Haarlem's Dagblad
DISNEY'S
en**de
Zeven Dwergen
Hernat Aiatutk
amteden
De Vreemde Toestand.
Botvangst.
Ernstige anti-semitische
excessen in Duitschland
Het belangrijkste
56e Jaargang No. 16991
Uitgave Lonren» Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V.
Bureaux: Groote Houtstraat 93, bijkantoor
Soendaplein 37. Postgirodienst 38810.
Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
TelefoonDirectie 13082, Hoofdred. 15054
Redactie 10600, Drukkerij 10132, 12713
Admin. 10724, 14825. Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Donderdag 10 November 1938
Abonnementen per week f 0.25. p. maand
f 1.10. per 3 maanden f 3.25. franco per
post f3.55. losse nummers 6 cent per ex»
Advertentiën1-5 regels f 1.75, elke regel
meer 'f 0.35. Reclames f 0.60 per regcL
Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels f 0.60. elke
regel meer f 0.15. Groentjes zie rubriek.
WERELD WONDERWERK
IN DE NEDERL. TAAL
Sneeuw
Witje
Nederl, Première gelijktijdig in
MU ITIPIAN E
TECHNICOLOR
*ro tADlO
DRIE JAREN
OM HET TB MAKEN
ANDERHALF UUR
OM HET TE ZIEN
EEN MENSCHENLEVEN
OM ER NOG OVER
TE PRATEN
Vertoomngen in
beide Theaters!
Zaterdag - Woensdag en Zondag:
vier voorstellingen
2.00 uur, 4.30 uur, 7.00 uur. 9.15 uur.
Andere dagen: drie voorstellingen
2.30 uur 7.00 uur 9.15 uur,
fx
Wegensde enorm hooge kosten moeten wij de
entreeprijzen met 5, reèp. -10 cent v e x h o'o g n.
Toegang boven 14 jaar. -JPlaatsbespr. 'één dag vooruit.
IN P A L A C E UITGEBREID VOORPROGRAMMA you're hearing ererywAere—tunes Uke "Whistle While 7ou Work"—"With a
IN REMBRANDT OP HET TOONEEL Smile and a Song"—"Some Day Mf Prince Will Come"- '"One Song"—"Isn't
FANNY NOMANO met hare gedresseerde KAKATOES. This a Silly Tune?". Marching Song, eto. If,
Om 3 uur hedenochtend ging men hier nog
steeds mee door.
Te Hersfeld heeft de menigte een aanval
ondernomen op de synagoge. Het gebedshuis
werd in brand gestoken en geheel in de asch
gelegd.
Te München hebben leden van Hitler's oude
garde, die den verjaardag van de Putsch van
1923 hadden gevierd, de ruiten van tal van
Joodsche zaken ingeslagen en andere zaken
in brand gestoken.
De eenige synagoge, welke nog te München
was overgebleven, stond hedenochtend in brand.
Het vuur sloeg over naar een achter de syna
goge gelegen school en van beide gebouwen is
niet veel overgebleven. Alle mannelijke Jood
sche inwoners zijn vanochtend vroeg door de
geheime politie van hun bed gelicht en naar
poiitiebarakken overgebracht. Omtrent hun lot
is niets bekend.
Uit Keulen meldt Reuter, dat daar van
nacht de luiken en vensters van Joodsche
zaken en van een uitsluitend Joodsch restau
rant ingeslagen zijn, terwijl binnen alles werd
vernield. Niemand kreeg echter persoonlijk
letsel. De politie bewaakt thans de vernielde
panden.
Ook te Weenen zijn hedenochtend twee syna
gogen door brand verwoest
De Reuter-correspondent te Weenen meldt,
dat een menigte van 500 personen, die betoogin
gen tegen de Joden hield, vanochtend de syna
goge te Linz in brand heeft gestoken. Het ge
bouw brandde volkomen af.
Over de gevolgen, die de dood van Von
Rath zal hebben, heeft het Duitsche ministerie
van propaganda zich tegenover United Press
op de volgende wijze geuit:
Het woord is aan
Saint Francois de Sales:
Er zijn drie manieren om
iets te leeren. De beste is er
les in te geven, de uitste
kende is naar een meester te
luisteren, de goede is een
boek te gebruiken.
Unitedd Press meldt voorts, dat zich voor
het Fransche reisbureau aan de „Unter den
Linden", een incident heeft voorgedaan. Dit
reisbureau was gedwongen twee uur voor den
gewonen tijd te sluiten, daar zich voor het
gebouw een menschenmenigte had verzameld.
De menigte uitte zich o.a. door het roepen van
,,Weg met de Joden" en tenslotte nam zij een
dreigende houding aan. Blijkbaar was men
van meening. dat eenige bezoekers van het
reisbureau, die een Joodschen indruk maakten
daar spoorkaartjes kochten om naar Frank
rijk te emigreeren en zij brachten dit in ver
band met den moord op Von Rath.
Tenslotte belde de leider van het bureau
de politie op ter bescherming. De politie kwam
en verontschuldigde zich zeggende, dat deze
demonstraties niet tegen Frankrijk gericht
waren.
ROTARY IN TSJECHO SLOWAKIJE.
PRAAG 9 November «D. N. B.i Naar de
Praagsche Rotaryclub verklaart is het wel
iswaar juist, dat eenige Tsjechische clubs
zijn ontbonden. Dit is echter in de eerste ver
bittering geschied. De vereenigingen hebben
thans haar activiteit hervat.
Sinds te München besloten werd geen Euro-
peeschen oorlog te beginnen nadat de volken
voor het eerst in dergelijke critieke omstan
digheden een volslagen gemis aan oorlogs
geestdrift hadden getoond, heeft zich een
vreemde toestand in Europa ontwikkeld. Het
regent uitingen van vredeswil en bereidheid
tot samenwerking van de zijde der .verant
woordelijke staatslieden, maar het wantrou
wen dat vooral in de Duitsche, Engelsche en
Amerikaan'sche pers tot uiting komt is niet af
genomen en dit prikkelt de Duitsche regeer
ders die een venijnige polemiek met Engelsche
oppositieleiders voeren. Intusschen gaat men
lustig voort met zich verder te bewapenen en
zich daarmee economisch uit te putten. De
onbevooroordeelde toeschouwer moet wel tot
gevolgtrekking komen dat Europa voorshands
geen raad weet met de sinds München gescha
pen situatie. Het wil niet achteruit maar
schijnt de kracht te missen om vooruit te
gaan. Een zoo zonderlinge samenvoeging als
wij nu te verwerken krijgen van voortdu
rende vredesverzekeringen met scheldpartijen
heeft zelfs het door de wol geverfde Europa
zeker nog nimmer ten beste 'gegeven. De
oorlogsangst is verdwenen, verwarring heeft
haar plaats heroverd. Toch voelt men dat zij
in dezen vorm niet lang kan voortduren. Er
zijn zelfs al oogenblikken geweest waarin zij
een lachwekkenden kant kreegvooral toen
Duitsche en Britsche leiders elkaar gingen
vertellen dat zij wel elkaar maar niet eikaars
toekomstige opvolgers vertrouwden. Dit staal
tje van „vooruitziend wantrouwen" heeft onge
twijfeld het publiek in vele landen met verba
zing vervuld, temeer omdat het zoozeer ge
wend is dat regeeringsleiders hun eigen daden
bezingen en dat de internationale politiek van
dag tot dag gevoerd wordt. De nieuwe uitbrei
dingen der bewapening geven intusschen nieuw
voedsel aan de achterdocht en de stem der
volken schijnt wel afkeer van den oorlog maar
nog steeds geen voldoenden krachtigen wil tot
internationale beperking', laat staan vermin-
(Aan onze Noordzeekust is de bot
vangst op het oogenblik zeer groot
en voordeelig).
Van dit feit zijn we ons bewust,
De visscher, nu als in 't verleden,
Staat aan de vaderlandsche kust
Vaak voor een zee van moeilijkheden.
Al vaart hij wel, zijn welvaart is,
Maar zelden als hij 't zou verlangen,
Zij wordt meest duur betaald, de visch,
Die zich nog in zijn net laat vangen.
Maar soms komt er een fraaie kans,
Dat hij zijn vischlust bot kan vieren,
Zoo met de bot aan bod als thans,
Dan kan de vischvangst botweg tieren.
Dan vaart hij uit met nieuwen moed,
Om netjes 't zeebed af te dreggen,
Dan kan hij, en het doet hem goed,
Ook botje weer bij botje leggen.
Hij voelt zich weer een ander man,
Als eens de zorgen niet zoo kwellen,
En als hij trotsch verklaren kan:
Je kunt mijn botten niet meer tellen.
Hij is de eenige per slot,
Die zich niet beter kan verlangen,
Dan dat hij als zijn aardsche lot,
Voortdurend zoo maar bot mag vangen.
P. GASUS.
BAKKERS BEHANG,
APART en GOEDKOOP.
Vakkundige behangers beschikbaar.
Huiseigenaren korting.
GEN. CRONJéSTRAAT 135 TELEF. 11657
Geen adres is vertrouwder,
Dan DANTUMA voor 'n Vulpenhouder.
Ö.'ihSaidünEn
ZIJLSTRAAT 90, HAARLEM. TELEF. 11161.
(Adv. Ingez. Med.j
Overal staan
Synagogen
in brand.
Vernielingen aan Joodsche zaken
aangericht.
BERLIJN, 10 November Reuter -
AN.P.) De verontwaardiging der
Nazi's over den dood van Von Rath
wordt vandaag overal in Duitschland
gelucht door het in brand steken van
Synagogen, het inslaan van ruiten en
het arresteeren van Joden.
De Synagoge in de Prinzregentenstrasse te
Wilmersdorf een der westelijke wijken van
Berlijn, staat in brand. De brandweer is bezig
het vuur te bestrijden en zij tracht te verhin
deren, dat de brand overslaat naar een aan
grenzend confectiemagazijn. Een groote menigte
slaat het schouwspel gade. Tal van personen
brengen de in het kleedingmagazijn aanwezige
goederen naar buiten.
Havas meldt, dat behalve die in de Prinzre
gentenstrasse ook de synagoge in de Fasanen-
strasse in brand is gestoken. De eerste brand
heeft belangrijke schade aangericht. Drie an
dere synagogen zouden eveneens in brand staan.
Groepjes jongelieden trokken vanochtend
tegen 2 uur door de hoofdstraten en de Wes-
stelijke wijken van rie hoofdstad, waar de
Joodsche zaken nog talrijk zijn. Met hamers
sloegen zij de vensterruiten in. Nergens werd
evenwel geplunderd. De politie kwam niet tus-
schenbeide.
Overal in de stad zijn over de ingeslagen rui
ten opschriften geplakt, zooals „Führer verlos
ons van de Joodsche pest".
Te Hamburg is de vernieling wel zeer gron
dig. Niet slechts de winkelruiten zijn ingesla
gen, doch ook de vensters op de eerste en twee
de verdieping van aan Joden behoorende kan
toren.
„De dood van Von Rath verandert
niets aan ons standpunt tegenover de
Joden. Het zal er echter toe bijdragen
onze verstoordheid en onze afkeer nog
te verhoogen. Het feit dat de moor
denaar en de menschen, die achter
hem stonden het absolute plan had
den Von Rath te dooden. laat zich
niet verhelen en het is dus natuur
lijk, dat de stappen, die Duitsche
regeering van plan is te doen niet ten
voordeele van de Joden zullen zijn".
Gratie voor Toni Mooney.
Gevolg van de verkiezing van een
democratischen gouverneur.
LOS ANGELES. 9 Nov. «Reuter». De
nieuwe gouverneur van Californië bereidt
een verklaring voor. waarin wordt medege
deeld, dat hij Tom Mooney. den arbeiders
leider, die, sedert 1916 gevangen zit als ver
dacht van een bomaanslag, gratie zal ver-
leenen.
(Adv. Ingez. Medj
dering der bewapening te kunnen uiten.
In dezen verwarden toestand is de zotte
moordaanslag in de Duitsche ambassade te
Parijs ais een rampzalig incident gekomen.
Gisteren is het jeugdige slachtoffer, de attaché
Von Rath, gestorven, en vandaag steekt men
in Duitschland.synagogen in brand, worden
winkels en kantoren van Joden met., steengn
gebombardeerd eh komt het -bericht dat in
Weenen vijfduizend Joden gearresteerd zijn!
Tot dusver is nog niet duidelijk, waarom.
Omtrent de uitwerking van deze gebeurte
nissen op de openbare meening in Engeland,
'in Amerika en trouwens ook in andere landen
kan men weinig-twijfel koesteren. Er zullen
commentaren op verschijnen, vooral in de
•Amerikaansche pers maar ook in de Europee-
•sche, die in Duitschland tot nieuwe verwen-
'schingen aan het adres van het buitenland
zullen leiden. De uitwerking van den aanslag
op de Europeesche sfeer is dus nieuwe verbit
tering. Maar binnen een dag of tien zal die
zijn uitgewerkt en als er dan geen volgende
plotselinge aanleiding voor wederzijdsche ve
nijnigheden komt zal men opnieuw over
onderhandelingen en samenwerking gaan
praten en schrijven. Zoo is het nu al jaren
lang, met voortdurende „ups and downs", met
stijgingen die naar beter verhoudingen schij
nen te voeren tot telkens inzinkingen die hoop
weer blijken te vernietigen. Het is of de duivel
ermee speelt. Laat ik liever zeggen: het is de
duivel die ermee speelt. Alleen brachten de
laatste dagen voor München en de dag van
München zelf hem dien grooten tegenslag: dat
bleek dat de geestdrift der volken voor den
oorlog dood is.
Kan die geestdrift herleven? Dat geloof ik
niet. Op het nieuwe phenomeen in Europa:
de afkeer van den oorlog die geen veronder
stelling meer is maar een gebleken feit, moet
zich op dit oogenblik al onze hoop wel ves
tigen. Die afkeer beteekent een zware rem
mende kracht op iedere beslissende bewe
ging ten kwade, op iedere actie die naar den
ooi-log zou kunnen voeren. En nu is het wel
verschrikkelijk onlogisch dat men desondanks
de bewapeningen in versneld tempo blijft
uitbreiden, maar logica is niet de maatstaf
die men aan de internationale gebeurtenissen
kan aanleggen.
Men is, duidelijker dan ooit in de laatste ja
ren het geval was, op een dood punt in den loop
der gebeurtenissen aangeland. Een „deadlock"
noemt de Engelschman dat. Men spreekt niet
meer van Europeesch oorlogsgevaar, maar staat
stil en weet niet, wat nu gebeuren moet.
Een interventie ten goede van de zijde
van Roosevelt, of van gekroonde staatshoofden
in Europa, zou wellicht heilzame wonderen
kunnen doen. Is het vreemd, iets dergelijks
binnenkort te verwachten? Waarom zou het
dat zijn. Vreemder dan nu kan de toestand
niet worden. En hij biedt zulke goede kansen!
Ondanks alles
R. P.
Nieuwe directeur van den K. R. O.
De heer P. A. M. Speet benoemd.
HILVERSUM. 10 November. In de
Woensdag te Hilversum gehouden bestuurs
vergadering van den K. R. O. is de heer P. A.
M. Speet, tot dusverre bedrijfsleider, met al-
geme'ene stemmen benoemd tot directeur van
oen K. R. O.
Kemal Ataturk.
Kemal Ataturk, de president der
Turksche republiek en stichter van
het moderne Turkije, is heden
morgen op 60-jarigen leeftijd
overleden.
Voor een levensbeschrijving zie men. pag. 5.
HEDEN: 14 PAGINA'S.
HAARLEM EN OMGEVING.
pag
Het Haarlemsche Raadslid H. J. L. Klein
Schiphorst wil tie gedempte Bakenesser-
gracht onderdeel van een grooten ver
keersweg maken. Een schuilkelder voor
9000 a 10.000 menschen? 2
Het aantal stemdistricten wordt te Haar
lem van 77 op 94 gebracht. 4
BINNENLAND.
De anti-revolutionnaire Tweede Kamer
fractie stelt bezuinigingseisch: nu-. Joe-
kes bepleit een kabinet op breeder basis 3
De Veehoiulerïjcentrale wil prijsval van
rundvee voorkomen. i 3
De I'. T. T.-inkomsten blijven liooger dan
in 1937. 3
BUITENLAND.
den. 1 on 5
De Britsche regeering heeft het verdee-
lingsplan voor Palestina opgegeven en
een Ronde Tafelconferentie voorgesteld. 5
De Duitsche legatiesecretaris Von Rath,
op wien een aanslag werd gepleegd, is
overleden. 5
De stand der verkiezingen in de Ver. Staten. 5
De president van Turkije. Kemal Ataturk
is heden op 60-jarigen leeftijd overle-
SPORT.
De afgebroken partij tusschen Aljechin
en Capablanca is remise geworden. 6
ARTIKELEN enz.
R. P.: De vreemde toestand. 1
Mr. E. Elias: Vergeten kleinigheden. 3
Speciale correspondentie: In onderaardscli
Jeruzalem. 5
K. de Jong over het derde fecstconcert
der II. O. V. 6
K. de Jong: „Der Flicgendc Hollander"
door H. G. K. 6
Voor de Vrouw 7
250 jaar geleden trok Willem III naar
Engeland. 9
De sprookjesverfilmer Walt Disney. g
J. B. Schuil over Alexander en Clotilde
Sakharoff 9
Van onzen Londensehen correspondent:
Opening van bet Engelsche parlement 13
De Burgerlijke Stand van Haarlem is op
genomen op 11
