Haarlem's Dagblad
Mr. P. J. OUD
liet Aftreden
van Benesj.
Schoolgeld.
Vreeselijk familiedrama
Groote Fascistische Raad
vanavond bijeen.
Pas op!
OPERAKLAS
BURGEMEESTER
van RcttetdatH
Hef belangrijkste
56e Jaargang No. 16961
Uitgave Loarens Coster. Maatschappij voor
Courunt-Uitoaven en AJ«eni. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Aclmin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks,
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
behalve op Zon- en Feestdagen
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Donderdag 6 October 193Ö
Abonnementen per week f0.25. p maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25 franco per
post f 3.55. losse uumrner» 6 cent per ex.
Advertentiëni 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Regelabonncmentstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elko
regel meer f 0.13. Groeutje» rie rubriek.
De president der Tsjecho-Slowaaksche
republiek dr. Edward Benesj, die drie jaar
geleden dr. Masaryk als staatshoofd opvolgde,
heeft zich genoodzaakt geacht zijn ontslag te
nemen om daarmee een vriendschappelijke
verhouding met de aangrenzende staten en
het bereiken van samenwerking door de
Tsjechen met de Slowaken mogelijk te ma
ken. Immers Italië steunt niet alleen de
Hongaarsche maar ook de Slowaaksche
eischen. En Benesj acht het, wat zeer begrij
pelijk ist voor den verkleinden staat Tsjecho-
Slowakije noodzakelijk in vriendschap met
zijn machtige buren, de Duitschers te leven.
„Mijn positie is zoozeer gewijzigd", zegt hij in
zijn brief aan den premier Syrovy, „dat mijn
aanblijven een hinderpaal zou kunnen zijn
voor de aanpassing van ons land aan de
nieuwe situatie."
Men kan Benesj' afscheidsbrief, die in waar-
digen toon is gesteld, niet lezen zonder eer
bied te gevoelen voor dezen man, die volgens
zijn overtuiging in het belang van zijn land
'zijn plicht heeft gedaan, die den ontzaglijken
moreelen moed heeft gehad er onder pij
nigende omstandigheden toe mede te werken,
dat een Europeesche oorlog werd vermeden,
die steeds zijn kalmte en voorname waar
digheid heeft behouden terwijl de Duitsche
pers en Hitier zelf hem in grove termen be
jegenden, ja uitscholden en die thans heen
gaatuit vaderlandsliefde.
Benesj toont in zijn afscheidsbrief hoop
voor de toekomst van zijn land. Hij zegt:
„Onze nieuwe staat zal een meer homogene
samenstelling krijgen. Er zullen geen redenen
voor oneenigheid meer zijn tusschen ons en
onze buren en ik hoop, dat de eenheid in de
toekomst de grootste kracht van ons land
zal zijn. Dat zal ons de moreele basis geven,
die wij tot nu toe niet hebben bezeten. Wij
zijn nog talrijk genoeg, om met vertrouwen
de toekomst tegemoet te zien. Wij hebben
een ramp vermeden en moeten ons hoofd niet
verliezen, zelfs niet in dit uur van groote
ellende. En wij hebben niet minder heldhaf
tigheid getoond toen wij handelden als wij
deden, als wij getoond zouden hebben wan
neer wij ten strijde waren getrokken".
Deze passages in Benesj' brief houden een
erkenning in van het gebrek aan eenheid,
dat Tsjecho-Slowakije een „moreelen grond
slag'" zooals hij het onomwonden noemt-,
deed missen. De gebeurtenissen hebben de
juistheid van dit oordeel bewezen. Het is geen
klein, geen bekrompen mensch die dit in het
uur van zijn persoonlijke nederlaag naar
voren brengt in het streven, zijn landgenoo-
ten nieuwen moed te schenken in de thans
dagende nieuwe staatseenheid.
„Wij zijn nog talrijk genoeg", zegt Benesj.
Inderdaad zal de nieuwe staat, naar te ver
wachten is, ongeveer tien millioen inwoners
tellen, twee millioen meer dan ons land. Het
is te vroeg om zich een eenigszins helder beeld
van de economische vooruitzichten te kunnen
vormen. Uit den toon van Benesj' brief zou
men geneigd zijn op te maken dat hij om
trent de levenskansen van den nieuwen staat
niet zwartgallig gestemd is.
Natuurlijk was zijn bewind geheel georiën
teerd op de protectie der Westersehe groote
mogendheden. Uit zijn aftreden kan men op
maken, dat zijn opvolger zich voornamelijk op
Duitschland zal gaan verlaten.
Benesj' korte- presidentschap en het einde
daarvan zullen een belangrijke episodie in de
geschiedenis blijven. Zijn houding in moeilijk
heden, zooals maar zeer weinig menschen in
dit leven beschoren zijn, in een dilemma zoo
als schier geen enkel mensch ooit gesteld is,
zal blijven gelden als voorbeeld van het ge
drag van een man van grooten moed en ka
rakter.
R. P.
De Haarlemsche gemeenteraad heeft giste
ren, onder dwang van Den Haag, een paar
wijzigingen in de schoolgeld-regeling van het
Middelbaar en Gymnasiaal Onderwijs ge
bracht, die allesbehalve fraai zijn. Aan dit
gevoelen werd dan ook door eenige sprekers
uiting gegeven. Maar zooals een hunner, mr.
Drilsma, opmerkte: de gemeente staat mach
teloos. Het komt mij niettemin gewenscht
voor om de aandacht van de ouders nog eens
extra op deze zaak te vestigen, omdat men met
dit onderwijs in Den Haag bij herhaling zoo
wonderlijk omspringt en ons op den duur
wellicht nog meer van dezen aard te wachten
staat.
Ditmaal heeft men twee nieuwe vindingen,
die blijkbaar bezuiniging ten doel hebben,
in toepassing gebracht. De eene is tamelijk
onschuldig: als voor de tweede maal een
klasse gedoubleerd moet worden, moeten de
ouders van den betrokken leerling anderhalf
maal het schoolgeld betalen. Ouders die in
gevolge hun inkomen een hoogen aanslag in 1
het schoolgeld hebben zullen daarbij nooify
meer behoeven te betalen dan den „kosten-
den prijs" 400. Voor hen is het trouwens
niet zoozeer bezwaarlijk, wel voor menschen
die met moeite het schoolgeld opbrengen.
Maar in de meeste gevallen zal een leerling
met normale begaafdheid de school kunnen
doorloopen zonder meer dan één klasse te
doubleeren. Uitzonderingen zouden zich kun
nen voordoen als zooiets niet het gevolg van
luiheid maar van langdurige ziekte was. Men
moet hopen dat in zoo'n geval zou kunnen
vastgesteld worden dat de leerling den cursus
niet heeft gevolgd en dus niet onder de rege
ling valt.
Zijn de nadeelen van deze nieuwe bepaling
dus beperkt, anders is het met de tweede. Die
stelt vast, dat te beginnen met den volgenden
cursus (die in September 1939 aanvangt)
gratis verstrekking van leermiddelen aan
kinderen van on- en minvermogende ouders
alleen mag geschieden als zij een gemiddeld
cijfer van 7 halen. Tot dusver was dit cijfer 6.
Ieder die M.O. of Gymnasiaal onderwijs
heeft gehad en in dezen tijd van hoog-opge-
dreven leerstof de ervaringen van zijn kinde
ren bij dit onderwijs meemaakt weet, dat een
gemiddelde van 7 een ontzaglijk zware eisch
is, vooral in de hoogere klassen waar het over
14 of 15 vakken behaald zou moeten worden.
Het is maar een kleine minderheid die dit
bereikt. Bovendien weten wij allemaal dat
dergelijke boUeboozen-op-school lang niet
altijd degenen zijn, die later in de maat
schappij het best slagen. En het aantal leer
lingen op de Haarlemsche scholen, dat gratis
leermiddelen krijgt, is groot. Het is klein op
het Gymnasium en sterk uiteenloopend op de
vier H.B.S.'en; het totaal van alle scholen is
mij niet nauwkeurig bekend, maar in elk ge
val overtreft het verre de honderd. Dat zijn
dus leerlingen die nu gemiddeld een 6 ha
len of overtreffen, en die van September 1939
af een gemiddelde 7 zouden moeten bereiken.
In vele gevallen zullen de ouders de aan
schaffing van leermiddelen, die in de ver
scheidene tientallen guldens per leerling
loopt, niet kunnen bekostigen en dus van de
school voor hun kind of kinderen moe
ten afzien. Bestaande fondsen zijn te beperkt
om in dezen komenden nood te voorzien. Ik
vind dit treurig en ik vind het een stap ach
teruit. Als leerlingen een gemiddelde 6 kun
nen behalen geeft dat zeker voldoende blijk
van hun geschiktheid voor het volgen van
M. O. of Gymnasiaal Onderwijs. Zij zullen nu
in de toekomst voor het grootste deel gevaar
loopen uit te vallen omdat hun ouders finan-
ciëel buiten staat zijn <le leermiddelen te be
talen. Dat is geen rechtvaardig criterium. De
genen die geschikt zijn voor een maatschap
pelijke taak die hersenwerk vereischt, dat
zijn fundeering moet hebben in een M.O.- of
Gymnasiale opleiding moeten de kans daartoe
krijgen afgezien van den meerderen of min
deren welstand van hun ouders. Dat is niet
alleen hun belang maar een volksbelang; het
is voor de natie van beteekenis dat zij over
een zoo ruim mogelijk contingent beschikt
waaruit zij de krachten kan betrekken, wier
taak het verrichten van hoofdarbeid zal zijn.
Daarom signaleer ik maatregelen als deze
met nadruk. Er zijn meer grieven ontstaan
tegen toestanden bij het M.O. en Gymnasiaal
Onderwijs. De opdrijving van de leerstof vindt
tallooze tegenstanders bij rectoren, directeu
ren en leeraren en is in hun organisaties een
steeds weerkeerend onderwerp van bespre
king. Maar Den Haag, dat zou moeten her
vormen, doet er niets aan. De salarisregeling
van de leeraren, die op aantallen lesuren ge
baseerd is en hun min of meer tot „stukwer
kers" heeft gemaakt, brengt allerlei nadeelen
mee, die hier deels al eerder besproken zijn.
Te groote klassen vormen een ander nieuw
bezwaar. En nu krijgen we deze ongelukkige
vondst weer, die het aantal leerlingen zal
verminderen maar bovendien een onrecht
vaardigheid invoeren, die ieder objectief-
oordeelend mensch als zoodanig erkennen zal.
De belangen van het onderwijs worden met al
deze dingen te zeer geschaad.
R. P.
Dc volmachten voor Daladier.
Ook door den Senaat goedgekeurd.
De Franselie Senaat heeft de volmach
ten voor de regeering goedgekeurd met
286 stemmen tegen 4.
Te half vijf gistermiddag las Chau-
temps het decreet van de sluiting der
zitting voor
Man doodt zijn vrouw en pleegt
zelfmoord.
Zoon levensgevaarlijk gewond
BORKEL EN SCHAFT, 6 Oct. In
den afgeloopen nacht heeft zich te
Borkel en Schaft, gemeente Valkens-
waard, een vreeselijk familiedrama af
gespeeld.
Om vier kwamen twee kinderen van den
landbouwer Govers hevig ontdaan bij hun
buurman Verdonk, wien zij mededeelden, dat
er bij hen thuis geschoten was. Laatstgenoem
de ging onmiddellijk met de kinderen mee.
Tot zijn ontzetting vond hij zijn
buurman dood in de keuken op den
drempel van de buitendeur. Govers had
een schotwoud in het voorhoofd. In de
aangrenzende slaapkamer ontdekte hij
het lijk van de 48-jarige vrouw, terwijl
de zestienjarige zoon Nico met ernstige
verwondingen in zijn slaapkamer, wel
ke aan die van de ouders grenst, werd
gevonden.
Men waarschuwde onmiddellijk dokter Hoyinc
van Papendrecht uit Bergeyck, die kort hierop
ter plaatse was. Hij moest bij den man en de
vrouw den dood constateeren. De jongen ver
keert in stervenden toestand.
Over de aanleiding tot dit drama tast men
volkomen in het duister. Men vermoedt, dat
de man in een vlaag van verstandsverbijste
ring heeft gehandeld. Het schijnt, dat hij eerst
zijn vrouw heeft vermoord. Zij werd gevonden
met een gapende wonde in het voorhoofd, welke
haar met een hamer of bijl is toegebracht. De
zoon is door revolverschoten gewond.
In de keuken heeft de man met dit wapen
een einde aan zijn leven gemaakt.
Het onderzoek is in vollen gang. Vanochtend
om acht uur arriveerden de substituut-officier
van justitie, mr. Dubois en de wachtmeester
der Koninklijke Marechaussee te Valkenswaard.
De Sudetengebieden met meer dan
51 pCt. Duitsche bevolking.
Bezetting zal voor 10 October geschieden.
Naar te Londen v ex-luidt heeft de
internationale commissie te Berlijn
heden het Duitsche verzoek ingewilligd,
dat vóór 10 October de gebieden in
Tsjecho-Slowakije met een voorname
lijk Duitsche bevolking bezet zullen
worden. Dit zijn de gebieden waar de
Duitschers meer dan 51 pet. van de be
volking uitmaken.
Bezetting der vierde zone
begonnen.
BERLIJN, 6 Oct. (D.N.B.) Het opper
bevel der weermacht deelt mede: „Duit
sche troepen onder bevel van generaal
Von Rundstedt zijn vanochtend te acht
uur de vroegere Duitsch-Tsjecho Slo
waaksche grens in Opper-Silezië tus
schen Landec en Leobschiitz gepasseerd
en begonnefi met de bezetting van de
vierde zone".
Drie punten op de agenda.
ROME. 6 Oct. (Stefani-A.N.P.). De
groote fascistische raad zal vanavond
om tien uur in het Venetiaansch
paleis onder voorzitterschap van den
Duce bijeenkomen.
De volgende punten staan op de
agenda:
Het rassenvraagstuk, de politieke toe
stand, de Kamer der Fascia en der
corporaties.
Autostuurbeluste vrinden,
Snelle ridders van 't volant.
Gij kunt me vervelend vinden
Om wat hier gaat volgen, want
Ik zal zeker niet weerleggen,
Dat ik eerder menig keer,
Reeds mocht zeggen, wat 'k ga zeggen,
Maar daar gaat ie toch maar weer.
Zie de herfst is weer gekomen,
(Goed, nou goed, dat wist u al.
Maar die aanloop moest genomen,
Voor de kern van het geval)
In den herfst vallen de blaren,
(Hadt u dat al meer gehoord?
Ik verzoek u te bedaren.
Laat me even aan het woord)
In den herfst valt ook vaak regen
(Ja, ook dat was u bekend
Waarlijk, dat spreek ik niet tegen,
Gun me nou toch een moment)
Hier zit ik en kan niet anders.
Als ik wensch, mijn plicht te doen.
Ter bevordring van elkanders
Veiligheid in 't herfstseizoen
Op de mooie asfaltstraten.
Buiten en ook in de stad.
Zit het u in hooge mate
Glad, en nu soms al te glad.
Het wel erg plezierig rijden.
Op zoo'n gladde asfaltbaan,
Kan zoo makkelijk in glijden.
Onplezierig overgaan.
Laat het u gezegd zijn, allen,
(En als u niet telkens maar
M' in de rede was gevallen.
Was ik er al lang mee klaar)
Vrienden in uw duizendtallen,
Hoedt u voor het slipgevaar!
HAARLEM'S MUZIEKINSTITUUT
Dir.: NICO HOOGERWERF.
Voor Dames en Heeren met goede
stem, onder leiding van JULES
MOES. - Tevens goedkoope
gelegenheid geboden voor SOLO-
ZANG. - Aanmelding
9 WILHELMINASTR. 51 - TEL. 15691
(Adv. Ingez Med.)
De storm heeft m het etablissement van de Zweminrichting en Reddingsbrigade
in Zwanenburg bij Halfweg zware schade aangericht. Men ziet op deze foto hoe
of één zijde van de inrichting geheel vernield is. Een gedeelte van de hokjes
drijft zelfs in het water J
De regeeringspersdienst meldt:
Dezer dagen is de publicatie te
verwachten van het Koninklijk
Besluit, waarbij Mr. P. 1 Oud, oud
minister van financiën, lid der
Tweede Kamer der Staten-Gene-
raal, met ingang van 15 October
a.s., is benoemd tot burgemeester
van Rotterdam.
De nieuwbenoemde burgemeester van Rot
terdam is 5 December 1886 te Purmerend ge
boren.
Hij deed in 1904 eindexamen H. B. S. 5-
jarige cursus en werd in 1907 candidaat-
notaris en in 1909 surnumerair der registra
tie en domeinen. In 1917 werd hjj aan de ge
meentelijke universiteit te Amsterdam be
vorderd tot doctor in de rechtswetenschap.
In de laatste twintig jaar heeft mr. Oud in
het Nederlandsche politieke leven een be
langrijke rol vervuld. Van zijn verkiezing in
1917 tot zijn benoeming als minister van
financiën in het kabinet Colijn 1933, is hij
ononderbroken lid der Tweede Kamer ge
weest. Hij is lid van het hoofdbestuur van den
Vrijzinnïg-Democratischen bond, waarvan hij
secretaris-penningmeester is geweest. Hij was
redacteur van de vrijzinnig-democratische
organen ..De Opbouw" en „De Vrijzinnig-
Democraat". In de Tweede Kamer is hij sinds
het optreden van het tegenwoordige kabinet
leider van de Vrijzinnig-democratische
fractie.
Als minister van financiën heeft mr. Oud
voor de zeer zware taak gestaan de crisis-
financiën te saneeren en de begrooting zoo
goed mogelijk sluitend te maken.
Mr. Oud is commandeur in de Orde van
den Nederlandschen Leeuw.
Mr. Oud bedankt als lid der
Tweede Kamer.
Naar wij vernemen ligt het in de bedoeling
van den nieuwbenoemden burgemeester van
Rotterdam als lid der Tweede Kamer te be
danken. Hij zal dan worden opgevolgd door
mr. K. Bijlsma, notaris te Franeker. lid van
het hoofdbestuur van den Vrijz.-Dem. Bond.
Het woord is aan.
Shakespeare:
Het geluk is een parfum:
wij kunnen het niet over een
ander uitstorten zonder dat
er eenige druppels op onszelf
vallen.
Middenstandscentrale voor
Haarlem en Omstreken
De bemiddeling om tot herstel te komen.
Het is onzen lezers bekend, dat de on
eenigheid die zich onder de Haarlemsche
miadenstandsvereenigingen heeft voorgedaan
ter gelegenheid van de verkiezing voor de Ka
mer van Koophandel en Fabrieken, geleid
heeft tot een breuk in de Middenstandscen
trale voor Haarlem en omstreken De Haar
lemsche Handelsvereeniging heeft toen de
centrale verlaten, zoodat deze bleef bestaan
uit de R.K. en de Christelijke Middenstands-
vereenigingen.
Ook hebben wij medegedeeld, dat een com
missie uit het college van B. en W. van Haar
lem (de heeren W. J. B. van Liemt en M. A.
Reinalda) pogingen in het werk stelde een
vorm te vinden om de eenheid in de Midden
standscentrale te herstellen.
Omdat in langen tijd niets over deze po
ging van het gemeente bestuur vernomen is,
hebben wij geïnformeerd hoe deze zaak
staat. Ons werd verzekerd dat de corres
pondentie nog gaande is, maar dat vermoe
delijk binnen eenige weken een beslissing zal
vallen die vermoedelijk tot herstel der een
heid zal leiden.
Woningen voor be ter-gesitueerden
Het complex villa's in het Haarlemmerhout-
park.
Eenigen tijd geleden wezen wij op het te
kort aan woningen voor beter-gesitueerden
te Haarlem, in verband o.a. met het feit, dat
van de groep woningen met huren van 800
gulden en hooger zeer weinig perceelen ledig
staan.
Ook deelden wij bijzonderheden mecle, over
den bouw van 51 villa's in het Haarlemmer
houtpark waarvan de huren varieeren van
f 800 tot f 1000 per jaar. De bouw van deze
woningen maakt goede vorderingen. In
eenige huizen is de schilder al bezig, zoodat
die over enkele weken wel bewoners kunnen
verwachten.
Het gaat met de verhuring dezer
woningen naar ons verzekerd werd,
naar wensch. IIocwcl nog geen der
huizen klaar is, en de eigenlijke cam
pagne om tot verhuur te komen nog
moet beginnen, zijn reeds 12 per
ceelen verhuurd.
UITSTEL DER GEMEENTERAADSVERKIE
ZINGEN IN BELGIë.
De Belgische senaat heeft het ontwerp om
de gemeenteraadsverkiezingen uit te stellen
tot 16 October aangenomen.
Üsv'e kost gaat voor de baat uit.
Zelden of nooit is de kost zoo gering en
de baat zoo groot als bij het plaatsen
van een Groentje in Haarlem's Dagblad.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Bouw van woningen voor beter gesitueer
den te Haarlem. 1
De bemiddeling 0111 de eenheid in de Mid
denstandscentrale te Haarlem te her
stellen. 1
Dc Firma Beyncs bestaat 1 November a.s.
100 jaar. 13
BINNENLAND.
Mr. P. J. Oud wordt burgemeester van Rot
terdam. 1
lr. Louwes keert zich tegen de critiek op
de regeeringsmaatrcgcien. 3
Te Waddinxveen is een veldwachter in het
jachtveld neergeschoten. 3
Door den uitvoer van zware varkens is onze
vleeschvoorziening niet in gevaar ge
bracht. 3
BUITENLAND.
De president der Tsjecho Slowaaksche
republiek dr. Benesj is afgetreden. 5
Sir John Simon heeft in het Lagerhuis
verklaart, dat de overeenkomst van Mün-
chen geen exclusief „vïermogendheden-
pact" is. 5
Mussolini schijnt als „gebaar" tegenover
Engeland 10.000 Italiaansche vrijwilli
gers uit Spanje te willen terugtrekken. 5
SPORT.
Ook de derde partij tusschen Raichenbach-
Keller is remise geworden. 2
ARTIKELEN.
R. P.: Schoolgeld. j
Voor de Vrouw. g
J. B. Schuil over Charlotte Kohier in „Ro
meo en Julia". 13
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op u
