Haarlem's Dagblad
fotlk eu Cma «Htfeeeete*
Praag „Tsjechischer" dan ooit.
SPOEDIGE LIQUIDATIE DER
BRITSCH-ITALIAANSCHE KWESTIES?
Buitenlandsche namen, boeken
en films uitgebannen.
Een Honderdjarige.
AUTOMOBILISTEN
SHELL SERVICE
56e Jaargang No. 16960
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drnkkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoons Directie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Hoofdredacteur; ROBERT PEEREBOOM
Directie: P. W. PEEREBOOM EN KOBEKI PEEREBOOM
Woensdag 5 October 1938
Abonnementen per week f0.25. p maand
f I.IO per 3 maanden f3.25 franco per
post f3.55 losse nummers f» cent per ex.
Advertentiën -. 1-5 regels f 1.75. elke regel
meer I 0.35 Reclames f 0.60 per regeL
Regelabonneuieiitstarieven op nunvraag.
Vraag eo aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentje» tic rubriek.
Symbolisch gebaar
van Italië?
ZOEKEN NAAR EEN
COMPROMISFORMULE
De Britsche ambassadeur te
Rome, Lord Perth, heeft Maandag
en Dinsdag besprekingen ge
voerd met den Itaiiaanschen mi
nister van buitenlandsche zaken,
graaf Ciano.
Volgens Havas wordt vernomen,
dat de gedachtenwisselingen te
gelijkertijd betrekking hadden op
den internationalen toestand en
op de kwestie der Britsch-Itali-
aansche betrekkingen
De toestand heeft een ander aspect sedert de
bijeenkomst te München en het besluit van
Frankrijk een ambassadeur te accrediteeren bij
den koning en keizer, Victor Emanuel III. Het
is duidelijk, dat Londen, in overeenstemming
met Parijs handelende, de liquidatie wenscht
te verhaasten van de tusschen Engeland en
Italië hangende kwesties.
Aan den anderen kant heeft Italië het groot
ste belang bij een spoedig doen toepassen van
het op 16 April jl. door Ciano en Perth onder-
teekende verdrag. Gezien dit door beide par
tijen gewenschte resultaat, moet dus nog slechts
een compromisformule gevonden worden, o.a.
betreffende het probleem der terugtrekking der
buitenlandsche strijders uit Spanje.
In politieke en diplomatieke kringen te Rome
was men gisteravond geneigd te denken, dat
Rome en Londen op weg zijn naar een rege
ling in deze aangelegenheid en men sluit de
mogelijkheid niet uit, dat binnenkort een sym
bolisch gebaar door Italië zal worden gemaakt,
ten opzichte van de Italiaansche „vrijwilligers"
in Spanje.
Tegenvaller voor Lawrence Tibbet.
Beroofd van juweelen ter waarde van
50.000 dollar.
SAN PEDRO (Californië). Aan boord van
het Amerikaansche Oceaanschip „Monterey"
heeft zich een opzienbare juweelendienstal
voorgedaan. De bekende Amerikaansche ba
riton en filmacteur Lawrence Tibbet, die
met zijn vrouw van Australië naar Amerika
terugkeerde, is het slachtoffer geworden van
een juweelendiefstal ter waarde van 50.000
dollar. Het geval is onverklaarbaar; de directie
van de Matsonlijn heeft de politie en de G-
men verzocht het onderzoek naar deze dief
stal op zich te nemen.
(United Press.
Britsche vlootreservisten huistoe.
Echter geen demobilisatie van de
reservevloot.
LONDEN, 3 Oct. (Reuter 'A.N.P.)
Vernomen wordt, dat orders uitge
vaardigd zijn. waarbij de rest der
vlootreservisten, die onder de wape
nen geroepen waren tijdens de recente
crisis, zoo spoedig mogelijk deze week
met groot verlof zullen worden ge
zonden.
De reservevloot blijft in actieven dienst met
de actief dienende officieren en manschap
pen aan boord. De reservisten, die geen plaats
op schepen hadden toegewezen gekregen, zijn
reeds naar huis gezonden.
Te Londen wordt vernomen, dat het „af
zwaaien" der reservisten niet inhoudt, dat de
reservevloot gedemobiliseerd wordt. Het doel
der maatregelen is de reservisten in staat te
stellen naar hun burgerlijke beroepen terug
te keeren nu de crisis geweken is.
Ü41gemeene amnestie in Oosten
rijk.
Slechts Schuschnigg zou er buiten vallen.
Naar te Weenen verluidt overwegen
de Duitsche autoriteiten amnestie te
verleenen aan alle politieke gevange
nen, behalve Schusschnigg, uit vreug
de over den terugkeer van het
Sudetenland.
Het proces tegen Schuschnigg, die
nog steeds te Weenen is, zal in ieder
geval voortgaan en ni*t later dan de
volgende maand.
Deze week nog volledige Britsch-
Italiaansche overeenstemming
ROME, 5 October. Uit zeer betrouw
bare bron wordt vernomen, dat de
Engelsch-Italiaansche kwesties vóór Don
derdag geregeld zullen zijn. De Engelsclie
gezant te Rome, Lord Perth, heeft van
daag voor de derde maal in deze dagen met
Ciano geconfereerd.
De overeenstemming betreft de volgende
punten
1- Terugtrekking der Italiaansche vrij
willigers in Spanje.
2. Inwerkingtreding van het Engelsch-
Italiaansche pact van 11 April.
3. Erkenning door Engeland van de ver
overing van Abessmië. United Press.
Kind krijgt tongblaar.
Men drinke geen ongekookte melk.
Hoe gevaarlijk het is om thans tijdens de
mond- en klauwzeer-epidemie ongekookte
melk te gebruiken, ondervond men in een
gezin in de 's Molenaarsbuurt, nabij Alphen
a. d. Rijn, waar een tweejarig jongetje in
ernstigen graad tongblaar opliep.
Hitiers toclit door het Sudeten
Duitsclie gebied.
Dinsdagmiddag vertoefde de Führer te
Karlsbad.
"KARLSBAD. 4 October iD.N.B.» Hitler
is hier vanmiddag per auto aangekomen on
der groote geestdrift der bevolking. De Sude-
ten-Duitsche afgevaardigde Frank voerde het
woord, waarna ook Hitier een toespraak hield.
Vervolgens zong de menigte de volksliederen.
Hitier vervolgde daarop zijn tocht naar
Joachimsthal waarna hij de voormalige
Tsjecho-Slowaaksche grens bij de douanepost
van Gottesgab passeerde. De autocolonne reed
vervolgens na een korte rust naar Annaberg.
Hier nam Hitier plaats in zijn specialen
trein
De bezetting door de Duitsche
troepen.
BERLIJN, 4 October (D.N.B.) Het
oppercommando van de weermacht
maakt bekend; De troepen van den
generaal der artillerie Von Reichenau
hebben in den loop van den vierden
October den gebiedsector 3 tot aan de
lijn Eisendorf—Haid—Leskau—Tepl—
PetschauKarlsbadWiesenthal be
zet.
Uit Eger wordt aan Havas gemeld, dat
Tsjechische verbindingsofficieren, die zich
per auto naar deze stad hadden begeven om
besprekingen te voeren met de vertegenwoor
digers van het Duitsche leger bij aankomst
bij het vliegveld door een vijftigtal gewa
pende burgers werden aangevallen en ontwa
pend. Niettegenstaande zij in het Tsje
chisch en Duitsch gestelde legitimaties
bij zich hadden, werd hun alle bagage ontno
men en werden zij naar Eger gezonden. Eerst
na het vertrek van Hitier werden de officie
ren naar het Commissariaat van politie ge
bracht, waar een deel van hun bagage terug
werd gegeven. Vervolgens zorgden twee Duit
sche generaals dat zij hun wapenen terug kre
gen.
DE FÜHRER IN HET SUDETENLAND. Adolf Hitler tijdens een maaltijd in de
open lucht tusschen Franzensbad en Eger. Van rechts naar links generaal
Keitel, chef van het oppercommando van de weermacht; Konrad Henlein,
Hitier, generaal von Reichenau en de rijksleider der S. S. Heinrich Himmler.
Duitsche couranten vrijwel
geheel verdwenen.
De United Press-correspondente te Praag.
Eleonor Packard, schrijft: Praag krijgt, naar
gelang de „amputatie" van het land haar
voortgang neemt, steeds duidelijker een vol
komen Tsjechisch karakter. De Praagsche. be
volking doet alles om de stad een normaal
aspect te geven, nu het oorlogsgevaar gewe
ken is, maar er bestaat zulk een ontgooche
ling en verbittering, dat het pijnlijk is aan te
zien hoe zich die verbittering - vooral wat be
treft Frankrijk, England en de Vereenigde
Staten op honderd verschillende wijzen ma
nifesteert In de cosmopolitische restaurants,
waar ik zoo nu en dan kom, heeft zich een
groote verandering voltrokken. De menu's, die
vroeger in het Tsjechisch, Duitsch. Fransch
en Engelsch waren gesteld, worden nu uitslui
tend in het Tsjechisch uitgegeven. De kleine
piccolo, die steeds zijn Engelsch bij mij oefen
de, laat mij thans alles in het Tsjechisch be
stellen. Ik bemerkte zelfs, dat het by de
Engelschen zoo populaire gerecht „ham and
eggs" van de menu's is verdwenen. Evenmin
ziet men er de woorden zooals roastbeef en
whisky, die over de geheele wereld gebruikt
worden.
De Duitsche couranten zijn bijna geheel
verdwenen en de enkele, die nog uitkomen,
zijn slechts één of twee pagina's groot. Som
mige Tsjechische krantenjongens weigerden
zelfs ze te verkoopen. De bioscopen, die vroe
ger de laatste Amerikaansche. Duitsche. Fran
sche en Engelsche films vertoonden, hebben
hun programma's thans uitsluitend met na
tionale producten gevuld. In de cabarets zijn
de Amerikaansche negers, die de jazzbands
vormden, verdwenen, in de boekwinkels en
stalletjes de buitenlandsche boeken. Zelfs
boeken, die in het Tsjechisch zijn vertaald,
ziet men niet meer en de winkels hebben de
buitenlandsche artikelen en geconserveerde
levensmiddelen door nationale producten ver
vagen. Alles is Tsjechisch in Praag. Geheet
Praag ademt een Tsjechischen geest.
Nieuwe wereldorde kan gevestigd
worden."
Summer Welles pleit voor bewapenings
vermindering en wereldovereenkomst voor den
heropbouw van het bedrijfsleven.
WASHINGTON. 4 October iHavas-A.NP.)
Summer Welles heeft gisteravond voor den
radio-omroep gesproken over de buitenland
sche politiek der Vereenigde Staten tijdens
de crisis in Tsjecho-Slowakije. Hij constateer
de. dat thans, na de crisis van de afgeloopen
week. meer wellicht dan ooit gedurende de
laatste twintig jaren de gelegenheid wordt
geboden een nieuwe wereldorde te vestigen
gebaseerd op rechtvaardigheid en recht. Hij
deed een beroep ten gunste van een beperking
en vermindering der bewapening en een wereld
overeenkomst voor den heropbouw van het
bedrijfsleven „waarzonder welvaart noch in
ternationale stabiliteit kunnen bestaan".
Hij herinnerde er ten slotte aan. dat een
duurzame vrede slechts op de volgende grond
slagen kan berusten;
Eerbied voor het gegeven woord, niet-
inmenging in de binnenlandsche aangelegen
heden van andere landen, een regeling van
geschillen en herziening der verdragen, indien
noodig langs den weg van vreedzame onder
handelingen in een geest van gelijkheid en
niet door gebruikmaking van geweld of be
dreiging met geweld eerbied voor andere na
ties in dezelfde mate. waarin deze hopen, dat
hun eigen rechten geëerbiedigd zullen wor
den".
Het Burgerlijk Wetboek is honderd jaar oud
En mogelijk laat dat u, zachtgezegd koud.
Maar ik wil het toch memoreeren;
Want wat daar een eeuw gelêe in is gezet,
In naam van het recht en in naam van
de wet.
Dat mogen wij heusch wel eens eeren.
Wanneer men dit wetsjubilé vergelijkt.
Met iemand die ook honderd jaren bereikt.
Dan wordt er verschillend gehuldigd;
Geen vlaggen, geen feestgang, geen geurend
bouquet.
Geen machtig vertoon dat op touw wordt
gezet.
Toch woorden van lof zijn verschuldigd.
Het menschje van honderd is niet meer
paraat.
Al is het, zoo kras. dan misschien nog in staat.
Tot korten tijd doorvegeteeren;
Het Burgerlijk Wetboek behield al zijn kracht
En heeft ook na honderd jaar steeds nog
de macht,
Ons allen, met recht, te regeeren
Het is met zijn tijd altijd mede gegaan,
Dat heeft de verjongingsbehandeling gedaan,
Wijs toegepast door zijn doktoren;
Maar dat dit kon slagen, dat dient wel erkend.
Was mooglijk alleen door het hecht
fundament,
Waarmee 't indertijd is geboren.
Het Burgerlijk Wetboek is honderd jaar oud
En sterk genoeg, dat het de functie behoudt.
Het eens in ons landje gegeven;
En als ik het hulde wil brengen is 't dit:
Ons volk telt het onder zijn kostbaarst bezit,
Het moge nog veel langer leven.
T. GASUS.
HAARLEM'S MUZIEKINSTITUUT^
Dir. NICO HOOGERWERF
KINDER-ORKEST
voor alle kinderen, die een of ander
instrument bespelen.
VOORBEREIDENDE KLASSE
voor alle kinderen die GEEN
instrument bespelen.
Na eenigen studietijd volgt
opneming in het kinder-orkest.
inlicht, en aanmelding dagelijks
WILHELM1NASTRAAT 51, TEL. 15691
(Adv Ingez. Med.j
Lagerhuisdiscussies over liet
accoord van München.
Minister Inskip deelt mede, dat de Britsche
garantie aan Tsjecho-Slowakije feitelijk reeds
van kracht is.
Vóór het debat over de buitenlandsche po
litiek gisteren in het Britsche Lagerhuis ner-
vat werd, heeft de arbeidersafgevaardigde
Grenfell den eersten minister een vraag ge
steld over het voortduren van de propagan
da der Duitsche radiozenders, die ,de
bedoeling heeft verdeeldheid tusschen Tsje
chen en Slowaken te zaaien en de kansen op
het herstellen van een Tsjecho Slowaakschen
staat te bederven." Grenfell vroeg, of Cham
berlain stappen zou ondernemen met net
oog op de waarborgen van het accoord van
München.
Chamberlain antwoordde, dat de minister
van buitenlandsche zaken stappen heeft ge
daan om tot een officieel onderzoek te komen.
Bij de voortzetting van het debat oefende
Morrison critiek op Chamberlain, die. zooals
hij zeide, als „smeekeling" met Hitler had ge
sproken. Hij zeide o.a.: Men heeft nu alleen
het woord der beide dictatoren, maar Hitier
heeft bij vorige gelegenheden zijn woord vrij
wel steeds gebroken. Het fascisme, aldus
Morrison, acht het dwaas woord te houden,
wanneer men een goede kans heeft zijn
woord met voordeel te breken.
De minister van verkeer. Burgin, zeide. dat
Morrison niet de feiten beschouwde, maar
een aanval deed op de buitenlandsche poli
tiek der regeering. De „man in the streef
zegt, dat wij ons geplaatst zagen tegenover
den grootsten oorlog, dien de wereld ooit ge
kend heeft, en hij heeft de scherpzinnige ver
denking, dat d tijdens het weekeinde inge
treden verandering het gevolg is van de
daden van één man (applaus i.
Sprekende over het bezoek aan Berchtes-
gaden zeide Burgin, dat er onmiddellijk ge
vaar van een gewapende bezetting van
Tsjecho Slowakije bestond Het afwenden van
dit onmiddellijke gevaar en het tot stand
brengen van een verstandige bespreking was
het eerste van de vele wonderen, die de
minister president heeft gewrocht.
Maxton van de Onafhankelijke Arbeiders
partij bracht warme hulde aan Chamberlain
voor zijn pogingen, den vrede te bewaren.
De conservatief Amery drong aan op na
tionale herbewapening en reorganisatie, als
mede op nauwere samenwerking met de
Vereenigde Staten.
De conservatief McEwan zeide. dat een dei-
meest hoopgevende teekenen was geweest, de
hernieuwde wijding van den hoeksteen vande
Europeesche vrijheid, de Fransch-Britsche
betrekkmgen.
De arbeidersafgevaardigde Wedgwood was
j van meening. dat een vier-mogendhedenpact
slechts een andere naam was voor het Duit
sche rijk.
I De tegelijk met Eden afgetreden onder-
j staatssecretaris van buitenlandsche zaxen
Cranbourne kwam terug op Chamberlain's
verklaring van Vrijdag j.l., dat hij een' vrede
j in eere had meegebracht. Wij allen, zeide hy,
i zijn den minister-president dank verschul-
I digd voor zijn onvermoeiden arbeid in dienst
I van den vrede. Doch waar'is de eer? Het
I schijnt mij een aanfluiting, het tot stand
gekomen accoord zulk een edelen naam te
I geven.
Alexander, die het algemeen debat voor de
arbeidersoppositie besloot, zeide dat thans de
gelegenheid diende te worden aangegrepen
om te werken aan den wederopbouw "van den
(Volkenbond en het collectieve beginsel.
Inskip antwoordde namens de regeering.
Het woord is aan.
Lord Baldwin:
Het is een groote drogre
den te beweren, zooals zoo-
velen hebben gedaaneens
moet ge toch vechten,
vecht dan maar liever nu.
Een oorlog is nooit onver
mijdelijk: als de kansen 95
tegen 5 staan geloof ik aan
de 5 pet. kans op behoud
van den vrede.
(Uit de rede van
Chamberlain's voor
ganger. gisteren in
het Hoogerhuis ge
houden).
Naar aanleiding van een opmerking van Chur
chill verklaarde de miinster, dat deze politiek
van omsingeling van Duitschland er een is.
die geen herstel voor het kwaad biedt.
In antwoor dop de vraag of de Britsche
garantie aan Tsjecho Slowakije reeds in wer
king is. zeide Inskip. dat het Huis wel zal be
grijpen, dat op normale wijze een formeel
garantieverdrag moet worden opgesteld, zoo
lang dit niet is geschied, kan technisch niet
gezegd worden, dat de garantie reeds van
kracht is. De Britsche regeering voélt rich
echter tegenover Tsjecho Slowakije moreel
verplicht, de garantie als reeds van kracht te
beschouwen. Daarom zou de regeering zich
ingeval van een niet-uitgelokten aanval op
Tsjecho Slowakije zeker verplicht achten tot
het doen van alle stappen, die in haar ver
mogen zijn, om er voar te zorgen, dat de in
tegriteit van Tsjecho Slowakije wordt ge
handhaafd.
Weer Britsche schepen getroffen.
Bij bombardementen op Barcelona en
Valencia.
Veertien Savoya-vliegtuigen hebben Dins
dag een bomaanval op Barcelona uitgevoerd
en den waterkant bestookt. Twee Britsche
schepen werden getroffen. De Gothic geraak
te in brand. De Thorpebay werd aan den ste
ven getroffen en geraakte eveneens in brand.
Bovendien heeft een watervliegtuig Valen
cia gebombardeerd. Een Brltsch schip werd
getroffen. De kok werd ernstig gewond.
Autobus door trein gegrepen.
Elf dooden,
KARLSRUHE. 4 October (D.N.B.
Op een spoorwegoverweg bij Wiesloch
is een volle autobus hedenavond door
een goederenexpress gegrepen. Elf
personen werden gedood, verschei-
denen gewend.
De nieuwe Duitsche grenzen.
Moeilijkheden bij de besprekingen?
BERLIJN, 5 Oct 'Reuter). Naar
verluidt zijn er moeilijkheden gerezen
bij de onderhandelingen over de af
bakening van het Sudeten Duitsche
gebied dat op 10 October aan Duitsch
land moet zijn overgedragen.
Laat nu Uw banden „aderiseeren"
Gegarandeerd slip-vrij
Amsterd. Vaart 322, Tel. 16773
(Adv Ingez. Med.)
HEDEN: 12 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Jubileum van dc Jansstraatvcreeniging 2
De gemeente Haarlem heeft een perecel
aan de Ged. OudcgTacht gekocht. 7
BINNENLAND.
De storm heeft groote schade aangericht
in het land. 3
Te Dongen is een fabrieksschoorsteen on
der het stormgeweld bezweken. 3
BUITENLAND.
Lord Ferth en Graaf Ciano confereercn 1
Praag is Tsjechischer dan ooit. 1
De Fransche rcgcering zal een ambassa
deur te Rome benoemen. 5
De Fransche Kamer heeft met groote
meerderlu>jd haar vertrouwen in Dala-
dier uitgesproken en de volmachtenwet
goedgekeurd. 5
De Tsjechische minister-president Sirovy
heeft een nieuw kabinet gevormd. 5
ARTIKELEN.
J. H. de Bois: Kunst in Haarlem en daar
buiten. 3
Max: Dagboek van een H. B. S.-er. 3
J. II. de Bois over de tentoonstelling van
schilderijen door Maria E. van Regteren
Altena. g
J. B. Schuil over Heycrmans' „Uitkomst" 6
L. S.: Een ouderwetsch Bolgewas. 6
J. B. Schuil: Janus Tulp door den Ned.
R.K. Volksbond.
8
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op g
