksregeering besloten heeft bij
zonderheden van het plan van Chamberlain
te onderzoeken.
Hoever wil Hitier gaan?
Onder het opschrift „De vuurproef,
welke bijdrage zal Duitschland leve
ren?" schrijft de „Daily Telegraph"
dat indien die bijdrage de angstige
verwachtingen van Europa moet be
vredigen, zij van zeer verre strekking
zal moeten zijn. Wat ook de agenda
van Godesberg is, er valt niet aan te
twijfelen, dat de resultaten zullen
aantoonen hoever Hitier gedreven is
door het motief de Sudeten Duitschers
te bevrijden, of dat dit slechts een
voorwendsel was om zijn nog verder
reikende ambities te verwezenlijken.
Indien hij erop blijkt aan te dringen, zoo
als zijn gecontroleerde pers doet, dat er een
eind moet komen aan den Tsjecho Slowaak-
schen staat, dan wordt de tweede conclusie
onvermijdelijk, en zullen de gevolgen betreu
renswaardig zijn. Houdt hij evenwel vast aan
zijn verklaring niet te dulden-dat Duitschers
door anderen overheerscht worden en geen
wensch te koesteren anderen te overheerschen,
dan wordt de hoop op een regeling aanmerke
lijk beter.
De „Times" schrijft: „De toekomst van
Europa hangt af van het succes of de misluk
king van de besprekingen te Godesberg. Mis
lukken zij, dan zal het Britsche volk ongetwij
feld zonder aarzeling elk beroep dat op haar
gedaan wordt beantwoorden. Indien Chamber
lain slaagt, dan kan het nog tijdig genoeg zijn
om den militairen druk en tegendruk door een
diplomatieken te doen vervangen en het ge
meenschappelijk belang te dienen.
De „News Chronicle" schrijft, dat men gis
teren den geheelen avond gewacht heeft op
het eerste tastbare bewijs van Hitler's op
rechtheid, welke zou moeten blijken uit het
staken der Duitsche troepenbewegingen, de
ontbinding van het Sudeten vrijcorps en rust
in het Sudetengebied. Een andere belangrijke
voorwaarde is, dat de Duitsche eischen tot
afstand van de zuiver Duitsche gebieden be
perkt blijven, af te bakenen door een inter
nationale commissie.
„De maat is vol"
PARIJS, 23 Sept. (Havas-A.N.P.) De bijna al-
gemeene opinie van de Fransche pers weerge
vend, schrijft Bourgues in de „Petit Parisien":
Men moet in Godesberg goed weten, dat Frank
rijk, na zoover mogelijk gegaan te zijn op den
weg der verzoening, thans weigert deze gren
zen te overschrijden. De Fransche openbare
meening wil stellig een regeling, maar slechts
tegen den overeengekomen prijs. Ook Tsjecho-
Slowakije heeft de uiterste concessies gedaan
en meer eischen zou gevaarlijk zijn.
In de „Oeuvre" schrijft Madame Ta-
bouis:
Men telefoneert ons uit Godesberg.
dat de Führer het recht zou hebben op-
geëischt zijn hoepen van vandaag af in
't Sudeten Duitsche gebied te laten bin-
ULlt anderen het voordeel, behaald
door plaatsing van een Groentje in
Haarlem's Dagblad niet misgunnen.
Maar dat is nog geen reden om het zelf
te versmaden. Plaats er ook een.
nenrukken, over een diepte van 14 Kilo
meter. Voorts zou Hitier weigeren de
nieuwe grenzen van den Tsjechischen
staat te garandeeren. Wel zou hij zich
bereid verklaren, de voorwaarden voor
een algemeene regeling te bestudeeren,
teneinde den vrede in Europa te verze
keren.
Amerikaansche pers
herziet haar meening
WASHINGTON, 23 Sept, (Havas). Officieuze
Amerikaansche kringen bewaren volkomen te
rughoudendheid ten aanzien van den toestand in
Europa, maar de openbare meening zou wen-
schen, dat de regeering haar houding nader om
schreef.
Men merkt op, dat de eerste reactie der Ame
rikaansche openbare meening, nl. zeer vijandig
tegenover de voorstellen van Londen inzake
Tsjecho-Slowalcije, een gevolg was van de be
richten der Amerikaansche dagbladcorrespon
denten, die zich sterk tegen de voorstellen van
Londen uitspraken.
Sinds de reis van Chamberlain naar Berchtes-
gaden is nog geen officieele lezing gepubliceerd
Pas sinds gisteren beginnen officieuze interpre
taties uit Londen en Parijs in de Amerikaansche
bladen door te dringen, welke de positie moei
lijk noemen.
Het „Foreign Policy Bulletin" schrijft:
„De Vereenigde Staten, waar het gevoe
len van isolatie sinds 20 jaar alle pogin
gen tot internationale samenwerking
verlamt, zijn niet bevoegd, een steen te
werpen naar Engeland en Frankrijk".
De andere bladen uiten een dergelijke
meening. Zoo verneemt men ook: „Als
deze storm tot bedaren is gekomen, zal
het een dringende plicht van Amerika
zijn, zijn buitenlandsche politiek in vol
komen duidelijkheid te preciseeren".
Hervatting tot een latei
tijdstip op den dag uitgesteld
GODESBERG, 23 September. (ANP)
Naar van officieuze zijde wordt ver
nomen is de voortzetting der bespre
kingen tusschen Hitler en Chamber
lain, welke oorspronkelijk was vastge
steld op vanochtend half twaalf (tien
voor twaalven Nederl. tijd) tot een
later tijdstip op den dag uitgesteld.
Reuter meldt nader uit Godesberg:
De Britsche delegatie deelt officieel
mede, dat Chamberlain een brief heeft
gezonden aan Hitier.
De tegen vanochtend vastgestelde
bespreking is uitgesteld tot later op
den dag.
Op grond van de mededeeling der
Britsche delegatie wordt vernomen,
dat Hitier op den brief van Chamber
lain zal antwoorden.
RUSLAND RICHT ZICH TOT POLEN
MOSKOU, 23 Sept. (Havas.) De waarnemen
de volkscommissaris van buitenlandsche za
ken, Potemkin, heeft den Poolschen zaakge
lastigde een nota overhandigd, waarin de
Poolsche regeering er van in kennis gesteld
wordt, dat de Sovjet-regeering het Sovjet-
Poolsche niet-aanvalspact zou opzeggen, inge
val de Poolsche regeering troepen op Tsje
chisch gebied zou laten opmarcheeren.
Sudeten Duitsche vrijkorps
zou verzet bieden
LONDEN, 23 September (Reuter).
De speciale correspondent van Reuter
te Asch seint dat berichten zijn
ontvangen, dat de Tsjechen van
ochtend vroeg een aanvang hebben
gemaakt met de herbezetting van het
Sudetenland.
Te Oberlohma op eenige honderden
meters buiten Franzensbad werd de
Tsjechische opmarsch gestuit door het
Sudeten-Duitsche vrijkorps, dat nieu
we versterkingen ontvangt.
In het geheele grensgebied zoo
meldt Reuter uit Asch is groote
verontwaardiging gewekt door nog
onbevestigde berichten, dat bij de
herbezetting van het Sudetenland
door de Tsjechen vijftig Duitschers
zouden zijn gedood.
Kinderverlamming.
Het nieuwe geval niet te Haarlem maar te
Bloemendaal.
In ons vorig nummer deelden wij mede, dat
te Haarlem een derde geval van kinderverlam
ming was voorgekomen. Dit blijkt evenwel niet
geheel juist te zijn, want bij onderzoek is aan
den Geneeskundigen Dienst gebleken dat het
kind, dat in een der Haarlemsche Ziekenhui
zen ter verpleging is opgenomen, afkomstig is
uit de gemeente Bloemendaal.
TROEPEN UIT PRAAG NAAR KARLSBAD.
PRAAG, 23 September (Reuter) Vanochtend
om elf uur zijn 120 vrachtwagens met mili
tairen uit Praag in de richting van Karlsbad
vertrokken. Alle openbare gebouwen te Praag
staan onder militaire bewaking.
Zij, die zich met ingang van 1 October
per kwartaal abonneeren, ontvangen
de in September nog te verschijnen
nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE.
HEDEN: 16 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Op de Donderdag te Haarlem gehouden
vergadering van „Horecaf" is geklaagd
over de drukkende lasten op het bedrijf 6
BINNENLAND.
De P. T. T. moeten in 1939 weer f 8.5 mil-
lioen winst opbrengen. 3
Het Landbouwcrisisfonds reken in 1939 op
een tekort. 3
De minister van Defensie stelt nog verder
gaande vlootversterking voor. 3
De verlenging van tijdelijke heffingen
wordt voor drie jaar voorgesteld. 3
BUITENLAND.
De Britsche pers over de besprekingen te
Godesberg. 1
De Tsjechische troepen zouden Sudeten-
Duitschland weer zijn binnengerukt. 1
De orkaan, welke in de Ver. Staten heeft
gewoed, heeft meer dan 400 dooden ge-
eischt. 1
Hedenochtend zijn te Godesberg geen be
sprekingen gevoerd; wanneer deze zullen
worden hervat Ls nog niet bekend. 1
Het tweede onderhoud tusschen Hitier en
Chamberlain is gisteren begonnen en
wordt vandaag voortgezet. 5
Onder leiding van generaal Sirovy is een
nieuw Tsjecho Slowaaksch kabinet ge
vormd. 5
SPORT.
Sport in 't Kort. 8
Het continentale voetbalelftal, dat tegen
Engeland zal uitkomen, zal op 23 Octo
ber te Amsterdam een oefenwedstrijd
spelen
ARTIKELEN.
R. P.: Godesberg. j
Bijzondere correspondentie uit Rome:
Het oude Rome herrijst. 5
Voor de Jeugd n
K. dc Jong; Orgelbespeling te Bloemendaal. 15
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op 13
