Haarlem's Dagblad
Gratis vervoer werd
aangeboden Wilde
SPAANSCHE REPUBLIKEINEN
duurde echter niet lang
Republikeinsche winst
verkiezingen
Acht gouverneurschappen op
de democraten veroverd
Duitsche „vergeldingsmaatregelen" tegen de Joden
Hef belangrijkste
56e Jaargang No. 16990
Uitgave Lourens Coster. Maatschappij voor
Courant-Uitgaven enAlgem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. I'ostgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie.: P. W. PEEREBOOM EN KOBEKT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: KOBERT PEEREBOOM
Woeii«(tajr 9 November 1938
Abonnementen per week f 0.25. p maand
f 1.1» per 3 maanden t 3.25. franco per
post f 3.55. losse nummer* 6 cent per ex.
A d verten tien i 1-5 regel» f 1.75, elke regel
meer t 0.35. Reclame» f 0.60 per regel.
Regelabonnementsiarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regel» f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentje* tic rubriek.
Toen chauffeur een fooi
aanvaardde greep
de politie in
De wilde-busdienst AmsterdamHilversum
v.v. reed weer! Dinsdagmorgen nog was het
den exploitant verboden gratis passagiers te
vervoeren van Amsterdam naar Bussum en
Hilversum en omgekeerd, maar Dinsdagmid
dag heeft hij een officieele toestemming ervoor
gekregen. Dinsdagochtend nog kwam de „Gooi-
express" met haar gratis meerijdende passa
giers niet verder dan de grens van de ge
meente Amsterdam. Dinsdagmiddag echter
bracht zij haar passagiers van de Ceintuur
baan in Amsterdam naar het hartje van de
forensenstad Hilversum. Maar gratis, heele-
maal gratis! dat was de uitdrukkelijke voor
waarde, waarop de procureur-generaal, mr. A.
baron van Harinxma thoe Slooten, den exploi-
De aanslag te Parijs.
Dader verklaart geen ander middel te hebben
gezien om zijn wil tot uiting te brengen.
PARIJS. 8 November (Havas). Nadat de
rechter van instructie Tessier den dader van
den aanslag in de Duitsche ambassade, de
jeugdige Herschel Grynszpan, in staat van be
schuldiging had gesteld, wegens poging tot
moord, werd de jongeman in de gelegenheid
gesteld de motieven tot zijn daad uiteen te
zetten. Met behulp van zijn advocaat, die als
tolk optrad, verklaarde Grynszpan o.a.: „Ik
heb gehandeld noch uit haat, noch uit wraak,
doch alleen uit liefde voor mijn ouders en
voor mijn volk, dat onschuldig lijdt".
Hij verklaarde verder de daad zelf te be
treuren, doch hij zag geen ander middel om
zijn wil tot uiting te brengen. Hij weidde lang
uit over het lijden van zijn volk en zijn ras
en in het bijzonder van zijn ouders. Reeds
vóór zijn ouders deel uitmaakten van de 20.000
Poolsche joden, die bedreigd werden met ver
banning heeft Grynszpan persoonlijk een brief
aan president Roosevelt geschreven, waarin
Grynszpan tijdens het eerste verhoor door
de politie.
hij hem toestemming verzocht voor zijn
ouders zich in de Vereenigde Staten te vesti
gen. Hijzelf bood aan voor hen te werken.
Toestand van Von Rath nog
zeer ernstig.
PARIJS, 9 Nov. (Havas-A.N.P.). In de
kliniek aan de Rue de l'Université werd van
morgen medegedeeld, dat de toestand van den
Duitschen legatiesecretaris Von Rath nog
steeds zeer ernstig is. Een nieuwe bloed
transfusie is niet toegepast.
Duitsch Commentaar.
De Duitsche pers blijft den aanslag in de
Duitsche ambassade te Parijs uitvoerig be
spreken.
De Berliner Börsenzeitung stelt de vraag:
„Wie staan er achter?" Het onthaal, dat de
daad in Frankrijk heeft gevonden toont o.a.
dat men in de Fransche openbare meening
ontzet is over de misdaad, doch ook geschrok
ken is van het feit, dat een misdadig Joodsch
emigrantendom zich in Frankrijk sterk ge
noeg voelt om openlijk tot moord over te gaan,
aldus het blad.
Een bijzondere rol onder de stemmen der
Fransche openbare meening speelt echter weer
de zender van Straatsburg, die zijn sympathie
met den dader laat doorschemeren
Het blad doet uitkomen, dat opvallende
parallellen bestaan tusschen de daad van den
Jood Frankfurter, die voor zijn moord op
Gustloff een Zwitsersch kanton uitzocht,
waarin geen doodstraf bestaat, en de bloed-
daad te Parijs, welke een minderjarige heeft
gepleegd voor wien evenmin de doodstraf be
staat. De vraag doet zich ook voor hoe de Jood
Grynszpan aan een bedrag van 3000 franken
kon komen.
Het blad twijfelt er niet aan. dat Grynszpan
in opdracht heeft gehandeld niet alleen van
intellectueele doch ook van materieel poli
tieke „hintedmanner" van die kringen waar-
hij stamt.
tant toestond den dienst te hervatten. „Geen
vergoeding, in welken vorm. ook" zoo luidde
de officieele tekst van de voorwaarde, die aan
het verleenen van de vergunning werd ver
bonden.
Ik ben Dinsdagmorgen voo vertelde ons
de eigenaar van de „Gooi-express" direct
naar den procureur-generaal gegaan en ik
heb hem gevraagd op welken rechtsgrond het
mij verboden was gratis passagiers te vervoe
ren. De procureur-generaal heeft zich toen in
verbinding gesteld met het departement van
Justitie en ook mijn rechtskundige adviseur is
in den Haag geweest. Het resultaat hiervan is
geweest, dat de minister heeft gezegd geen
bezwaren te hebben tegen gratis vervoer, mits
dan ook geen enkele vergoeding, in welken
vorm ook, werd geaccepteerd. En onder deze
voorwaarde mocht ik weer rijden. Ik heb die
voorwaarde aangenomen en Dinsdagmiddag
hebben twee bussen den uurdienst tusschen
Amsterdam en Hilversum hervat.
Onderweg werden de wagens geregeld aan
gehouden. Dan kwamen politie-ambtenaren in
den wagen en werd den passagiers gevraagd
of ze zonder vergoeding meereden. En wan
neer allen de vraag bevestigend hadden be
antwoord, werden de namen van twee passa
giers genoteerd en mocht de bus verder rijden.
Tot zoover de exploitant van de „Gooi-
express". die den moed niet opgaf en zeer
optimistisch was ten aanzien van de verdere
ontwikkeling van dezen strijd.
En intusschen profiteert het publiek van
deze gratis verbinding dankbaar. Reeds Dins
dagmiddag en Dinsdagavond hoewel het
gratis vervoer nog niet algemeen bekend kon
zijn waren de bussen bijna steeds voor twee
derde bezet.
Sinds vanmorgen half twaalf ech
ter is het weer afgeloopcn met het
gratis vervoer op het traject
AmsterdamHilversum v.v. per Gooi-
Express. Toen de bus, die om elf uur
geheel bezet met gratis-meerijdende
passagiers uit Amsterdam vertrok,
in Hilversum aankwam, heeft de po
litie geconstateerd, dat er reizigers
waren, die den chauffeur, na uitge
stapt te zijn, een fooi gaven. En dat
mag niet. „Geen vergoeding in welken
vorm ook", luidde de voorwaarde,
waarop de procureur-generaal gister
middag toestemming tot gratis ver
voer heeft gegeven. Ook het geven
van een fooi aan den chauffeur wordt
beschouwd als een gecamoufleerde
vergoeding.
Nadat de Hllversumsche politie het feit van
morgen had geconstateerd, heeft zij den
chauffeur verboden met het gratis vervoer
verder te gaan. Daarop heeft de exploitant
van de Gooi-Express den dienst stop gezet.
Voor het gratis-vervoer was intusschen van
morgen een groote belangstelling. Er moesten
volgnummers worden uitgereikt, want de bus
sen, die om het uur reden, boden aan alle
gegadigden geen plaats.
bij de gehouden Amerikaansche
Nederlaag voor de
New Deal-aanhangers
in landbouwdistricten
NEW YORK. 9 Nov. (Reuter-A.N.P.I.
De New Deal heeft bij de verkiezingen
meer terrein verloren dan men ver
wachtte. De republikeinen hebben
overal in het land zeer aanzienlijke
winsten geboekt, ten koste van de de
mocratische partij en de onafhanke
lijke linksche partijen. De republikein
sche partij komt derhalve in een ster
kere positie dan zij sedert het begin
van den New Dealzes jaar geleden,
ooit ingenomen heeft.
Om 9.20 (Ned. tijd) was de stand der
partijen in het Huis van Afgevaardig
den: 216 democraten, 87 republikei
nen en 2 progressisten, terioijl nog 130
uitslagen binnen moesten komen. In
40 van de districten, waarvan de uit
slagen nog niet bekend zijn, hadden
de republikeinen de leiding.
De republikeinen hebben een winst geboekt
van minstens 23 zetels in het Huis en 8 in den
Senaat.
De democraten, die in het congres niet zijn
vooruitgegaan, hebben 2 gouverneurschappen
(Maryland en Californiëgewonnen, doch
de republikeinen 9, waarvan 8 ten koste dei-
democraten, n.l. Rhode Island, Massachusetts,
Connecticut, Iowa, Pennsylvania, Kansas.
Michigan en Oregon.
De voornaamste verliezen heeft de
Neiv Deal geleden in Pennsylvania en
andere staten van New England, als
mede in de landbouiogebieden in het
Midden-Westen, waar de dalende prij
zen voor landbouwproducten ontevre
denheid hebben gewekt over de poli
tiek der regeering.
Terwijl nog slechts 80 procent der stemmen
geteld zijn, heeft de republikeinsche senaats-
candidaat in Pennsylvania een meerderheid
van 400.000 stemmen, terwijl Lafolette, de
stichter van de nieuwe nationale progressieve
partij, die voor den vierden keer tot gouver
neur van Wisconsin gekozen wilde worden,
eveneens door een republikein is verslagen.
In beide huizen van het parlement
van den staat New-York hebben de
republikeinen voor het eerste sedert
1932 weer de meerderheid behaald.
Bij de verkiezingen voor het gouver-
DE NATIONALISTEN
SPREKEN ECHTER
VAN „MISLUKTE
AANVALLEN"
Havas verneemt van het front aan de Rio
Segpe, dat de eerste faze van het offensief der
republikeinsche troepen aan de Rio Segre
volkomen geslaagd is. Op verschillende plaat
sen zijn de troepen de rivier overgetrokken.
Zij zijn tien kilometer opgerukt over een front
van 15 kilometer, Seros, Soses en Aytona
zijn bezet, terwijl de weg Lerida-Saragossa op
twee plaatsen is doorgesneden.
In het legerbericht der regeering wordt
medegedeeld, dat de regeeringstroepen het
bezette gebied hebben gezuiverd. Verschei
dene tegenaanvallen werden afgeslagen. On
der de 650gevangenen zijn de commandant van
een halve brigade en vele andere officieren.
Aan de Ebro blijven de rechtschen sterken
druk uitoefenen op de stellingen van de regee
ring. Bij Mora zijn zij ten koste van zware
verliezen iets opgerukt.
In het legerbericht van Franco wordt mede
gedeeld, dat de Nationalisten belangrijke
stellingen hebben veroverd in de Sierra del
Aguila aan het Ebro-front en 480 krijgsge
vangenen hebben gemaakt. In den Oostelijken
sector van het Levantfront bleven de vijan
delijke aanvallen vruchteloos. De „recht
schen" maakten daar 140 krijgsgevangenen.
In den sector van de Segre, zoo vervolgt het
legerbericht mislukten de aanvallen der
linkschen op de rechtsche linies waarbij de
aanvallers zware verliezen leden, o.a. 500
gevangenen. De luchtmacht van Franco voer
de talrijke bombardementen uit. o.a. op de ha-,
ven van Cartagena, waar de kruiser „Cervan
tes" werd getroffen.
Bombardement door beide luchtmachten.
De Spaansche Nationalistische bladen be-
MELDEN VERDERE
VORDERINGEN
AAN DE SEGRE
richten, dat bij een bombardement op Cabra
door de vliegtuigen van Barcelona negentig
personen zijn gedood, waaronder 18 vrouwen.
8 kinderen, 10 soldaten en 52 burgers, alsmede
2 gevangenen, 80 personen werden ernstig en
100 personen lichter gewond.
Havas bericht, dat vijf Savoia-toestellen
de havenwijk van Valencia gebombardeerd
hebben. Vier personen zijn om het leven ge
komen, een dertigtal gewond.
Een nieuwe Joodsche begraaf
plaats.
Van de stichting „Gan Hasjalom".
Men schrijft ons:
Reeds lang was het verschillenden Jood-
schen ingezetenen een doorn in het oog, dat
nog zoovele Joodsche burgers in het mid
den gelaten door welke oorzaken begraven
moesten worden op niet-Joodsche begraaf
plaatsen. In November van het vorige jaar
richtten enkele dezer ingezetenen de Stichting
„Gan Hasjalom" op. die zich ten doel stelde
te komen tot 'n eigen Joodsche begraafplaats
d.w.z. een begraafplaats in volstrekt eigen be
zit. vrijstaande dus van iederen invloed van
buiten af. waarop ieder van Joodsche geboor
ten onverschillig van waar afkomstig of al
dan niet bij een Joodsch kerkgenootschap
aangesloten zou kunnen worden begra
ven. Na maandenlange voorbereiding en na
dat veel moeilijkheden zijn overwonnen, kan
nu worden medegedeeld, dat de Stichting in
haar bezit heeft een prachtig terrein, gelegen
in de rustige gemeente Hoofddorp, geschikt
en bestemd voor haar doel. Hierdoor is zeker
in een behoefte voorzien en de Stichting
heeft haar tarieven dusdanig laag gesteld
(winstbejag is niet de opzet), dat het voor
niemand financieel een bezwaar behoeft te
zijn, zich bij de Stichting aan te sluiten.
neurschap van den staatNew-York is
de republikein Dewey verslagen door
den democraat LehmaniOp Leh
man zijn 2.381.491 en op Dewey 2.311.421
stemmen uitgebracht.
Er wordt aan herinnerd, dat men
verwachtte, dat Dewey, die als open
bare aanklager bekendheid heeft ver
kregen door zijn strijd tegen de
..rackets" (verboden loterijen), in
dien hij bij deze verkiezingen succes
zou hebben geboekt, de volgende can-
didaat voor het presidentschap zou
zijn geweest.
De voorzitter van de commissie van het
reglement in het Huis van Afgevaardigden.
Oconnor, een van de voornaamste tegen
standers van de zuiveringspolitiek van pre
sident Roosevelt is door den voorstander van
de New-Deal, James Fay verslagen met
ongeveer 2500 stemmen.
Incidenten.
Bij de ongeregeldheden te Harlan in Ken
tucky zijn zes personen gedood, terwijl voor
het leven van drie anderen wordt gevreesd.
Acht personen werden gearresteerd.
Bij een schietpartij in het dorp Etowah in
Tennessee zijn twee personen levensgevaar
lijk getroffen. Tijdens de schietpartij werd
de stembus meegenomen. Tot nu toe is deze
nog niet teruggevonden.
Verder wordt melding gemaakt van fraude
op verscheidene plaatsen, niettegenstaande de
sterke politiemacht welke op de been is. Zes
democraten en een republikein werden gear
resteerd en zijn weer vrijgelaten na verhoord
te zijn en een waarborgsom te hebben ge
stort.
Het woord is aan
Swift:
Ofschoon velen mcnschen
verweten wordt dat zij hun
zwakheid niet kennenbe
staan er wellicht even weinig,
die hun kracht kennen.
Appel-appèl.
(Door groote export zijn de prijzen
der appelen opnieuw gestegen en
daarom is bij den Minister van
Economische Zaken gerequestreerd
om ten spoedigste de crisisheffing
op appelen te verlagen).
Groote export, prachtig anders,
Stuit soms ook tegen de borst.
Waar blijft voor ons Nederlanders,
D' eigen appel voor den dorst?
Nu ze niet veel appels oogsten,
Geldt dat men in dezen tijd.
Nog figuurlijk slechts ten hoogste.
Door een zuren appel bijt.
Om dit appeltje te schillen.
Wordt er nu geappelleerd.
Daar we zelf ook vruchten willen
Van wat Holland produceert.
Stel je voor dat j' iets wil koopen
Voor een appel en een el,
Eieren zijn er bij hoopen,
Maar die appel hoort erbij.
En ik hoop dan ook natuurlijk,
Dat 't appèl op dit terrein.
(Thans reeds letterlijk) figuurlijk
Qok vruchtdragend moge zijn
Als U om een VULPEN gaat,
Een adres DANTUMA. Zijlstraat.
O.lhjkudünfioi
ZIJLSTRAAT 90, HAARLEM, TELEF. 11161.
(Adv. ingez. Mea.i
Alle Joodsche cultureele
organisaties en couranten verboden
Joodsche leerlingen moeten de
niet-Joodsche scholen verlaten
Op het Duitsche ministerie van
propaganda is gisteren aan United
Press medegedeeld, dat als „vergel
dingsmaatregel" voor den aanslag te
Parijs alle Joodsche cultuurorganisa
ties in Duitschland voor den tijd van
een jaar verboden zijn. Dit verbod
geldt ook voor alle Joodsche couranten
en tijdschriften.
Dikwijls is reeds een Joodsch blad verboden,
maar tot nu toe is het nog niet voorgekomen,
dat 'n algemeen persverbod voor de Joden werd
uitgevaardigd.
Verder werd den Joodschen leerlingen in
alle Duitsche scholen medegedeeld dat zij
cieze moeten verlaten en voortaan nog slechts
Joodsche scholen mogen bezoeken. Het aantal
van deze leerlingen, dat door dit verbod ge
troffen wordt, is niet groot, want gedurende
de laatste vijf jaar zijn de Joodsche leerlingen
langzamerhand van de niet-Joodsche scholen
verdwenen.
Het D.N.B. meldt uit Kassei dat 't bericht
van den aanslag in de Duitsche ambassade
te Parijs te dezer stede aanleiding heeft ge
geven tot betoogingen tegen Joodsche winkels,
waar vensterruiten werden ingeslagen. Vooral
voor de synagoge waren de samenscholingen
groot. Verscheidene demonstranten drongen
het gebedshuis binnen waar vernielingen
werden aangericht.
Dronken autobestuurder
ingesloten.
Dinsdagavond elf uur heeft de politie op de
Amsterdamschevaart een auto, komende uit
de richting Amsterdam, die zig-zagsgewijze
over den weg reed, doen stilhouden. Het bleek
dat de bestuurder, een 25-jarige inwoner van
Bloemendaal, in staat van dronkenschap ver
keerde. Hij moest in het belang der veiligheid,
zoowel van hem zelf als van anderen, ter
ontnuchtering worden ingesloten. Tegen hem
werd proces-verbaal opgemaakt.
Streiclier veroordeelt liet rooken.
..Door de Joden ingevoerd om het Duitsche
volk te vernietigen."
MüNCHEN 9 November «Reuter). Julius
Streicher. de hoofdredacteur van het anti-
Joodsche orgaan „Der Stürmer". heeft in een
rede verklaard, dat nicotine het grootste ver
gif is voor het Duitsche volk. Joden hebben
volgens Streicher de Duitschers geleerd te
rooken om het Duitsche volk te vernietigen
en geld te verdienen. Tabak verzwakt de
vruchtbaarheid der Duitsche vrouwen. Wij
moeten onze vrouwen niet laten rooken. Er
dient een algemeen rookverbod te komen
voor de Duitsche jeugd. Een rookende vrouw
vernietigd niet slechts haar lichaam doch
ook haar ziel. De Führer en Mussolini rooken
in het geheel niet en zijn daarom tot groote
dingen in staat.
BERLIJN, 8 November (D.N.B.De po-
litiepresident heeft zich op grond van eenige
op zich zelf staande gevallen genoodzaakt ge
zien in de laatste weken de ontwapening ten
uitvoer te leggen der Joodsche bevolking van
Berlijn, welke niet in het bezit is van docu
menten, die het recht zouden geven wapens
te bezitten.
De actie heeft tot vandaag opgeleverd 2569
steek- en houwwapens, 1702 vuurwapens en
ongeveer 20.000 patronen.
HEDEN- 12 PAGINA'S
HAARLEM EN OMSTREKEN.
pag.
De heer N. Vos, gemeente-secretaris van
Heemstede is op 1 December a.s. 25 jaar
in dienst van die gemeente. 2
De Nederlandsche Spoorwegeen zijn tegen
verplaatsing van het Haarlemsche goe
derenstation. 2
Hoeveel zal het provinciaal wegennet in
Noord-Holland kosten? 4
Opmerkingen van de Prov. Staten van
Noord-Holland over de Provinciale Be
drijven. 4
In de Haarlemsche Kamer van Koophan
del wordt gepleit voor handhaving van
Schiphol als centraal vliegveld. 6
Hoe ongewenschte voorvallen in de Prov.
Ziekenhuizen te voorkomen. 7
BINNENLAND.
De Tweede Kamer is begonnen met de Al-
gemeene Beschouwingen over de Rijks-
begrooting. 3
De Nederlandsche Spoorwegen zijn tegen
inzake de petroleumvelden aan de Mexi-
caansche regeering gericht. 3
Te Maastricht is een verduistering van
een half millioen aan het licht gekomen. 5
BUITENLAND.
De republikeinen boeken winst bij de ver
kiezingen in de Ver. Staten. 1
Duitsche vergeldingsmaatregelen tegen
de Joden. j
Geruchten omtrent een zinkend Spaansch
schip nabij de Belgische kust zijn bij
onderzoek niet bevestigd. 5
Hitler heeft in een te München gehouden
rede nieuwe aanvallen op de Britsche
oppositie gericht. 5
De Engelsche Labourpartij oefent critick
op de troonrede. 5
SPORT.
Euwe en Fine winnen hun partijen in de
tweede ronde van het grootmeesters-
schaaktournooi. 7
ARTIKELEN.
Max: Dagboek van een H. B. S.-er. 3
Anthonie Pons: Populieren 7
J. B. Schuil over „Het krijgsplan der de
monen." u
J- B. Schuil over de Kunstmatinée Ver.
van Huisvrouwen. u
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op g
