Haarlem's Dagblad
WILG EN GEVOGELTE
VRACHTSCHIP
Italië voor de Joden gesloten.
Slowaken krijgen autonomie.
Palestina-Diorama's zijn?
De Wil der Volken.
OP 'T IJSELMEER
VERGAAN
C. v. WIERINGEN
Verbod van gemengde huwelijken.
Wind.
Het belangrijkste
56c Jaargang No. 16962
Uitgave Lonrens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082,Hoofdred. 15054
Redactie 10600. Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14S25. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon-
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
en Feestdagen
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Vrijdag 7 October 1938
Abonnementen per week f 0.25. p maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25 franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertentiën i 1-5 regels f 1.75. elke regel
meer f 0.35. Reclame» f 0.60 per regeL
Rcgclahonneoientstarieven op aanvraag»
Vraug en aanbod 1-4 regels f 0.60. elks
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek»
Het driedaagsche debat over de buitenland-
sehe politiek in het Lagerhuis is geëindigd
met een besliste overwinning van Chamber
lain, met 366 tegen 144 stemmen. Daarbij
dient opgemerkt te worden dat niet alleen de
Labour-pacifisten onder Lansbury's aanvoe
ring weigerden tegen den premier te stemmen
en zich dus maar onthielden, maar dat ook de
felste oppositiegroep dit deed. De leider van
deze Labour-extremisten, de als zeer fel op
posant bekende James Maxton, verklaarde
dat de premier in het beperkte tijdsverloop,
waarin hij moest handelen, was opgetreden
op een wijze die overeenstemt met hetgeen
de massa der menschen in de geheele wereld
wenscht. „Met al mijn politiek verzet tegen
de levensbeschouwing van degenen, die naast
den premier staan, wensch ik er toch niet om
te liegen", zei Maxton. „Ik wensch hem dan
ook oprecht geluk met het feit, dat hij den
vrede heeft weten te bewaren".
Natuurlijk maakte dit woord diepen indruk.
Van den felsten oppositie-kant kwam hier de
erkenning van het feit, dat Chamberlain al in
den aanvang van het debat als „de sterkste
factor, die in München besliste" had genoemd:
de volken toonden dat zij den oorlog niet
wilden.
Sommigen schijnen dat, in dezen tijd, niet
zoo bijster belangrijk te vinden. Zij praten
over volken alsof het 'willooze kudden vee
zijn, die van besluiten van regeeringsleiders
totaal afhangen en waarmee men naar be
lieven kan rondsollen. En zij zeggen: nu za>
Hitier dit doen, en dan zal hij dat doen, en
dan zal Chamberlain dit of dat niet kunnen
doen, alsof het maar zoo'n simpele touwtjes-
trekkerij is.
Maar dat is het niet. De sombere doortocht,
ïn naargeestige stilte, van het Duitsche ge
motoriseerde leger door Berlijn, de enorme
geestdrift waarmee vooral Chamberlain maar
ook Daladier door de Duitsche bevolking ont
vangen werden, het blijkbaar zeer groote aan
tal deserties van Duitsche dienstplichtigen
over de grenzendat zijn allemaal dingen,
die Hitier zeer te denken moeten hebben ge
geven. Laat ik er bijvoegen dat de eveneens
volkomen afwezigheid van een hoerastem-
ming, de evenzeer sombere plichtsvervulling
in Frankrijk en Engeland in die landen
eveneens tot overpeinzing aanleiding moeten
hebben gegeven. Er zijn berichten uit Sovjet-
Rusland die aanduiden dat de gedachte aan
oorlog daar al even impopulair was. Ik heb
die verschijnselen al eerder als zeer belangrijk
en verheugend aangeduid, en ze vergeleken
met den enthousiasten oorlogsroes van 1914.
Er is nu gebleken dat het monster Oorlog in
zijn ware gedaante wordt herkend. Chamber
lain heeft het gisteren in zijn sluitingsrede
vóór de stemming nog een extra-trap toege
diend door te zeggen:
„De oorlog is niet meer een oorlog als in de
dagen van Marlborough, van Napoleon, of in
1914. Als hij thans begint wordt de man in de
Straat, of in de autobus, en zijn vrouw en kin
deren thuis, al getroffen voordat een be
roepssoldaat of een piloot zijn geraakt."
Ja. Hoe vaak heb ik, op deze bescheiden
plaats, in den loop van vele jaren, dergelijke
brandmerken al niet op den oorlog geplaatst?
Waar zijn de ridderlijkheid en de bescher
ming van huis en hof gebleven? Tal van an
deren hebben op hun bescheiden plaatsen: in
kranten, boeken, films, brochures, tooneei-
stukken, redevoeringen wat niet al even
eens den oorlog gebrandmerkt. Het kan voor
ons allen als voldoening gelden dat het zijn
uitwerking niet heeft gemist en dat een
Britsch premier, wiens rede door tientallen
millioenen wordt gelezen en die zich daarbij
beroept op den vredeswil der volken, thans in
denzelfden toon spreekt.
Met dien wil hebben ook dictatoren geducht
rekening te houden. Een Napoleon placht
onder alle critieke omstandigheden de vraag:
„Wat zegt Parijs?" voorop te stellen. Hij
rekende voortdurend met de volksmeening. En
geen wonder: als een dictator valt, valt hij
heel wat dieper dan een democratische pre
mier, die rustig naar huis wandelt en zijn
eventueele volgende beurt afwacht. En met
den dictator valt tevens het régime.
Dat zouden diegenen eens kunnen over
wegen, die zoo precies weten wat er nu alle
maal gebeuren gaat en zich daarbij gronden
op allerlei logisch-klinkende maar daarom nog
geenszins juiste theorieën. Er is in die crisis
van de vorige week een nieuwe factor opge
treden die regeerders en volken volkomen klaar
voor oogen is komen te staanDe volken
weten wat de moderne oorlog is, hebben er
geen geestdrift voor, hebben er afkeer van en
verwachten van hun regeerders dat zij hem
voorkomen zullen.
Dat is een groote verandering.
R. P.
Demobilisatie in Tsjecho-
Slowakije.
Twee lichtingen reeds naar huis.
PRAAG. 6 October. Vandaag is aan
gekondigd, dat onmiddellijk twee lich
tingen van het Tsjecho Slowaaksche
leger gedemobiliseerd zullen worden.
De overige lichtingen zullen succes
sievelijk worden gedemobiliseerd.
Drie opvarenden
aan boord
Sinds Maandagavond niets meer
van de Hunze 13 vernomen
AMSTERDAM, 7 OCTOBER 1938.
Sedert enkele dagen wordt de „Hunze 13", een vrachtboot van de
GroningerRotterdammer Stoomboot Maatschappij „Hunze" te Gro
ningen vermist.
Het schip is Maandagavond van Amsterdam naar Groningen ver
trokken en had, gezien het feit, dat de reis naar het Noorden in den
regel in één etmaal wordt volbracht, daar Dinsdagavond of Woens
dagmorgen moeten aankomen. Echter heeft de Maatschappij sedert 't
vertrek uit Amsterdam niets meer van het schip vernomen. Aan boord
bevinden zich drie opvarenden, n.l. de kapitein, 3. Sneltekop, de
stuurman 3. Timmer en de matroos H. Groenewoud.
Bij de reederij is bericht ontvangen, dat de bemanning van een pas-
seerend schip de „Hunze 13" Woensdagmorgen nabij Marken gezien
zou hebben. Dit bleek bij informatie evenwel niet juist.
Wrak gesignaleerd
Evenwel bereikte de directie van
de „Hunze" later de mededeeling,
dat een wrak was gesignaleerd in
de buurt van Edam, ongeveer acht
kilometer uit de kust. Aangezien
geen enkel bericht is binnen
gekomen van het vermissen van
eenig ander schip, bestaan er ge
gronde vermoedens, dat dit de
vermiste „Hunze 13' zou kunnen
zijn.
Een marineboot is dan ook
hedenmorgen van Enkhuizen naar
het wrak vertrokken
De inspecteur van de reederij Koppe,
die hedenmorgen vroeg met de boot
van het lootswezen van Enkhuizen
naar het wrak op enkele kilometers
uit de kust van Edam is vertrokken,
keerde tegen twaalf uur te Enkhuizen
terug.
Hij deelde mede, dat men wel kan
aannemen dat het hier het wrak be
treft van de vermiste „Hunze 13".
Een leerzaam boek voor groot
en klein,
Daar moet U op de
Schotersingel 117A voor zijn.
DUIZENDEN BOEKEN - 2 ct. p. boek p.w.
(Adv. Ingez. Med.)
KOOPT UW
in de Speciaalzaak
Groote voorraad, prima
kwaliteit, billijke prijzen
Schouwtjeslaan 27, Telefoon 16238
(Adv. Ingez. Med.)
Luitenant-kolonel A. M. M. van
Loon.
Wordt bevorderd tot kolonel, commandant van
de 5de infanteriebrigade te Venlo.
Luitenant-Kolonel A. M. M. van Loon, com
mandant van den Motordienst te Haarlem, zal
zooals wij elders in dit nummer mededee-
len met 1 November a.s. bevorderd worden
tot kolonel, commandant van de 5de infante
riebrigade te Venló.
De heer Van Loon zal dus Haarlem binnen
kort gaan verlaten.
De heer Van Loon werd in 1882 te Gouda ge
boren.
In Augustus 1899 trad hij in dienst bij het
Instructie Bataljon te Kampen. 14 Septem
ber 1905 werd hij 2e luit. bij het 5e reg. inf. te
Amersfoort. Zijn bevordering tot len luit. volg
de in Augustus 1909. In 1910 werd hij gedeta
cheerd bij het leger in Ned. Indië en geplaatst
bij het 13e bat. inf. te Soerabaja.
Begin 1912 werd hij overgeplaatst naar het
op het eiland Timor op expeditie zijnde 20e bat.
inf. en aldaar begiftigd met het kruis voor
belangrijke krijgsverrichtingen met gesp
„Timor 1911—1913".
In 1913 werd hij overgeplaatst bij het gar
nizoensbataljon van Timor en Onderhoorig-
heden en geplaatst te Soembawa-Besar als
commandant van het detachement troepen,
tevens belast met het civiel bestuur (fungee-
rend controleur).
Na in 1918 bevorderd te zijn tot kapitein
keerde hij in 1919 naar Nederland terug. Hij
werd ingedeeld bij het 7de reg. inf. te Am
sterdam.
Op 1 November 1921 werd hij voor 3 jaren
gedetacheerd aan de Hoogere Krijgsschool te
's-Gravenhage voor het volgen van tactische
studiën. _1 November 1924 was hij weer terug
bij het 7e reg. en twee jaar later werd hij
gedetacheerd bij den Generalen Staf.
Daarna werd hij op 1 November 1927 ge
plaatst bij den Staf der Vesting Holland,
waar hij werkzaam bleef tot 5 Juli 1933, den
datum van zijn benoeming tot majoor, com
mandant van de Schoolcompagnie van den
Motordienst. Op 16 Juli 1933 aanvaardde hij
het commando te Haarlem.
Na eenigen tijd volgde zijn bevordering tot
luitenant-kolonel.
De heer Van Loon was o.a. lid van de voor-
loopige commissie voor de anti-lawaai-cam-
pagne te Haarlem en ook voorzitter van de
vereeniging „Veilig Verkeer" te Haarlem.
DE Groote Fascistische Raad heeft in de gisteravond te Rome
gehouden zitting betreffende de rassenpolitiek de volgende
besluiten genomen
1.) Het is Italiaanschen mannen en vrouwen verboden huwelijken
aan te gaan met elementen, behoorende tot het Hamietische,
Semietische of een ander niet-arisch ras.
Het is burgerlijken en militairen ambtenaren verboden buiten-
landsche vrouwen te huwen, tot welk ras dezen ook behooren.
Italiaansche vrouwen en mannen, die met vreemdelingen willen
trouwen, moeten tevoren toestemming verzoeken van het
ministerie van buitenlandsche zaken. Deze bepaling geldt ook,
wanneer bedoelde vreemdelingen arisch zijn.
Voorts wordt buitenlandschen Joden verboden Italië binnen te
komen, terwijl bepaald is, dat ongewenschte elementen zullen wor
den verwijderd.
2.)
3.'
Joodsche emigratie naar
Abessynië
a LS Joden worden beschouwd: kinderen, ge-
boren uit twee Joodsche ouders; kinderen,
geboren uit een Joodschen vader en een bui
tenlandsche vrouw; mannen, geboren uit een
Tsjecho-Slowakije een
federatieve staat.
Te Praag is gisteravond een wets
ontwerp gepubliceerd, waarbij
aan de Slowaken autonomie
wordt verleend.
Het ontwerp legt de positie der Slo
waken in den federatieven staat Tsje
cho-Slowakije vast en bepaalt o.a.,
dat de uitvoerende en regeerings-
macht in Slowakije zal berusten bij de
Slowaaksche regeering, bestaande uit
vijf ministers, die allen tegelijkertijd
lid zijn van de centrale regeering te
Praag.
Buitenlandsche zaken, de landsverdediging
en het bestuur van openbare zaken enz. be
hooren tot de bevoegdheid van de regeering
der republiek. Een der vijf ministers zal pre
sident zijn van de Slowaaksche regeering. De
begrootingsuitgaven zullen naar evenredig
heid verdeeld worden tusschen de centrale en
de Slowaaksche regeering door een gemeen
schappelijk te benoemen commissie.
De nieuwe bepalingen komen vrijwel over
een met de eischen der Slowaken op het con
gres te Zilina, dat gisteren geëindigd is.
In een officieel communiqué wordt voorts
medegedeeld, dat de Tsjecho Slowaaksche re
geering in de uitoefening van de functie van
president der republiek bij decreet den vice-
president van de Slowaaksche Volkspartij, dr.
Joseph Tisso, heeft benoemd tot minister voor
Slowaaksche aangelegenheden. De regeering
heeft verder dr. Tisso verzocht haar een lijst
voor te leggen van persone.n, die in Slowakije
de regeeringsmacht zullen kunnen uitoefenen,
totdat de kwestie definitief geregeld zal zijn.
In een proclamatie die aan het wetsontwerp
voprafgaat. wordt gezegd; „Wij aanvaarden
de constitutioneele wet inzake de Slowaaksche
autonomie, die de Slowaaksche autonomisten
in Juni hebben opgesteld, en nemen op ons.
deze voor 28 October te doen aannemen. Wij
vragen, dat de uitvoerende en de regeerings
macht in Slowakije onmiddellijk in handen
worden gesteld van de Slowaaksche regeering.
Wij wenschen. dat Joseph Tisso de eerste Slo
waaksche reeeoring vormt."
gemengd huwelijk, die den Joodschen gods
dienst belijden.
Naar United Press nog weet te melden be
hoeven de Joden, die ouder dan 60 jaar zijn en
die welke met Italiaansche vrouwen gehuwd
zijn het land niet te verlaten.
Wat betreft het onderwijs van de Joden in
Italië geldt het volgende: Joodsche kinderen
behoeven de scholen niet te verlaten indien
hun vader:
1. ïn een van de vier laatste oorlogen Libye,
wereldoorlog, Abessynië, Spanje gevallen is:
2e. zich voor een van voornoemde oorlogen
vrijwillig voor den dienst aan het front heeft
gemeld;
3e. zich onderscheiden heeft wegens zijn
dapperheid tegenover den vijand;
4e. gedurende de fascistische revolutie is ge
vallen;
5e. gedurende den strijd der fascisten om "net
bewind werd gewond en ten 6e. vóór 1922 lid
was van de fascistische partij of aan de bezet
ting van Fiume heeft deelgenomen.
Andere uitzonderingen in bijzondere geval
len zullen door een bijzonder daartoe te vor
men comité worden beoordeeld.
Joden, die niet onder de hierboven opgesom
de punten vallen, kunnen geen lid van de fas
cistische partij zijn. Ook kunnen zij geen eige
naars of bestuurders zijn van firma's cf in-
dustrieele ondernemingen waarin meer dan
100 personen arbeiden. Van den militairen
dienst zijn zij zoowel in vrede als in oorlog bui
tengesloten.
Joodsche emigratie naar Abessynië?
Verder werd besloten dat het emigreeren van
Europeesche Joden in zekere gebieden van
Abessynië, volgens nog te treffen bijzondere
bepalingen, toegelaten wordt onder voorwaar
de „dat het internationale Jodendom de vijan
delijke houding tegenover het fascistische Ita
lië aan een herziening onderwerpt".
Het woord is aan.
Dr. Fuller:
Niets prettiger voor een
kicade tong dan een ver
bitterd hart te vinden.
Pas was October aangekomen.
Of wind heeft zijn bewind hernomen;
Hij rukt weer aan vermoeide takken.
En doet ze op de aarde smakken;
Hij komt weer door den schoorsteen fluiten,
En rammelt razend aan de ruiten;
Hij legt de zweep weer op de baren.
En brengt gevaar voor hen die varen;
Hij drijft ons voort of houdt ons tegen,
En speelt een wild spel met den regen;
Ik weet niet wat u ervan vindt,
Ik heb een hekel aan den wind.
Den regen heeft de aarde noodig,
Maar wind is toch wel overbodig;
Althans in d' overdreven vormen.
Van onbehouwen najaarsstormen;
Als wij van tijd tot tijd beleven.
En die slechts naar vernieling streven;
De mensch kan daar gevoeglijk buiten.
Maar blijft onmachtig hem te stuiten,
En zelfs de machtigsten der aarde.
Zoo trotsch op eigen kracht en waarde,
Voeren gedwongen laconiek,
Een laat-maar-waaien politiek.
P. GASUS.
_HAARLEM'S MUZIEKINSTITUUT
Dir. NICO HOOGERWERF
KINDER-ORKEST
voor alle kinderen, die een of ander
instrument bespelen.
VOORBEREIDENDE KLASSE
voor alle kinderen die GEEN
instrument bespelen.
Na eenigen studietijd volgt
opneming in het kinder-orkest.
Inlicht, en aanmelding dagelijks
WILHELMINASTRAAT 51, TEL. 15691
(Adv. Ingez. Med.)
Weet U dat een van de beziens
waardigheden in Haarlem de
SCHOTERSINGEL 117 A.
(Adv. Ingez. Med.)
Alweer een Jas van DOU WMA
Gaat U ook eens kijken,
naar die mooie collectie
Regen-en Overjassen
Gen. Cronjéstraat 42-44
(Adv. Ingez. Med.)
HEDEN20 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Luitenant-kolonel A. M. M. van Loon. com
mandant van den Motordienst te Haar
lem, wordt 1 November benoemd tot ko
lonel, commandant van de 5de infante
riebrigade te Venlo. 1
De restauratie van de Vleeschhal te Haar
lem zal eind 1939 voltooid zijn. 2
Het zilveren jubileum der Jansstraatver-
eeniging te Haarlem. 3
Toen de oorlog dreigde werden ook te Haar
lem voorzorgen getroffen. 5
BINNENLAND.
Op liet IJselmeer is een vrachtschip ver
gaan. 1
De convooidiensten in de Straat van Gi
braltar zijn voorloopig stopgezet. 3
De boterprijs is voor een half jaar vast
gesteld. 3
Een windhoos heeft te Mierlo groote schade
aangericht. 3
BUITENLAND.
De Slowaken krijgen autonomie. 1
Italië is voor de Joden gesloten verklaard. 1
Het Engelsche Lagerhuis heeft met groote
meerderheid het beleid van Chamberlain
goedgekeurd. 7
De internationale Commissie heeft thans
ook de grenzen voor de vijfde zone van
het door de Duitschers te bezetten Tsje
cho Slowaaksche gebied vastgesteld. 7
SPORT.
Schaakrubrick n
Sport in 't Kort. 12
De vierde partij om het wereldkampioen
schap dammen is wederom remise ge
worden. 12
ARTIKELEN.
R. P.: De wil der volken. j
H. D. Vertelling: De onzichtbare. 4
De bronnen van bestaan in Tsjecho Slo
wakije en Sudetenland. 7
Voor de Jeugd. 17
J. B. Schuil over „Groot Slem" 13
Van onzen Weenschen correspondent:
Veelzijdige Habsburgcr komt naar Ne
derland. 13
H. P. van den Aardweg: Forum Romanum 13
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op 24
