Haarlems Dagblad
GRONDVERSCHUIVING
heeft effect van een aardbeving.
Thans de Hongaarsche
eischen aan de beurt.
Stuivertje wisselen.
Het belangrijkste
56c Jaargang No. 16958
Uitgave Lonreris Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V,
Bureaux i Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendapiein 37. Postgirodiensi 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 106O0, Drukkerij 10132, L2713
A dm in. 10724, 14825. Soendapiein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Maandag 3 October 1938
Abonnementen per wreek f0.25. p maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25 franco per
post f3.55. losse nummers b cent per ex.
Advertenticn1-5 regel» f 1.75. elke regel
meer f 0.35. Reclame» f 0.60 per regeL
Regelabonnementslarieren op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Slappe bodem kandruk vangrooten
voorraad erts niet weerstaan.
Scheepsbouwwerf vier
meter omhoog gedrukt.
Groote schade aangericht.
Een grondverschuiving, die een klein
terrein tusschen Plaatijzerweg en het
IJ te Amsterdam heeft herschapen in
een gebied, waar een aardbeving
schijnt te hebben gewoed heeft in den
nacht van Zaterdag op Zondag het op
treden van brandweer en politie ge-
eischt, waardoor voorkomen kon wor
den dat persoonlijke ongelukken het
gevolg waren van het merkwaardig
verschijnsel, dat zich daar heeft voor
gedaan.
Tusschen Plaatijzerweg en het IJ liggen eta
blissement, fabrieksgebouwen en opslagplaat
sen van de N.V. Koninklijke Zwavelzuurfa-
brieken v. h. &Ketjen. Dicht bij den IJ-oever
bevindt zich een zeer groote loods, ongeveer
90 M. lang, 30 M. breed en 16 M. hoog. De
loods is aan drie kanten open en bestaat eigen
lijk slechts uit een groote driekantige overkap
ping van met asphalt geprepareerd plaatijzer,
welke overkapping op een aantal zware ijzeren
pilasters rust. In den nok van deze loods loopt
over de geheele lengte een transportband, waar
langs karretjes kunnen rijden, die uit de sche
pen voor den wal het kopererts lossen, dat in
de loods, die als opslagplaats voor deze grond
stof bedoeld is, wordt neergegooid. De con
structie is gewoon op het grasland neergezet
en aangezien uitsluitend ertsen daar worden
opgeslagen was het niet noodig een vloer onder
de overkapping aan te brengen en ligt het erts
gewoon op den grond.
In deze loods, die pas kort geleden was op
gesteld, was een hoeveelheid van 15.000 ton
zwavelerts geborgen. In verband met de moei
lijkheden, die de afgeloopen twee jaar bij den
aanvoer van pyriet worden ondervonden, was
de voorraad van de fabriek wat grooter dan
normaal. Het terrein in de omgeving en ook
de bodem van de loods bestaat uit opgespoten
grond. Waarschijnlijk is nu onder den zwaren
druk van het materiaal het slappe veen van
de kleilaag afgegleden.
Zaterdagavond deden zich de eerste
verschijnselen voor, die er op wezen,
dat de veengrond dezen druk niet kon
weerstaan. Langzaam zakte de grond,
die den bodem van de loods vormde,
en drukte daardoor den grond in de
onmiddellijke nabijheid omhoog, daar,
waar deze den minsten weerstand
bood. Dit was voornamelijk aan den
kant waar de terreinen zijn gelegen van
de scheepsbouwwerf'Verschure. In den
loop van den nacht en Zondagochtend
werd de grond steeds verder omhoog
gedrukt, zoodat in den loop van Zon
dagmorgen een gedeelte van het ter
rein van de scheepsbouwwerf zeker
vier meter omhoog gedrukt was, met
het gevolg dat verschillende kleine
loodsjes, werkplaatsen en toiletten mee
omhoog werden gedrukt en geheel ont
wricht werden.
Ook op het terrein van de zwavelzuurfabrie-
ken ontstond het verschijnsel, dat zoo sterk aan
aardscheuren doet denken en waarmee men
rondom de hoofdstad reeds eerder heeft ken
nis gemaakt bij den aanleg der dijklïchamen op
de nieuwe spoorwegverbindingen, welke door
hun zwaarte eveneens de omringende veen
gronden omhoog drukten.
Nadat de oorzaak van de verschuiving was
Een sympathiek plan.
Wie steunt het?
In de dagen van spanning die achter ons
liggen zijn in het Kleverpark en omgeving
700 soldaten ingekwartier.
Een der Kleverparkbewoners, die een sol
daat gedurende 4 dagen herbergde, schrijft
ons:
„In mijn gezin is een van de jongens ge
weest die ons land en onze haarden verde
digd zouden hebben tegen elke aanranding,
van welken kant ook. Het is mij een groote
voldoening geweest iets te hebben kunnen
bijdragen aan de beveiliging van ons land
en volk. Maar nu moet ik straks naar het
Stadhuis om de vergoeding voor die inkwar
tiering te halen. Voor eiken dag als ik het
goed heb 70 cent, dus f 2.80 bij elkaar.
Tegen het halen van die vergoeding zie ik
op. En ik hoop, dat anderen daarover ook
zoo denken. Wij hebben steenkool in onze
schuur, maar ik weet, dat er vele minder-be-
deelden zijn, die met angst de koude winter
maanden tegemoet zien.
Welnu laten allen die een soldaat in den
kost gehad hebben aan het gemeentebestuur
een briefje schrijven, dat zij het geld ter be
schikking stellen van het Crisiscomité te
Haarlem. Dan komt er heel wat geld binnen
en ik ben overtuigd, dat dit door het Crisis
comité zeer goed besteed zal worden.
Ik geloof, dat het geheele Kleverparkkwar-
tier aan de uitvoering van dit plan zal willen
meewerken, want allen zijn wij blij, dat het
niet tot oorlog gekomen is. En dat is zelfs
den Nederlander, die erg op de penning is,
wel wat waard.
En er is nu zoo'n goede gelegenheid om dit
te bewijzen."
Tot zoover deze brief.
Dit sympathieke plan willen wij bij onze
lezers gaarne met warmte aanbevelen.
gevonden, begon men bij de zwavelzuurfabrie-
ken onmiddellijk het kopererts uit de loods te
halen. De loods zelf toonde echter eveneens de
gevolgen van de verzakking. De ijzeren span
ten begonnen door te buigen, de achtermuur
scheurde en het dak boog geleidelijk onder den
druk der spanten uiteen.
Politie en brandweer kwamen ter plaatse om
zoo noodig assistentie te verleenen, waarbij de
brandweer tot de conclusie kwam, dat het niet
verantwoord was de arbeiders, die met het ver
plaatsen van het kopererts bezig waren, langer
aan het werk te laten in de loods, waarvan de
overkapping bij verdere verzakking zou kun
nen instorten. Op last van de brandweer werd
het werk dan ook gestaakt en nadat bouw- en
woningtoezicht een onderzoek zal hebben
ingesteld en de loods zal zijn gesteund, zal waar
schijnlijk Maandagmorgen met het overbren
gen van het kopererts kunnen worden doorge
gaan.
Ook op het terrein van de scheepsbouwwerf
Verschure moesten maatregelen genomen wor
den. In het dok dezer firma, dat voor den wal
ligt lag een schip, dat in den loop van Zon
dagochtend bij wijze van voorzorgsmaatregel
uit het dok is gehaald, waarna men het. dok
heeft laten rijzen. Een onderzoek zal moeten
uitmaken of ook de bodem onder het waterop
pervlak langs den oever niet zoodanig omhoog
is gedrukt, dat het dok niet meer kan zakken.
In dat geval zal het verhaald moeten worden.
Bovendien zal men niet normaal kunnen door
werken aangezien door het scheuren van den
grond verschillende electrische en andere gelei
dingen zijn verbroken.
Doordat Zondagmiddag niet verder gewerkt
mocht worden aan het lossen van het koper-
erts bleef de grond nog voortdurend werken.
De collecte van Zaterdag.
Bracht 1750 op.
De collecte, die Zaterdag gehouden werd
door het Comité tot bestrijding der gevolgen
van de werkloosheid, bracht f 1750 op.
Deze opbrengst is belangrijk minder dan die
van verleden jaar.
Melk op de Haarleinsche scholen.
Begint Maandag 24 October.
De voorbereidende werkzaamheden van het
Schoolmelk-comité Haarlem zijn thans zoo
ver gevorderd, dat met de verstrekking van
gepasteuriseerde melk aan leerlingen van 33
Openbare en voorloopig 16 Bijzondere Lagere
Scholen een begin gemaakt kan worden, op
Maandag 24 October a.s.
WEEKBERICHT
Coöp. Vooruitgang U.A., Haarlem.
Javarijst in zilvervlies, per pond10 ets.
Grove N.-H. Capucijners, per pond 13 ets.
Koffie, per Va pond lO'/acts.
Lavendelzeep, per stukje 6 ets.
Honing, per 1/1 pot24 ets.
Boter, per pond 77 ets.
Maizena, per pakje 6 ets.
Fijn gekruide Speculaas, per Va pond
15 ets. en 20 ets.
MET DIVIDENDBONS.
(Adv. Ingez. Med.)
IJZERSTERKE WOLLEN
SCHOOLKOUSEN
Dubbele voeten,
extra lang van been
KAAN, Gen. Cronjéstraat 129
(Adv. Ingez. Med.)
De bevolking van het Sudeten Duitsche plaatsje Warnsdorf verwijderde de grens-
belemmeringen, om den doortocht voor de Duitsche troepen mogelijk te maken.
Praag tot onderhandelen
bereid.
In een officieel communiqué van de
Tsjecho-Slowaaksche regeering wordt
er aan herinnerd, dat in de protocol
len omtrent de besluiten van de te
München gehouden vier-mogendhe-
denconferentie op indirecte wijze te
kennen gegeven, dat thans ook het
Hongaarsche vraagstuk in Tsjecho-
Slowakije geregeld diende te worden.
De Hongaarsche minister-president Imredy
zoo vervolgde het communiqué heeft
zich in zijn radiorede van Zaterdag met dit
probleem bezig gehouden. Hij nam als grond
slag het verlangen van Hongarije, dat met de
Hongaren op dezelfde wijze gehandeld wordt
als met de andere nationaliteiten.
Nadat de Tsjecho-Slowaaksche regeering de
kwestie van de Poolsche minderheid in Tsje-
eho-Slowakije geregeld had door tot aanvaar
ding van de Poolsche voorstellen te besluiten,
heeft zij het initiatief genomen tot stappen,
welke regeling van het Hongaarsche vraag
stuk beoogen.
Zaterdagavond heeft de Tsjechi
sche minister van Buitenlandsche Za-
'ken Krofta aan den Hongaarschen
gezant te Praag een nota overhandigd
met een voorstel der Tsjecho-Slowaak
sche regeering. volgens hetwelk bin
nen een zoo kort mogelijk tijdsverloop
een gemengde commissie van Hon
gaarsche en Tsjecho-Slowaaksche
deskundigen moet worden gevormd
om het vraagstuk der Hongaarsche
minderheid in Tsjecho-Slowakije te
bestudeeren en voorstellen tot oplos
sing voor te bereiden.
Vrijwel tegelijkertijd heeft de Hon
gaarsche gezant aan Krofta een nota over
handigd, waarin de Hongaarsche regeering,
rekening houdende met het besluit der
conferentie van München, het verlangen te
kennen geeft, dat direct tusschen de regee
ring te Boedapest en Praag onderhandelin
gen worden geopend en aan de regeering te
Praag verzocht wordt, spoedig te antwoorden,
wanneer en waar de Tsjecho-Slowaaksche
regeering bereid zou zijn. deze onderhande
lingen aan te vangen. De Hongaarsche regee
ring is van oordeel, dat het in het belang is
niet alleen van de beide betrokken staten,
doch van geheel Europa, dat deze onderhan
delingen spoedig worden gevoerd en dat zij
een positief resultaat hebben.
Tegenover een medewerker van het Hon-
De manschappen van het 34ste Regiment Infanterie, welke sinds Dinsdag j.l. bij
de bewoners van de Kleverparkbuurt waren ingekwartierd, vertrekken opgewekt
huiswaarts.
(Deze maand is het 25 jaar ge
leden, dat het vierkante stuivertje
in Nederlatnd iverd ingevoerd).
Ons vierkant stuivertje gaat binnenkort,
In al zijn nikklen glorie jubileeren,
Als 't vijfentwintig jaar geleden wordt,
Dat het in 't geldverkeer is gaan verkeeren.
't Was niet alleen voor ons land ongekend,
Voor heel Europa was 't een soort van
wonder,
Wij zijn er nu volkomen aan gewend,
Maar toen het kwam was het wel heel
bijzonder.
En hoe verrast door 't eerste exemplaar,
Men appreciëerde 't dadelijk ten volle.
Want hier was nu een'stuivertje, nietwaar.
Dat niet, en zeker dus niet raar, kon rollen.
Van zilver was zijn grootvader geweest.
Vreemd dwergje in het muntenras op aarde,
Het leefde lang maar gaf per slot den geest,
En kreeg als curiosum hooger waarde.
Zijn zoon, de vader van ons aller vriend,
Was reeds gehaat voordat hij goed ging
leven,
Want menigeen, bewust of wat bijziend,
Heeft hem te vaak voor kwartje uitgegeven.
Zijn zoon sprong vierkant na hem op de bres.
Een forsche knaap en maklijk te herkennen,
Hij werd zooals gezegd een groot succes,
Toen men aan zijn gestalte was gaan
wennen.
En nu is in den loop van deze maand,
Zijn zilvren jubileum aan de orde,
Hij heeft waarschijnlijk zelve nooit gewaand.
Dat hij van nikkel zilver zou aaan worden.
Heeft hij nu spoedig ook zijn tijd gehad,
Zal ook voor hem gauw de verguizing
dreigen?
Neen. want u zult het met mij eens zijn. dat
Men zeker nooit genoeg van hem kan
krijgen.
P. GASUS.
gaarsche Telegraafagentschap heeft de Hon
gaarsche minister-president een verklaring
afgelegd, waarin hij zeide. dat het lot der
Hongaarsche minderheden geregeld moet
worden volgens het standpunt van de regee
ring te Boedapest op den grondslag van het
recht tot zelfbeschikking en op voet van ge
lijkheid.
..Ik ben van meening", aldus Imredy. „dat
sedert de besprekingen te München de aan
hechting van de geheel Hongaarsche gebie
den. krachtens deze beginselen, een geregel
de kwestie is".
De meening van den minister-pre
sident wordt versterkt door de opvat
ting die in bevoegde kringen te Boe
dapest wordt uitgesproken. Volgens
deze kringen schijnen de besprekin
gen op de meest gunstige wijze te ver-
loopen.
Sommigen verwachten reeds zeer spoedig de
afsluiting van een accoord tusschen Boeda
pest en Praag gelijk aan dat tusschen Praag
en Warschau.
Chamberlain dankt Daladier.
Britsche minister-president wenscht den
vredesarbeid uit te breiden.
PARIJS. 2 Oct. (Havas-A.N.P.) Neville
Chamberlain heeft een boodschap van den
volgenden inhoud aan Daladier gezonden:
„Bij mijn terugkeer in Londen wensch ik
jegens U mijn dankbare waardeering tot uit
drukking te brengen voor Uw loyale hulp en
medewerking tijdens de afgeloopen dagen van
bezorgdheid, evenals mijn bewondering voor
den moed en de waardigheid, waarmede gij
Uw groot land hebt vertegenwoordigd. In de
verklaring, die de Duitsche rijkskanselier en
ik Vrijdag geteekend hebben, erkenden wij
eensgezind, dat onze volken samengaan in
hun verlangen naar vrede en vriendschappe
lijke raadpleging over alle geschillen, die
kunnen rijzen. De harten onzer beide volken
zijn zoo nauw vereenigd. dat ik weet. dat
deze gevoelens niet minder die van Uw land
dan die van het mijne zijn. Ik zie in de toe
komst een hernieuwde en voortgezette samen
werking met U, welke haar uitdrukking zal
vinden in nieuwe inspanningen ter verste
viging van den Europeeschen vrede, dank zij
de ontwikkeling van den goeden wil en het
vertrouwen, die op zoo gelukkige wijze
tusschen onze beide landen bestaan".
Het woord is aan.
Emerson:
Waf ivij in het leven het
meest noodig hebben is
iemand, die er ons toe brengt,
te doen waar wij toe in staat
zijn.
Tsjecho-Slowakije.
Een zucht van verlichting is uit de volke
ren van Europa opgestegen, toen het verleden
week mogelijk was gebleken om den oorlog te
vermijden. Een golf van dankbaarheid zoekt
een weg, ook in ons volk. Ondergeteekenden
zijn met de overgroote meerderheid van ons
volk één in het besef dat inderdaad het be
houd van vrede een hoog te waardeeren goed
is. Zij zijn er diep van doordrongen, dat het
volk van Tsjecho-Slowakije zeer groote offers
heeft moeten brengen, waartegenover, voor
zoover ons bekend, geenerlei garantie of
schadeloosstelling wordt geplaatst; bovendien
zijn zij ten zeerste getroffen door de waardige
houding, die volk en regeering van Tsjecho-
Slowakije in deze voor hen zoo bittere weken
hebben aangenomen.
Dit volk komt nu voor geweldige moeilijk
heden te staan; het moet tienduizenden
vluchtelingen uit de bezette gebieden, die
onder het nieuwe regiem tot ondergang zijn
gedoemd, opnemen en verzorgen; het moet
rijke bronnen van inkomsten afstaan; het
wordt verminkt óók in zijn economisch leven.
Zou de dankbaarheid van Holland zich niet
moeten richten op dat volk van Tsjecho-Slo
wakije, dat dringend hulp noodig heeft, óók
omdat het zich vereenzaamd en verlaten voelt.
Er is thans groot werk van menschelijkheid
te doen aan dat kleine, dappere en waardige
volk. dat niet in verbittering en isolement mag
ondergaan.
Wij, Hollanders, hebben uit den aard der
zaak sympathie voor de bewoners van andere
kleine democratische landen. Daarom roepen
ondergeteekenden alle Nederlanders die hun
dankbaarheid willen toonen op. om deze daad
ten goede te doen komen aan het volk dat in
deze situatie het eenige is dat lijdt: het volk
van Masarijk en Benesj.
Giften worden gaarne ingewacht bij mej.
C. P. Bal, giro 290453, Bloemendaal.
Voorloopig Comité van sympathiseerenden
met het lot van Tsjecho-Slowakije (alph.):
Mej. C. P. Bal, Rustenburgerweg 8, Bloemen
daal, Postgiro no. 290453. Dr. W. Banning, Dr.
J. S. Bartstra, Dr. J. W. Berkelbach v. d. Spren
kel. Mej. C. M. Burger, Mr. M. A. van Eek, Prof.
Dr. A. D. Fokker, D. J. A. Geluk, Mej. C. M. H.
Hissink, Mevr. C. E. M. van 't LamTeepe,
Mevr. K. LangeveldHebbenaar, Mevr. A. M.
PenningsGerritse, Dr. J. Roorda, Prof. Dr. J.
H. Thiel, Mej. Dr. M. A. Thiel, Mevr. A.
Trompde Jong.
Wij bevelen dit streven gaarne en met
warmte aan.
ZOMERT IJD_VOORB IJ
Is Uw bril klaar voor de
langere avonden?
KE IF OPTICIENS
Gr. Houtstraat naast Luxor.
(Adv. Ingez. Med.)
HEDEN: 16 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Een sympathiek plan. Wie steunt het? 1
De melkverstrekking op de Haarlemsche
scholen begint Maandag 24 October. 1
De school voor Buitengewoon Onderwijs
op Meer en Bosch is Zaterdagmiddag of
ficieel geopend. 4
B. en W. van Haarlem zijn tegen het be
lasten van reclames in vreemde talen op
winkels. 13
Bouw van een nieuw kleedhuis in het Xoor-
dersportpark te Haarlem. 13
De nieuwe school in het Florapark te
Haarlem zal f 100.000 kosten. 13
Bij doubleeren ecner klasse van H. B. S.
of Gymnasium te Haarlem zal voortaan
anderhalf maal het schoolgeld betaald
moeten worden. 13
BINNENLAND.
Een droeve reeks verkeersongelukken is
Zaterdag en Zondag gebeurd. 3
Op 7 October a.s. groot verlof voor dienst
plichtigen. 3
Grondverschuiving heeft het effect van
een aardbeving. 1
BUITENLAND.
Thans zijn de Hongaarsche eischen aan
de beurt. 1
De bezetting van het Sudeten Duitsche ge
bied door de Duitsche troepen vindt regel
matig voortgang. 5
Als gevolg van de politieke gebeurtenissen
is de Britsche minister van marine, Duff
Cooper, afgetreden. 5
Praag heeft de Poolsche eischen ingewilligd
Zondagmiddag zijn de Poolsche troepen
Teschen reeds binnengetrokken. 5
SPORT.
De Nederlandsche dameshandbalploeg ver
liest van Duitschland. 7
De eerste partij tusschen Keiler en Rai-
chenbach om het damwereld kampioen
schap is remise geworden. 9
ARTIKELEN.
K. de Jong over het Feest- en jubileum
concert van Haarlem's Zanggenot. 2
v. H.: Een film yan beteckenis: Jabonah! 3
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op 6