Haarlem's Dagblad
Leiderdorp.
Rijwielstatistiek.
J. IV1UUS SPECIALITEIT IN
Winkelzakken, Pakpapier, Touw
Doodelijk ongeluk
op de Eendjespoortbrug
Moreele en geestelijke
herbewapening.
Ochtendbeurs Amsterdam
56e Jaargang No. 16964
Uitgave Lourens Co9ter, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N. V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soeudaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14B25. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EIS ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Maandag 10 October 1938
Abonnementen per week f0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f 3.55. losse nummers 6 cent per ex.
Advertenticn: 1-5 regels f 1.75, elke regel
meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel.
Kegclabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
Het vraagstuk van het centrale vliegveld
blijkt nog steeds niet te zijn opgelost. Het
Haagsche gemeentebestuur heeft er een adres
over aan de regeering gezonden, waarin het
aandringt op den aanleg van zoo'n vliegveld
in Leiderdorp, zegt dat Schiphol te ver van
Den Haag en Rotterdam is en aanvoert dat
Den Haag en Rotterdam samen 1.100.000 in
woners hebben tegen Amsterdam maar
790.000. Dus zouden volgens dit argument de
tweede en derde steden des lands gezamenlijk
meer recht kunnen doen gelden op een vlieg
veld in hun onmiddellijke nabijheid dan Am
sterdam voor zijn geval kan aanvoeren.
Nu, dit soort redeneering is vrij gemakkelijk
te weerleggen en Amsterdam heeft al duide
lijk getoond dat het niet tot zwijgen geneigd
is. Derhalve trekt de hoofdstedelijke wethou
der mr. G. C. J. D. Kropman tegen het Haag
sche adres van leer in een interview met het
N. v. d. D. Hij vindt het „een weinig elegant
gebaar"een term die gelukkig gekozen is
want hij moet Den Haag, prat als het pleegt
te gaan op de élégance zijner gebaren, wel tot
in de ziel treffen. Wethouder Kropman zegt
verder, dat dit adres op de regeering geen
grooten indruk zal maken en dat hij heele-
maal niet vreest dat Amsterdam Schiphol
zal verliezen zoolang men op het terrem der
zakelijke argumenten blijft. Nu, die redenee
ring met bevolkingstotalen lijkt naar niets,
want Den Haag vergeet dat zich bij de Am-
sterdamsche belangen die van Kennemerland
met de stad Haarlem en van het Gooi met de
stad Hilversum aansluiten. Bovendien komt
het niet aan op de hoeveelheid menschen in
de buurt van het vliegveld maar op het
ladingsaanbod voor passagiers en goederen.
Te dien aanzien heeft Schiphol getoond, dat
liet verreweg het gunstigst ligt.
Den Haag's antwoord op dit betoog is te
yoorzien. Het zal natuurlijk zeggen dat het
„ladingsaanbod" in de residentie wel hooger
geweest zou zijn als het vliegveld maar dich
terbij gelegen had. Nu werd het transport te
lastig en te duur. Waarop Amsterdam weer
eal antwoorden: maar het is veel beter ge
worden door den aanleg van den nieuwen
Weg Amsterdam-Oegstgeest en nu is het nog
hiet hoog omdat jullie Hagenaars voor een
groot deel gepensionneerden en renteniers
zijn en wij Amsterdammers een handelsstad
bevolken.
Maar wethouder Kropman heeft nog meer
pijlen op zijn boog. Tegenover Den Haag's
list, om Rotterdam bij zich in te lijven en de
belangen dezer tweede koopmansstad des
lands met geestdrift naar voren te brengen,
stelt hij zijnerzijds slimheden die er zijn
mogen. Ze zijn van financiëelen aard. „Is Den
Haag van plan om mee te betalen aan den
aanleg van een vliegveld in Leiderdorp?"
vraagt hij onschuldig. Het heeft altijd gratis
van Waalhaven en Schiphol kunnen profitec-
*en. Nu, dan zal het voor dit doel toch geld
moeten over hebben en de kosten voor den
Staat moeten helpen verminderen. „Vermoe
delijk zal de Haagsche Raad het adres op dit
punt nog aanvullen, waarbij tevens zou kun
nen worden overwogen of de gemeente Den
Haag wegens kapitaalvernietiging op Waal
haven en Schiphol niet een bescheiden scha
deloosstelling schuldig is aan Rotterdam en
Amsterdam
Het blijkt opnieuw: meneer Kropman is een
slimme man. En als bij u de herinnering
miocht opkomen aan de wijze waarop Frank
rijk en Duitschland hebben gevrijd naar de
gunst en vriendschap van Polen is dat geen
wonder. De besturen van onze drie grootste
gemeenten lezen blijkbaar de buitenlandsche
berichten goed en leeren er wat van. Trou
wens: burgemeesters en wethouders brengen
het vaak tot minister en diplomaat. Is onze
tegenwoordige minister van Buitenlandsche
Zaken niet ex-burgemeester van Den Haag?
Of mr. Kropman succes zal hebben met zijn
poging, de Kennemerlandsche en daarmee
ook Haarlernsche belangen bij de Amster-
damsche in te lijven waag ik te betwijfelen.
Leiderdorp zou voor ons niet veel verder dan
Schiphol zijn en ik denk niet dat ons ge
meentebestuur erg warm voor deze zaak zal
loopen.
Des te meer gelegenheid geeft ons dit, een
- onpartijdig oordeel over het dispuut onzer
drie grootste gemeentelijke kemphanen uit te
spreken. En dan geloof ik inderdaad, dat als
men meent dat één groot vliegveld als inter
nationaal knooppunt op den duur voor ons
kleine land voldoende zal blijken niet alleen
wegens zuinigheid, maar ook omdat het ver
keer voortdurend sneller wordt, de wegen
steeds verbetering ondergaan en de groote
luchtlijnen geen onnoodige „halteplaatsen"
zullen wenschen het er weinig op aankomt
of het centrale vliegveld Schiphol of Leider
dorp is. Als er nog verschil van beteekenis be
staat zal dat spoedig zijn weggevaagd. Als dit
inzicht ook bij de regeering mocht overwegen
zou zij dienen te zeggen: laten we dan Schip
hol maar in eere houden, want daar zijn nu
al millioenen aan ten koste gelegd, het is tot
een modern vliegveld gemaakt en waarom
zouden we dat kapitaal nu weer gaan ver
nietigen?
Ook geloof ik met mr. Kropman dat de ver
gelijking van 1.100.000 menschen in Rotterdam
en Den Haag met 790.000 in Amsterdam geen
practische beteekenis heeft. Natuurlijk zou een
vliegveld te Leiderdorp een mooi object voor
werkverschaffing zijn, maar dat kan de be
slissende overweging niet wezen. Er zijn trou
wens genoeg andere objecten.... die noodi-
ger zijn. R. P.
(Volgens een Engelsche statistiek
zijn op de geheele wereld thans
60 millioen fietsen in gebruik.)
Zestig millioen exemplaren
Op de aard van 't rijtuig fiets,
Dacht u dat er zooveel waren?
Tjonge, dat is nogal iets.
Stel u voor. dat een parade
Van die alle kon bestaan.
Wat een machtige rol-lade,
Als die voetstoots voorwaarts gaan.
Wat een wenteling van wielen
Zit in dit millioenental.
Wat een pompsport van ventielen,
Wat een stuurlui aap den wal.
Wat een banden (gummibanden)
Binden heel dien fietsersdrom,
Saam in aller heeren landen,
Tot één kettiriggangerdom.
Zestig millioen. 't is reusachtig,
Wat een leger vol van vrêe
En wat telt ons landje krachtig
In die wereldsterkte mee.
WEEKBERICHT
COöP VOORUITGANG U.A.
Gedr. Appelen, per pond0.25
Extra kwal. Java rijst, per pond0.12
Snijboonen, per 1/1 blik 0.19
Vette Meikaas, per pond0.30
Fijn gekruide Speculaas, p. 1 2 pd. 0.15, 0.20
Huishoudzeep, per staaf van
600 gram ƒ0.12
MET DIVIDEND BONS.
(Adv. Ingez. Med.)
Ced. Oude Gracht 103 - Telefoon 11723
(Adv. ingez, Med.)
Meisje onder vrachtauto
geraakt en gedood
Hedenmiddag even twaalf uur heeft op de
Eendjespoortbrug een treurig ongeluk plaats
gehad, dat aan de jeugdige wielrïjdster S. uit
de Spaarnwouderstraat het leven heeft ge
kost.
Zij kwam met een vriendin van de richting
Turfmarkt en wilde de Lange Brug oprijden.
Uit dezelfde richting naderde een vrachtauto,
bestuurd door een ongeveer twintigjarigen
chauffeur. Juist toen hij de beide meisjes, die
geheel rechts reden, wilde passeeren, had mej.
S. het ongeluk, in de tramrails te steken. Zij
sloeg om en kwam juist tusschen het voor- en
het achterwiel van de vrachtauto terecht. Het
gevaarte reed over haar hoofd, met 't gevolg
dat de dood onmiddellijk intrad. Eenige me
ters verder reeds had de chauffeur, die zeer
ontdaan was, zijn wagen tot stilstand gebracht.
Dadelijk^werden politie en Ongevallendienst
gewaarscljïïwd.
Oip dit drukke spitsuur had de politie veel
werk, om het verkeer te regelen. De tramdienst
naar Amsterdam ondervond 25 minuten ver
traging.
Het lijk van de wielrijdster werd per zieken
auto naar het St. Elisabeths Gasthuis ver
voerd.
De politie maakte van het gebeurde pro
ces-verbaal op.
Londensche „balloimeimet" werd
geprobeerd.
LONDEN, 9 October. Vandaag is op
groote schaal geoefend met de ballonver
sperring om Londen. De weergesteldheid was
zeer ongunstig. Als gevolg van het feit, dat
vijf ballons lossloeg, werd de oefeningen spoe
dig beëindigd. Eén dier „op drift" geraakte
gevaarten sleepte een lang stuk kabel achter
zicvh aan, waardoor achtereenvolgens tuin
hekken, vensters en daken werden vernield
en telefoonleidingen werd verbroken. Een
kabel van een der andere ballons raakte ver
ward in het stroomnet van de treinen, waar
door kortsluiting ontstond en een vertraging
van bijna een uur werd veroorzaakt.
Wat de uitslag van de oefeningen zelf be
treft, deze werd ,,zeer bevredigend" genoemd.
Weliswaar kon men zich nog geen nauw
keurig beelde vormen, daar de ballons onder
ling niet verbonden waren.
De minister voor luchtvaart, sir Kingsley
Wood, heeft bij de opening van het vliegveld
.te Cambridge meegedeeld, dat men het
•systeem van ballondversperringen zal uitbrei
den ook tot de provincies en dat oefenings
depots in Birmingham. Bristol, Manchester,
Liverpool, Hull, Newcastle, Plymouth, South
ampton, glasgow en Cardiff zullen worden
gesticht.
(United Press).
De kwestie der Mexicaansche
olievelden.
MEXICO CITY. 9 October. Het opperste ge
rechtshof heeft met algemeene stemmen het
beroep van de petroleummaatschappïjen tegen
het decreet van Maart, waarbij de onteigening
werd gelast, verworpen, op grond van de over
weging, dat de maatschappijen niet het recht
hadden zich tot het Hof te wenden, zoolang zij
geen antwoord gekregen hebben op hun beroep
op het departement voor nationale huishouding.
(United Press).
Een woord van
H. M. de Koningin.
„Met instemming nam ik kennis ook van
het vervolg van den oproep voor moreele en
geestelijke herbewapening.
Nu de beklemmende dagen achter ons lig
gen, waarin het dreigend gevaar ons zoo dui
delijk voor oogen stond, nu voor het oogen-
blik de mogelijkheid van de algeheele ver
nietiging onzer beschaving is afgewend, is het
een verheffende gedachte ons allen vervuld
te weten van denzelfden wensch: den zegen
van den vrede te bewaren.
Die begeerte naar vrede vormt een band
tusschen alle volken. Toch is deze, gepaard
aan de versteviging onzer weermacht, nog
niet genoeg. Wil die vrede duurzaam zijn zoo
moet hij gedragen worden door de gedachte
gegrondvest in den oproep.
Allen zonder onderscheid kunnen wij per
soonlijk bijdragen tot den groei en de ont
plooiing van die gedachte, door van heeler
harte mede te werken tot de moreele en gees
telijke herbewapening: dien innerlijken drang,
welke ook uitwendigen ommekeer te weeg
brengt en tot gevolg heeft dat eerlijkheid,
vertrouwen en liefde richtsnoer worden tus
schen personen en volken.
Behoef ik u te verzekeren dat hoe dieper
onze overtuiging is en hoe meer ons eigen
leven zelf die uitdraagt en verder geeft in
eigen kring en daarbuiten, des te grooter de
kans wordt op het verwezenlijken van een
betere toekomst.
Wie de teekenen des tijds begrijpt, weet dat
thans van ons gevraagd wordt een daad van
vertrouwen, van zelfopoffering en zedelijken
moed, en van geloof.
WILHELMINA.
Ook autonomie voor de
Roethenen.
Subkarpathisch Rusland krijgt dezelfde
positie als Slowakije.
Het Tsjecho-Slowaaksche persbureau Ce-
teka meldt: De besprekingen te Uzhorod
(Subkarpathisch Rusland) tusschen de parle
mentaire vertegenwooi'digers van Subkarpa-
tish Rusland en delegraties van den minister
president en den voorzitter van den nationa-
len raad voor de Oekraine zijn Zaterdag
avond geëindigd met de opstelling van een
conventie, volgens het model van de Slowaak-
sche overeenkomst. De lijst van ministers der
regeering van Subkarpathisch Rusland zal
aan de centrale regeering te Praag worden
voorgelegd.
Volgens deze lijst is afgevaardigde
Brody aangewezen als minister-presi
dent. Namens de regeering heeft
Varkany, de minister voor Subkar
pathisch Rusland van het balkon
van het regeeringspaleis een verkla
ring voorgelezen, volgens welke dit
gebied dezelfde rechten zal krijgen
als Slowakije.
Bezetting van twee steden
door Hongarije.
Over de onderhandelingen tusschen de
Tsjecho-Slowaaksche en de Hongaarsche de
legaties te Komaron wordt bekend, dat gis
teren een overeenkomst tot stand is gekomen
op drie punten. Deze punten zijn:
1. De beide steden Polysas en Sato-
ral Jaughely zullen door Hongaar
sche troepen bezet worden binnen de
eerstvolgende 36 uur.
2. De Hongaarsche politieke gevan
genen in Tsjecho-Slowakije zullen
geleidelijk in vrijheid worden ge
steld.
3. De Hongaren in het Tsjechische
leger zullen geleidelijk uit den dienst
ontslagen worden.
De besprekingen zullen verscheidene dagen
voortduren, waarna de omtrekken van het af
te stane gebied naar verwacht wordt, be
kend zullen worden gemaakt
De Italiaansehe vrijwilligers in
Spanje.
Franco tot onmiddellijke terugtrekking bereid.
Het Italiaansehe persbureau Ste-
fani meldt uit Salamanca: „Gene
raal Franco bereidt den onmiddellij
ke n terugkeer voor de Italiaansehe
legionairs, die langer dan 18 maan
den ononderbroken dienst in Spanje
hebben gedaan. Door deze terugtrek
king op belangrijke schaal draagt het
Nationalistische Spanje op doeltref
fende wijze bij tot het herstel va#
het internationale vertrouwen,
tor wijl het tevens voldoet aan het
verlangen van de niet-inmengings-
commissie".
De Nationalistische bladen juichen het be
sluit toe als een beslissend gebaar ten behoe
ve van den vrede in Europa.
Poolsche bezetting van Tsjechisch
Silezië voltooid.
Zondag trokken de Poolsche troepen
over de Olsa.
Poolsche gemotoriseerde troepen zijn Zon
dag kort na het aanbreken van den dag
Boehoemin, een belangrijk Tsjechisch spoor
wegkruispunt, binnengerukt.
Volgens de oorspronkelijke regeling van de
geleidelijke bezetting van het afgestane ge
bied zou Boehoemin pas Dinsdag hebben mogen
worden bezet. De Poolsche officieele verkla
ring zegt, dat het gebied eerder is overgeno
men volgens een overeenkomst met de
Tsjechen, die het moeilijk vonden de orde te
handhaven. De Poolsche bezetting van Silezië
over de Olsa is thans voltooid.
Men meent te weten, dat de definitieve
afbakening der nieuwe Poolsch-Tsjechische
grens vastgelegd zal worden in rechtstreeksche
onderhandelingen tusschen beide regeeringen
zonder dat een volksstemming zal worden ge
houden.
Zondagmorgen is te Teschen de Poolsche
minister van buitenlandsche zaken Beek aan
gekomen, waar hij o.a. door den burgemeester
namens de bevolking van de „bevrijde gebie
den" werd verwelkomd. Van Teschen begaf
de minister zich naar Trzyniec en vandaar
naar Jablokow. In al deze plaatsen werd
hij luide toegejuicht.
Het Sportterrein aan de Kleverlaan
Onderhandelingen tusschen gemeente en
regeering.
Eenige maanden geleden werd door den
Haarlemschen gemeenteraad een voorstel aan
genomen een sportterrein aan de Kleverlaan in
werkverschaffing te laten aanleggen. De regee
ring zou op de gewone wijze in de kosten van
dit werk bijdragen.
Inmiddels heeft de aanbesteding van dit werk
al plaats gehad, maar tot een gunning is het
nog niet gekomen omdat het resultaat van die
aanbesteding nieuwe onderhandelingen met de
regeering noodig maakte.
Gehoopt wordt thans op een spoedige beslis
sing. Het aantal werkloozen stijgt weer zoo
dat het gewenscht is dat er meer werkloozen in
de werkverschaffing kunnen worden geplaatst.
Nieuwe slachtoffers in Palestina.
Vijf dooden gedurende het afgeloopen
weekeinde.
Tijdens het afgeloopen weekeind zijn op
verschillende plaatsen in Palestina drie Ara
bieren en twee Joden gedood Nabij de kolonie
Zirkhon Yakov zijn acht Joden min of meer
ernstig gewond door de ontploffing van een
mijn, juist op het oogenblik, dat de vracht
auto, waarin zij hadden plaatsgenomen, pas
seerde. Rebellen hebben te Djenin een veer
tigtal huizen in brand gestoken en nabij
Lydda een goederentrein tot ontsporing ge
bracht.
Voorts wordt melding gemaakt van talrijke
overvallen, o.a. op het politiebureau te Djenin
en op verscheidene Joodsche kolonies, als
mede van bomontploffigen in de onmiddel
lijke omgeving van Jeruzalem.
Het gevoel van onveiligheid neemt der
mate toe, dat het verkeer tusschen de voor
naamste steden vrijwel geheel stilgelegd is.
Het woord is aan.
Koersen van de Ochtendbeurs te Amsterdam
van heden van 10.30 uur tot 11,25 uur.
Kon. Olie 346.
H.V.A. 475—6.
Amst. Rubber 243 V4.
Philips 246Vs.
AKU 45Vj.
Java-China-Japan lijn 93 3/4.
Koninkl. Ned. Stoomboot Mij 125.
Holland-Amerika Lijn 118.
Beth. Steel 47 5 8—48
U. S. Steel 47 3/4—48.
Republic Steel 1518.
Anaconda 28 3 429 1/16:
Shell 11 9 16—3/4.
Tidewater Ass. Oil, 9 15/1610.
United St. Leather 51/16.
Kennecot Copper 35 V2.
American Enk a 28.
H.M. de Koningin:
Behoef ik u te verzekeren
dat hoe dieper onze overtui
ging is en hoe meer ons eigen
leven zelf die uitdraagt en
verder geeft in eigen kring
en daarbuiten, des te grooter
de kans ivordt op het ver
wezenlijken van een betere
toekomst?
(Adv. Ingez. Med.)
Minister J. J. C. van Dijk wordt
eere-doctor.
De Senaat van de Vrije Universiteit heeft
een openbare zitting belegd op Donderdag 20
October, des namiddag te halfvier in de groo
te aula van het Koloniaal Museum. Maurits-
kade te Amsterdam. In deze bijeenkomst zal
de rector-magnificus. dr. J. F. Koksma, ter
herdenking van den stichtingsdag der uni
versiteit een rede uitspreken. Na deze rede ge
schiedt de eere-promotie der minister van De
fensie, den heer J. J. C. van Dijk. tot doctor
honoris causa in de rechtswetenschap.
DE FÜHRER IX SUDETENLAND. Adolf
Hitler en minister Goering verlaten het stad
huis te Jagerndorf.
De zaak tegen den Osschen
industrieel.
Door Gerechtshof tot een jaar en zes maanden
veroordeeld.
's-HERTOGENBOSCH, 10 October. Het
gerechtshof alhier heeft vanochtend arrest
gewezen in de zaak tegen den industrieel M.
van Z. uit Oss, die wegens eenige zeden
delicten door de Bossche rechtbank is ver
oordeeld tot twee jaar gevangenisstraf.
In hooger beroer heeft de advocaat-generaal
eveneens twee jaar gevangenisstraf ge-
eischt.
Het Hof heeft het vonnis van de rechtbank
op formeeele gronden vernietigd en. opnieuw
rechtdoende. Van Z. schuldig verklaard en
hem veroordeeld tot een gegvangenisstraf van
één jaar en zes maanden, met aftrek van
het geheele voorarrest.
BARKER'S BEHANG.
APART en GOEDKOOP.
Vakkundige behangers beschikbaar.
GEN. CRONJéSTRAAT 135 TELEF. 11657.
(Adv ingez. Med.)
HEDEN: 16 PAGINA'S
HAARLEM EN OMGEVING.
pag.
Op de Eendjespoortbrug is een meisje on
der een auto geraakt en op slag gedood. 1
Het aanleggen van een sportterrein aan de
Kleverlaan te Haarlem. 2
De candidaten der S.D.A.P. voor de Prov.
Staten-verkiezing in Noord-Holland.
BINNENLAND.
Een woord van de Koningin inzake mo
reele en geestelijke herbewapening. I
Zondag is te aeheveningen een logger ver
gaan; drie man zijn verdronken. 3
Doordat een auto in het Winschoterdiep is
gereden zijn drie menschen om het leven
gekomen. 3
Te 's Gravenhage is een oude man ver
brand. 3
BUITENLAND.
Een opgewonden menigte heeft Zaterdag
avond het palcis van kardinaal Innitzer te
Weenen bestormd. 5
Hitier heeft den aanleg van vestingwerken
om Saarbrücken en Aken aangekondigd. 5
De Duitschc reservisten zullen binnenkort
huiswaarts kunnen keeren. 5
Bij een bombardement op een trein zijn
in het republikeinsche Spanje 150 per
sonen om het leven gekomen en meer
dan 300 gewond. 5
SPORT.
Criticus over den wedstrijd Haarlem
V. U. C. 7
De zesde partij tusschen Raichenbach en
Keiler is wederom remise geworden. 11
ARTIKELEN.
R. P.: Leiderdorp. j
J. H. Francois: Een Europeaan ziet Japan. 2
K. de Jong: Bonte Avand „Excelsior" 13
K. de Jong: Sergei Rachmaninoff te Am
sterdam. 13
J. B. Schuil over „Speurhonden" door het
gezelschap Jan Musch. 13
Mr. E. Elias: Soldaat in de Stilte. 13
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen o Jf g
