iMd ioet Umliw V HET VRIJE TIJD PROBLEEM Heydt's ■Uil IS CEEN PROBLEEM VOORDr.P.H.SCHRöDER werk en het lesrooster IS DE BROEK STUK Auto met opzet te water gereden ZATERDAG 22 OCTOBER 1938 HA'A RE EM'S DAGBEAD II De beste manier om van werken uit te rusten is Over hoorspelen en het colbert nog goed, dan heeft Heydt voor U de bijkleurende broek! Voor Broeken naar Heijdt Daar slaagt U altijd. De Speciaalzaak in Broeken (Adv. Ingez. Med.) Voor den Politierechter. Een horde Zaansche Amazones. EEN van de middelen om de werkloos heid te verminderen is: verkorting van den arbeidsduur. En dat is lang niet het slechtste middel want het schept nieuwen arbeid en het maakt andere arbeiders niet broodeloos. Alleen, het heeft een na- of voordeel, al naar u het noemen wilt Het veroorzaakt veel vrijen tijd. Dit is een van de redenen waarom het vrije tijd-probleem zoo actueel is. U wilt dus nu iets hooren over iemand, die over nog meer vrijen tijd beschikt dan u. Want als hij dien tijd nuttig kan beste den, zouden u en ik dan achter kunnen Overdag in de les.... blijven?-, We gaan daarom naar den man, die in onze moderne maatschappij over den mees sten, vrijen tijd beschikt. Naar den leeraar. En, laten we er ter vermijding van misver standen onmiddellijk bijvoegen, hij is ook de man die den meesten vrijen tijd verdient. Want wat is lastiger en verantwoordelij ker dan jonge menschen opvoeden? Maar genoeg. Volg mij in het heiligdom, des leeraar's studeerkamer en zwijg, want vóór u staat de autoriteit uit uw schooljaren: de leeraar. Hij glimlacht, doch onbemerkt be kruipt u dat vreemde, onbehagelijke gevoel, dat we vroeger hadden als we onze les niet kenden en je wist de dwingende oogen van... doch komaan, verman u en treed i binnen. DUS u wilde weten hoe ik mijn vrijen tijd besteed, zegt dr. P. H. Schroder, leeraar Nederlandsch, terwijl ik mijn vloeiend- sten Hollandschen volzin prepareer. Ik breng het echter niet verder dan tot een schuchter1 ,3ent u niet bezig aan eenige nieuwe hoor spelen?" Doch gelukkig, het is voldoende. „Inderdaad, op het oogenblik ben ik, ge ïnspireerd op de serie „Zonderlinge Levens", in Haarlem's Dagblad verschenen, begonnen met een dergelijke serie voor de radio te bewerken. Zoo zullen o.a. de levensgeschiedenissen van Suter, Cartouche en Kaspar Hauser binnen kort te hooren zijn. Het worden meest korte hoorspelletjes van ongeveer 20 a 25 minuten Daar is momenteel de meeste vraag naar". „Hoe bent u eigenlijk tot het schrijven van hoorspelen gekomen?" „Het eerste hoorspel, dat ik op uitnoodi- ging van de A.VH.O. schreef, ging over den Afsluitdijk"; bij het noemen van dezen naam herinnert de interviewer zich u ongetwij feld ook dat dit stuk, nu twee jaren ge leden een bijzonder groot succes was Daarna volgde een hoorspel over het Red dingswezen. Om goed op de hoogte van de ma terie te komen ben ik toen 'n week-einde in Oostmahorn geweest, 't ligt ergens in het oos ten van Friesland vertelt dr. Schroder en hij lacht nog bij de herinnering. Schipper Toxo- peus, de beroemde Toxopeus, heeft me toen op een paar tochten meegenomen. „Schrijft u niet het meest over historische onderwerpen?" „Dat is'meestal uit opdracht, liever schrijf ik over dingen van hedendaagsche beteekenïs. Je hebt dan veel meer gelegenheid om geluids effecten te maken. Vele hoorspelen gaan nog gebukt onder een te veel aan zuiveren tekst. Dat werkt lang dradig. La het begin voerde men heele too- neelstukken voor de radio op. Zoo ben ik zelf nog eens met de H.T.C. in Hilversum ge weest. „Hoe wordt dat geluid eigenlijk gemaakt", vraag ik, en ik hoop interessante bijzonder heden te hooren over Guus Weitzel, die met deksels van pannen rammelt en andere radio grootheden. die hun monden in de meest vreemde vormen trekken om het huilen van den wind na te bootsen. Neen, zegt de man die het weten kan. zoo gaat het niet. Ik krijg een kleur. De leeraar heeft geraden waarop ik vlas en ik krijg een visioen van spiekende jongens onder een proefwerk, die plotseling bemerken dat hom leeraar achter hen staat. Doch dr. Schroder gaat al weer verder. „Ja. dat was vroeger heel mooi, toen wreven ze twee halve kokosnooten tegen elkaar om paardengetrappel te imiteeren. Tegenwoor dig gaat het heel anders. Overal worden gra- mofoonplaten van opgenomen. Dan belandt alles bij den geluidsmixer, die een lange loonbank voor zich heeft met allerlei platen. Gelijk een cocktail wordt alles dan precies uit gemikt: vijf tellen een galoppeerend paard, twee tellen degengekletter en zoo maar door. Het hoorspel heeft geweldige voordeelen. Het is, evenals de film niet aan ruimte of tijd ge bonden. Toch kom je wel eens voor vreemde problemen te staan. Zoo had ik in een hoor spel de volgende situatie: twee menschen houden een dialoog en zeggen: Dus dat is af gesproken, we zien elkaar om drie uur. Nu speelde deze dialoog zich af om 9 uur in den morgen. Hoe moest ik dus nu dien tijd over bruggen. Dat vraagstuk bezorgde me bijna slapelooze nachten. Tot ik op zekeren avond een hoorspel hoorde waarbij de held tot den schurk zei: Gij zult van avond om zeven uur sterven. Even later klonken er zeven kloksla gen en het was zeven uur. Eenvoudiger kan het al niet „Schrijft U ook geen boeken?" Inderdaad heb ik eenige boeken geschreven o.a. een over het studentenleven, ook eenige tooneelstukken zijn van mijn hand verschenen. Hoorspelen hebben echter op tooneelstukken veel voor. Ze worden eerder opgevoerd en je kunt er zoo ontzettend veel nieuwe dingen in schrijven. Het is een terrein, dat nog ongekende moge-, lijkheden biedt. „Om op onzen vrijen tijd terug te komen, is het niet zoo, dat veel menschen in hun vrijen tijd harder werken dan in hun arbeidstijd?" „Dat kan misschien wel eens voorkomen maar zeker niet ha ons vak. Er is geen sprake van dat je er „de kantjes wel eens af zou kun nen loopen," Zoo gauw je dat doet ben je het contact met je klas kwijt. Ook voor je eigen moeilijkheden heb je geen tijd. De klas eischt een leeraar voor 100 pet. op en je wordt ge dwongen je heelemaal te geven. „Vindt U niet, dat werk, dat je met pleizier doet, reeds een element van ontspanning in houdt?" „Inderdaad. Mijn vader heeft me eens een goeden raad gegeven, waarvan ik ondervon den heb dat ze juist is. Die raad was deze: De beste manier om van werken uit te rus ten is een ander werk te gaan doen". Tenslotte nog een kwestie, die zoo wel de ouderen als de jongeren zeer na aan het hart ligt. Krijgen de scho lieren tegenwoordig niet te veel huis werk, zoodat ze bijna weinig of geen vrijen tijd overhouden? Dit is des te vreemder, daar men in het practische leven door de invoering van efficiency tot steeds korter en werktijd en meer vrijen tijd komt?" „Naar mijn meening, zei dr. Schroder en dit antwoord zal zeker door vele H. B. S.-ers met instemming worden begroet en waarlijk niet door hen al leen, is het schoolprogramma inder daad overladen. De leeraren kunnen hieraan natuurlijk niets veranderen. Een bepaalde hoeveelheid stof moet nu eenmaal behandeld worden. Men gaat hierbij nog steeds te veel uit van de verkeerde stelling „Kennis is macht". Een middelmatige leerling met een conscentieuzen aanleg werkt zich over den kop. Van vrijen tijd is dan dik wijls geen sprake, ofschoon ik er aan den anderen kant niets op tegen heb, dat jongens en meisjes vroeg leeren flink aan te pakken, alleen, men moet het niet overdrijven. Dit is een onderwerp waarover dr. Schroder met vuur praat. Het lesrooster, de Nederland- sche-, de Latijnsche- en Grieksehe taal. de Gymnasium-, de H. B. S.- en de Handelsschool opleiding, zij worden alle besproken. Zelfstan dig werken onder zelfstandige leiding, dat zou een oplossing zijn, en zoo de leerlingen en beter voor latere studie en beter voor het le ven opleiden, besluit dr. Schroder, en plot seling herinnert de heldere slag van een gangklok me aan den vrijen tijd, die deze Ne der landsche leeraar zoo uitmuntend weet te vullen. Daarom durf ik er niet langer beslag op te leggen. B. K. Zaandam is bekend om zijn molens, of dat was eigenlijk vroeger zoo, want nu zijn het meer de fabrieken, die den naam van de stad hoog houden. D'r wordt koek gemaakt en zelfrijzendbak- meel, er zijn geloof ik, rijstpellerijen en hout zaagmolens-zonder-pittoreske wieken en er liggen schepen in de haven enja in ieder geval is het een werkzaam stadje, ijve rig en vreedzaam. Vreedzaam? Dat dacht u maar, daar wilde de politierechter het Vrijdag juist even over hebben, over dat vreedzame. Want 't was verstoord. Door mannen na tuurlijk. Neendoor vrouwen! Wat was er gebeurd ?Het speelde zich in Juni af. Er was ergens in Zaandam een 12V2-jarige bruiloft. En die werd hartelijk gevierd. Het gelukkige echtpaar ondervond wat men noemt veel belangstelling. Dat klinkt allemaal erg mooi en feestelijk Maar als een donderslag bij helderen heme: kwam plotseling de dochter van één van de dames-op-visite de kamer, waar alle men schen zaten, huilend binnenstormen en ze vertelde dat ze geplaagd was. Als één man stonden zes vrouwen op en de feestelijke brui lof tgangers verkeerden in vechtlustige ama zones, die van zins waren het geplaagde kind te wreken. De bruiloft werd gelaten voor wat ze was en op marsch ging het naar het huis van de plaaggeesten. Ter plaatse aangekomen maakten drie vrouwen rechtsomkeerd, doch drie drongen de keuken van het huis der plaaggeesten bin nen en één hunner sloeg de vrouw des huizes en een ander de dochter. Met het gevolg dat de beide dames, die sloegen, Vrijdag voor den politierechter moes ten komen. Eén was niet verschenen. De an dere ontkende geslagen te hebben. Geschol den? Ja, dat zou wel kunnen. Toen de verdachte de verklaring van de vrouw, die ze geslagen had, hoorde, zeeg ze terug in de bank en riep uit: „Ik ben ver slagen". Wie slaat wordt verslagen, zou het spreek woord kunnen luiden. De man van de geslagene had deze mishan deling gezien, en derhalve concludeerde de Officier dan ook dat er twee getuigen tegen verdachte waren; één die de mishandeling gezien en gevoeld, en de andere die deze al leen gezien had. Wat is het geval, zoo zei de Officier, er zijn 2 menschen, die in vrede leven in Zaandam En daar komt eensklaps een horde Amazones het huis binnenstormen. Dames zullen ook moeten begrijpen dat geweld niet de manier is om oneenigheden op te lossen, vooi'al niet als het gaat om een combinatie van zes van dit slag tegen één. De Officier eischte f 25. De rechter vond f 8 voldoende. De dochter van de geslagen vrouw verscheer, ook nog als getuige. Doch de dame, die haar zoowat een blauw oog had bezorgd, was niet komen opdagen. Zij werd ook beboet met f 8. Misschien dat we nu niet meer zullen hooren van krijgshaftige Zaansche amazones. En dat we Zaandam voortaan weer kunnen roemen om zijn koek, zijn molentjes met en zonder wieken, zijn zelfrijzend bakmeel... zijn arbeidzaamheid en ongestoorden vrede. «!,i EXAMENS. Aca.demische opleiding. Geslaagd aan de Gern. Universiteit van Am sterdam voor doctoraal examen rechtsgeleerd heid de heeren J. Meijer en Ph. Meijer. £=^3LS wij U vertellen, dat Groentjes in Haarlem's Dagblad succes hebben, is dat geen nieuws. Maar het is in Uw voordeel om het te onthouden en er bij gelegen- heid ook gebruik van te maken. Japansche teekeningen en sclielsen Tentoonstelling in het Frans Hals Museum. Zaterdagmiddag om 3 uur wordt in een der zalen van het Frans Hals Museum, ingang Klein Heiligland 62 rood, een tentoonstelling van Japansche teekeningen en schetsen ge opend. In Maart van dit jaar werd op de alge- meene vergadering van de Vereeniging voor Japansche Grafiek en Kleinkunst een commis sie in het leven geroepen, bestaande uit ir. G. Knuttel. W. J. G. van Meurs en E. J. Modder man, die zich ten doel stelt om de voortbreng selen van Japansche prent- en kleinkunst onder de oogen van het publiek te brengen. Als onder werp van de eerste expositie, die thans in het Frans Hals Museum ingericht is, werd de Ja pansche teekening gekozen. Men heeft de be schikking kunnen krijgen over een collectie van wijlen Emile Javal, in leven een Pa- rijsche kunstverzamelaar. Ook zijn enkele tee keningen uit het bezit van de Haarlemmers de heeren D. H. Gratama en H. J. Nijland Visser aan de tentoonstelling toegevoegd. De teekeningen, die op overzichtelijke wijze geëxposeerd zijn. komen hoofdzakelijk uit de z.g.n. „Prentschool". Uit het begin van de 18de eeuw zijn er weinig prenten over. Uit den tijd omstreeks 1800 zijn er veel meer. Naast de creaties van de prentkunstschool zijn er de z.g.n. voorstudies voor schilderijen op de ex positie te zien. Het karakter van de Japansche voorstudies wijkt sterk af van het Europeesche. Er is geen schaduw: de lijn vormt de uitdruk king van hetgeen de kunstenaar bedoelt. Al de prenten maakt de Japansche kunstenaar met de penseel. Zijn hand rust nooit op het papier. Het is wel treffend dat hij er op deze manier in slaagt de fijnste prenten en de ragfijnste lijntjes te verwezenlijken. De oudste prenten dateeren uit 17231792, nl. van Ippitsusai Buncho: de trommelspeler en zijn auditorium en drie straatdansers. De meest bekende prenten zijn die van Hokusai (17601849). De brief welke door Hokusai op 83-jarigen leeftijd aan zijn uitgever gezonden werd, voorzien van zijn zelfportret, is zeer merkwaardig. Achter het schetsblad, voorstel lende den kop van 'n ouden man boven den top van de Frijiyama neerkijkend op een Koreaan. die met een verrekijker naar hem opziet, ver bergen ziel) waarschijnlijk twee dooreengewe- ven legenden. Trouwens aan bijna alle prenten zijn geschiedenissen verbonden. De catalogus, die op de tentoonstelling verkrijgbaar is, geeft te dien aanzien de noodige opheldering. Aan de teekening van de Shishi-leeuw is een niet onaardige beteekenïs verbonden. Hokusai tee- kende dezen leeuw bij het aanbreken van den dag, en gooide de teekening dan over zijn schouder: dat beteekende geluk voor de an dere teekeningen, die hij dien dag zou maken. Voorts zijn er van Hokusai een serie uitge werkte gekleurde teekeningen, allen in het rond gecomponeerd en omsloten door een ge- drukten rand. gevormd uit de karakters Hoku en Sai. Ter vergelijking zijn eenige bladen uit een boekje, waarin de teekeningen anders ge- proportionneerd gedrukt werden, geëxposeerd. Studieteekeningen voor houtsneden vinden we van Totoya Hokkei. Een schetsblad met katten valt bij de tee keningen van Kuniyoshï op. Dieren, met name visschen en vogels, vormen vaak het onder werp van de prenten. De prent' „Heilige temidden van het onweer" symboliseert het geloof De schets van de Riu- gokubrug over de Sumidarivier te Yldo is op vallend, mede door de levendige weergave van het volk. In „Het Europeesche huis" van Kio- sai. zien we den westerschen invloed. We doen nog een greep uit de interessante collectie: Itcho's „Kintoki op Oudejaarsdag de Oni ver drijvend" en slaan de geschiedenis van Kintoki in den catalogus op. Op den vooravond van Nieuwjaar als de wo ningen versierd zijn voor de komende feesten, moeten de huizen gezuiverd worden van alle ongeluk of ziekte brengende invloeden. Daar toe gaat de huisheer in statiekleeding als yakuharai (duivelsjager) door de woning rond en strooit daai-bij overal geroosterde erwten om zich heen, onder den voortdurend herhaal den roep: „Oni wa soto, fuku wa uchi" (Dui vels verdwijn, geluk vaar binnen). In de beel dende kunst wordt deze merkwaardige cere monie die Oni yaraï heet, doorgaans door le gendarische personen vervuld Behalve Kintoki zijn het Asahina Saburo en Shoki, die bij voor keur worden aangewezen. Dit, het begrijpen van de beteekenïs. die er achter deze Japansche prentkunst schuilt en die er uit te voorschijnt treedt wanneer men zich er in verdiept, vormt een boeiend element van deze bijzondere expositie. Haarlemsche Weer- en Sterrekundige Kring. De klimatologische verschijnselen aan de kust. Vrijdagavond sprak in het Wijkgebouw aan de Ged. Oude Gracht, Dr. S. W. Visser uit Leersum voor de leden van den Haarlemschen Weer- en Sterrekundigen Kring over: .Land- en Zeewind". Het was de bedoeling van spr de klimato logische verschijnselen aan de kust te be spreken, meer in het bijzonder de wisselwer king van wind en weer tusschen zee en land. Als gevolg van het feit, dat de zee zeer vlak is en het land, met zijn bosschen, weilanden, heuvels, enz. zeer geaccidenteerd, is ook het verschil tusschen klimaat boven zee en land zeer verschillend. Over zee is dit veel gelijk matiger. Dit is voor een zeer belangrijk deel hieraan toe te schrijven, dat de zee eigenlijk een groot warmte reservoir is en wel omdat water zeer veel calorieën noodig heeft om in warmte toe te nemen en het dus ook veel langer vasthoudt, in tegenstelling met steen en zand. Daarom vinden we boven zee ook een veel gelijkmatiger temperatuurverdeeling. Bovendien treffen we in de zee een groote beweging van de watermassa's aan. de belangrijkste beweging is de horizontale een minder belangrijke de verticale beweging die hoofdzakelijk des nachts optreedt als de menging van den kouden bovenstroom (door de nachtelijke afkoeling) met den warmeren onderstroom. Als de horizontale beweging noemen we slechts den golfstroom, zijn oor sprong vindende in de Carioische Zee (Golf van Mexico), die tot aan de uiterste noord punt van Noorwegen nog zijn invloed doet gelden. Door de veelvuldig heerschende Wes tenwinden doet deze golfstroom zijn invloed terdege gelden in de klimatologische ver schijnselen in West-Europa, hetgeen reeds met één oogopslag te zien is uit de grafieken bevattende de jaargemiddelden der tempera turen. Het verschil tusschen gemiddelde zo- mertemperatuur en wintertemperatuur (z.g. jaaramplitudo) bedraagt voor het kustgebied van West-Europa nog geen 10 gr. doch loopt binnenlands reeds spoedig op tot 20 gr. en I bedraagt voor Siberië zelfs 50 gr. Voor een gebied waar dit amplitudo de 15 gr. niet te boven gaat, heerscht nog een zeeklimaat, I Een halve eeuw geleden Uil Haarlem s Dagblad van 1888. 22 October; De Nederlandsch-Amerikaansche Stoomvaart-Maatschappij heeft, in ver band met het feit dat harerzijds een stoomvaartlijn op Z.-Amerika is geopend, een klein boekje uitgegeven over de Ar- gentijnsche Republiek, waarin men zeer belangrijke statistische gegevens en merkwaardige bijzonderheden vindt, betreffende staatsinstellingen, handel, industrie landbouw, klimaat enz. Daar uit blijkt, dat de Argéntijiosche Republiek met volle recht een land der toekomst mag worden genoemd. boven de 20 gr., zegt men dat er een land klimaat heerscht. Hoe beïnvloedt de zee nu het weer in de kuststreken? Overdag ais de zon schijnt, wordt het vas teland sterker verwarmd dan het zeewater, de druk over land. die 'n opstijgende lucht beweging doet ontstaan, wordt hooger, spoe dig vloeit de lucht in de hoogere regionen naar zee af en als gevolg van deze lucht- circulatie en daarmee gepaard gaande af koeling krijgen we een van zee naar land gerichte oppervlaktewind, dus een zeewind, 's Nachts ontstaat op dergelijke wijze de landwind Vooral aan de Hioordkust van Java is deze wisselwerking hel goed te volgen en een zeer regelmatig verschijnsel, zoo zelfs dat daar de geheele inlandsche visscherij er op ingesteld is. Natuurlijk zijn er meerdere storen de invloeden bijv. de afwijking in verband met de aswenteling der aarde en dan van het kustterrein zelf. Zelfs de bevloeiïng der sawahs op Java beïnvloedt merkbaar den zee- en landwind! Na nog meerdere uitkomsten, in 't bijzonder ook van hier in Nederland gedane waarne mingen, besproken te hebben, beantwoordde spr. tot slot nog de vele hem gestelde vra gen. Jubileum voorzitter „Jacob van Lennep,\ Opvoering van „Liefde". Het programma van ..Jacob van Lennep" vermeldt, het tooneelstuk „Liefde" van Jaap v. d. Pol, waarvan de opvoering aan den voor zitter. den heer Jac. van Maris, bij zijn zilve ren jubileum Donderdag 27 October in den Stadsschouwburg wordt aangeboden. De heer Jac. van Marls, sïnds 1923 voorzitter van „Jacob van Lennep", die Donderdag 27 October a.s. zijn zilveren jubileum zal vieren als bestuurslid dier Tooneelverecniging. Na afloop volgt een officieele huldiging op het tooneel en daarna een jubileumbal in den groote zaal van den Haarlemschen Kegel bond. Een waardeerind artikel wordt voorts in dit programma aa den heer Van Maris gewijd. Het bestuur deelt ons nog mede dat „Jacob van Lennep", daartoe uitgenoodigd, op 6 en 26 November een uitvoering in Krasnapolsky te Amsterdam zal geven en 20 December te Joure voor de vereeniging „Kunst aan het Volk" zal optreden. Vader, wiens drie kinderen verdronken, aangehouden Onder Koedijk is in het begin van dit jaar op een donkeren avond een auto te water ge raakt, waarin de heer B. uit Bergen (N.H.) met zijn gezin was gezeten. De heer B. kon spoedig gered worden, maar men slaagde er met moeite in zijn vrouw, een baby van enkele maanden en drie kleine meisjes op het droge te brengen. Bij deze reddingspogingen ging veel tijd verloren en men moest helaas den radeloozen vader mededeelen, dat de meisjes, kinderen van vijf. vier en drie jaar, reeds ble ken te zijn overleden. Naar het A. N. P. verneemt, heeft de Justitie thans den vader gearresteerd, verdacht van poging tot moord. Voor de rechtbank zal nu moeten blijken in hoeverre hier van een mls- dadigen opzet sprake is. De man moet tot nu toe echter hardnekkig ontken nen, dat hier van misdaad sprake is. Toen het ongeluk gebeurde, was de weg, doordat het geijzeld had, zeer glad.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1938 | | pagina 7