Haarlems Dagblad
BLIJDSCHAP
De klok moet
achteruit
Een Nieuwe Koers.
Wintertijd.
Jt is Mi RiftU JMs ïme'
I.V. ©MS -ACADE
IN DE STAD
VLAGGEN EN
MUZIEK
Het woord is aan.
Poolsche opmarsch naar
Tsjecho-Slowakije?
belangrijkste
56e Jaargang No. 16957
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij IN. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soeuduplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Direetie 13082,Hoofdred. 15054
Reductie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soenduplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EIS ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Zaterdag 1 October 1938
Abonnementen per week f 0.25, p mnnnd
f 1.10. per 3 oiuanden f 3.25 franco pe*
post f 3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiëm 1-5 regel» f 1.75. elke regel
meer f 0.35. Reclame» f 0.60 per regel*
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1*4 regels f 0.60. elko
regel meer f 0.15. Groentje» zie rubriek.
De verwachting dat het accoord van Mün-
chen zou leiden tot nog grooter dingen dan
de oplossing van het Tsjecho-Slowaaksche
geschil is nu al ten deele bewaarheid door het
tusschen Hitler en Chamberlain gesloten
Duitsch-Engelsche vriendschapsverdrag,
waarin wordt overeengekomen „nimmer meer
tegen elkander oorlog te voeren en ook de
andere vraagstukken, welke beide landen
raken, te behandelen volgens de methode van
overleg". Het is duidelijk dat dit de spoedige
behandeling en oplossing van het koloniale
vraagstuk in uitzicht stelt. Inmiddels wordt
opnieuw bevestigd dat Mussolini het Spaan-
sche vraagstuk reeds te berde heeft gebracht
in München en bereid zou zijn tot een spoe
dige beëindiging van den burgeroorlog mede
te werken. Ook verwacht men in Berlijn de
sluiting van een Fransch-Duitsch vriend
schapsverdrag op denzelfden grondslag als de
reeds tusschen Hitler en Chamberlain geslo
ten overeenkomst.
Wij weten allen dat men den wereldvrede
niet bereikt door op een stuk papier te schrij
ven dat men nooit meer oorlog tegen elkaar
zal voeren, en dit dan te onderteekenen. Als
het hierbij bleef zou men niet veel uitrichten;
in de duurzame waarde van „platonische"
vriendschapsverdragen is de wereld nog meer
teleurgesteld dan in die van de feitelijke in
ternationale overeenkomsten. Maar het
oogenblik waarop ze gesloten en ondertee
kend worden kan ze als uitgangspunt voor
verdere daden groote waarde verleenen. Dit
oogenblik is van groot belang. Niet alleen tot
het Engelsche en het Fransche maar ook tot
het Duitsche en het Italiaansche volk, onvol
ledig ingelicht omtrent den stand van zaken
als de beide laatste enkele dagen geleden nog
waren, is nu het besef van de mogelijkheid
van een nieuwe koers in Europa doorgedron
gen. Die volken zelf hebben bovendien duide
lijk, evenals de andere, getoond dat zij den
vrede en niet den oorlog wensc'hten. Er zijn,
zooals iemand mij dezer dagen met 'n herinne
ring aan 1914 zei: „nergens bloemen in ge-
weerloopen gestoken". Er is niet gejuicht toen
de oorlog op het punt scheen uit te barsten,
er is evenmin in Berlijn „Nach Paris!" als in
Parijs „A Berlin!" geroepen. En een dag later
hebben Chamberlain en Daladier in Mün
chen de ovaties van het Duitsche volk in ont
vangst kunnen nemeneen nieuwe ge
beurtenis in de wereldhistorie. Men weet nu
overal dat het anders kan; de volken willen
en verwachten het.
Algemeen is de vreugde over het groote feit
dat de vrede gered is en de ontzettendste
ramp, die ooit de wereld bedreigd heeft, door
God's hulp voorkomen. Maar weldra zullen
er weer moeilijkheden rijzen vandaag al is
er een gerezen door Polen's poging om
Teschen door dreigementen te bemachtigen
en men vraagt zich af: zal de nieuwe
koers waarlijk sterk genoeg zijn om die te
overwinnen en een duurzame practische sa
menwerking te verzekeren tusschen staten,
welker bewindsmethoden en -begrippen,
welker „ideologieën" (zooals dat met een
leëlijk woord heet omdat men het woord
idealen lichtelijk vreest) zoozeer uiteenloo-
pen? De hoop daarop moet zich gronden op
het besef, dat Europa de eenheid hard noo-
dig heeft om zich te handhaven. En de hoop
dat met Hitler en Mussolini zaken te doen
zullen zijn zal bij de Westersche mogendheden
gevoed worden door de gedachte, dat zij eco-
nomische versterking behoeven en dat hun
optreden ten zeerste beïnvloed is door wan
trouwenvooral bij de Duitschers geen
wonder na hetgeen hen door het vredesver
drag van Versailles was aangedaan. Ik heb
deze week de aandacht gevestigd op de mees
terlijke formuleering van Roosevelt's brief
aan Hitier, waarin hij den term „wij leiders
van groote naties" bezigde en daarmee aan
Hitler zelf en aan Duitschland een erkenning
schonk die zeer diepen indruk moet hebben
gemaakt.
De nieuwe koers zal in de eerste plaats moe
ten beteekenen: Duitschland's welvaart toe
laten, in eerste instantie zelfs bevorderen, rn-
plaats van die te remmen, inzien dat ieders
welzijn aller welzijn is, bereidheid te toonen
tot het voeren van een Europeesche po
litie k. Als dat Chamberlain's doel is, zooals
het Briand's streven in een vorige periode was,
zal hij zich een groot staatsman toonen. Alles
schijnt dit te bewijzen. „Het houdt een groot
risico in," zullen sommigen zeggen. „Hitier zal
aterker worden". Wat heeft hij in den laatsten
tijd anders gedaan dan sterker worden.in
bewapening, in achterdocht, in gevaarlijk
heid? Waarom zou men het niet liever in de
nieuwe koers beproeven, die thans is ingesla
gen, en met hem trachten tot herstel en her
leving van Europa te komen? Grooter risico
dan het beleid der voorgaande jaren kan men
dat is in deze weken wel bewezen niet
nemen! Het vertrouwen der mogelijkheid van
samenwerking is nu ontwaaktde velden
zijn wit om te oogsten.
R. P.
EXAMENS.
Academische Opleiding.
Geslaagd aan de Gem. Universiteit te Am
sterdam voor het doet. ex. geneeskunde de
heeren H. Musaph, A. Pols, W. Kox, T. Soubice
en K. Wiggers, en voor het cand. ex. rechten
de heeren J. H. Verstegen en H. Hirsehfeld.
Het moment is weer gekomen,
Waarop 't uur ons wordt ontnomen,
Dat ons extra daglicht bracht.
Wintertijd wordt weer van kracht.
Niemand zal het u beletten,
Als ge u soms mocht verzetten
En 't dus bij uw klokken liet,
Dat 's een recht dat u geniet.
Maar 't is beter, u te schikken,
Want het klokje thuis moet tikken,
Als elk ander klokje doet,
Of het loopt (met ons) niet goed.
Houd het in zijn staag bewegen,
Strakjes dus weer even tegen,
Houd het stil een heel uur lang,
Zet het daarna weer in gang.
Doe met dit verzetje mede,
Want elk klokje tikt van vrede,
En het voert ons zonder spijt,
Rustig in den wintertijd.
P. GASUS.
MODERNE GYMNASTIEKCLUB.
Wilt U nog meedoen? Geeft U dan Vandaag of
morgen op JULES KAMMEIJER, Lich Öpv.
M.O., docent academie. Crayenestersingel 2,
Heemstede, Telefoon 29380.
(Adv Ingez. Med.)
VOOR ƒ5— PER 3AAR STEMT
F. MOLENAAR PIANO'S om de 3 mnd.
op toon. Orgels repareeren.
SCHALKBURGEKGRACHT 38, H.N., Tel. 13795
(Adv. Ingez. Med.)
Bloembollen als Vredesboden.
Een hulde aan de vier mannen van München.
Men schrijft ons uit Hillegom:
Uit dankbaarheid voor de te München be
reikte overeenstemming heeft de N.V. Bloem-
bollenhandel L. Stassen Jr., alhier, aan de vier
staatslieden, Hitler, Chamberlain, Daladier en
Mussolini een kist bloembollen aangeboden,
welke gelijktijdig is verzonden.
Dat het behoud van den vrede voor het
bloembollenvak van het grootste gewicht is.
behoeft geen betoog. De buitenlandsche han
del was in de afgeloopen week totaal lamge
slagen en ofschoon op opleving wordt gehoopt
is de terugslag toch enorm groot.
De thans zoo populaire Engelsche premier tijdens zijn rede na aankomst van
München op het vliegveld Heston.
Dankdienst in de Groote Kerk.
Op Zondagavond a.s.
Tien dagen geleden riepen wij u allen op
toen de duistere wolken over onze wereld
samenpakten. Ruim vijfduizend menschen
beantwoordden deze oproeping. Wij vroegen
toen God om Zijn hulp en zochten naar Zijn
antwoord in dezen nood.
Thans nu de donkerste verschrikkingen naar
wij vertrouwen mogen, aan ons voorbij gegaan
zijn, willen wij wederom samenkomen om in
bezinning tezamen onzen dank aan God uit
te spreken en om het leven, dat Hij ons we
derom schenkt uit Zijne hand te ontvan
gen.
Wij komen daartoe samen in een godsdien
stige bijeenkomst die morgen (Zondag)-
avond om 8 uur in de St. Bavo op de Groote
Markt gehouden zal worden
Ds. W. J. van Elden, ds. H. E. Beker, ds.
P. W. Foeken, ds. C M. Briët, ds. G. A. Barger,
dr. M. v. d. Voet, ds. M. G. Blauw, ds. J. C.
van Dijk, ds, Ch, de Bons, Past, C. F, Nieuwen-
huyzen, ds. G. H. Holl van Charante, ds. G.
J. Duyvendak, ds. C. H. Brandt, ds. J, M. Leen-
dertz, ds. J. G. Frerichs, ds. J. Yntema, dr. A.
H. Haentjens, ds. M. Jospin, ds. M. Hinloopen
en ds. A. Snethlage.
heeft NEVILLE CHAMBERLAIN gezegd.
MEER DAN OOIT IS ER THANS DE LUST TOT DANSEN.
MTT
Inschrijving en bespreking: dagelijks van 1112, 25 en
7—9 uur SCHAGCHELSTRAAT 29, Haarlem, Tel. 10806.
HAARLEM AMSTERDAM BUSSUM HILVERSUM
(Adv. Ingez. Med.)
Ter gelegenheid van den goeden afloop der besprekingen van de vier staats
mannen te München maakte de muziekvereeniging „Harmonie-Crescendo"
Vrijdagavond een muzikale wandeling door de Haarlemsche straten.
De muziekvereeniging „Harmonie-Crescen
do" heeft Vrijdagavond geheel belangeloos het
initiatief genomen tot een groote vreugde-uiting
in de Haarlemsche straten naar aanleiding van
het verblijdende nieuws uit München. Na door
bemiddeling van den heer D. J. van Ellinck-
huijsen, bestuurslid van de Vereeniging „Ko
ninginnedag", van de autoriteiten verlof te heb
ben gekregen, marcheerde het korps te negen
uur van het gebouw „Het Blauwe Kruis" aan
de Oude Groenmarkt en bracht eerst op de
Groote Markt voor het Stadhuis eenige koralen
en het Wilhelmus ten gehoore. Daarna trok
het gevolgd door een groote enthousiaste me
nigte, door de straten en bracht tto tien uur
overal vroolijkheid en vertier.
Dit zelfde geschiedde door het Fanfarekorps
„Het Oosterkwartier", dat zich eveneens spon
taan en belangeloos ter beschikking had ge
steld. Dit korps maakte onder veel belangstel
ling een muzikale wandeling door het Amster-
damsche kwartier van half negen tot tien uur.
De Amsterdamstraat Winkeliersvereniging
heeft ook aan de bewoners van die straat ge
adviseerd de vlag uit te steken. Hieraan werd
met groote geestdrift voldaan.
In den loop van den dag lieten steeds meer
inwoners de vlag uit hun huizen wapperen,
zoodat ook in Haarlem goed gebleken is, dat
men verheugd is over den goeden afloop van de
besprekingen der vier staatsmannen te Mün
chen.
De inkwartiering.
Dank aan kwartiergevende gezinnen.
De Commandant van het le bat. 34e R. I..
dat van Dinsdag af tot heden bij de bewo
ners van het Kleverparkkwartier ingekwar
tierd was, heeft den burgemeester verzocht
aan de kwartiergevende gezinnen, zoowel na
mens hemzelf als namens de onderofficieren
en manschappen, zijn hartelijken dank te
betuigen voor de gastvrije ontvangst.
Het Frans Hals Museum.
Een schilderstuk van H. C. Vroom aangeboden
In het Frans Halsmuseum hangt reeds vele
jaren een groot schilderstuk van den bekenden
Haarlemschen meester H. C. Vroom, hetwelk
aan het museum in bruikleen gegeven was. Om
dat er kans bestond, dat dit stuk in andere han
den zou overgaan is 't aangekocht door de Ver
eeniging tot uitbreiding van de verzameling
van kunst en oudheden in het gemeentemu
seum, die het thans aan de gemeente ten ge
schenke heeft aangeboden.
De agenda voor de a.s. Woensdagmiddag te
houden raadsvergadering vermeldt een voor
stel van B. en W. om dit geschenk in dank te
aanvaarden.
Het schilderij brengt in beeld een gezicht op
het Noorder Spaarne, met de stad en de Groote
Kerk op den achtergrond.
Onze kunstmedewerker de heer J. H. de Bois
heeft in zijn serie „Haarlem's Kunstbezit" op
11 Maart 1936 een beschouwing van dit schil
derij gegeven.
Daaraan ontleenen wij:
De schildersfamilie Vroom is in de 17e eeuw
een voorbeeld van de bepaalde soort kunste
naars, die in hun levensbezigheid de kunst èn
de kunstnijverheid om beurte beoefenen.
De heer Hendrik Corneliszoon Vroom was
aanvankelijk plateelschilder en dus geheel op
de eischen eener industrie ingesteld. Zijn vader
was nog veelzijdigei kunstnijveraar en was er
nog porceleinbakker en beeldsnijder bij. Een
goed teekenaar zal hij wel geweest zijn en een
grondig onderricht zal hij zijn zoon zeker wel
gegeven hebben. Maar Hendrik's aspiraties gin
gen verder dan het vaderlijk bedrijf en der
halve zien wij hem zijn vaderstad Haarlem
waar hij in 1566 geboren was verlaten om
in den vreemde andere indrukken op- te doen.
Hij trekt door Frankrijk, Italië, Spanje, en
Portugal en als hij terugkomt heeft hij zich ge
specialiseerd in het teekenen van kusten en
zeegezichten. Wij lezen bij Immerzeel, dat hij
zich die kunde al dadelijk ten nutte kon ma
ken doordat een Engelsche tapijtweverij hem
tien teekeningen bestelde, waarop episoden uit
de zeeslagen tusschen de Engelsche vloot en
de Spaansche Armada van 1588, moesten wor
den afgebeeld. Hij schijnt die karwei tot aller
tevredenheid te hebben opgeknapt, en er zelf
veel plezier in gehad te hebben, want twee
jaar later maakt hij alweer een serie teekenin
gen van den tocht der schepen die uit Zeeland
naar Vlaanderen zeilen (en den slag bij Nieuw-
poort voorbereiden).
Hendrik Vroom heeft dan zijn weg gevon
den. Hij wordt de officieele schilder van histo
rische zeestukken en havengezichten. De stad
Haarlem draagt hem in 1623 op de aankomst
van den keurvorst van de Paltz en zijn gema
lin Elisabeth van Engeland ter reede van
Vlissingen, in beeld te brengen en aan die
opdracht danken wij het ruim vier meter breede
doek, dat men in een andere zaal van ons mu
seum bewonderen kan. Hoe aardig en levendig
die voorstelling ook overigens zijn mag, ons
kleiner Gezicht op Haarlem lijkt mij rustiger en
fijner van tonaliteit. Het heeft door den tijd
een mooie gebonden kleur gekregen en is, voor
al in het profiel van den oever met al die to
rens en molentjes heel geestig van teekening.
Men krijgt van het leven en vertier rondom
onze stad, een kwart eeuw na het beleg, wel
een flatteus idee. Er is beweging in de lucht,
in het water, in de wiekende molentjes. men
voelt den burgerlijken welstand die herjeefd is
en de vróölijke bedrijvigheid van ons water-
minnend volk.
De schilderij die eigendom is van de Haar
lemsche Brood- en Meelfabriek, werd door haar
gevonden in een thans afgebroken huis op de
Bakenessergracht en aan de stad in bruikleen
afgestaan.
H. C. Vroom eindigde in Haarlem in 1640 zijn
bezige leven en in de Sint Bavo werd hij be
graven. Van zijn zoon CorneHs bezit ons mu
seum een curieus romaniseerend landschap; een
andere zoon, Frederik schilderde eveneens,
doch was tevens architect. Van vader op zoon
hebben wij hier dus een Haarlemsche familie,
die veelzijdig begaafd, op verschillend kunstge
bied, opmerkelijk werk verricht heeft. Doch van
wie onze Hendrik toch wel de belangrijkste telg
geweest is.
Tot zoover het artikel van den heer de Bois.
Er blijkt dus wel uit. dat het van belang is
dat dit schilderstuk van Vroom voor ons mu
seum behouden is gebleven.
Cürrer Bell:
De vreugde hangt 7)iinste?is
evenveel a/ van ivat er in ons
binnenste als van wat er
buiten en om ons heen ge
beurt.
(Adv. Ingez. Med.)
WARSCHAU, 1 October. Het Pool
sche ultimatum aan Tsjecho Slowakije
loopt om 12 uur af. Het kabinet kwam
om 10 uur bijeen. Men acht de moge
lijkheid van een Poolschen opmarsch
naar de voormalige Poolsche gebie
den in Tsjecho-Slowakije niet uitge
sloten. (United Press)
Duitsche troepen nog niet in
Sudetenland.
Bevel tot binnentrekken werd tweemaal
uitgesteld.
LINZ, 1 October. De voorhoede van de Duit
sche troepen staat thans gereed het Sudeten
Duitsche gebied binnen te trekken. Het bevel
daartoe is echter tot 2 uur vanmiddag uitge
steld. Aanvankelijk was bepaald, dat het bin
nentrekken vannacht zou geschieden. Dit werd
echter uitgesteld tot hedenmiddag 12 uur. Het
bevel is thans dus voor de tweede maal uit
gesteld. Omtrent de redenen daarvan tast men
in het duister. (United Press.)
MEISJE TE WATER GERAAKT.
Vrijdagavond half zeven geraakte een meisje
dat met haar broertje langs het Spaarne hep,
te water bij een motorboot van Reederij Van
der Schuijt. Zij werd door een lid van net
personeel van deze reederij, die zich te water
begaf, op het droge gebracht.
We herinneren er nogmaals aan,
dat de Zomertijd hedennacht om
3 uur eindigt, zoodat het op dat
tijdstip geacht wordt 2 uur te zijn.
Men zette dus hedenavond, voor
dat men zich ter ruste begeeft, de
klok een uur achteruit.
HEDEN: 16 PAGINA'S
HAARLEM FN OMGEVING.
Pag.
Uit Hillegom werd aan de vier staatslieden
van de conferentie te München een kist
bloembollen gezonden. 1
Een schilderstuk van H. C. Vroom aan het
Frans Halsmuseum geschonken. 1
BINNENLAND.
De klok moet hedenavond achteruit wor
den gezet. J
De Oranje-waarschuwing voor de voor
mobilisatie is vervallen. 3
Bij Zwolle is een meisje door een schot uit
een mitrailleur gedood. 3
BUITENLAND.
Praag heeft het plan van München thans
definitief aanvaard. 5
Chamberlain, Daladier en Mussolini zijn
bij den terugkeer in hun resp. landen met
groot enthousiasme ontvangen. 5
De Poolsch-Tsjechischc spanning neemt toe. 5
ARTIKELEN.
R. P.: Een nieuwe koers.
P. v. d. Hem: Plaat van de week Cham
berlain.
Max: Dagboek van een H. B. S.-er.
Van Didië terug naar Holland.
Circussen in Amerika
II. D. Vertelling: De advertentie.
Financieel Economisch Weekoverzicht: De
crisisweek.
Bioscopen.
.1. B. Schuil over het A. B. C.-Cabaret
v. O. over de Vierde Focus-fotosalon te
Amsterdam.
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op
