Haarlem's Dagblad Wereldtaal. Verrassing in Duitschland over de critiek op Hitler's rede Het belangrijkste 56e Jaargang No. 16966 Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V. Bureaux: Croótc Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgirodienst 38810. Drukkerij: Zuidcr Buiten Spaarne 12. TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054 Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713 Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230. Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM Directie: P. W. PEEREBOOM EIS ROBERT PEEREBOOM Woensdag 12 October 1938 Abonnementen per week f 0.25. p. maand f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per post f3.55. losse nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regels f 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regeL Regelabonnemeutstarieven op aanvraag. Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke regel meer f0.15. Groentjes rie rubriek. De onderhandelingen van Hitler en Cham berlain te Berchtesgaden en Godesberg en die van Hitler, Chamberlain, Daladier en Musso lini te München hebben aan de gansche wereld getoond dat vier regeeringsleiders van groote mogendheden niet van gedachten kunnen wisselen zonder de hulp van tolken. Het is niet bekend in hoeverre Hitier vreem de talen beheerscht. Van Chamberlain zegt men dat hij het Duitsch wel eenigszins mach tig is, maar niet voldoende om er belangrijke besprekingen in te kunnen en willen voeren, bij Daladier zal de zaak wel zoowat hetzelfde zijn en van Mussolini weet men dat hij in zijn j jeugd eenigen tijd in Zwitserland en Duitsch- land heeft vertoefd. Het is duidelijk dat als zelfs de leiders van groote mogendheden eikaars talen niet vol doende machtig zijn, om er besprekingen in te voeren, dit niet alleen hun persoonlijke toenadering belemmert. Hun inzicht in de mentaliteit van de andere volken moet er noodzakelijkerwijze door beperkt worden. Fin dit euvel betreft niet alleen de leidende staatslieden van deze vier groote mogend heden. Het doet zich bij alle internationale onderhandelingen gelden. Dat enkele kleine landen, in de eerste plaats Nederland en Zwitserland, over een aantal vertegenwoordi gers kunnen beschikken die enkele vreemde talen werkelijk uitstekend machtig zijn is niet meer dan een gunstige uitzondering die op het geheel weinig invloed doet gelden. Overal speelt dan ook altijd de tolk een groo te rol in het stuk. Hij moet elke redevoering vertalen, elke opmerking zelfs, hij vertraagt iedere bespreking, schept een sfeer van in tense verveling voor de menschen die het wel begrepen hebben de anderen hebben zich eer der zitten vervelen en verpersoonlijkt als het ware de afzondering waarin de staten ten opzichte van elkaar verkeeren. Als men naar den tolk zit te luisteren ik ben daar ook vaak toe gedoemd geweest ziet men letter lijk grenzen, barrières, douanekantoren en al wat daarbij hoort voor zich. En denkt aan autarkie, aan misverstanden zonder eind, aan wantrouwen en achterdocht. Nu heb ik het nog alleen over onderhande lingen tusschen regeerders gehad. Maar hoe gaat het bij eenvoudiger stervelingen in zijn werk? De taalverwarring op internationale congressen is overbekend. Ieder die ze wel eens heeft bijgewoond, op welk gebied dan ook, weet hoezeer die moeilijkheid het onder linge begrip en daarmee de practische uitkom sten belemmert en beperkt én hoe kostbaar het uitgeven van congres-litteratuur invele talen is. Toch stuurt men hier nog de men schen heen die het best met vreemde talen overweg kunnen. Maar vaak is dat niet zoo erg best. Een middelbare of gymnasiale schoolopleiding legt wel een goeden grond slag voor talenkennis en is voldoende om zich op een vacantiereïsje te redden en bij voortgezette belangstelling boeken en cou ranten in de vreemde talen te lezen, maar werkelijke beheersching kan men alleen ver werven door jaren in het buitenland te ver toeven. Er zijn niet velen wier studie of be roep hun daartoe de gelegenheid geeft en daarom verkeeren verreweg de meesten, ook in ons land, in het geval van Chamberlain: zij kennen de vreemde talen wel min of meer maar zouden belangrijke, beslissende bespre kingen niet zonder tolk kunnen voeren. Ont breekt die dan moet uitvoerige schriftelijke gedachtenwisseling het hiaat aanvullen. „Verreweg de meesten" geldt natuurlijk alleen degenen, die tenminste jarenlang on derwijs in vreemde talen hebben genoten. De groote meerderheid van ieder volk heeft dat niet gehad en begrijpt er dus ook niets van. Spreekt men over internationale verstand houding dan is het dus duidelijk dat de Es perantisten, met hun eenvoudige, in korten tijd te leeren wereldtaal, voor een zeer goede zaak opkomen. Zij hebben mij gevraagd daar nog eens de aandacht op te willen vestigen, zooals ik een jaar geleden al eens heb gedaan, hetgeen, naar zij mededeelen, tot aanmerke lijke vergrooting van het aantal deelnemers aan hun Haarlemsche cursussen heeft geleid. Nu, dat verheugt me en ik kan me voorstellen dat voor zeer velen deze vorm van ontwikke ling aantrekkelijke vooruitzichten geeft, om dat de organisatie der Esperantisten hen in aanraking met buitenlanders en buitenland- sche publicaties brengt, zoodat hun levens visie verruimd wordt en hun inzicht en zelf vertrouwen daarmee worden vergroot. Terwij' het bovendien in een tijd als deze wel een prettige bevrediging moet geven, zijn steentje bij te kunnen dragen tot een internationale toenadering, waarvan wij allen de dringende noodzaak wel moeten erkennen en waaraan nog zoo verschrikkelijk veel ontbreekt. R. P. Het vertrek der ïtaliaansche vrijwilligers. Vermoedelijk verlaten 12000 man Spanje. BURGOS, 11 Oct. (Reuter-ANP) Of ficieel wordt medegedeeld, dat in totaal meer dan 10.000 Italianen uit het Na tionalistische Spanje worden terug getrokken, en dat het aantal waar schijnlijk ongeveer 12.000 zal be dragen. OOGMERK DER MODE. (De nieuwste modegril te Parijs is kunstmatige oogharen die over de bestaande worden vastgemaakt en waarvan elk een heel klein diamantje draagtj. Wat zegt u, lezeres, wel van Dit laatste ..oogmerk" van de mode, En lezer, u, wat denkt u dan Van zoo'n verschoonende methode? Steeds had de mode iets „op Tt oog" Om andren d' oogen uit te steken. Maar, dit behoeft wel geen betoog, Nog nooit zóó letterlijk bekeken. Kunsthaartjes, en een diamant Aan ieder haartje, moet ai weten, Althans zoo zegt een Fransche krant, Ik mag geen ooggetuige heeten. Een bandje op het oog geplakt, Je mag 't niet zien, dus is 't een kleintje, Zoo wordt de dame opgeknapt Met een modern knipooggordijntje. Dit lijkt mij moeilijk nog te slaan, Als dwaasheid die het schoon moet dienen. Elk diamantje als een traan. En 't is ook waarlijk om te grienen. P. GASUS. J. MUIJS Specialiteit in PAPIERWAREN en AANVERW. ART. LABELS - LOONZAKJES - MONSTERZAKJES. GED. OUDE GRACHT 103, TELEF. 11723 (Adv. Ingez. Medj Chineesclie overwinning in Midden-China Door de Japanners bevestigd. SJANGHAI, 11 Oct. Het. Japansche expedi tiekorps in Midden-China heeft een commu niqué uitgegeven, waarin op de verklaring der Chineezen, dat zij aan het front ten zuiden van de Jangtse minstens 20.000 Japanners ver nietigd hebben, weliswaar afgedongen wordt, doch die 't feit niet ontkent. In 't Japansche communiqué wordt o.a. gezegd, dat de Japan sche strijdkrachten een vastberaden aanval hebben ingezet op de Chineesche troepen, die de laatste bolwerken van Teian in de heuvels ten oosten der stad verdedigen en die nume riek veel sterker zijn dan de Japansche strijd krachten. De Chineesche troepen richten een welonderhouden vuur op de Japanners. KOLONEL LINDBERGH OP TEMPELHOF. Kolonel Lindbergh is gistermiddag om vier minuten over drie op het vliegveld Tempelhof te Berlijn aangekomen. De stormen die kortgeleden over Amerika's Oostkust woedden, hebben vooral de stad Charleston ernstig getroffen. Een beeld van het marktplein, waar een groote verwoesting werd aangericht. Nieuwe militaire werken als zuiver defensief gekenmerkt BERLIJN. 11 October. Naar van semi- officïeele zijde gemeld wordt, toont men zich in kringen, die zich vooral met de Duitsch Fransche betrekkingen bezig houden, verrast door de onvriendelijke ontvangst van de rede die Hitier te Saarbrücken gehouden heeft, in de Fransche pers. In deze kringen wijst men er op dat Hitler in zijn rede meermalen het verlangen van Duitschland naar vrede en wederzij dsch begrip op den voorgrond heeft gesteld. Het kan ook aan geen twijfel onder hevig zijn. dat de voorgenomen versterking van Saarbrücken en Aken evenals de overige Duitsche versterkingswerken hetzelfde defen sieve karakter draagt, als waarop Frankrijk zich voor zijn Maginot-linie beroept. Men moet. aldus verklaart men, er in Frankrijk ook rekening mede houden, dat de krachtige bewapeningspropaganda, die van Engelsche zijde onmiddellijk in aansluiting op het accoord van München is begonnen en die ook in Frankrijk weerklank heeft gevon den. in Duitschland met een zekere verwon dering is gadegeslagen. Daartegenover heeft de Führer, zoo ver klaart men in genoemde Duitsche kringen, reeds dikwijls genoeg verklaard, dat Duitsch land de vroegere geschillen met Frankrijk als geregeld beschouwt. De rechtvaardigheid van de critiek van den Führer op de houding van bepaalde Engelsche kringen tegenover Duitschland. zoo voegt men hier nog aan toe, zal men ook in Frankrijk moeten erkennen wanneer men in aanmerking neemt hoe aan den eenen kant Duitschland zich van iedere critiek en inmenging in binnenlandsche Engelsche aangelegenheden onthoudt, terwijl een aantal Engelsche poli tici en persorganen tegenover Duitschland i geenszins denzelfden tact, ja zelfs vijandige oogmerken toont. Onder het opschrift „Bedenkelijke Engel sche bewapeningspropaganda" schrijft de „Deutsche Zeitung am Mittag": Er valt niet meer aan te twijfelen, dat in Groot Brittan- nië, ondanks München. een regelrechte bewa peningspropaganda aan den gang is, waar aan, behalve de pers. ook leden van het kabi net deelnemen. Het blad noemt Lord Winterton en den mi nister van luchtvaart, Kingsley Wood, en vervolgt: In Duitschland volgt men met toe nemende belangstelling deze Engelsche be wapeningspropaganda. Men zal dit op den duur niet werkeloos kunnen toezien, want er zou een wanverhouding in de bewapening uit kunnen ontstaan. Wij verwonderen ons echter wel, dat het democratische Engeland zich zoozeer laat beïnvloeden door oorlogsaan stichters van het slag Eden, Churchill en Duff Cooper, wier optreden in het Lagerhuis en elders duidelijk aan het licht heeft ge bracht, waarom zij bewapenen willen: hun i doel is de oorlog. Stijgend geboortecijfer te Haarlem. Een opmerkelijk verschijnsel in de eerste 9 maanden van 1938. Er is herhaaldelijk in de laatste 25 jaar de aandacht op gevestigd, dat het geboortecijfer vrijwel overal in de wereld daalt. Nederland maakt in de rij der volken daarop geen uit zondering. In ons land is geconstateerd, dat het geboortecijfer in de steden sterker ge daald is dan op het platteland. In de laatste jaren schommelde het ge boortecijfer te Haarlem om de 16.8 en 16.9 per 1000 inwoners. Nu doet zich evenwel het verschijn sel voor dat het geboortecijfer over 9 maanden van 1938 vrij belangrijk gestegen is. In de eerste 3 kwartalen van 1937 werden te Haarlem 1662 kinderen ge boren en in hetzelfde tijdvak van 1938 1820. Een verschil dus van 158. De bevolking is in dat jaar met on geveer 2000 toegenomen, zoodat uit de toeneming der bevolking een ge boorte-toeneming van 1Y> pet. te ver klaren is. De werkelijke stijging is evenwel ruim 9V> pet., zoodat er een werkelijke stijging van 8 pet. is. Natuurlijk kan men hier te doen hebben met een toevallige schommeling in de sta tistiek, maar toch is het verschil van 8 pet. buitengewoon groot om alleen daaraan te denken. Ongetwijfeld zal met belangstelling de op gave over het laatste kwartaal van 1938 ver wacht worden omdat men dan over een ge heel jaar kan oordeelen. In 1937 werden 2248 kinderen geboren, wat een geboortecijfer gaf van 16.8 per 1000 in woners. Over 1936 waren deze cijfers 2234 en 16.9 en over 1935 2187 of 16.8. Over de laatste maanden van een jaar werd meermalen een geboortecijfer van 19 per 1000 inwoners geconstateerd. Russisch protest te Londen. Tegen rede van Lord Winterton over de houding der Sovjet Unie in de Europeesche crisis. LONDEN, 11 October. Reuter-A.N.P.) De Sovjet-ambassadeur heeft een bezoek gebracht aan Lord Halifax en geprotesteerd tegen een uitlating van Lord Winterton, die gisteravond in een rede te Shoreham, Sussex, zou hebben verklaard, dat Rusland tijdens de Tsjechische crisis geen hulp geboden heeft, „doch in ver band met zijn militaire zwakte slechts vage beloften heeft gedaan". In een verklaring van de Sovjet-ambassade wordt gezegd, dat deze uitlating van Winterton een volkomen ver draaiing vormt van het standpunt der Sovjet- Unie, dat Litwinof in zijn rede te Genève op 21 September duidelijk uiteengezet heeft. In deze rede heeft Litwinof een overzicht gege ven van zijn onderhoud met den Franschen zaakgelastigde op 2 September te Moskou, waar in hij verklaard heeft, dat de Sovjet-Unie voor nemens was, al haar verplichtingen op grond van het Russisch-Tsjechische pact na te komen en tezamen met Frankrijk Tsjecho-Slowakije met de haar ten dienste staande middelen te steunen. Nog geen beslissing over de Tsjechische industrieën in Sudetenland. Definitieve regeling der grens dient te worden afgewacht. De berichten in buitenlandsche bladen be treffende regelingen voor het overnemen der Tsjechische industrieën door Duitsche con cerns worden volgens Reuter in officieele Duitsche kringen voorbarig genoemd. Iemand uit deze kringen heeft medegedeeld, dat in dat opzicht nog geen enkel besluit is genomen: men wacht op de definitieve regeling der Duitsch-Tsjecho-Slowaaksche grenzen.. Uit Nijverheidskringen verneemt Reuter dat de aanspraken van buitenlandsche aan deelhouders ongetwijfeld in aanmerking zul len worden genomen, evenals de rechten van buitenlandsche eigenaren van industrieele on dernemingen in het Sudeten-Duitsche gebied. Dit zal ook gelden voor de dochtermaatschap pijen der Skodafabrieken, die thans onder Duitsche souvereiniteit zijn gekomen. Er is niets bekend van onderhandelingen, die de overdracht van de bezittingen of aandeelen van Skoda aan Krupp ten doel zouden heb ben. Het Gemeentelijk Bureau voor Beroepskeuze. Aan het Gemeentelijk Bureau voor Be roepskeuze, Nassauplein 2, werden sinds de weder in werking treding van het bureau tot eind September j.l. 189 bezoeken gebracht, voor het verkrijgen van advies of inlichtingen bij school- en beroepskeuze. Behalve deze 189 „eerst besprekingen, wer den nog 241 z.g. „herhaalde" bezoeken ge bracht. Hieronder zijn 72 gevallen waarin een nader onderzoek werd ingesteld naar intelligentie, geschiktheid voor het bezoeken van inrichtin gen van voortgezet onderwijs (U.I.o., Nijver- heidsonderw.. Middelbaar of Voorb. Hooger onderwijs) of den aanleg voor een of ander beroep. Spreekuren van het bureau zijn: Maandag avond 7—8, Woensdagmiddag V/2—4.y2, Vrij dagavond 79 uur. Mej. Mary Fleisclimann 11 November 85 jaar. Het woord is aan. J. A. de Moncrif: Kennis bezitten geeft twee voordeelenmen oordeelt minder en men oordeelt beter. Ernstig auto-ongeluk te Hillegoin. Auto sloeg viermaal over den kop. Gisteravond half zeven is te Hillegom een auto, bestuurd door ir. J. E. A. von W. K. uit Scheveningen, employé van de Bataafsche Petroleummaatschappij te 's-Gravenhage, door onbekende oorzaak vier maal over den kop geslagen. De heer Von W K.. die alleen in den wagen zat, brak een arm op verschillende plaatsen en liep hoofdwonden en een schedelbasls- fractuur op. In zeer ernstigen toestand is hij naar het Diaconessenhuis te Leiden vervoerd. De wagen werd totaal vernield. Dokter van Sluys uit Hillegom was, evenals de politie van Hillegom, spoedig ter plaatse. In verband met het auto-ongeluk te Hille gom verzoekt de burgemeester van Hillegom den chauffeur van de vrachtauto, die op dat tijdstip, rijdende in de Hoofdstraat nabij de Jozefskerk den links gelegen zijweg, de Van den Endelaan, is ingereden, zich bij den in specteur van politie te Hillegom te melden of zich schriftelijk bekend te maken tot het ge ven van inlichtingen. Haarlem blijft groeien. Het derde kwartaal van 1938 was gunstig. In het le halfjaar van 1938 vermeerderde, zooals wij indertijd hebben medegedeeld, de bevolking van Haarlem met 1034. Ook in het 3e kwartaal van dit jaar is Haarlem weer belangrijk gegroeid. De bevolking steeg van 136.390 op 1 Juli tot 136.976 op 1 October. Alzoo een toeneming van 586, Het 3e kwartaal van 1937 gaf slechts een vermeerdering van 421 te zien. Dit kwartaal was dus dit jaar gunstiger voor den groei van Haarlem dan verleden jaar. Het verschil tusschen geboorte en sterfte was 387, en het verschil tusschen vestiging en vertrek 199. Er hebben zich dus in deze 3 maanden 199 personen meer te Haarlem gevestigd dan ver trokken zijn. Marechaussee langs de grenzen. In verband met clandestiene immigratie. De grensbewaking is den laatsten tijd zeer versterkt, in verband met de omstandigheid, dat tengevolge van den internationalen toe stand. een groot aantal vluchtelingen onze grenzen op clandestiene wijze tracht te pas- seeren. De marechaussee is, met eenige hon derden manschappen versterkt, langs de grens geposteerd om nauwgezette controle uit te oefenen ten aanzien van grensover schrijdingen. Lr LAATS een Groentje In Haarlem's Dagblad. Het kost bijna niets en uw waarborg voor succes ligt in de steeds groeiende populariteit van deze rubriek. HEDEN: 12 PAGINA'S DE MOORDENAAR VAN GENERAAL PEEFF OVERLEDEN SOFIA, 11 Oct. (Havas) De moordenaar van den chef van den generalen staf generaal Peeff is hedenavond overleden, zonder dat hij weer tot het bewustzijn was gekomen. Mej. Mary Fleisclimann. in den mobilisatie tijd te Haarlem bekend als „de soldatenmoe der". omdat zij in die woelige dagen zooveel heeft gedaan voor de soldaten en ook, zooveel zij kon, zorgde voor hun achtergebleven vrou wen en kinderen, zal op 11 November a.s. den 85-jarigen leeftijd bereiken. Mej. Fleischmann verleende indertijd ook de eerste hulp, toen de Belgische vluchtelingen hier kwamen. Van beroep was mej. Fleischmann „verzeke- raorster". Door haar werk in de „vrouwenbe weging". aan welke beweging zij zich met hart en ziel gegeven had, kwam zij in aanraking met den heer August Rapp, directeur van de Maatschappij „New York", te Amsterdam. Zij kreeg een betrekicing als vertaalster van Ame- rikaansche brochures. Zoo kwam zij in het ver zekeringsbedrijf en achtereenvolgens was zij werkzaam aan de Alg. Verzek. Mij. te Amster dam, de Tweede Holl. Mij. van Levensverzeke ring en de Nationale Verzek. Mij. Aan deze Maatschappij was zij gedurende 21 jaar Inspec- trice en daarna nog eenige jaren vertegenwoor digster. Bij haar aftreden als inspectrice werd zij door de directie der Mij. in intiemen kring ge huldigd. Velen ook zij, die zich mej. Fleischmann uit vroeger dagen herinneren zullen zeker den llen November voor haar niet onopge merkt voorbij laten gaan. HAARLEM EN OMGEVING. pag. Haarlem blijft groeien. 1 In de drie eerste kwartalen van 1938 is het geboortecijfer te Haarlem, vergeleken bij 1937, ongeveer 8 pet. gestegen. 1 Voorschriften voor de te Haarlem en om streken op 18 October a.s. te houden verduisteringsproef. 2 Begin November wordt ook de telefoon in Spaarndam automatisch. 7 De Burgerlijke Stand van Haarlem is op genomen op 7 BINNENLAND. Bij een botsing tusschen een autobus en een „oplegger" zijn twee menschen ge dood en zeven gewond. 3 Het werkloosheidspercentage blijft nog af nemen. 3 Verlaging van het peil van het IJselmeer gewenscht? 3 BUITENLAND. jDe Japanners hebben in Zuid-China op groote schaal troepen ontscheept. 5 Het Pan-Arabische Congres heeft zich te gen verdeeling van Palestina uitgespro ken en stopzetting der Joodsche immi gratie geëischt. 5 De Hongaarschc delegatie zou te Konia- rom onvoorwaardelijken afstand van de Tsjechische gebieden met Hongaar schc bevolkingsmcerdcrheid geëischt hebben. 5 SPORT. Schaakrubriek. g Keiler en Ralchenbach blijven remise spelen. g ARTIKELEN. R. P.: Wereldtaal. j J. H. de Bois: Kunst in Haarlem cn daar buiten. 3 H. D. Vertelling: Mooie kleeren. 4 v. H.: De camera ziet den oorlog. n J. B. Schuil over: „Inkeer". n

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1938 | | pagina 1